Alþýðublaðið - 08.12.1968, Blaðsíða 14

14 JOLABLAÐ ALÞÝÐUBLAÐSINS 1968
Katla
Framhald af bls. 13.
og þegar vatnið fór af, þá var
foún helzt ekki manngeng, svo
•að menn urðu fastir, og það
voru dæmi til þess að fé festi
sig og stundum æði margt, og
ekki alltaf hægt að bjarga því
upp ur, þó ag það fyndist Uf-
andi, því það var ekki hægt
fyrir menn að komast að því.
— Fórst mikið af skepnum í
hlaupinu?
— Það fórst mikið, sérstak-
lega hérna um Kúðafljótið og
náttúrlega alls staðar, en þó
minna heldur en maður gat
hugsað sér. Ég get sagt ykkur
til dæmis, að féð, sem við yf-
Irgáfum, maður taldi náttúr-
lega öruggt, að það mundi hver
einasta skepna drepast. En svo
ég lýsi því frekar fyrir ykkur,
þá er þarna lækur við grasið,
esm heitir Ljósavatnalækur,
kemur úr Ljósavötnunum, það
er bara vatnsrennsli, hann
kemur þarna upp með þessum
hrauntanga, en í rigningatíð
á haustin, að þá er aftur aust-
ur við Skálmabæjarhraunið, að
þar myndast vatnsgljá, við
köllum það vatnsgljá, ef það er
svona sandur, en ekki beint
rennslisvatn, en blautt, og það
virtist vera þegar hlaupið kom
bæði á þennan læk og vatns-
gljána, að það ætti greiðari
framrás og það fór örara á
þessum svæðum. Og eiginlega
fór það í kringum féð, sem við
yfirgáfum, en það hljóp und-
an, sem friskast var. Svo þegar
maður kemur dálítið framar þar
skapast hraunbrún hér um bil
á milli grassins og aftur Skálm-
arbæjarhraunanna. Og þegar
féð kom fram á þessa hraun-
brún, þá var hlaupið búið að
ná saman fyrir neðan hraun.
brúnina og þá fór líka að
stranda þarna hrönn uppi á
miðju skerinu og morguninn
eftir þá sáum við þó nokkrar
kindur standa uppi á þeirri
hrönn. — Svona var þetta
á ólíklegustu stöðum. T. d.
hérna í Kúðafljóti. Þar er mik-
il hrossabeit á svokölluðum
Hólmum, sem ná hér upp á
móts við melhóla og upp á
móts við Skálmarbæjarhraun,
og það sópaðist nú allt sam-
an, allar skepnur, sem á þeim
hólmum voru, ,að því undan-
skildu, að ég held það hafi ver.
ið einn hestur, sem komst upp
að húsum á bæ inni á Söndum.
En það fundust lifandf hross
suður undir fjöru, sem er ekki
minna heldur en svona átta og
upp í tíu kílómetra leið, sem
það hefur borizt í hlaupinu.
Við sem vorum hér staddjr
þóttumst skilja, að það hefði
bjargað þeim, að þau náðu sér
á yfirborðið og þá þrýstist jaka
hrönnin að þeim og hélt þejm
uppi, svo að þau gátu ekki
sokkið.
Annars fóru sum náttúrlega
alveg út í sjó. Ég man sérstak-
lega eftir einum hesti, sem átti
beima á Söndum, mikill upp-
áhaldshestur, hann fannst lif-
andi suður undir sjó og var
kominn út úr hrönninni, hafði
verið svo utarlega í hrönninni,
að hann hafði komizt niður í
börðin. Ég man líka eftir, að
það rak hest út í Landeyjum.
Hérna voru t. d. hross, sem
voru ofan við veginn, þegar
komið er yfir Mýrdalssand
bæði í Selhólmi og ejns uppi
á Fitjum, þau komust suður
í Leirur fyrir sunnan Hraunbæ,
jafnvel liafá kannski einhver
þeirra verið lifandi, þegar þau
komu þangað, en þau fundust
ekki fyrr en dauð.
— Það hefur nú líkast til
verið hugur í ykkur- að komast
heim sem fyrst?
— Já, við komum heim dag-
inn eftir, vaðandi, óðum yfir
Skálmina þarna, urðum náttúr-
lega að skilja hestana eftir.
— Var ekki mikið vatn í
henni?
— Jú, en menn voru svo
vanir miklu vatni, þá voru ekki
brýrnar hér á hverju strái.
— Hvernig var að vera úti í
öskufalUnu?
— Það var eiginlega ómögu-
legt. Og það varð almyrkt. —
Maður sá ekki glugga inni al-
veg um hádag. Og ég man sér-
staklega eftir því einu sinni,
að við vorum að reka féð hérna
milli sveita, úr Álftaverf upp
í Skaftártungu, þá var birta til
fjallsins, en alveg kolsvart
myrkur fyrir framan, og við
flýttum okkur eins og við gát.
um og höfðum komizt yfir
Hólmsá áður en það skall yfir
okkur en svo var alveg fram
undir kvöld í Hrífunesi, að mað-
ur sá ekki handa sinna skil.
— Var þetta fíngert ryk?
— Já, mjög fíngert. Annars
var það lielzt fyrst, sem var
vjkur nokkuð grófur, ljós, bara
hnullungar, alveg bollastærð,
en lítið af því eftir að gosið
fór heldur að draga af sér.
— Var nokkuð hægt að beita
um haustið?
— Nei, það var ekkert. Og
það var eins og allar skepn-
ur yrðu alveg brjálaðar, sem
voru úti, þær runnu kannski
langt. í burtu, þangað sem þær
höfðu aldrei nokkurn tíma áður
farið.
— Varð þá ekki að fækka
skepnum?
— Jú, það hefði nú reyndar
orðið að gera livort sem
var. — Þá var yfirleitt lítið
um fóðurbæti. Það var í fyrsta
skipti, sem ég man eftir, að
byrjað var lítilsháttar að gefa
hér kraftfóður. Það var búið að
kaupa dálítið af síld, saltaðri
síld, til gjafar fyrir Kötlugos.
ið, en hún var ekki komin nema
til Víkur. Eg man eftir t. d.
að það var einn bóndi, sem bjó
þá í Hjörleifshöfða, hann var
búinn að flytja austur yfir
Múlakvísl einar tíu tunnur af
síld og þær fóru víst allar.
— Hvernig leit svo út um
vorið?
Um miðjan maí vorið eftir
voru farin að sjást börð upp úr
sandinum líkt og þegar er að
byrja að leysa snjó, hþt var
alveg kolsvart, en það var þurr
viðrasamt um vorið 1919 og
þá fauk þetta mikið og þá var
náttúrlega ljótt lí£ að vera úti.
Og t .d. sandar, sem voru ekk-
ert grónir átta vikur af sumri,
það greri upp úr þeim, svo að
það varð Ijáberandl um sum-
arið. Þetta voru ákaflega góð
strá, sem af þessu fengust,
allur gróður var líkastur því
þegar borinn er á kröftugur
áburður. Og það hélzt fyrstu
árin á eftir Kötlugosið. Og
sauðféð var ákaflega vænt á
eftir, enda fátt.
— En eyðilögðust mikil
slægnalönd?
— Já, það gerði Það, í
Skaftártungunni sérstaklega.
— Breyttist ströndin hérna
mikið í gosinu?
— Já, hún færðist ákaf-
lega mikið fram hérna á sand-
inum beggja megin við Hjör-
leifshöfða, svoleiðis að kunn-
ugir töldu, að það hefði orð.
ið fjara á slóðum, sem jafn-
vel togarar toguðu oft. En
svo eýddLlt Inú uoklkuð ]*f
þessu aftur og sjórinn gekk
heldur inn í landið afur, —
straumarnir vinna á þessu,
færa það til.
— Heldurðu að landaukinn
í Vík í Mýrdal stafi frá þessu?
— Frá gosum? Það tel ég
vafalaust. Það hefur aukizt
land þar alveg feykilega, t. d.
eru sagnir um það að dreg-
in hafi verið lúða undir Flúða-
nefi, sem er skammt austan
við Vík, alveg uppi hjá vegi.
Og austan við Kerlingardalsá
er hellir í berginu kallaður
Skiphellir, sennilega er það
ekkj af öðru en því, að hann
hefur verið notaður til upp.
sáturs.
— Sáu nokkrir Kötlugosið
fyrir eða spáðu einhverju um
það?
— Ékki skal ég nú segja um
það, nema ég vissi, að það
var kona, sem lengi var búin
að búa hér í Álftaveri og flutti
í Mýrdalinn 1916, hún sagði
þegar hún fór yfir Sandinn,
að það yrði nú ekki langt
þangað til Katla kæmi. Þá var

LATIÐ LETUR FJÖLRITA
FYRIR YÐUR.
Offset fjölritun er fullkomn-
asta fjölrftun, sem völ er á.
,, GLEÐILEG JÓL!
Hverfisgötu 32 — Sími 23857.
iiiiiiiiiiiin ii ii iiiiiiiiiiiiiiiii iii i,i in,............................
I I I I I I M I

rlh 1
n
uU
JÓLIN OG LJÓSIÐ
Kertaljósin eru fögur, en þau
geta einnig verið hœttuleg. —

Foreldrar, leiðbeinið börnum yð- • 4
ar um meðferð á óbirgðu Ijósi.
... Um leið og vér beinum þessum vö „ /F
tilmœlum til yðar, óskum vér yð- \\
f ur öllum GLEÐILEGRA JÓLA
A
mr ri(T> innnn
UJL JS. jllIIU
BRUNABÓTAFÉLAG ÍSLANDS
LAUGAVEGI 103, SÍMI 24425