Dagur - 10.01.1946, Blaðsíða 2

DAGUR
Fimmtudaginn 10. janúar 1946
Stjórnarliðið í eldhúsinu
TRÚIN Á VERÐBÓLGUNA.
Landsmönnum hefir nýlega
gefizt kostur á að hlusta á eld-
húsumræður frá Alþingi, þar
sem stjórnarandstæðingar (Fram-
sóknarmenn) og stjórnarsinnar
(íhald, komraa rog kratar) leiddu
saman liesta sína. F.ins og
kunnugt er skammtaði stjórnin
og fylgdarlið hennar sér þrefald-
an ræðutíma á móts við Fram-
sóknarmenn. Þrátt fyrir það
kvörtuðu tveir ræðumenn úr
Sjálfstæðisflokknum, þeir Ólafur
Thors og Sigurður Kristjánsson,
um, að ræðutími stjórnarfylgis-
ins nægði því ekki til að verjast
stjórnarandstæðingum í sókn
þeirra. Má af þessari viðurkenn-
ingu allvel marka yfirburði
Framsóknarmanna í eldhiisum-
ræðum þessum.
Sókn Framsóknarmanna var
fyrst og fremst fólgin í rökstudd-
urn ádeilum á verðbólgustefnu
stjórnarinnar og flokka hennar.
Það, sem einkenndi ræður ráð-
fierra Sjálfstæðisflokksins og Áka
Jakobssonar, var trúin á blessun
verðbólgunnar. Eysteinn Jóns-
son gerði ölafur Thors þann
grikk, að lesa upp kafla úr þing-
ræðu eftir hann, þar sem hann
fordæmdi harðlega verðbólgu og
dýrtíð og kallaði þá menn
„böðla {3jóðarinnar“, sem slíku
öngþveiti væru fylgjandi. Þetta
var áður en Ólafur Thors gekk
kommúnistum á hönd. í svar-
ræðu sinni var Ólafur fljótur að
afgreiða þetta atriði. Hann sagði
að Eysteinn hefði slitið þenna
ræðukafla sinn úr samhengi, en
útskýrði það- svo ekki nánar.
Verður þetta ekki skilið öðruvísi
en svo, að Ólafur hafi tekið orð
sín um bölvun verðbólgu og dýr-
tíðar aftur síðar í þessari þing-
ræðu, og Eysteinn svikist um að
lesa þá afturköllun, en víst er
um það, að í það sinn gerði Ól-
afur sig ekki sekan um hringl-
andahátt í dýrtíðarmálunum, þó
að hann bæði fyrr og síðar sé
frægur að endemum í þeim sök-
um. Svar hans gegn sínum eigin
rökum féll því máttlaust til jarð-
ar.
Ræðumenn stjórnarliðsins
flestir ásökuðu forráðamenn
Framsóknarflokksins um að
berjast á móti „nýsköpun“
stjórnarinnar, og kveður löng-
um við þann tón í stjórnarblöð-
unum. Þeir, sem þessum vopn-
um beita, vita sjálfir, að þetta
eru fölsk vopn eða fjarstæður
einar. Framsóknarmenn berjast
ekki á móti þeirri nýsköpun, sem
er í því fólgin að koma atvinnu-
vegum þjóðarinnar á fastan
og öruggan grundvöll, en þeir
berjast á móti verðbólgu og dýr-
tíðarstefnu stjórnarinnar, ein-
mitt af þeim ástæðum, að þessi
stjórnarstefna er allri nýsköpun
hinn versti þrándur í götu. Það
var vegna þessarar stjórnarstefnu
í atvinnu- og fjármálum, sem
Framsóknarmenn vildu ekki
taka þátt í stjórnarmyndun
haustið 1944. Þeir vildu ekki
taka þátt í þeim leik að gerast
„böðlar þjóðarinnar“, eins og
Ólafur Thors hafði orðað það,
áður en hann seldi þjónum
Rússa sannfæringu sína.
Framsóknarmenn hafa jafnan
viljað styðja og efla atvinnuvegi
Jjjóðarinnar til lands og sjávar af
fremsta megni og borið fram
mikilsverð frumvörp um nýsköp-
un atvinnuveganna á Alþingi,
en jrær tilraunir hafa stöðugt
mætt megnri andúð núverandi
stjórnarliðs. Þarf ekki annað en
minna á baráttu Framsóknar-
manna um 10 ára áætlun þess að
koma allri heyöflun á véltækt og
vel ræktað land. Nýsköþunar-
áhugi núverandi stjórnarflokka
var þá ekki meiri en það, að þeir
drápu þetta framfaramál. Mörg
fleiri alkunn dæmi rnætti nefna
um nýsköpunartillögur Fram-
sóknarmanna í landbúnaðarmál-
um, sjávarútvegsmálum, raforku-
málum, húsabótum o. fl., sem
allar hafa strandað á skeri mót-
spyrnunnar frá hendi þeirra
manna, sem nú stæra sig mest af
nýsköpunaráhuga sínum, en
öðrum viljaleysi gagnvart fram-
förunum.
Allt þetta bar mjög á góma í
útvarpsumræðum þeim, er hér
er lítilsháttar vikið að, og fóru
stjórnarsinnar halloka í rökræð-
unum um þessi mál, en af stór-
yrðum höfðu þeir nægan forða,
einkum forsætisráðherrann og
hjálparkokkur hans, Sigurður
nokkur Kristjánsson.
Nei, stjórnarandstæðingar eru
sízt minni nýsköpunarmenn en
stjórnarsinnar, en hinir fyrr-
töldu vilja byggja nýsköpunina
á trai^stari grunni en hinir. Hitt
er svo annað mál, að Framsókn-
armenn gagnrýna undirbúning
þeirra nýsköpunarframkvæmda,
sem stjórnin hefir með höndum,
t. d. smíði 30 togara í Englandi.
Fyrst er gerðúr samningur um
smíði togaranna, en seinna er
svo tekin ákvörðun um, hvernig
togararnir eigi að vera, og þarf
þá að umturna hinuni fyrri
samningi, en við þetta hækka
skipin mikið í verði. Er hér í
meira lagi óhönduglega á haldið,
og ekki myndi einkaframtakinu
hafa })ótt farnast vel, ef það
hefði fyrst gert kaupsamning um
einhvern hlut og svo þar á eftir
gengið til samninga um, hvernig
hluturinn æti að vera. En þetta
er nýmóðins aðferð nýsköpunar-
stjórnarinnar. Þegar svo að þess-
um vinnubrögðum er fundið,
hefir stjórnin ekki önnur svör
en kalla aðfinnslur firrur og
brigzla andstæðingum sínum um
fjandskap við nýsköpunina.
Gagnrýni á fjársóun ríkis-
stjórnarinnar svaraði Pétur
Magnússon á þá leið, að þar
hefði ekki verið hægt um vik,
því að Framsóknarmenn hefðu
lagt út á fjársóunarbrautina á
sinni valdatíð, og því hefði nú-
verandi stjórn orðið að halda
áfram sömu Jeið. P. M. var þá
bent á, að 5 ár á undan valda-
töku núverandi stjórnar hefðu
I jármálaráðherrar verið úr
flokki hans, og væri hann því að
berja sína menn. 1 stjórnarsátt-
málanum fræga frá 1944 var lof-
að sparnaði við ríkisrekstur, en
aldrei hefir hann verið dýrari, en
síðan það loforð var gefið.
Út yfir allan þjófabálk tóku
þó ræður Áka Jakobssonar. Nær
eingöngu voru þær illyrðaaustur
um eina ríkiSstofnun, Lands-
banka íslands, og í sambandi Jrar
við brigzlyrði um einn utan-
þingsmann, sero um fjölda ára
hefir gegnt mikilvægum trúnað-
arstörfum fyrir þúsundir manna
um land allt og leyst þau af
hendi af miklum dugnaði, fyrir-
hyggju og samvizkusemi og er
nú ráðinn bankastjóri við Lands-
bankann. Þess vegna mun Áka
hafa þótt tímabært að ráðast á
hann með persónulegum ill-
kvitnisorðúm, áður en hann tók
við embætti sínu. Svívirðingar
hans um Landsbankann skullu
fyrst og fremst á æðsta yfirmanni
þankans, Pétri Magnússyni, sem
er samverkamaður Áka í ríkis-
stjórninni, enda mótmælti P. M.
áburðinum sem tilefnislausu
fleipri, en þó með svo mildum
orðum að furðu sætti, líklega til
þess að styggja ekki kommúnist-
ana í ríkisstjórninni nema sem
minnst.
Þegar hér er komið hugleið-
ingum um stjórnarliðið í eldhús-
inu mun réttast að hlíta ráðinu:
„Hættu nú, herra
hér inun koma verra“.
Hlustandi.
Fáein kveðjuorð
Hinn 10. nóvember sl. var til
moldar borin að Grenivík, Anna
Gunnur Ólafsdóttir frá Sigtúni.
1 blóma alclurs síns er þessi unga
stúlka kvödd burt yfir til lands-
ins ókunna, lands l'riðar og
ódauðleika. En eitt sinn stönd-
um við ráðþrota gagnvart dauð-
anum, hann fer sínar götur en
við stöndum eftir í hljóðri sorg
og söknuði.
Daiíðiiin flvtur ætíð með sér
söknuð og tár til þeirra, sem
unna þeim sem kallaður er, en
fyrír þartn sem lengi hefir þjáðst,
er harin þó olt eina lausnin til
að binda enda á Jrjáningar og
kvöl. — já, sannkölluð guðsgjöf,
sem fiytur með sér hvild frið og
líí.
Þegar eg stóð við gröf þína,
Gunnur, runnu upp í huga mín-
um endurminningar frá sam-
verustundum okkar, er við, á
unelingsárunum dvöldum vetr-
arlangt undir sama Jraki, fjarri
heimilum okkar og ættingjum.
Eg minntist hinnar prúðu, hljóð-
iátu lramgöngu þinnar, fríða, al-
varlega andlitsins með barnslega
sakleysissvipinn. Hávaða og persl
æskunnar áttir þú ekki til, en
kyrrlát gleði þín var einlæg og
Ijúf. Þú varst sein til að kynnast
en vinátta Jaín var órjiifandj.
Alltaf leitaði hugur þinn heim
— heim til pablra og mömmu —
hjá þeim vildir þú vera — þú
skildir hvers virði Jrau voru þér,
og vildir líka og gast verið góða
stúlkan þeirra. — Fljá þeim hafð-
ir þú notið menntunar, kærleika
og elsku — ótæmandi ástúðar
góðra ioreidra.
Hér verður ekki rakin nein
saga. - Líf Jritt var stutt, en í
hug og hjarta hvers sem kynntist
þér, lifir þú lengi, þar hefir_ þú
reist þann minnisvarða, sem er
óbrotgjarn og varanlegur. Þar í
er innfalin bezta og fegursta saga
.einstaklings.
,,L.íf Jritt var eins og vorblóm,
og dauðinn eins og hrynjandi
lauf á haustdegi".
Gunnur sáluga var hamingju-
barh, því að hún aflaði sér alls
staðar velvildar og vináttu, og
þess vegna er hennar saknað af
fjölmórgum vinur fjær og nær.
Sárast er hennar bó saknað af
óldruðum foreldrum, sem eiga
á bak að sjá elskulegu barni sínu
sem' hún var alltaf. — Þegar hún
kom heim til þeirra með þverr-
andi þrótt, hlúðu þau að henni
við brjóst sitt fullt ástúðar og
kærleika, Eg er viss um, að fyrir
hana var það mesta gæfa að fá að
ljúka lífinu heima og fyrir for-
eldr ahennar sönn gleði mitt í
sorginni. Endurminningar þeirra
um hana ,bera birtu inn í hugar-
heima þeirra, og létta þeim sökn-
uðinn. Megi það vera huggun.
þeirra, að dauðinn er ekki dauði
heldui líf á þroskabraut góðrar
fdóttur.
Sveitungi.
BORÐ og DÍVAN
til sölu. Afgr. vísar á.
Fertugsafmœli „Gaman og alvöru‘.
Eftir JÓN SIGIJRÐSSON i Yztafelli.
úngmennafélagið „Gaman og j
alvara“ í Ljósavatnshreppi átti i
fertugsafmæli á þriðja í jólum. |
Þann dag, að kveldi, bauð það
öllum félögum sínum, eldri og
yngri, til fagnaðar í Jringhúsi !
hreppsins. En sökum þess að'!
dagur var skammær, og eigi vetr-
arfæri hila um sveitina, komu
þangað fáir brottfluttir fél. og
margir hinir eldri sátu heiina. ’
Hófið sóttu þó um hundrað
manns og skemmtu menn sér hið
bezta við samdrykju, ræðuhöld,
söng og dans.
F.kki er annað vitað en að fé-;
lag þetta sé elsta ungmennafé-
lag landsins. Það er tveim vik-1
um eldra en U.M.F. Akureyrar
sem af mörgum hefur verið talið
elst og það hefur aldrei fellt nið-
ur starfsemi. Þykir mér því vel
Itlýða, að segja hér nokkuð frá
stofnun félagsins og æfidögum.
—o—
Á árunj 1904-1905 liélt síra
Sigtryggur Guðlaugsson skóla að
Ljósavatni. Hann hreyfði félags-
stofnun meðal nemenda, en sjálf-
ur flutti hann vestur að Núpi
um vorið. Nemendur kusu
nefnd, sem boðaði til fimdar í
Yztafelli um vorið. Þar var á-
kveðin félagsstofnun og nefnd
kosin, ei átti að semja félagsregl-
ur og boða stofnfund. I nefnd-
inni voru Jreir Jónas Jónsson frá
Hriflu, Sigurður Kristjánsson,
nú aljr.m. í.Reykjavík, Konráð
Erlendsson, kennari á Laugum,
Karl Arngrímsson, síðar að
Veisu og Kristján Hansson frá
Hóli. Þessir menn mótuðu fyrstu
stefnu félagsins og beindu því að
þeim viðfangsefnum sem síðar
urðu aðal starfssvið allra ung-
mennafélaga.
„Fjölmennur skemmtifund-
ur“ var haldinn að Halldórsstöð-
um á þriðja í jólum 1905. Stóðu
hinir eldri menn að'fundarboð-
un og var Jrað með Jieirra sam-
Jrykki og uatbeina að félagið var
stofnað og reglur þær samþykkt-
ar, sem lélagslög, er fimmmenn-
ingarnir lögðu fram. Veður var
og færi sem bezt varð á kosið og
létt yfir fölkinu.
Fyrsta árið voru félagar 75.
Nú eru þeir 83. F.r Jrað skemmst
af að segja, að frá stefnunni, sem
mörkuð var á Halldórsstöðum,
hefur aldrei verið kvikað eða
nokkur bláþráður komið á starf-
semi félagsins. Fæstir hafa félag-
ar orðið 39. Höfuð viðfangsefnin
voru fjögur þegar á fyrstu árun-
um: 1. Hefting vínnautnar. 2.
Að sjá um skemmtanir í sveit-
inni. 3. íþróttir. 4. Skóggræðsla.
Skal nú stuttlega rakin starfs-
sagan að þessum málum.
—o—
Hefting vínnautnar var fyrsta
stefnumarkið. Mikil vínneyzla
var hér um slóðir um aldamótin
og til skaða mörgum, enda vínið
ódýrt o gauðfengið. Bindindi var
inngönguskilyrði í félagið, allt
fram til Jress er aðflutningsbann
var í lög tekið, þá fellt niður og
tekið upp aítur á síðustu árum.
Óhætt er að fullyrða að gjörsam-
lega skipti hér um í þessum efn-
um fyrir starf félagsins. Almenn-
ingsálitið breyttist. Ölvaður inn-
ansveitarmaður hefur varla sést
hér á opinberum samkomum á
starfstíma félagsins fyrr eða síð-
ar.
Félagið hefur einnig haft tó-
baksbindindisflokk, og unnið
mikið á Jrví sviði.
Skemmtanir voru annar liður
á starfsskránni. Ákveðið var í
upphafi, að 3-4 fundir skildu
haldnir árlega. Alls hefur félagið
haldið um 140 fundi, eða 3,5 að
meðaltali á ári, svo vel er efnt
Jrað lieit. Á flestum fundum hala
verið ræðuhöld, annað hvort ein-
stakir tyrirlesaiar eðu umræður
um félagsmál, en ættð fleira til
skemmtunar. Sungið hefur verið
oftast nær, annað hvort af „þjóð-
kór“ lélagsins, eða æfðum kórum
og Jjefur félagið oft staðið fyrir
söngæfingum. ÍJiróttir voru oft
sýndar, einkum glímur á fyrri
árum. Hin síðari ár hefur oftast
verið æfður sjónleikur á hverjum
vetri og sýndir á samkomum fé-
lagsins. Eg býst við að borgar-
búi geri sér varla grein fyrir Jrví
feikna erfiði sem samkomur í
sveitum kosta. í fyrra voru
„Syndir annara" eftir Einar H.
Kvaran sýndar um nýárið. Sum-
ir leikenda bjuggu í 18 km. fjar-
lægð hver frá öðrum. Æfingatím-
inn var svartasta skammdegið
og allir leikendurnir öðrum störf
(Framhald á 11. eíðu).