Dagur - 12.09.1951, Blaðsíða 2

2
D A G U R
Miðvikudagmn 12. sept. 1951.
fsienzk landhelgi eg erlend
veiðiskíp
Bretar tregir.
Ekki alls t'yrir löngu var þess
getið liér í blaðinu, að lrrezki sjáv-
arútvegsmálaráðherrann hefði í
þingræðu lýst sig mjög andvígan
hinni stækkuðu landhelgi fyrir
Norðurlandi, sém koma skal til
framkvæmda þann 5. okt. nk., er
landvarnarsamningur sá, er Danir
gcrðu við Breta árið 1901, gengur
úr gildi. Eti svo sem kunnugt er,
liafa ákvæðin um hann við togveið-
ttm innan 4 mílna landhelgi hér
undan Norðurlandi jregar fyri.r all-
löngu síðan komið til framkvæmda
gagmart öllura öðrum aðiljum en
Bretum, [rar með taldir Íslendíngar
sjállir. Upþlýsti ráðherrann við
þetta tækifæri, að brezka stjórnin
liefði farið J)á leið að mælast til
þess.við ríkisstjórn Islands, að hún
fresti framkvæmd landhelgisreglu-
gefðarinnar að Jj\ í er Bretum við-
kemur, unz Haagdómstóllinn hefur
kveðið upp sinn dóm um svipaða
landhelgisdeilu Norðmanna og
Breta.
Utanríkisþjónustan þegir.
Heimildin fyrir fregri jressari var
í það siiin nýtt fiskveiðablað enskt,
„Í'he Fishing Builetin", en yfir-
leitt var [rað svo þá — og cr enn —
að íregna um slík utanrikismálefni
íslénzka ríkisins er lielzt að' feit.r í
erlendum heimiklum, Jrví að svo
virðist, sem yfirstjórn ísíenzkra ut-
anríkismála fari alLt of oft með fyr-
irætlanir sínar, ráðstafanir og aðra
viðburði í slíkum málum, scm væru
þau hennar eigin einkamál, eða að
öðrum kosti leyndardómur, sem
liollast sé, að íslenzkur almenningur
hali sem minnstar fregnir af. Og í
þessu tilfelli er enn ekki vitað, að
utanríkismálastjórnin liafi gert
neinar tilraunir til Jress að hnekkja
cinhfiða og villandi málfærslu hins
brezka lilaðs á réttum vettvangi.
Engin einsdæmi.
Óþarft er að lýsa því fyrir al-
menningi, lrversu rnikið íslenzka
þjöðin á í liúfi, að okkur takisl að
vernda hin aflasælu mið við strend-
ur- landsins fyrir ofveiði og taum-
lausri ágcngni erlendra veiðiskipa.
Friðun Faxafióa og útfærsla land-
lielgislínunnar eru stærstu skrefin,
sem við getúm stigið í þessa áttina
nú úm sinn — auðvitað að [jví til-
skíldu, að við reynumst færir um
að varðveita Jjau réttindi með ár-
vakri og rétt'átri landhelgisgæzlu.
Því fer Íjarri, að krafan um fjög-
urra mílna landhelgi sé dæmalaus
eða óskammfeilin fyrir Jjá Jjjéið, sem
einna mest mun eiga afkomu sína
undir veiðísæfd og fiskimiðum sín-
um allra Jjjöða, að tiltölu við fólks-
íjölda. Ymsar Jjföðir telja sig hafa
rctt á að helga sér .cnn breiðara
svæði undan ströndum sínum,
nokkrar allt að 8 mílum, og Rússar
verja 12 mílna landhelgi með oddi
og cgg og litlum jöfnuði á stunduni.
Dómur nran senn falia.
AlJjjóðadómstólllnn í Haag nuin
taka landhelgisdeilu Breta og Norö-
manna til meðferðar 25. Jj. m., og
er Jjað í fyrsta skipti, sem aljjjóða-
dómstóll .fjallar um landhelgisdeil-
tir. Er Jjað sizt að efa, að úrsfitunum
mun vérða vcitt mikil athygli utn
allan hcim. Jjví að allar Jjjóðir, sem
ciga afkpmu sína að einhverju levti
undir sjávarafla, fyfgjast.vél ineð
[jessiim ínálum og leitast við að efla
og tryggja i.'indhclgi sína og gteta
lieniiar sem bczt. Eregnír herma, að
íslenzk.skip hafi n,ýlega..verjið.. fek.in
í grænlenzkr.i: laúdhelgi, og-iiafa
Daniriýst. [jví yf-ir, aðþeir tefji öll
sérréffindi Isícndinga á þélm’ mið-'
um úf söguuni. Kcimir þá vissufega
til áli.iji.í þyf .saniþaiidi, hycnœr cigi
að taka- fyrir :viMfóðmnf -vGÍðarfæra-
viðgérÍSir • ög áðra‘láiuthéígíslijálp
danskra ög færeyskra skipa hér við
land, eða í ísfenzkum höfnum.
Heimsókn Rússa
og heíiindi „Þjóðviljans“.
Svo .sein kimnugt er, hafa störir
rússnoskir veiðiflotar Ijætzt á síðnri
árum 'í líójj Jjeirfá crlétulra"'veiði-
skiþá, é'r sækja ákaft á..sí.jdarmiðin
hér noxða.n ,,og nustan lands. Nú
mun/ eiiin •sfikur ffoti meðófjijlda.
sk i pa'. cn rffrémúf.. köm'hi'n á rek-
netjirmiðilr 'fyf'ir stjnnan, og liafa
sjijmenn Jjar niiklar áhyggjtir og ó-
jjægmdi ak.jjcirr.i. hciiusiiku...R.if ja.st
11 i n Iuu$a fig, óyægilega >stra n dgæzhi
Rússa s.já]fra ái bvorki méirá né
mtniíii Jéii'I2 sjóinílnú litðífhtffgj
upj'j’fýfif njonúiim í JiVí' sámijándi,
og i:ins..hitl, ,að. ,„hjijðyijji|in“,itót
nýlega svo um mælt, að ásókn
Jjýl/kfa ;skíþa' á^ VéiSiSVÍhÖin vlð ís-
laritf farí sivaxandi og yaícít íslenzk-
uni fiskjmönmim miklum. áhyggj-
umj og. hætir blaðið því við, að flot-
inn-sé „skaþaður af Jjýzku útgerðar-
auðvaidi með bandarísku fjármagni
samkvæmt þeirri efnahagssamvinnu
sem m. a. miðar að því að géra ís-
lendinga ósjálfbjarga, betlandi
jjjóna llandarík jaauðvaldsins“. —
Þetta sama málgagn kommúnist-
anna hefur hins vcgar engin slík
aðvörunarorð birt í tilefni komu
hins ánnars og miklu stærri veiði-
flota, sem nú herjar með engu
minni linkind á jjessi siimu mið.
Sést bezt á jjessu, að ckki er öllum
aðiljum 1 ulftreýslandi i jjessum efn-
um til fullrar erningar, einlægni o’g
fylgfs við íslenzka hagsmúni og rétt-
an málstað.
Jeppi í ágætu standi.
yfirbyggður, með gúmmí-
sætum, til sölu.
Afgr. vísar á.
Haustbær kýr
til sölu. Upplýsingar á sím-
stöðinni á Skútustöðum.
Ung kýr
til sölu. Upplýsingar gefa
Sigfús Þorstcinssbn eða
Ádolf CjíslasoYty
Rauðuvík.
Dagskrármál landbíinaðarins:
í STUTTU MÁLI
MARNNKYNINU hefur
fjöígað um 828 milljónir síðan
um aldamót, ao því er Al-
heims heilsuverndarstofnunin
(World Health Organization)
skýrir frá. Samkvæmt sömu
heimildum fjölgar mannkyn-
inu daglega um 60 þús. (þ. e.
60 þús. fleiri fæðast en deyja
dag hvern að meðaltali). Talið
er að mannkynið hafi verið
2.278 miflj. árið 1949, en að-
einns 1.552 millj. árið 1900.
‘ —o—
SAMKV. ekki lakari heim-
ildum en Norges Handels og
Sjöfartstidende kom það í Ijós,
þegar Lundúabúi nokkur, sem
hafði slæma magapínu, var
tekinn til athugunar á sjúkra-
húsi þar í borginni, að í maga
hans var gripasafn af þessari
tegund:Rakvé!arblað,þjöl, 200
grömm af heyi, fjórir máíin-
bútar, postulín, tvær.steinvöl-
ur, títuprjónn, fjórir pening-
ar, þrjár eldspýíur, hár-
spenna, Iykill, penni, hníf-
skaft, ásamt fleiri slíku góð-
gæti. Hann hefur pkki verið
alltof vandætinn sá!
—o—
A ÍÞRÓTTAMÓTI, sem
haldið var í Birmingham nú á
dögunum, gerðist (samkv.
sömu heimildum) atburður,
sem vakti óskipta athvgli
áhorfenda. Ung og falleg
stúlka, scm tók þátt í 180-
yards hlaupi kvenna, var svo
óheppin að týna liáraúðu
stuttbuxunum sínum, eftir
að hún hafði tekíð sprettinn.
Hún lét þetta óhapp þó ekki á
sig fá, heldur hélt áfram að
marklínunni — og varð fyrst í
mark!
—o—
NORSK STÚLKA kom
heirn eftir alllanga dvöl í Par—
ís. En foreldrunum þótti það
mildð miður, að hún flutti
með sér nýjan heimsborgara,
sem hún hafði ekki átt, þegar
hún fór að heiman. „Hver er
faðirinn?“ spurðu forcldr-
arnir, skelfingu lostin yfir
þessu hneyksli. — „Já,“ sagði
hin unga móðir, — „kannske
finnnst ykku.r skömmin ekki
eins mikil, þegar eg segi ykk-
ur það, að faðirinn, er cinhver
frægasti og vinsælasti maður
í Frakklandi.“ „Ilver er það
þá? — Mattisse, Chevalier,
de Gaulle?“ — Stúlkan hrisíi
höfuðið og svaraði hreykin:
„Ónei. það er óþekkti her-
maðurinn!“
—o—
STÆRSTA mannvina- og
ve'gerðarfélag í heimi — Ford
stofnunin í Ameríku — lcgg-
ur nú fjármagna sitt fram tií
þess að vinna fyrir friðinn. —
— Fyrrverandi framkv.stjóri
Marshalláætlunarinnar, Pau!
G. Hoífman, stjórnar nú
þessu félagi, og hefur hann
látið í Ijós þá von sína, að þær
500 milij. dollara, sem stofn-
unin hefur til umráða, kunni
að orka jafnmiklu á þessu
sviði sem Mars'iallhjálpin
sjálf, því að hún stcfnir eink-
um að fjárhagslegri endur-
reisn, en Fordstofnunin reyn-
ir að auka félagslcgan skiln-
ing og menningarlcg tengsl
þjóða á milli. Fyrsta árið
verða þó aðeins 25 millj. doll-
ara nolaðar í þessu skyni, og
200 þús. doliarar hafa þegar
veri'ð lagðir fram til hjálpar
flóttaincnniim austan fyrir
járntjahl. Þá verður 1 millj.
varið rii nemendaskipia og S3
þús. dollurum til að efla al-
þjóðlega bláðaútgáíu og prení
frelsi.
Um fátt ræða menn meira þessa
dagana en tíðarfarið, enda ekki
ástæðulaust, því það hefur meiri
áhrif á hugi manna en flest ann-
að. Sunnanlands hefur veðráttan
verið mjög hagstæð og einnig hér
norðanlands fram að 18. ágúst,
þótt oft væri kalt, en síðan hefur
rigrit svo til hvern einasta dag,
enda þótt úrkoma hafi ekki verið
stórfelld hér við Eyjafjörð. í júlí
var úrkoman 27.6 mm eða lítið
eitt fyrir neðan meðalúrkomu
sem er 37.1 mm, og voru 8 úr-
komudagar á Akureyri. í ágúst
rigndi 49.7 mm., en méðalúrkoma
er 33.7 mm og úrkoma mælanleg
í 17 daga. Með 18. ágúst hefst
rigningatími samkvæmt veður-
■ athugun á Akureyri. Vonandi
stendur hann ekki eins lengi og
s. 1. ár. Þannig eru dutlungar
tíðarfarsins. Við þá verður ekki
ráðið og það eina, sem hægt er
að gera, er að verjast áhrifum
þeirra. Bændur landsins þurfa
því að haga heyskapnum á þá
lund, að úrkomusamt tíðarfar
hafi sem minnst áhrif á afkomu
þeirra.
Annars er tíðarfarið hér á
Norðurlandi ekkert einsdæmi. Á
ferðalagi mínu um Norðurlönd í
sumar var ég víða var við um-
kvartanir*manna yfir tíðarfarinu.
Danir töldu þetta sumar eitt úr-
komu- og sólarlausasta sumar
sem komið hefur á seinni árum.
í Noregi og Svíþjóð var sömu
sögu að' segja. Snjóa leysti ekki
í Suður-Noregi fyrr en í byrjun
maí og kornsáning eða jarð-
yrkjuvinna hófst ekki fyrr en
um 10. maí. Eg var vikutíma í
Noregi um mánaðamótin júlí og
ágúst, en þá voru jjurkar í nokkra
daga og fékk aðeins 2 úrkomu-
daga, en í ágúst var óvenjuleg
úrkoma. íOslo og nágrenni rigndi
á fjórðaliundrað millimetra eða
nærri tíu sinnum meira en hér.
Á þessu má-sjá að fleiri hafa við
úrkomusamt tíðarfar að stríða
en norðlenzkir bændur á þessu
sumri. Eg fór einnig til Þýzka-
lands, til Rínarlanda, um miðjan
ágúst og mátti segja, að fljótlega
og komi ðvar suður fyrir dönsk-
þýzku landamerkin, skipti alger-
lega um veðráttu til hins betra.
Hafði svo verið í allt sumar, enda
mátti líka sjá að sumarstörf voru
mikið lengra á veg komin þar, en
á Norðurlöndum. Þannig mætti
lengi telja eða vitna um breyti-
leika veðrátiunnar.
Þótt nú hafi verið úrkomusamt
um þriggja vikna skeið, verður
ekki hægt að telja annað, en að
allur fyrri hluti sumarsins hafi
verið þurrkasamur og því nýting
heyja ágæt. Mátti bví gera ráð
fyrir að votheyshlöður væru
allar tómar, þegar brá til óþurrka
seinni partinn í ágúst, og átti því
að vera hægt að halda áíram að
hirða heyið eins og ekkert hefði
í skorizt með tíðarfarið, þannig
ERLEND h!öð skýra svo
frá, að læknirinn Sannicandro
í Rómahorg hafi nýlega höfð-
að mál gegn þeim Ingrid
Bergman og Roberto Rossell-
ini, af því að þau hafi tregðazt
við að horga honurn reikning
hans, 28 þús. kr„ í sambandi
við fæðingu sonar þeirra Ro-
bertos. Segir í kærunni, að
þau hafi clvegið greiðsluna í
17 mánuði og ekk: þegið tilboð
læknafélagsins í Róni um
samninga og sáttatilboð, og
hafi þó Ingrid heðið um — og
fengið — nýjusíu meðöl og
læknisráð til þess að tryggja
sarsaukalausa fæðingu.
að engin tugga yrði hirt hrakin.
Það er hins vegar staðreynd, að
fjöldi bænda hefur mjög litlar
votheyshlöður, sem hafa sára
litla praktíska þýðingu, þegar um
óijurrka er að ræða. Hver bóndi
þarf að hafa votlieyshlöður a. m.
k. fyrir helming heyja. Sé þannig
heypláss fyrir hendi hjá öllum
bændum, mundi tíðarfar, eins og
veri ðhefur síðan um 20. ágúst,
ekki hafa teljandi áhrif á hey-
skapinn, enda þótt hirðing á vot-
heyi gangi nokkru seinna í svona
tíðarfari. Hitt er svo annað mál,
að ekki er hægt að bæta úr þörf-
inni fyrir votheyshlöður á einu
ári eða svo, því að votheyshlöð-
ur eru dýrar byggingar, sé vel til
þeirra vandað.
Margir bændur hafa komið
upp hjá sér turnum gsrða með
sænsku hraðsteypumótunum, og
eru það áreiðanlega vönduðustu
og varanlegustu byggingar, sem
völ er á. Síðan þessi mót komu til
landsins hafa ýmsir tekið að búa
til hliðstæð mót til að steypa vot-
heyshlöðui' og nú síðast steypu-
mót Sigfúsai' Jónssonar, sem
vega aðeins 50 pund. Þessi mót
eru sögð álitleg, en þó finnst mér
að áslæða sé til að fá umsögn sér-
fróðra manna um þgu, t. d. Þóris
Baldvinssonar, óður en einstakl-
ingar eða félagssamtök festa
kaup á jjeim 'eða öðrum lítið
reyndum tækjum. ]?eita er ekki
sagt til að kas'tíi ''rýi'ð á hn við-
leitni manna, að finna upp prakt-
ísk og ódýr tæki,' því að stavf
slíkra manna getur . verið mjög.
mikilvægt, en hin?, v.egar finnst
mér það sjálfsagt, að leita um-
sagnar sérfræðinga áður en bví
er slegið föstu, aðv nýúngin sé’
flestum kosturn. búin. En • hverri
nýung ber að taka með þökkum,
sem miðar að Jjví að flýta fyril'
byggingu votheyshlaðna á var-
anlegan hátt og mirinka býgging-
arkostnaðinn.
Um sl. helgi komu til Akureyr-
ar 8 amerískir saxblásarar, sem
fara tii þeirra ,er byggt hafa full-
háa turna. Þeir eru mjög dýrir
(12—13 þús. kr.) og væri því
æskilegt að fleiri bændur gætu
átt Jjessi tæki í sameiningu. Þstta
eru fullkomin og stórvirk tæki
og því heppilegt að geta notað
þau sem mest. Gætu 2 eða fleiri
bændur unnið til skiftis, hver hjá
öðrum og allir haft hag af, ef
fiarlægðir leyfa. Á meðan búin
eru smá, verður að miða véla-
kostinn við bústærðina, Jjví að
annars verður lítil ánægja af vél-
unum ,ef meiri hluti tekna búsins
fer í rekstur, afborganir og við-
liald vélanna.
Þá væri það án efa athugandi
að hafa vinnuflokk með saxblás-
ara og fleiri heyvinnuvélar, er
tæk.ju að sér að slá og liivða í
turn, t. d. 10 eða 20 dagsláttur
hiá einhverium turneiganda. —
Líkt og véladeildir gera, sem náð
hafa mikium vimældum í Dan-
mijrku að undanförnu, við slátt
og þreskingu korns. Véladeiidir
bessar eru ýmist eign einstakl-
inga eða félagasamtaka, og gæti
svo einnig verið hér.
B y gg i nga rv örndeild