Dagur - 19.09.1951, Side 2

2
DAGUR
Miðvifcudaginn 19. sept. 1951
Heildarsala sambanclsféiagaima -417 millj, kr.
sl. ár. - HáfSi aiikkt om 61 millj. kr. á sioasta ári
Heildársala kaupíélaganna innun SÍS nam 417 millj. kr. sfðastii'ðiS
ár, en var 353 msilj. kr. 1949 og hafði bannig aiifcizt nnl '61 milij. kr.
á einu ári. Aðíluttar vörtir voru seldar fýrir 23ð snitij. kr; (1919: 293
inillj. kr.), innlendar afurðir fyrir 118 ínállj. (18103 millj.) og
framieiðsla eigin íyrirtœkja fyrir 63 miilji Jkr, (1913; 43 rniilj. kr.).
Á árunum 1941—1950, að báðutn árum meðíöldum ,endurgreiddu
sambandsíél fil íéiágsmanna sinna samt. 22.6 millj. kr. af tekjuaig.
’Stcsfnsjótkrr- -félagsman,n:# var
Þessar upplýsingar eru birtar í
nýútkomnu hefíx af timaritinti
Samvinnan, en þar segir m. a. að
birgð'ir innlendra og aðkeyptra
vara, að meðtöldum bii'gðuitt
fyrirtækja, hafi aukizt um 11.3
niillj. kr. í 72.4 millj. kr. í árslok
1950.
Rekstrarafkcma félaganna var
syipuð baéði árin. Tekjuafgangur
áður en lagí var í sjóði, var 5.9
millj. kr. og yfirfært frá fyrra ári
1.5 millj. kr. Þessu var ráðstafað
þar.nig: Úíhlutað til félagsmanna
0,4 millj. kr., lagt í stofnsjóð 1.9
ntjilj: kr., lagt í sameignarsjóði
2$ millj'. ki’.; aukaáfski'iftir o. fl.
0.2 millj. kr. og yfirfærst til næsta
árs 2.0 millj. kr.
Fjöixnennasta kaupfélag lands-
ins í árslok 1950 yar Kaupfélag
Reykjavíkur og nágrennis með
5847 félagsmenn. Næst er Kaup-
félag Eyfirðinga með 4694 félags-
menn, Kaupfélag Árnesinga með
1750, Kaupfélag Þingeyinga með
1353 og Kaupfélag Borgfiroinga
Borgarnesi með 1240.
Sala aðkeyptra vai'a var mest
hjá Kaupfélagi Eyfirðinga, nam
samtals 42 millj. kr. KRON seldi
fyrir 22.4 millj. kr., Kaupfólag
Árnesinga fyrir 21.1 millj. kr. og
Kaupfélag ísfirðinga fyrir 10
millj. kr. Sala fyrirtækja er félög
in reka var langsamlega mest hjá
Kaupfélagi Eyíírðinga eða 28.6
rai’lj. kr. Næst koma Kaupféiag
Borgfirðinga með 9.7 millj. kr. og
Kaupfélag Ámesinga með 5.8
millj. kr. sölu hjá fyrirtækjum
sínum. Iivað sölu á innlendum
vörum sifertir var Kaupfélag Ev-
firðinga eir.nig langhæst með 32
rbillj. kr. Þar næst koma Kaup-
féiag Héraðsbúa, Rcyðarfirði,
með 8.7 millj. kr. og Kaupfélag
Börgfirðinga með 9.7 millj ,k.r. og
Þessi kaupfélög höfðu hæsta
vörusölu samtals: Kaupfélag Ey-
firðinga 102.7 millj. kr., Kaup-
félag Árnesinga 28.3 millj. kr.,
Kaupfélag Borgfirðinga 26.5
millj. kr., Kaupfélag Reykjavíkur
og nágrennis 23.4 millj. kr. og
Kaupfélag Skagfiroinga 20.1
millj. kr.
Fasteignir og áhöld kaupfélag-
anna höfðu aukizt um 10 miilj.
kr. cg var bókfært vei'ð þeirra í
árslok 1950 C3.5 miilj. króna.
í árslðk' 1950 19.5'
sameignirsjóðir voru á samá tímal
34.8 kr.*; - 7,3 :
íf r *r n.T--* 2. Z
K&pp?6fkir Ækkulýðs- :
félúasins á Pöllmum
ÍX } x .
Í ''J' ■; *
Kafxifróður' ‘Æskulýðsfélags Akur-;
eyrarkifkju lór nýlega ljram á Akur-'
eyrá^{5£]K.yyárw)i3' á IjaSum bátum:
félagSins við iiiuri bryggjuna, og var
veðuh 'ih'jög' TiHgsfxtt. Keppt var í
liiirum aldiirsfloJ..kum um v’erð-i
j ' # : ' r
iaunagri]jri: 'sttii J’ón 'SijJtftjöhsátj'íl.''
trésndðaMetstiTri-Bg-^fTawrti-Sveitis*
son útibússtjóri hjá KEA, gáfu fé-;
laginu. 4 7 7' ” 7 í
í Í..i’Ií^e£i,'SH;ni'á sreilr. ý'Sanns-'
Sigurðssonar, stýriinaður Valg. 8ig-.
nrðsson. á J nu'n. 57.4, syk. I II. 11.1
sigfafK- 'sVdiV’i sSéérVis'1 Skarphéðins-í
sonarkaíýriihz lkjftösi-Aíi' Bjamason.I
á 2.inín. 05.8 sek. í III. flokki svcit-
Mag’nusar J>teíánssonaf, stýrimaðurt
Kagnar •ht»Iksort,-á 2 riiín. 12J sck.P
Hjá nýliðum bar sigur úr býtumj
sveit Vals'Þorsteinssonar, slýrim.I
Kristján - Jónsson, á 2 mín. 37.7 sek.
— ,;F axa“-verðlauhágripinn fyrir
bezt róðraflag lilaut sveit Magnúsar
.Steiánssonar í annað sinn. —
Kcppninni stjórnaði Haraldur
•Sigurðsson fimleikakennari.
ÚR BÆ ÖG. BYGGÐ
I. O. O. F. 1339218JÍ.
Sekíugur var, í gær Axel
Björnsson, bóndi á Ásláksstöðum
í Arnarnseshreppi. Axel heíur
búið góðu búi að Ásláksstöðunf
um 20 ára skeið og stórbætt jörð
sína af dugnaði.
Aðalfundur Bridgefélags Ak-
ureyrar var lialdinn 11. sept. Þar
var kosin ný stjórn. Hana skipa:
Sigurbjörn Bjai'nason form.,
Björn Einarsson gjaldkeri, Ár-
mann' Helgason ritari, Agnar
Jörgensson varaformaður og
Jónas. Stefánsson meðstjórnandi.
Karl Friðriksson, fyrrv. fórmáð-
ur, skoraðist eindregið undan
endmkosningu. Félagið byrjar
starfsemi sína með tvímennings-
keppni næstk. þriðjudag.
Samkoma á Sjónarhæö næstk.
sunnudag kl. 5 e. h. — AUir vel-
komnir.
Arcksti.tr. í gær varð árekstur
milli Land Rover bifreiðar og
fólksbifrciðar á Kaupvang:jtó rgi.
Fólksbíllinn skeninidist nokkuðj
en engin slys urðu á mÖnnum. ■
STUTTU MxÍLI
NÝLEGA var haldið í Kaup-
ínannahöin alþjóðlegt mót
sérfræðinga í lönutnárveiki.
Rússar áttu fulltíúa á þingi
þesstt. Varð þar uþpvíst um
nýja, rússneska ,uppfinningu‘.
Skýra diir.sk bíöð svo frá því,
að p>óf. Vinukurof hafi til-
kynnt, að rússneskir vísindam.
heiðu meðal er nefnist ,.tli-
basál“, sem hefði þau áhrif á
iamaða íimi, að þeir íengju
mátt á ný. liár væii um stór-
kostlega nýjung að ræða, ef
trúnað mætíi leggja á þessa
íiikynningu, en dönskxt lilöðin
scgja, r.ð vísiiidáraennirnir á
jiingraii hafi ekki ræít um
þntta mál né heldur hafi
Rússarnir gefið nánari skýr-
ingu. Á bak við þetta liggur,
að vísiiidamenn á Vesturlönd-
mn teija þctta enn eina rúss-
n'ska ..upjjf;nningu“ á borð
við fulíyrðinguna um að
Þú -">r hafi smíðað fyrstu
’fliigvéöna, fundið upp púðrið
o. s. frv. Rússár höfðu engin
sö'unmargöín fram ao færa á
| itiginu, léiu fui'yrðinguna
nægja.
-K
BGNSK BLÖÐ skrifa mikið
rim bílasölu og bíláinnflutning
íiin þessar mtmdir. Dómar cru
nú að fálta i líinuni svonéfiidu
gjafabí;amálum og hljóða á
fleiri þm. kr. sektir, ank þess
sem bParnir eru gerðir uþþ-
tælcir. Hér er um að ræða bíia,
r°m ÍJuVií' voru in>t undir því
yíirskyni, að æítingjar og vin-
ir í U. S. A. og Bretlandi
hefðu geíið viðkomandi þá, en
voru í rauninni keypfir fyrir
,.svartan“ gja’dcyri. Dönsku
blöðin eru stim hver óánægð
mgð , ástandið í bíiaimiflutn-
i'i.g^mái.uhpm. Segja mest
fluít inn af gömlum bílum, því
að ieyfi fyrir nýjum íáist ekki.
Það sem af er þessu ári hafa
verið fiuttir inn í Danmörk
2232 fólkshíiar. Á sama tíma
til Svíþjóðar 40.822.
•k
í SAMBANDI við þessar
bíla-mnræður birtir Berl.
Tidende uppiýsingar ttin verð
bíla í Danmörk nú, b. e. rétt
útsöluverð hjá viðurkenndum
verziunum. Heiztu enskar
franskar, þýzkar, ítaiskar og
sænskar teg. kosta sem hér
segir, verðið í dönskum krótt-
um: Brczkir fcílar: Austin De-
von lcr. 12.709. — Austin
Hereford 19.309. — Ford Ang-
iia 10.450. — Ford Consul
14.84«. — Ford Prefect 11.509.
— Hillman 13.345. — Humbér
Hawk 21.720. — Jowet Jave-
lin 16.840. — Morris Minor
10.675. — Morris Oxford
14.729. — Morris Six 19.280. —
S'audard Vanguard 16.976. —
VaUxhalI, 4 cv*., 11.673. —
Vauxhall, 6 cyk, 3 4.616. —
Franskir bílar: Citroen Ber-
5in 11 Sport 15.329. — Peugeot
14.200. — Renault, 4 cv, 8.902.
— Þýzkir bílar: Fólksvagninn
9.857. — Forcl Taunns 12,625.
— Opei Olympia 13.930. —
ítalskir hílar: Fiat 1190 13.939.
— Fiat 1400 18.680. og loks
sænski Volvo 14.840.
*
NÝLEGA voru gerðar
nokkrar breytingar á tékk-
nesku i'íkisstjórninni. Erlendir
blaðamenn telja breytinguna
stafa af óánægjti Rússa með
. afgreiðslit á tékkneskum vél-
um og iðnaðarvarningi. Nýtt
ráðtn:f;;>; — iðnaðarefdrlits-
ráðuneytí — á að sjá um að
Rússar fái sitf. Eííir þcssar
aðgerðir er Tébkéslóvakía enn
ósjálfstasðari ch áðíír.
Dagskrármál landbúnaðarins:
NámskeiS fyrir fjósameistara
Eitt af þýðingarmestu störfum
sveitanna eru störf fjósameistara.
Á mjólkurframleiðslusvæðunum
er vinnan við kúahirðingu einn
stærsti liðurinn í hinum daglegu
störfum og jafnframt vandarnest.
Nú er liðinn sá tími á íslandi að
kúahirðing sé talin til vanvirðu.
Hver sá, sem fékkst við að hirða
kýr hér áður fyri- lækkaði held-
ur f áliti almennings fyrir starf-
ann, svo fremi hann væri.falinn
með fullu viti.
I garnla daga þótti bezt valið í
þessar stöður, með því að taka
fábjána eða menh og konur. sem
ekki var hægt að nota til annarra
starfa. Nú eru það meðmæli fyrir
mann, að hafa verið fjósameist-
ari eða fjósamaðuh eins og venia
heíur verið að kalla bessa stétt
manna. Fyrir kerriur enn þann
dag í dag, að fjósavinna eða kúa-
hirðing er notúð sem skammar-
yrði, en slíkt nota nú einungis
andlegir steingerfingai' eða menn
sem ekki skilja sína samtíð, né
mikilvægi þessara framleiðslu-
starfa og verða sjálfir að athlægi.
Já, nú er öldin örinur, á þessu
sviði, ekki síður en víða annars
staðar.
—o—
Dagaiia 27. júní til 5, júlí sl. var
haldið námskeið í Noregi fyrir
fjósameistara, á vegum landbún-
aðarráðuneytisins, við búnaðar-
skólann á Kalnes. Jafnframt
sottu námskeið þetta kfennarar í
búfjárfræðum við búnaðarskól-
'aha. Á námskeiðlnu fíuttu ýmisr
af færustu búfjárrséktarmönnUrn
Noregs erindi. Námskéiðið sóttú
fjósameistarar og kennarar úr
öliúm'landsblutúin'.
Þarna var rætt ýmislégt varð-
andi fjósastörfin m. a, um hand-
mjaltir, vélmjaltir, hreinlæti,
frjósemi kúnna -o. m .fL
Hvernig véeri nú að: korna af
stað hér á landi n'ámskeiðum fyi'-
Vothey
m
„Merkust tækni við byggingu
votheyshlaða eru hin sænsku
hringmót, sem flutt liafa verið
hingað til lands á vegum S. í. S.,
en fyrir frumkvæði Gísla Krist-
jánssonar ritstjóra. JViót þessi eru
einhver fullkomnasta bygginga-
tækni, sem fundin hefur verið
upp til þessa dags. Höfundur
þeirra er sænskur verkfræðing'-
ur, Erik Lindman að nafni,
kunnur steinsteypufræðingur og
Uppgötvari. Mótixi eru tvöfaidur
hringur, sem fær.ist upp fyrir vél-
kx-afti jafnóðum og í hann er
steypt, svo og vinnupallar, en
iyfta og braerivél, sem fyigja
mótunurn, eru hvað afköst snert-
ir, samstillt verkhraðanum og
vinnur því allt saman sem ein
DANIR eru stoitir af Jjcim
árangri, scm þeir hafa náð í
berklavörnum. Á aðalfundi
danska berklavarnasambands
ins í sl. viku, var uppiýst, að
})ar í landi sé nú minnsti
berkladauði í Evrópu, árið
1951 dóu 14 af hverjum
100.000, árið á untlan var tal-
an 19. Alls eru nú 20.000
berklasjúldingar í Danmörk.
Blöðin segja nóg piáss á hæl-
um landsins.
-K
TVEIit DANSKIR sport-
veiðimenn eru nýkomnir hehn
eftir veiðiför til Grænlands. I
blaðaviðtölum segja þeir
Grænland vera „páradís sport
veiðimannsins“, ár og vötn
full af silungi og laxi.
ir fjósamedstara? Það má öllum
vera Ijóst, að íjórmeistarí þarf að
vita og kunna margt, hvort sem
fjósastörf eru aðalstörf eða auka-
störf.
Það er ekki sama, hvernig
kýrnar eru fóðraðar hina ýmsu
tíma árs. Allt fóður er dýrt og sér
í lagi kjarnfóðrið, og því þarf
kunnáttu til þess að gefa fóðrið á
þann hátt-, að gripirnir skili sem
rnestum afurðum fyrir hverja
fóðureiningu. Á því veltur mik-
ið um framleiðslu.kostnaðinn og
arðsemi mjólkurframleiðslunnar.
Eg' er ekki í vafa um, ■ að slík
námskeið gætu gert mikið gagn,
ef þátttaka fengist .Það fara tugir
milljóna af verðmætum í gegnum
hendur fjósameistara og tæplega
er nokkur svo góður, ao hann
geti ekki einhverju við sig bætt,
svo sem í sambandi við fóðj-un,
hirðingu fjóss og gripa, um-
gegni, mjaltir o. fl. Árangur af
slíkum námskeiðum mætti áreið-
anlega meta til fjár. Væri því
ekki ótilhlýðilegt þott opinberir
aðiljar legðu eitthvað af mörkum.
Ýmis félagssamtök gætu tekið
þetta fræðslufyrirkomulag ; á
arma sína, svo sem nautgrípa-
ræktarsambönd, búnaðarsam-
bönd, Stéttarsamband bænda og
Búnaðarféiag íslands. o. fl.
Setja mætti frám þrjú megin-
takmörk með slíkúm námsskeið-
um: 1. Að fá meirL.afurðir með
hagkvæmari fóðrun, 2. Að fá
hærra verð fyrir afurðirnar með
bættri meðferð jrifQfkurinnar og
3. Gera fjósastörfin léttari með
bættúm virinuaðferðum og auk-
inni tækni.
Þórir Baldvinssdn, ’húsáméist-
ari hefur í sumar ritað mjög at-
hygiisverðan greinaflokk í „Land
vörn“, um votheyshlöður, Bii'íist
hér kafli úr þessunr, greinarfiokki
að fengnu góðfúslEgtdeýfí" höf-
undar. 7 — Á. J.
dilöðnr
fullkomm heild. Hver turnhlaða
er fullgerð í einni lotu og verða
því hvergi steypusamskeyti á
veggjum, en veggfletir koma
eggsléttir undan stálbyrðingnum.
Er því hér um að ræða hina fuE-
komnustu steinsteypu, svo sem
bezt verður á kosið. Þótt hag-
kvæmast sé að nota mót þessi
við turnhlaða af fullri hæð, má
bó vel nota þau við lengri hey-
geymslur og hefur það verið gert
með góðurn árangri. Mót j)essi
eru þó of dýr fyrir þá, sem aðeins
ætla að byggja fremur lágar
geymslur og hentar þeim því
betur önriui' tækni. Til lausnar
beirri þörf, hafa verið 'gerðar
færanleg hringmót hér heima og
var þeirra áður getið í þessum
greinarköflum. Þau eru að sjálf-
sögðu langt frá því að vera eins
fullkomin og hin erlendu mót, en
hafa þó mikla yfirburði fram yfir
iausan uppslátt. Við notkun
þeirra ér ekki ólíklegt að hug-
kvæmir menn sjái á þeim mögu-
leika til endurbóta og geti Jietta
því smátt og smátt orðið hin
beztu tæki, það sem þau ná.
Votheysgerðin er nú á góðum
vegi með að komast í höfn. Áhugi
manna er vaknaður og þekking
og skilningur á Iramkvæmdum
breiðist út. Það þurfti mikið átak
og allmörg orð til þess að koma
bessu í ki’ing og síðasta srniðs-
höggið lag'ði íslenzkt úrkomu-
sumai' og hárður vetur. Þannig
bokar okkur á veg og vitanlega
kemur ekki. annað til mó.la en aS
við sigrum í þessari þraut.
Þórir Baldvinsson/'