Dagur - 27.04.1955, Blaðsíða 7

Miðvikudaginn 27. apríl 1955
DAGUR
7
„Skjaldvör fröllkona" effir Pál
J. Árdal á Eeiksviði að Hrafnagili
BJARTARI HLIÐIN A EVROPU
============ Eftir ART BUCHWALD .. =
Ándlegt heilbrigði Breta í hættu
Á sunnudagskvötdið var frum-
sýning á sjónleiknum Skjaldvör
iröllkona eftir Pál ]. Árdal í þing-
húsi Hrafnagilshrepps.
Stóð Ungmennafélagið í sveitinni
að sýningunni, en leikendur voru
allir úr framsveitum Eyjafjarðar. —
Leiðbeinandi var Hólnigeir Pálma-
son frá Akureyri. Áhorfendur voru
eins niargir og húsrúm leyfði, og var
sýningunni ágætlega fagnað. Er
þetta stærsta viðfangsefni, sem ráð-
izt hefur verið í að sýna þar um
slóðir, og hefur kostað mikið starf.
En það hefur ekki verið talið eftir.
Hér er fyrir gott málefni starl'að,
þar sem er félagsheimilissjóður sveit
arinnar. Þyngra á metunum mun
þó liitt, að mikill leiklistaráhugi er
í þessum byggðum, og hefur svo
lengi verið.
Saga leiklistarinnar í Eyjafirði er
að kalla jafn gömul leikstarfsemi
liér í kaupstaðnum. Fyrir 70—80 ár-
um hófst leikstarfsemi og leikritun
í sveitinni, og liefur lengi lifað í
þeim glæðum. Þeir, sem nú halda
uppi leikstarfsemi í félagsheimilum
og þinghúsum eru arftakar leikend-
anna frá Grund og Saurbæ fyrir 70
—80 árunt. Og leikritið, sem valið
var, er sprottið úr jarðvegi eyfirzkr-
ar leikmenntar fyrri ára. Páll J. Ár-
dal var Eyfirðingur og arftaki Ara
á Þverá, Ólafs á Espihóli, Jónasar
í Sigluvík og -'Eómasar á Hróarsstöð-
urn í 1 e.iíHÁWficré;,og þeim fremri um
ílest. Skjaldvör tröllkona er annað
höfuðleikrit Páls. Það er frá síð-
ustu árum íyrri aldar, og var fyrst
sýnt hér á Ákureyri árið 1897, og
altur 1912—1913. A seinni áratug-
um hefur það verið sýnt nokkrum
. sinnum þér við £-yjaijörð, síðast á
Dal.vík og í., QlHfsjfÍrði. En líklega
ér _þetta fyrsta sýning lciksins í
S'teitum þeiih; seni fóstruðú Pál J.
Árdal. -*• •' -1; '
Leikrit þctta éi ékki mikill skáld-
skapur. Höfundur klæðir þjóðsög-
una búningi leikrits, og ber sú gerð
æðimikinn- keim af Skugga-Sveiui
og Nýjársnóttinni. Hér eru tröll
kornin í stað útilegumanna og
galdramenn í stað huldufólks. Leik-
ritið er samið til sýningar við að-
stæður, sem hér voru á öldinni
sem leið, og fyrir áhorfendur, sem
lifðu freniur í hugarheimum þjóð-
sögunnar cn nútímafólk. En þó að
verkið sé heldtir klunnaleg smfð,
geymir það samt eitthvað af töfrum
þjóðsögunnar og þjóðtrúarinnar og
snertir áhorfendur eins og allur
sannur alþýðuskáldskapur. Það er
saga þjóðarinnar og náttúra lands-
ins, sem gefur leikritun af þessu
tagi lífsmáttinn.
Sýningin á Hrafnagili býr við
erfiðar aðstæður. Leiksviðið er lítið
og ófullkomið og aðstaða <>1I lyrir
leikendur iátækleg. En tilgangur
sýningarinnar er m. a. að bæta úr
því, ella félagsheimilissjóð og flýta
byggingu bétra leikhúss.
Leikendur fóru margir prýðisvel
með lilutverk sín. Allir eru þeir á-
hugamenn, komnir beint úr önn
dagsins upp á fjalirnar. En alþýðu-
leikurinn naut sín vel í liöndum
þeirra.
Hallgrím bónda í Hlíð leikur
AÖalsteinn Jónsson, bóndi í Krist-
nesi. Framsögn hans er olt með á-
gætum, en í leik sínum er liann þó
heldur hlédrægur af slíkum stór-
bónda og fyrirmanni að vera. Eigi
að síður er Hlíðarbóndinn Iifandi
og sannfærandi persóna í meðferð
Aðalsteins.
Hildi dóttur Iians, lieimasætuna
á bænum, leikur frú liósa Arna-
dóttir frá Jódísarstöðum. Þetta er
hið klassiska heimasætuhlutverk í
íslenzkum sveitaleikritum. Unga
stúlkan á að vera falleg og góð, en
höfundur leggur litla rækt við per-
sónusköpun að öðru leyti. Frú Rósa
er hvort tveggja, og er einkar geð-
þekk á sviðinu. Hún syngur falleg-
ar og angurværar vísur, er höfund-
ur leggur henni í munn, á látlausan
og viðfelldinn liátt.
Ragnar, unnusta Hildar, leikur
Va/geir Axelsson í Torfum. Hann
er einkar geðjtekkur ungur maður,
og á leiksviðinu nær hann því tak-
marki höfundar, að vera andstæða
meðbiðilsins, Nikulasar, skálksins
frá Skálholti, sem Jóhann Valdi-
marsson á Möðruvöllum svnir, og
gerir hin beztu skil. Er látbragðs-
leikur hans oft skennntilegur og
Nikulás hans broslegur í tilburðum
sínuin fremur en viðsjáll.
Kötlu, hina fjölkunnugu fóstru
Ragnars, leikur frú Pálina Jóns-
dóttir á Grund og gerir það mynd-
arlega.
Vinnumenn leika Jón Hallgríms-
son í Reykhúsum, Haraldur Hann-
esson, Víðigerði og Aðalsteinn Hall-
dórsson í Hvammi. — Jón er frem-
ur daúfur sem hinn einfaldi en
trúaði sauðamaður, en Haraldur
skemmtileg persóna og telíst vel að
gera gamansemi hölundar lifandi.
Aðalsteinn er hressilegur í litlu
hlutverki.
Skafta biskupssvein leikur Ottar
Skjóldal á Ytra-Gili, og er það lítið
hlutverk.
Skjaldvöru tröllkonu, sem mjög
kemur við sögu, leikur Pá'll Rist á
Litla-Hóli. Páll er raddmaður mik-
ill og verður æði trölislegur, þegar
hann er kominn í gæruskinnsúlpu
sína og liefur sett upp tröllkonu-
höfuðið.
Leiktjöld I útisenum liefur Þor-
geir Pálsson gert.
Leiðbeinandinn,-/ióbrtgeuY Pálina
son, hefur áugsýnilega lagt- mikla
rækt við að gera leikinn scm bczt
úr garði, eftir þvi sem aðstæðurnar
hafa leyft. Að öllu samanlögðu er
hinn mesti rnyndarbragur á þessari
sýningu. Á hún því skilið að hljóta
uppörvun og viðurkenningu góðrar
aðsóknar úr byggð og bæ.
Lætur hærinn byggja
fjölbýlishús?
Fyrir nokkru kaus bæjarstjórn
nefnd manna, til-þess að athuga
um möguleika á byggingu fjöl-
býlishúsa i bænum. Nefnd }>essi
skilaði áliti á síðasta bæjarstjórnar-
fundi. Hafa athuganir liennar
leitt í ljós, að ódýrara muni vera
að reisa fjölbýlishús, en smá-
íbúðir þær og einbýli, sem nú eru
mest í tízku, ekki einungis fyrir
bæjarfélagið, heldur einnig fyrir
einstaklingana. Einnighefir nefndi
komist að raun um að enn eru i
bænum til hentug svæði fyrir fjöl-
býlishús.
Að þessum athugunum gerðum,
lagði nefndin fram svohljóðandi
tillögur, sem ásamt nefndarálitinu
í heild var vísað til bæjarráðs.
1. Að þegar sé ákveðið hvar byggja
skuli fjölbýlishús eða raðhús á
Jjví svæði, sem nú er skipulagt
til íbúðarhúsabygginga.
2. Að bærinn hafi forgöngu um
byggingu eins fjölbýlishúss, 8—12
íbúða, á næsta ári.
3. Að bæjarráði sé falið að útvega
fé, sem bærinn láni til Jieirra, er
kanpa íbúðirnar fokheldar, a. m.
k. 50—60 þúsund krónur á íbúð,
og gangist ennfremur fyrir út-
vegun íbúðarlána hjá ríkinu,
4. Að athugað sé, hvort ekki sé hægt
að fá byggingarfélög í bænum
til að byggja íjölbýlishús.
Ferming í Lögmanns-
hlíðarkirkju
Sunnudaginn 15. mai 1955.
Amalía Ingvarsdóttir, Grænuhlíð.
Árný Björnsdóttir, Brekku.
Ásta H. Bergsdóttir, Sa’borg.
Hrafnhildur Gunnarsd., Steinaflötum.
Steingrímur 1. Björnsson, Lyngholti.
t Lögmannshlíðarkirkju:
22. mai.
Björg Sveinsdóttir, Bandagerði.
Rósa Magnúsdóttir, Sunnuhvoli.
'Jón Kató Friðriksson, Kollugerði II.
Ómar ólafsson, Mclstað.
ólafur Gíslason, Árnesi II.
Sigmundur S. Björnsson, Kollugerði.
Stefán V. Þorsteinss. Blómsturvöllum.
Víglundur Þorsteinss. Blómsturvölhun.
örn Snævarr Ólafsson, Mclstað.
Art Buchwald skrifaði frá
París nú á dögunum, er stóð
sem hæst verkfall rafmagns-
manna í London, e rstöðvaði
nær alla blaðaútgáfu í stór-
borginni um fjögra vikna skeið:
Loksins kom að því. Og það
hlaut að reka að því. Englend-
ingur birtist hér í París og átti
það erindi eitt, að lesa dagblað.
Maðurnn heitir Úlfur Mankowitz,
skrifar bækur og kvikmyndaleik-
rit, og þegar vér rákumst á hann
hér í París, var hann á kafi í
blöðum. „Þetta er dásamleg til-
finning,“ sagði hann og þrýsti síð-
ustu útgáfu af „France-soir“ að
hjarta sér. „Maður var nærri því
búinn að gleyma lyktinni af
prentsvertunni."
— Hefur verkfall rafmagns-
mannanna í blaðaprentsmiðjun-
um haft mikil áhrif á borgarlífið
í London?
„Hvort það hefur! Kæri vinur,
þið vitið lítið um það hér, hvað
gengið hefur á. Bretar hafa að
vísu fyrr staðið uppi einir í bar-
áttunni, en hingað til hafa beir þó
alltaf getað skvlt sér með ,Daily
Telegraph". Nú er það sund líka
Iokað.“
„Menn eru búnir að leggja sér
til nýtt göngulag. Veniulega
ganga Lundúnabúar með dagblað’
undir handleggnum, en nú dingl-
ar handleggurinn máttlaus, og
jafnvægi líkamans gengur allt úr
skorðum."
—o— ,
„Annars hefur aðalhlutverk
Lundúnablaða jafnan verið að
forða Englendingum frá því að
'byrja samtal við náungann á op-
inberum stöðum. Biöðin héldu
fólki frá því að kynnast, og þar
liggur falinn leyndardómurinn
um lifshamingju brezku þióðar-
innar. En síðan blöðin hættu að
koma út, eru menn famir að tala
hver við annan, og nú heyrist
ekkert nema rifrildi í járnbraut-
arvögnimum, strætisvögnunum
og á torgum. Blaðið var líka
verndari heimilisfriðarins. Hús-
bóndinn las blaðið sitt, er hann
kom heim á kvöldin. Konan las
það meðan hann borðaði, en síðan
tók maðurinn aftur til að lesa, til
að ganga úr skugga um, að ekkert
hefði farið fram hjá honum. Og
svo fóru hjónin í háttinn án þess
að segja orð, nema hvað annað
hvort lét þess e. t. v. getið, að
myndin af drottningunni í blað-
inu væri ákaflega vel lukkuð, eða
drap á fréttina um að hundur
hefði aftur bitið einn af lifvörð-
um drottningar í fótinn. En
brezku blöðin eru nytsamleg til
miklu fleiri hluta. Efnafólkið
Skautaferð upp á
Vaðlaheiði
Á sumardaginn fyrsta lögðu
nokkrir uilgir menn úr Skautaíé-
lagi Akureyrar í nýstárlegan leið-
angur, J>ar sem var skautaférð á
Veigastaðavatn, sem er á -Vaðla-
heiði, skammt norðan við Skóla-
vörðuna. Var ágætt skautasvell þar
uppi og veður hið fegursta.
Svo kalt var, að ísinn klökknaði
ckkert um hádaginn. Þótti ferð
)>essi hin bezta skemmtun og æfing,
en íslaust er nú orðið alls staðar á
láglendi.
A sumardaginn fyrsta fór og ungt
fólk á skíði upp á Glerárdal og
Hlíðarfjall. en J>ar er nógur skíða-
snjór enn í dag.
notar þau til þess að breiða undir
í stóru ferðakoffortin dótturinn-
ar, miðstéttin notar þau til að
breiða á hillurnar í búrinu, og
spara sér ísskáp, en láglauna-
fólkið safnar þeim til að selja þau
„fish&chipsjí' sjoppunum. Annars
er sá ágæti réttur, „fish & ehips“,
ókaupandi lengur vegna dýrtíðar.
En það vitnar uni félagsJegar
framfarir, að yfirstéttin er farin
að eta „fish & chips“ úr blaðaum-
búðum, sem alþýðan leggur til.
Hvar gæti slíkt gerzt nema í lýð-
ræðisþjóðfélagi?“
— Hefur verkfallið haft áhrif á
businessinn í fisk- og kartöflu-
húðunum?
„Já, heldur að bragði. Maður
þarf sérstaka tegund af dagblaði
utan um „fish & chips“. „Daily
Worker" er til dæmis ákaflega
óhentugt blað. Pappirinn er hrip-
lekur og þunnur, og maður er út-
ataður, áður en maður hefur
komið upp í sig einum bita.“
— En hvernig dugar „The
Daily Express“?
„Eg er anzi hræddur um að
stóru fyrirsögnunum þar hætti til
að lenda utan á fiskinum og
skilja þar eftir afþi-ykk.“
— En má ekki nota , Daily
Mail“?
„Það er of næmt fyrir ediki.
Nei, bezta blaðið er án alls efa
„The Times“. Það er eins og
smjörpappír. Það er þykkt og
grotnar ekki sundur. Og prent-
svertan gengur ekki yfir á fisk-
inn. Maður veit hvað maður hef-
ui', þegar maður hefur keypt fisk
og kartöflur innpakkað í Timás.“
— Koma Lundúnablöðin «að
öðrum notum?
Ýmsir nota blöðin til þess að
varna því að blettir komi á
skyrtubi-jóstn þeirra á matar-
tímum. Aðrir hafa þau fyrir und-
irlag í öskutunnum sínum.“
— Hvað haldið þér að borgin
standi lengi dagblaðalaus?
„Enginn veit það með vissu. Eg
hef þá trú, að hún mundi seiglast
lengi án dagblaðanna á virku
dögunum, en það sem fer með
hana, er skorturinn á sunnudaga-
útgáfunum. En helgin í Bretlandi
er, eins og allir vita, algerlega
dauður tími. Þá skeður bókstaf-
lega ekki neitt. Engar leiksýning-
ar, engar biómyndir og starfsemi
bjórstofanna er átakanlega tak-
mörkuð. Þar að auki rignir ævin-
lega um helgar. Andlegt heil-
brigði brezku þjóðarinnar er að
þakka dagblöðunum. En ef menn
fá ekki „NewÝ of the World“ á
sunnudögum, er fjandinn laus.
Og þar að auki þekkist varla
miðstöðvarhitun í Bretlandi En
til þess að kveikja upp í arninum
er nauðsynlegt að hafa stór
sunnudagsblöð við hendina.“
— Þér teljið þá andlegt þrek
Lundúnabúa að þrotum komið?
„Já, það má taka svo til orða.
Nú verða menn að treysta á út-
varpjð til að fá fréttir, og það er
ekki uppörvandi. Eini ljósi púnt-
urinn í öllu saman er, að verk-
fallið skyldi þó ekki koma þegar
cricket-keppnin stóð sem hæst.
Ef það hefði orðið, hefði mátt bú-
ast við almennri uppreisn. —
Churchifl hefði ekki fengið að
fara frá upp á þær spýtur.“
— Haldið þér að Bretar hafi
lært eitthvað af verkfallinu?
„Ekki nema að það hafi runnið
upp fyrir einhverjum, að til þess
að drepa dagblað þarf ekki minna
en rafmagn.“
(Einkaréttur NY Herald
Tribune.)
VIÐ SUMARMAL.
Sumarið nálgast, við sjáum hve fönnin þver,
sunnan í móti örlar á nýjum gróðri.
Skammdegisþreyttum búum það blessun er
og búfé, er skrimtir á lélegu vetrarfóðri.
Um sumarmál tíðin þó stundum er stirð og þver,
með stormum og frosti og hríð, sem um miðjan vetur,
og forsjón veðranna fyrir það gagnrýnd er,
því flestum virðist sem hægt væri að stjórna því betur.
Hamingjan góða — ef þeir, hinir misvitru menn,
mættu veðrunum stjórna um jörðina alla.
Hvort mundi ekki blása af ýmsum áttum í senn,
og úrhellis-rigning úr heiðskíru lofti falla?
Hugsum okkur svo allt það múður og jag,
áróður, skammir, blaðadeilur og þrætur,
og kannsek næðist að síðustu samkomulag
um sumartíðina — rétt fyrir vetumætur.
DVERGUR.