Dagur - 17.08.1982, Blaðsíða 6

Komir þú á
2. hluti
Grænlandsgrund

31. júlí
Við ætluðum reyndar að líta á
hestinn, tilefni fararinnar, en
hann var þá kominn á fjall til ann-
arra hesta og byrjaður að vinna
fyrir sér.
Grænland fyrir stafni.
1. ágúst
Nú er aftur komið bjartviðri og
hlýtt vel, en helst til hvasst til að
fást við heyskap. Lítið sakar það
fyrst enginn maður er byrjaður að
bera Ijá í gras.
í dag skipuleggur hótelið hóp-
ferð til gamla biskupssetursins,
Garða, Igaliko. Par er siglt á góð-
um mótorbát út eftir firði. Á
nokkrum stöðum sjást manna-
bústaðir á ströndinni, sauðfjárbú.
Fimm til tíu km út með firði
Brattahlíðarmegin eru rústir
norrænnar byggðar og mun vera
það sem í fornum ritum er nefnt
„undir Sólarfjöllum“. Það eru
víðar Sólarfjöll en á Árskógs-
ströndinni.
eftirgrennslan að hér á að stofna
til félagsræktunar bænda í Garða-
hverfinu. Það er m.a.s. íslending-
ur, Þór, tilraunastjóri, Þorbergs-
son á Skriðuklaustri sem hvað
vera hér núna til að segja fyrir um
ræktunarframkvæmdir.
Ekki er landið álitlegt, það verð
ég að segja. Fyrst þarf að ýta eða
draga burt allt stórgrýtið. Síðan
að koma einhverju lífi í þetta
þyrkingslega land. Við skulum
vona að þetta verði ekki ein helj-
armistök allt saman.
Garðar
Báturinn leggur upp að lágum
klettum á suðurströnd fjarðarins
Við göngum upp malartroðn-
ing áleiðis upp á hálsinn milli
fjarðanna. Með í för, auk Dan-
anna, er sendiherra vor í kóngsins
Kaupmannahöfn, Einar Ágústs-
son og hans góða kona, Þórunn.
Allt í einu er komið á hæsta ás
og við blasir Eiríksfjörður og
Garðahverfið í lægð norðanund-
ir. Svo þarna var þá biskupssetrið.
Við fáum að heyra ýmislegt um
hina fornu byggð og minjar nor-
ræna fólksins sem bjó hér í 4-500-
ár. M.a. þetta:
og menn stíga upp á klöppina.
Héðan á að ganga yfir mjótt eiði
til Garða í Einarsfirði, um
klukkutíma gang.
Hvað er nú þetta? Er það ekki
einhverskonar nýræktarnefna
þarna uppi í brekkunni? Jú, ekki
ber á öðru. Það kemur í ljós við

Hér í kirkjugarði var grafin upp
gröf þar sem hjá beinagrind
mannsins lá biskupsstafur útskor-
inn úr náhvalstönn (krókurinn).
Líka fannst þar biskupshringur úr
gulli. Sem sagt, þarna var grafinn
biskup. Það sýndi að hér hafði
verið biskupssetur sem þýddi að
þetta væru Garðar. Þar með var
það Ijóst að þetta var Einarsfjörð-
ur fornsagnanna. Þá var líka hinn
fjörðurinn Eiríksfjörður og rúst-
irnar þar af bæ og kirkju var
Brattahlíð og þannig hefur verið
hægt að rekja sig áfram og átta sig
á stöðum og örnefnum sem eng-
inn var til að segja frá nema óljós-
ar heimildir fornsagnanna og svö
þöglar rústir eyddra byggða. (Ég
sel þetta ekki dýrara en ég keypti
það hjá danska fornfræðingnum
Knud Krogh sem var að útskýra
þetta fyrir okkur. Kannski hafa ís-
lenskir fræðimenn eitthvað við
þetta að athuga).
Hvað um það, nú er þarna tals-
verð byggð grænlenskra og sauð-
fjárrækt mikil. Of mikil, sagði
Knud Krogh og ég verð að játa að
gróðurinn ber öll einkenni ofbeit-
ar. Nú er samt ætlunin að auka
sauðfjárhald til muna en ekki
minnka í þessum héruðum en
meiningin er sú að stjórna beit-
armálum þannig (með girðingum
og minnkun vetrarbeitar) að land-
ið þoli álagið og um leið á að
reyna að hlífa gömlu rústunum og
öðrum minjum um norræna tíma-
bilið hér í Eystribyggð.
2. ágúst
Sólskin og brúsandi þurrkur. í
dag koma allir tignu gestirnir og
hátíðahöldin hefjast. Um 11 leyt-
ið kemur SAS-flugvél með Ólaf
Noregskóng og Sonju prinsessu
tengdadóttur hans. Margrét
drottning tekur á móti þeim sem
þjóðhöfðingi Grænlands og með
henni Hinrik prins, maður
hennar. Mestu myndarhjón, það
fer ekki á milli mála. Og svo rétt
fyrir 12 önnur SAS-vél með for-
seta vorum, Vigdísi og föruneyti.
Og aftur kemur drottningin að
taka á móti. Með sömu vél eru
t.d. dr. Kristján Eldjárn og Hall-
dóra og fulltrúi Akureyrarbæjar
(vinabæjar Nassaq), Sigurður Öli
Brynjólfsson og Hólmfríður.
Gerist nú þéttsetinn Svarfaðar-
dalur á hótelum flugstöðvarinnar.
En ekki er allt búið enn. Kl.
hálf 4 koma svo Kanadamennirn-
ir. ísbrjótur þeirra liggur úti á
firðinum og þyrla flytur þá í land.
Út úr vélinni stígur herra
Schreyer og föruneyti, þ.á m.
Ted okkar Árnason bæjarstjóri í
Gimli í Manitota sem landstjór-
inn Schreyer vildi endilega að
kæmi með vegna þáttar íslands í
grænlenska landnáminu til forna.
Yeisla á sjó og landi
Um hálfsexleytið er boð inni hjá
drottningu á skipinu hennar sem
er bundið við bryggju, ljómandi
falleg og rennileg fleyta með
gylltu útflúri um bóga en eitthvað
lítillega löskuð eftir kynningu við
ísinn útifyrir ströndinni á dögun-
um.
Þarna fá gestir að taka í hönd á
hvorki meira né minna en 4 þjóð-
höfðingjum (ef Kanadamaðurinn
er talinn með, en hann er fulltrúi
Bretadrottningar þar í landi). Á
miðju stóru matarborði er blóm-
vöndur í vasa sem sagt er að
Margrét drottning hafi tínt þarna
uppi í brekkunum, sigurskúfur,
bláklukka, baldursbráo.s.frv. Og
svo er þetta venjulega skvaldur
sem einkennir svona veislur, sam-
fellt mal á dönsku, ensku, ís-
lensku og grænlensku.
Síðar um kvöldið er önnur
veisla sem Julianeshobssýsla
(Æaqortoq) heldur gestum í stóru
nýju flugskýli á vellinum. Þarna
heldur bæjarstjórinn, Henrik
Lund, langa ræðu á grænlensku
og dönsku um tilefni hátíðahald-
anna og um málefni Suður-
Grænlands í nútíð og framtíð. Og
allt í einu gengur íslensk 4—5
manna hljómsveit „Hrxm“ og fer
að spila. Salurinn fýllist af tónum
við „Ríðum, ríðum, rekum yfir
sandinn" o.s.frv.
3. ágúst
Enn er það sól og sumar og nú á
að halda yfir um fjörð til Bratta-
hlíðar. Þar skal hápunktur há-
tíðahaldanna með afhjúpun
minnisvarða um komu Eiríks
rauða hingað. Sá sem heldur
stutta ræðu og afhjúpar minn-
isvarðann heitir reyndar Eiríkur
Rauði Fredreksen sveitastjórnar-
maður og kunningi frá heimsókn
Grænlendinga til KEA og SÍS á
Akureyri í fyrra. Þarna á varðan-
um stendur Eiríkur karlinn í
stafni skips síns og lyftir höndum í
forundran og hrifningu af þeirri
landsýn sem við blasir. Lista-
maðurinn, Hans Lynge, 75 ára
gamall, gengur líka fram stoltur
-p, - * '7‘ *
Nokkrir prúðbúnir Grænlendingar.
og glaður og meðtekur hyllingu
mannfjöldans.
Síðan er gengið um rústasvæðið
undir leiðsögn Knuds Krogh þar
sem drottningin og allt tignarfólk-
ið fær ágæta uppfræðslu um
gömlu húsin, þ.á m. Þjóðhildar-
kirkju og við hin njótum góðs af.
Kveikur - Iperaq
Við stíginn gegnum svæðið er
bundinn hestur, rauður, gljáandi
og rennilegur. Þarna er þá hann
Kveikur okkar frá stóðhestastöð-
inni, fæddur í Hvítárholti uppi á
íslandi vorið 1977. Gæslumaður
hans hefur gert það okkur til heið-
urs að sækja hann á fjall og hafa
hann þarna til sýnis. Hann vekur
mikla athygli og fær góða auglýs-
ingu. Hann er margmyndaður í
bak og fyrir og með honum þeir
ráðunauturinn og formaður sauð-
fjárræktarsambandsins, Kai Eg-
ede og Eskild Jerrmiasen.
Þetta var prýðisgott, gjöf BI og
Stóðhestastöðvarinnar, gerir
mikla lukku og kemst í fjölmiðl-
ana. Og nú heitir hesturinn Ipef-
aq (Kveikur).
Áftur er siglt yfir fjörð og menn
búast til nýrrar veislu í flugskýl-
inu. Nú er það Nassaqbær og
-sýsla sem býður og bæjarstjór-
inn, frú Agnete Lund, heldur
stutta tölu, bráðhugguleg mið-
aldra kona með sterka drætti kyn-
stofns síns í þeldökku andliti.
4. ágúst
Menn vakna eldsnemma og það
er komin þoka og seinna úrhellis-
rigning. Þetta var það sem gróð-
urinn þurfti en gestirnir kunna
síður að meta. Annað er verra,
það hefur frést að ástand íssins út
með firði sé svo afleitt að ekki
þyki hættandi á að láta drottning-i
arskipið sigla inn til Narssaq og
Æagortoq. Því eru allir drifnir út í
danska eftirlitsskipið Beskytteren
6 - DAGUR -17. ágúst 1982