Dagur - 17.08.1982, Blaðsíða 7

Veisla í flugskýli.
(Verndarinn), fyrirfólkið uppi hjá
offísernum en almúginn niðri.
Svo er siglt norðureftir Eiríksfirði
í þoku og regni og krækt milli ís-
jakanna. Þegar utar kemur er
ísinn svo vondur að þyrlan aftur á
dekki er látin fara í ískönnunar-
flug til að finna greiðustu leið til
Narssaq.
Narssaq -
vinabær Akureyrar
Loks blasir bærinn við, strjál hús á
klettaborgum, mjög falleg byggð
til lands að sjá. Það lítur út fyrir
að allir staðarins innbyggjarar séu
niður við höfnina til að fagna
þjóðhöfðingja sínum. Og í mót-
tökusalnum í samkomuhúsinu er
gaman að stúdera mannskapinn.
Konurnar eru flestar á sínum
frægu þjóðbúningum, klofháum
skinn„bússum“ utanyfir sel-
skinnsbuxum og svo allt fíneríið
ofar. Karlarnir á hvítum hettu-
stökkum (anorökkum). Svo
koma börnin í þjóðbúningum og
dansa þjóðdansa.
Á eftir er gestum ekið um bæ-
inn og nágrennið í leigubílum.
Aldrei á ævinni hef ég haft jafn
skrautlegan leigubílstjóra. Það
var ung gift kona og þriggja barna
móðir, frú Sörensen. Hún var í
forkunnar fínum síðum sam-
kvæmiskjól og skreytt djásnum,
t.d. gullhring með stórum ópal úr
Kvanefjalli þarna skammt frá. Til
viðbótar var hún svo dásamlega
grænlensk í útliti að annað eins sá
ég ekki í allri ferðinni. Þar á ofan
ók hún splunkunýjum ágætum bíl
sem hún á sjálf og er óaðfinnan-
legur bílstjóri.
Að áliðnum degi er fólki ekið
upp á klettaborg eina flata í út-
jaðri bæjarins. Það er flugvöllur-
inn,þ.e.a.s. þar lendirþyrlan sem
er í stöðugu áætlunarflugi milli
bæjanna á ströndinni. Við stígum
upp í þyrluna og von bráðar lyftir
hún sér hæglega til flugs. Eftir 7
mínútur sléttar lendir hún á öðr-
um svipuðum klettaflöt við höfn-
ina í Æagortoq sem áður hét
Julianehob.
Æagortoq -
höfuðborg S.-Grænlands
5. ágúst
Þokan hefur lyft sér og við og við
sér til sólar. Dagurinn er ætlaður
til kynningar á bænum. Það er
best að segja það strax, hann er
sérkennilegur og beinlínis falleg-
ur, bæði náttúrufarið og mann-
anna verk. Hann er byggður í
hvilft milli hárra klettaása og
langt upp eftir þeim. Skjólsæl
höfn við vog. Við göngum upp á
hæsta ásinn bak við bæinn. Útsýn-
ið er stórfagurt inn til Hvalseyjar
og Einarsfjarða og út um eyjar til
hafs.
Gróðurinn ber heimskauta-
keim. Þannig myndi vera umhorfs
á Akureyri ef bærinn stæði efst í
Vaðlaheiðinni eða uppi á Súlna-
mýrum.
Gestirnir eru leiddir í helstu
atvinnu- og menningarstaði
bæjarins. Fyrst skóla og barna-
heimili, þá fiskvinnslustöð, þ.e.
frystihús og saltfiskverkun sem
allt þekkist vel frá Eyjafirði.
Þá er það sútunarstöðin. Sú
einá á Grænlandi. Ekki er hún
jafn stór í sniðum og Iðunn okkar
en bætir það upp með fjölbreytn-
inni því auk venjulegra gæru-
skinna súta þeir þarna mikið
magn selskinna að viðbættum
skinnum af bjarndýrum, hrein-
dýrum, moskusuxum, sleðahund-
um, refum og snæhérum (en ekki
nautgripum því kýr fyrirfinnast
ekki á Grænlandi).
Hápunkturinn
Ég var víst of fljótur á mér hérna á
dögunum að segja að hápunktur
Eiríkshátíðar hefði verið í Bratta-
hlíð við afhjúpun minnisvarðans.
Hápunkturinn reyndist vera
kvöldveisla þennan dag í íþrótta-
höll bæjarins. Þar voru saman-
komin sjálfsagt 500-1000 manns
þ.á.m. allar hátignirnar nema
Ólafur Noregskonungur sem var
floginn heim, aldraður heiðurs-
maður, áttræður á næsta ári.
Margar voru ræðurnar og
ávörpin og löng því allt þurfti að
segjast bæði á dönsku og græn-
lensku. Drottningin steig í stólinn
klædd grænlenskum búningi,
fjallmyndarleg manneskja og
brosti á báðar hendur. Vigdís
okkar gekk fram í skautbúningi
og vakti sýnilega hrifningu eins og
alltaf. í lok ávarps afhenti hún
gjöf, ljósprentun af íslendinga-
bók Ara fróða þar sem segir frá
fundi og landnámi Grænlands,
forkunnarfagran grip. Þá Sonja
Noregsprinsessa, þá Sebrever
Kanadalandsstjóri, þá Ellefsen
Færeyjalögmaður (forsætisráð-
herra) og að lokum Oluf Olsen
þjóðminjavörður Dana sem af-
henti nokkurskonar gjafabréf að
húsi við Menningarmiðstöð S.-
Grænlands sem á að standa hér í
bænum. Þar munu allar hinar
dýru og dýrðlegu gjafir verða
geymdar.
Síðan standandi matarveisla í
næsta húsi og afhending gjafa frá
vinabæjum. Þetta verður að
nægja um hina miklu samkomu,
þá mestu sem þekkst hefur á
Suður-Grænlandi.
6. ágúst
Sæmilegheita veður, þurrt, kyrrt
en þoka í fjöllum.
I dag á að halda til Hvalseyjar-
fjarðarkirkju. Fjöldi báta, heill
floti heldur úr höfn Æagortoq og
siglir inn eftir stuttum firði
framhjá eynni Hvalsey inn að
botni fjarðarins. Þar eru geymdar
undir lágum hamri heillegustu
minjar norrænnar byggðar á
Grænlandi, kirkjutóft og rústir af
mjög stórum bæ eða prestsetri.
Nú er ekki hægt að eyða mörg-
um orðum í að lýsa þessum stór-
furðulega stað, svo það verður að
nægja að segja, að þarna fór nú
fram einhver sú hátíðlegasta og
áhrifamesta athöfn sem ég hef
lifað. Presturinn og stjórnarfor-
maðurinn (forsætisráðherra) sr.
Jónatan Motzfeldt „steig í
stólinn" þ.e.a.s. gekk inn í kirkju-
tóftina og kirkjukór með lítið org-
el meðferðis fylgdi á eftir og tók
sér stöðu á grasinu undir gafli þar
sem kór og altari hefúr áður
staðið. Síðan gekk söfnuðurinn
inn í þaklausa kirkjuna, kannski
200 manns, en fleiri stóðu utan-
dyra.
Sr. Jónatan hélt glimrandi ræðu
og organistinn lék sálmalög, sem
eru alkunn hér á landi. Og svo var
sungið af hjartans list á a.m.k.
þremur tungumálum „Hærra
minn Guð til þín“ og annað gam-
alkunnugt.
Yfir höfði safnaðarins flugu sól-
skríkjur sem átt hafa hreiður í
smugu milli hleðslusteina, og
skildu víst ekki neitt í öllu þessu
tilstandi.
Tilraunasföðin
Upernaviarssuk
Á heimleiðinni var gestum boðið
að skoða tilraunastöð í landbún-
aði. Þar er tilraunastjóri Paul
Bjerge og aðstoðarmaður hans
Lasse sem er búfræðingur frá ís-
landi og talar íslensku reiprenn-
andi. Þarna býr líka ráðunautur
Sauðfjárræktarsambandsins Kai
Egede, búnaðarkandidat frá
Hafnarháskóla.
Þarna eru gerðar tilraunir með
margskonar matjurtarækt og enn
fremur trjárækt. Skilyrðin á
Grænlandi eru óneitanlega heldur
slæm. Þó gengur yfírleitt vel að
rækta næpur sem eru mikið eftir-
sóttar. Rabarbari er líka auðrækt-
aður.
Vonir standa til að unnt sé að
finna staði þar sem kartöflurækt
getur lukkast í flestum árum. En
vorin eru köld og allur gróður
kemur skelfing seint til, svo helst
þarf að rækta allar aðrar matjurtir
undir gleri. Þetta er hastarlegt á
stað sem er á svipaðri breidd og
Bergen í Norgegi. Þarna segir ís
og kaldur sjórinn til sín.
Þarna voru nokkrar kindur og
hestar til sýnis allt af íslenskum
uppruna. Ærnar voru allar
skjannahvítar í framan en vel
vænar og sömuleiðis dilkarnir.
Hestarnir þóttu okkur heldur
klunnalegir og veitir ekki af að fá
nýtt blóð frá íslandi. Við eigum
eftir að ræða betur við ráðunaut-
inn næsta dag og látum þessa frá-
sögn nægja að sinni.
Kaffemik og dansemik
Um kvöldið enn ein veislan.
Nokkurskonar skilnaðarhóf í
boði Æagortoqbæjar. Og enn
kemur drottningin og enn kemur
forseti vor Vigdís. Bæjarstjórinn
Henrik Lund heldur enn eina
ræðuna á tveimur tungumálum.
Það kemur margsinnis fram í
ræðum þessara manna að allt
þetta tilstand er í rauninni gert
ekki bara til að minnast Eiríks
rauða og gamla norræna fólksins
heldur fremur til að sýna ná-
grannaþjóðunum og kannski öll-
um heiminum að nú eru Græn-
lendingar að verða húsbændur á
sínu heimili. Þeir séu þjóð út af
fyrir sig og vilji sem slt'k standa við
hlið nágrannanna og bera höfuðið
hátt.
Maður hlýtur að virða þetta
sjónarmið og vona að þeim farnist
vel og að þessi dýra auglýsing beri
nokkurn árangur.
17. ágúst 1982 - DAGUR - 7