Dagur


Dagur - 17.12.1982, Qupperneq 13

Dagur - 17.12.1982, Qupperneq 13
það hrykki skammt til byggingar nýrrar kirkju. Þrátt fyrir fátækt safnaðarins komst málið strax á skrið. Áhugi almennings var mikill og margir buðust til að leggja fram fé. Kosin var kirkju- byggingarnefnd sem vinna átti með sóknarnefnd að framgangi málsins. í nefndinni áttu sæti: Stefán Guðjohnsen, Aðalsteinn Kristjánsson, Steingrímur Jónsson, sýslumaður, Jakob Hálfdánarson og Gísli Péturs- son, læknir. Eftir nauðsynleg leyfi frá yfir- völdum leitaði nefndin til Rögn- valdar Ólafssonar, húsameistara ríkisins, um tillögur að nýrri kirkju. í maí 1905 sendi hann svo tvær tillögur. Var önnur þeirra um langkirkju en hin um krosskirkju og áttu þær að kosta hvor um sig samkvæmt lauslegri kostnaðaráætlun 11-12 þúsund krónur. Þessar teikningar eru varðveittar á Þjóðskjalasafninu. Eftir miklar athuganir og vanga- veltur nefndarinnar varð kross- kirkjan fyrir valinu. Þó fannst mönnum kirkjan of lítil og þeir sendu arkiteknum teikninguna til baka og báðu hann að stækka hana. Páll kaupmaður Kristjánsson var ráðinn yfirsmiður og honum falið að ráða sér aðstoðarmenn. Skriflegur samningur var gerður við Pál og fjóra aðra smiði, þá Jón Eyjólfsson frá Uppsölum, Björn St. Björnsson frá Melum, Aðalstein Jóhannsson frá Harð- angri og Júlíus Sigfússon frá Skógargerði. Þeir Halldór Sig- urjónsson frá Traðargerði og Páll Jónsson frá Haga unnu einnig mest allan tímann við bygginguna. Ágreiningur kom upp um staðsetningu hinnar nýju kirkju. Vildu sumir hafa hana á hinum forna grunni uppi í Húsavfk en aðrir töldu að hún ætti að vera niðri í þorpinu. Þeir síðarnefndu töldu gamla staðinn óheppileg- an þar sem þá hefði þurft að um- turna grafreitnum all verulega og að erfitt yrði að komast þang- að uppeftir í vondu veðri og ófærð. Meirihluti var fyrir því að velja kirkjunni nýjan stað en ekki varð samkomulag um þann stað. Málalok urðu þau að Rögnvaldur Ólafsson var feng- inn norður til að velja kirkjunni stað. Nýja kirkjan rís Stærstu timburinnflytjendur á Akureyri á þessum tíma voru þeir Sigtryggur Jóhannesson og Jónas Gunnarsson. Páll yfir- smiður fór á þeirra fund í janúar 1906 og gerði við þá samning um timburkaup. Haustið áður var tekið upp grjót til kirkjusmíð- innar, var það að mestu tekið suður við Stórhól. Um veturinn var það svo dregið á sleðum sem grind eða kassi voru fest á. Hest- ar voru fáir í þorpinu, því var tekið það ráð að láta menn draga sleðana. Þungir voru þeir og þurfti sex menn á hvern sleða. Um vorið var byrjað að hlaða grunninn. Yfirmaður við þær framkvæmdir var Jón Ármann Árnason frá Fossi. í byrjun sumars kom svo fyrsti timbur- farmurinn frá Noregi með þrí- mastraðri skonnortu. Timbrinu var skipað upp við lausa bryggju beint framundan kirkjunni. Þaðan var það svo borið eða dregið upp á bakkann, inn á kirkjulóðina þar sem grindin var höggvin saman. Timbrið átti að koma tilhoggið eftir málum húsameistara. Eitthvað mun þó hafa skort á skilninginn hjá frændum vorum Norðmönnum því timbrið var ýmist of eða van höggvið. En yfirsmiðurinn leysti þann vanda eins og svo.margan við þessa smíði. Trésmiðjan Fjalar aðstoðaði við heflun og sögun timbursins en gluggana alla og hurðir, nema útidyra- hurð við aðaldyr, gerðu kirkju- smiðirnir. Kirkjan kostaði fullgerð kr. 18.795 Hurðina miklu við aðaldyrnar gáfu Guðjohnsensfeðgar, Þórð- ur og Stefán. byggingunni var að fullu lokið í apríl 1907. Kirkjan kostaði fullgerð kr. 18.795. Kostnaðurinn var greiddur úr kirkjusjóði með gjöfum til kirkj- unnar og með lánum. Smíðin lofar verk Páls Kristjánssonar og samstarfsmanna hans. Sagt er að með þessari byggingu sjáum við vöggu nýs íslensks byggingar- stíls. Til eru tvær aðrar kirkjur eftir Rögnvald Ólafsson með sama stíl, að Hjarðarholti í Döl- um og að Breiðabólstað í Fljótshlíð. Þær eru mikið minni og njóta sín vart vegna smæðar sinnar. Húsavíkurkirkja er kross- kirkja, 24,5 alin frá austri til vesturs, en 24 álnir frá norðri til suðurs. Vegghæðin er 10 álnir en hæðin upp í turn kross er 40 álnir. Einn turn er á kirkjunni og er hann í útnorður horni, milli vesturarms og norðurarms. Neðsti hluti hans er forkirkja. Þar er gengið inn, en ekki eftir miðju, eins og algengt er í ís- lenskum kirkjum. Þrjú loft eru uppi, eitt fyrir kór og organista, hin tvö fyrir aðra kirkjugesti. Árið 1923-1924 málaði Fey- móður Jóhannsson, listmálari, kirkjuna að innan. Hann var lát- inn ráða málningunni og fórst honum það einkar vel úr hendi. Sama er að segja um skreytingar þær sem hann og gerði. Altaristaflan er mikil að vöxtum. Hana málaði Sveinn Þórarinsson frá Kílakoti í Kelduhverfi fyrir rúmum 50 árum. Málverkið sýnir upprisu Lasarusar. Þingeyskt landslager notað og jafnvel þykjast sumir þekkja andlit persónanna sem nágranna listamannsins. í dag held ég að öllum þyki málverkið fallegt, en þegar þaö var hengt upp var það að allmiklu deilu- máli á Húsavík. Menn deildu aðallega um listrænt gildi mynd- arinnar. Svo harðar voru deil- urnar að til voru þeir sem neit- uðu að koma inn í kirkjuna eftir að altaristaflen var hengd upp. Húsavíkurkirkja var vígð 2. júní árið 1907. Hallgrímur Sveinsson, biskup, gat ekki komið til vígslunnar sökum elli. Árni Jónsson, prófastur ■ á Skútustöðum, sem átti að fram- kvæma vígsiuná með sóknar- presti forfallaðist og Benedikt Kristjánsson, prestur á Grenj- aðarstað, vígði kirkjuna. Við vígsluathöfnina söng 30 manna kór, ræður voru fluttar og fjöl- menni var þrátt fyrir leiðinda- veður. Prestar Fyrsti þjónandi prestur hinnar nýju kirkju var sr. Jón Arason, Jochumsonar frá Skógum í Þorskafirði. Hann var einnig síðasti prestur gömlu kirkjunn- ar. Hann þjónaði til ársins 1928. Þá var í embætti um fjögurra ára skeið, sr. Knútur Arngrímsson frá Torfunesi. Eitt ár af þessum fjórum hafði sr. Þorgrímur Sig- urðsson, prestur að Grenjaðar- stað, aukaþjónustu í kirkjunni. Árið 1933 tók sr. Friðrik A. Friðriksson við brauðinu og þjónaði allt til ársins 1962, utan árs leyfis er hann dvaldi í Vesturheimi. Þá var sr. Lárus Halldórsson settur í hans stað. Sr. Friðrik var jafnframt pró- fastur í Suður-Þingeyjarpró- fastsdæmi frá 1930-1962. Arið 1962 fóru fram prestkosningar við Húsavíkurkirkju. Tveir prestar sóttu um. Sr. Ingimar Ingimarsson hlaut kosningu, en hann tók þá óvæntu ákvörðun að koma ekki. Þá var sr. Ingólf- ur Guðmundsson settur í em- bættið fram að næstu kosning- um. Prestkosningar fóru fram 7. júlí 1963 og 15. sept. sama ár var sr. Björn H. Jónsson settur inn í embættið og hefur þjónað því síðan. Kirkjan lagfærð Um langt skeið hefur lítið verið gert fyrir kirkjuna. Tímans önn hefur leikið tréverkið grátt og mikill fúi var kominn í timbur- verk hennar. Safnaðarstjórn sá að við svo búið mátti ekki standa. Taldi hún að besta gjöf til kirkjunnar á 75 ára afmælinu væri sú að gera við og lagfæra það sem illa væri farið að fúa. Hafist var handa í maímánuði í fyrra og gert var ráð fyrir að við- gerð lyki síðar á því ári. í ljós kom að kirkjan var mun verr far- in en í fyrstu var álitið, þannig að þegar vinnan lagðist niður í lok september var enn mikið verk óunnið. Framkvæmdir hófust aftur í vor og lauk þeim nú í haust. í viðtali við Víkurblaðið þann 24. ágúst sl. segir Guðmundur Sal- ómonsson, sem var yfirsmiður við þessa miklu framkvæmd: „Menn gera sér litla grein fyrir því hvað þetta var mikil vinna. Við þurftum að fara nákvæm- lega eftir frumsmíðinni og því má segja að þetta sé vasahnífs- vinna. Þegar við byrjuðum fyrst þá mátti segja að við hefðum oft verið komnir skemmra að kvöldi en þegar við byrjuðum um morguninn, þar sem við fundum alltaf fleiri og fleiri fúaspýtur." í samtaii við Þormóð Jónsson, gjaldkera sóknarnefndar, kom fram að kostnaðurinn við við- gerð kirkjunnar næmi um 1200 þúsund krónur. Hann sagði að lagt hefði verið 2,5% á útsvar Húsvíkinga og sú fjarlægð runn- ið í endurbæturnar. Hinsvegar dygði þessi upphæð ekki nema fyrir helmingi af kostnaðinum, þannig að leggja verður aftur á útsvör bæjarbúa á þessu ári. Þormóður sagði að Húsvíking- um væri hlýtt til kirkjunnar sinn- ar og engan hefði hann hitt sem andmælt hefði þessum skatti. Þ.B 17. desember 1982 - DAGUR -13 i.tuil WÖillÖíW . t ( - - hUMftVi — Ki

x

Dagur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.