Dagur - 12.12.1984, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 12. desember 1984
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 180 Á MÁNUÐI
LAUSASÓLUVERÐ 25 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI:
GlSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN:
EIRlKUR ST. EIRlKSSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI: 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Skuldbreytinga-
vandinn
Nú hefur komið í ljós að um 10 stór fiskiskip upp-
fylla ekki þær kröfur sem Fiskveiðasjóður gerir til
skuldbreytingar — tryggingaverð þeirra er ekki
nægilega hátt og því hefur verið tilkynnt að til upp-
boða muni koma á skipunum. ÞesSi skip eru víðs
vegar um landið en eiga það sammerkt að þau eru
meðal nýjustu skipa flotans og byggð hérlendis.
Þetta vandamál snertir tvö skip á Norðurlandi
eystra, Sigurbjörgu í Ólafsfirði og Kolbeinsey frá
Húsavík, og einnig Slippstöðina á Akureyri, en þar
voru þessi skip smíðuð.
Það dregur enginn í efa að framleiðsla Slippstöðv-
arinnar er með því albesta sem þekkist. Stöðin
stendur erlendum skipasmíðastöðvum fyllilega á
sporði hvað gæði snertir og meira til, að mati út-
gerðaraðila skipanna. Þau hafa hins vegar reynst
dýrari, einfaldlega vegna þess að erlendis tíðkast
það að niðurgreiða skipasmíðar til þess að halda
iðnaðinum gangandi. Við þetta vandamál eiga ís-
lendingar nú að glíma á æ fleiri sviðum. Það þýðir
ekki að leggja hendur í skaut og gefast upp við svo
búið. íslendingar verða einfaldlega að vera betri.
Þeir hafa hingað til smíðað betri skip, þeir hafa
verkað betri fisk, og áfram verða þeir að vera ofaná
hvað þessi atriði varðar. Því er öll umræða um að
hætta innlendri skipasmíði eða hætta útgerð vel
rekinna fiskiskipa út í bláinn. Það leysir ekki vand-
ann þegar til lengri tíma er litið, heldur magnar
hann. Ef uppgjöf á að vera eina haldreipið þá er
stutt í það að íslendingar geti ekki lengur hreykt
sér af því að vera eitt Vestur-Evrópulanda með nær
ekkert atvinnuleysi.
Svo dæmi sé tekið af Kolbeinsey þeirra Hús-
víkinga, þá er nánast um líf eða dauða byggðarlags-
ins að tefla að það haldi skipinu. Kolbeinsey hefur
lagt upp 40% þess afla sem Fiskiðjusamlag Húsa-
víkur hefur tekið á móti og þar vinna um 230
manns. Missi Húsvíkingar skipið gæti það þýtt at-
vinnuleysi fyrir á annað hundrað manns í fisk-
vinnslu og í áhöfn þess. Það gæti orðið nokkuð dýrt
spaug að byggja híbýli fyrir allt þetta fólk við Gull-
inbrúna í Grafarvoginum.
Síðan Kolbeinsey var tekin í notkun árið 1981 hef-
ur útflutningsverðmæti aflans sem skipið hefur
komið með að landi numið um 350 milljónum króna.
Minnst af þeim peningum hefur orðið eftir á Húsa-
vík. Þeir hafa farið í að kaupa gabbró á Seðlabanka
höllina, marmara í nýtt hugvísindahús Háskólans,
járnklæðningu á Þjóðarbókhlöðu og til að reisa
verslunarhallir og villur fyrir auðkýfinga höfuðborg-
arinnar. Stjórnvöld telja að tryggingu vanti fyrir um
100 milljónum af skuldum skipsins. Spurningin er
bara um það að skila Húsvíkingum aftur hluta af
því sem þeir hafa lagt til þjóðarbúsins.
Forsenda
sveitabyggðar
i.
Landbúnaður er forsenda sveita-
byggðar. Forsenda landbúnaðar
hér á landi er það ákvæði laga um
framleiðsluráð landbúnaðarins,
að þess skuli „jafnan gætt, að
innflutningur á landbúnaðar-
vörum fari því aðeins fram, að
innlend framleiðsla fullnægi ekki
neysluþörfinni." Á Alþingi hefur
þetta ákvæði verið stutt einróma.
Var sá stuðningur staðfestur nú
síðast í vor í löngum umræðum
um verslun með kartöflur og
grænmeti. Þar var deilt um fyrir-
komulag á innflutningi á græn-
meti, en enginn lagði til, að dreg-
ið skyldi úr þeirri vernd sem inn-
lend kartöflurækt og önnur garð-
yrkja býr við gagnvart innflutn-
ingi.
Fráleitt er að þingmenn hafi
þar allir verið undir áhrifum
garðyrkjubænda, sem eru ekki
margir, heldur nýtur sú afstaða
almenns stuðnings að hér á landi
séu framleidd þau matvæli sem
náttúran leyfir, þótt vitað sé að
erlendis eru á boðstólum matvæli
á lágu verði.
Síðan er það þjóðfélagsmál,
hvernig kostnaðurinn við fram-
leiðsluna innanlands skuli
borinn, til að mynda með því að
neytendur greiði hann allan við
búðarborðið eða stjórnvöld
greiði niður búðarverð eða
ákveðna kostnaðarliði í fram-
leiðslunni. Verðlagið hefur áhrif
á það, hversu mikils er neytt og
hversu hollt það er og á kjör al-
mennings og verður að ákveða
það í því ljósi.
II.
í þessu efni skipa íslendingar sér
í flokk með öðrum þjóðum sem
þeir eiga mest skipti við. Ýmis
rök eru færð fyrir þeirri afstöðu
að vernda innlendan landbúnað,
þótt menn aðhyllist haftalaus við-
skipti milli landa að öðru leyti.
Eitt er öryggissjónarmiðið. Þó
hefur það aldrei verið rökstutt
nánar af íslenskum stjórnvöldum
eða ályktað um, hvers konar
landbúnaður sé öruggastur þjóð-
inni. Augljóslega er minna öryggi
fólgið í búfjárrækt sem byggir á
innfluttu fóðri en búskap sem
byggir á innlendu fóðri, svo eitt
atriði sé nefnt.
Öryggið verður því meira sem
framleiðslan er meiri. Engin op-
inber greinargerð mun vera til
um það, hversu langt skuii ganga
í því efni. Flestir virðast sættast
á að framleiðslan sé í samræmi
við neyslu innanlands, en neyslan
er að sjálfsögðu háð efnahag og
verðlagi. Neyslan eykst með
bættum efnahag, þó trúlega ekki
á kartöflum, og hún eykst með
lækkuðu verðlagi, sem stjórnvöld
geta haft áhrif á með því að
greiða niður kostnað. Þess vegna
er erfitt að segja, hvað er um-
framframleiðsla. Ekki ætti að
breyta miklu um það öryggi sem
fæst með umframframleiðslu,
hvort hennar er neytt innanlands
eða hún flutt út á því verði sem
þar kann að bjóðast. - Þess ber
að minnast, að engin forsjá er um
birgðir af aðföngum í landinu eða
heima í sveitum til að búskapur
truflist ekki, ef aðflutningar
stöðvast.
III.
Varðandi öryggisleysi hefur
undanfarið verið rætt um ógnir
kjarnorkustríðsvetrar, sem verð-
ur við það að himinhvolfin meng-
ast svo af sóti við stríðselda, að
geislar sólar stöðvast á leið til
jarðar. Það ætti að hjálpa þeim
sem eftir lifa, ef bústofn og fóð-
uröflun hefur verið umfram brýn-
ar þarfir, en þó því aðeins að
kjarnorkuveturinn vari ekki fleiri
ár og verði ekki að ísöld. Nauð-
syn er að gera sér grein fyrir ör-
yggi garðyrkju í gróðurhúsum í
þessu sambandi; þótt hiti haldist
í þeim, þarf lýsingu til að gróður
vaxi.
Björn S. Stefánsson.
Fjarlægara öryggisleysi er fólg-
ið í því, að spáð er, ef friður
helst, hlýnandi loftslagi á norður-
hveli jarðar vegna aukins koltví-
sýrings í lofthjúpi jarðar. Kol-
tvísýringurinn fylgir iðnaði og
orkunotkun. Ekki ættu hlýindin
að vera íslendingum á móti
skapi. Hins vegar er hættan sú,
að þeim fylgi þurrkar og landeyð-
ing í helstu kornræktarlöndum
heims, eins og raunin varð í
Bandaríkjunum á hlýviðrisskeið-
inu fyrir hálfri öld, og þar með
skortur á fóðri og matvælum.
IV.
Það er líkt um öryggissjónarmið
varðandi landbúnað og um það
öryggi sem menn treysta með her
og vígbúnaði, að erfitt er að rök-
styðja einstakar ráðstafanir, en
tilfinning og trú verður að ráða
almennu viðhorfi og afstöðu.
Engu að síður ber að meta skipu-
lag landbúnaðarins með tilliti til
öryggis, svo sem öryggi einstakra
búgreina, öryggi flutninga, tækja
og birgðaþörf.
Önnur viðhorf sem ráða því að
ríki hins vestræna heims vernda
eigin landbúnað eru menningar-
leg og félagsleg og varða þjóðar-
vitundina og samhengið í sögu
þjóðanna. í strjálbýli íslands er
það sjónarmið sterkt, að byggða-
keðjan megi ekki rofna. Þar
daufheyrast menn við tillögum
um að kaupa fólk til að hverfa úr
strjálbýli, þar sem slík úrræði
veikja stöðu sveitunganna sem
eftir sitja og þóttust þó þunn-
skipaðir fyrir; reyndar yrði erfitt
að meta hver væri verðugur og
hver ekki í þeim efnum.
í níundu og síðustu grein verð-
ur fjallað um nauðsyn stefnu í
fóðuröflun.
Björn S. Stefánsson.
Stjorn Framsóknarfélags Akureyrar:
Háskóladeildir
hefðu
„Stjórn Framsóknarfélags Ak-
ureyrar fagnar þeirri umræðu
sem átt hefur sér stað að
undanförnu um nám á há-
skólastigi á Akureyri. Stjórn
félagsins hvetur forráðamenn
Akureyrarbæjar að fylgja
þessu máli fast eftir, enda er
það mikils virði fyrir bæjarfé-
íagið að það komist í heila
höfn. Einnig vill stjórn félags-
ins fara þess á leit við þing-
menn kjördæmisins, hvar svo
sem í flokki þeir standa, að
þeir vinni kappsamlega að því
að hafin verði kennsla á
háskólastigi á Akureyri,“ segir
í ályktun stjórnar Framsóknar-
félags Akureyrar sem sam-
þykkt var nýlega.
„Nefnd sem skipuð var af fyrr-
jákvæð
verandi menntamálaráðherra
gerði það að tillögu sinni að
kennsla af þessu tagi gæti hafist
á Akureyri haustið 1985. Fram
kemur í nefndarálitinu að grein-
ar, svo sem tölvugreinar, fyrri-
hlutanám í viðskiptafræði, grein-
ar sem nýst geta sem áfangi til
BA prófs í bóklegum greinum og
námsefni fyrsta árs í verkfræði og
raunvísindum, væru raunhæfur
möguleiki. Stjórn Framsóknar-
félags Akureyrar fagnar niður-
stöðu nefndarinnar, sem er að
hennar mati aðeins upphafið á
öðru og meira.
Samkvæmt athugun sem gerð
var í Menntaskólanum á Akur-
eyri kom fram að töluverður hluti
nemenda gat hugsað sér að
stunda nám í háskóla á Akureyri.
Ekki þarf að orðlengja það hve
áhrif
mikil þægindi það væru fyrir
nemendur úr norðlenskum
byggðum ef þeir gætu stundað
sitt nám á Akureyri í stað þess að
fara til Reykjavíkur.
Háskóladeildir á Akureyri
myndu hafa afar jákvæð áhrif á
vöxt og viðgang Akureyrar - sem
og Norðurlands í heild. Því þarf
að gera ráð fyrir slíkri starfsemi
þegar gengið er frá fjárlögum árs-
ins 1985 og hefjast handa við
undirbúning sem allra fyrst. Þó
verður ætíð að hafa það í huga að
Verkmenntaskólinn geti þróast
eðlilega við hlið væntanlegra
háskóladeilda, en þessar stofnan-
ir geta bætt hvor aðra upp þegar
fram líða stundir,“ segir að lok-
um í ályktun stjórnar Framsókn-
arfélags Akureyrar.