Dagur - 22.01.1986, Blaðsíða 6

r
4 ■»*— - v--
6 - DAGUR - 22. janúar 1986
22. janúar 1986 - DAGUR - 7
Jón Helgason í ræðustóli. Hann
var þar alls í rúma 2 tíma og geri
aðrir betur!
Ævarr Hjartarson:
„Loðdýraræktin er
Ijós punktur í tilver-
unni . . .
Gunnar Jósavinsson:
Hver borgar vextina
af þessu láni . . .?“
Jón Helgason landbúnaðar-
ráðherra hélt fund með bænd'-
um á Hótel KEA á fimmtu-
dagskvöldið í síðustu viku. Var
þetia fyrsti stórfundurinn í hin-
um nýju og stórglæsilegu salar-
kynnum hótelsins.
Bændur og búalið fjölmenntu
til fundarins og dróst nokkuð að
hann gæti hafist, því ekki hafði
verið reiknað með slíku fjöl-
menni. Þjónar stóðu í ströngu við
að be.ra stóla og borð í salinn, svo
vel gæti farið um fundargesti,
löngu eftir að landbúnaðarráð-
herra hóf ræðu sína. AIls munu
um 200 manns hafa sótt fundinn.
Haukur Halldórsson bóndi í
Sveinbjarnargerði var fundar-
stjóri og bauð hann gesti vel-
komna. Síðan sté Jón Helgason í
pontu.
Landbúnaðarráðherra flutti
yfirgripsmikið og greinargott er-
indi. Hann rakti gang mála síð-
ustu mánuði og lýsti því hvernig
tekið hefði verið á hinum mikla
vanda sem blasti við í landbúnað-
armálum. Hann nefndi kjötútsöl-
una sem haldin var til að ráða bót
á birgðasöfnuninni og skuld-
breytingu Iausaskulda sem gripið
var til vegna erfiðrar greiðslu-
stöðu bænda og 700 bændur not-
uðu sér. Einnig hefði verið farið
að huga að lagabreytingu sem
gæti létt undir við þá vinnu sem
fram undan var við að koma betri
skipan á málefni bænda.
Landbúnaðarráðherra benti á
að ytri aðstæður í þjóðfélaginu
hefðu verið bændum óhagstæðar
og þær raddir margar og háværar
að bændur væru baggi á þjóðfé-
laginu og bændasamtökin væru
bændum sjálfum fjötur um fót og
þau þyrfti að brjóta á bak aftur.
Þessi atlaga hefði tekist að
nokkru og nægði þar að benda á
Grænmetisverslun landbúnað-
arins.
Jón benti á að breytingar í
framleiðslumálum land6únaðar-
ins á síðasta áratug hefðu verið
miklar. Nýjum búgreinum hefði
fjölgaði og samtök bænda í auka-
búgreinum orðið til. Nauðsyn á
endurskoðun löggjafarinnar
hefði verið knýjandi. Á síðasta
ári voru svo samþykkt ný lög urn
Framleiðsluráð landbúnaðarins.
Við samningu þeirra hefði þurft
að beita málamiðlun og tilslökun-
um milli stjórnarflokkanna en út-
koman væri vel viðunandi.
Landbúnaðarráðherra tíund-
aði markmið laganna og sagði
þau vera eftirfarandi:
A. Að stuðla að framförum og
aukinni hagkvæmni í búvöru-
framleiðslu, vinnslu og sölu bú-
vara fyrir neytendúr og fram-
leiðendur.
B. Að framleiðsla búvara til
neyslu og iðnaðar verði í sem
nánustu samræmi við þarfir þjóð-
arinnar og tryggi ávallt nægjan-
legt vöruframboð við breytilegar
aðstæður í landinu.
C. Að nýttir verði sölumögu-
leikar fyrir búvöru erlendis eftir
því sem hagkvæmt getur talist.
D. Að kjör þeirra sem land-
búnað stunda verði í sem nánustu
samræmi við kjör annarra stétta.
E. Að innlend aðföng nýtist
sem mest við framleiðslu búvara,
bæði með hliðsjón af framleiðslu-
öryggi og atvinnu.
F. Að stuðla að jöfnuði milli
framleiðslu í hverri búgrein,
hvað varðar afurðaverð og
markað.
Síðan rakti landbúnaðarráð-
herra innihald laganna og út-
skýrði einstaka þætti. Samkvæmt
lögunum er heimilt að koma á
héraðabúmarki og ákvað stjórn
Stéttarsambands bænda að hag-
nýta það- ákvæði strax og skipaði
nefnd til aðLskipta afurðamarkinu
á milli einstakra bænda. Ráð-
herra sagðist harma hversu lang-
an tima sú vinna hefði tekið en
málið væri þess eðlis að varasamt
gildi. Einnig yrði bændum, sem
fella vildu niður búskap um 5 ára
skeið, tryggðar ákveðnar greiðsl-
ur fyrir hvert ærgildi í þann tíma.
Þannig vildi ríkisvaldið stuðla að
ákveðnum búháttarbreytingum
til að draga úr offramleiðslu.
Ráðherra lagði mikla áherslu
á að bændur notfærðu sér þá hag-
fræðilegu ráðgjöf sem búnaðarfé-
lögin byðu þeim upp á. Búskapur
væri ákaflega margþættur at-
vinnurekstur og því væri ákaflega
áríðandi að hafa sem besta bók-
haldslega yfirsýn yfir hann.
Þá gerði hann grein fyrir skipt-
ingu þess afurðamagns sem full
ábyrgð er tekin á í hinum nýju
lögum. Bændum var tryggt fullt
verð fyrir 12.150 tonn af dilka-
kjöti í haust og þegar sláturtíð
lauk höfðu borist 12.153 tonn af
kjöti sem þýddi að allt kjöt var
staðgreitt til bænda. Til þess að
fjármagna þær greiðslur veitti
ríkisstjórnin 600 milljónum
króna. Sú upphæð skiptist þannig
að sláturleyfishafar fengu 450
milljónir króna en mjólkurfram-
leiðendur fengu rúmar 150 millj-
ónir króna.
í ræðu sinni kom landbúnaðar-
ráðherra inn á stöðu hinna nýju
búgreina og fjallaði sérstaklega
um stöðu fiskeldis og loðdýra-
ræktar. Hann sagði að við þær
greinar væru miklar vonir bundn-
ar og möguleikarnir væru óþrjót-
andi ef rétt væri að málum staðið.
Taldi hann að styrkja þyrfti fóð-
urstöðvarnar til þess að ná fóður-
verði niður. Hann fjallaði um
hinn umdeilda kjarnfóðurskatt
og taldi hann nauðsynlegan til að
vernda hinar hefðbundnu bú-
IVIenn fylgdust af athygli með ræðu landbúnaðarráðherra.
Ólafur Vagnsson taldi að á marg-
an hátt væri skynsamlegra að
hjálpa mönnum í vonlausri að-
stöðu til að hætta búskap heldur
en að reyna endalaust að veita
þeim aukna fjárhagsaðstoð.
Hann spurði hvort komið hefði
til tals að stöðva innflutning á
unnum kartöflum og jafnframt
vildi hann fræðast um nýjar hug-
myndir sem komið hafa fram um
niðurgreiðslur landbúnaðaraf-
urða.
Jón Árnason fóðurfræðingur
hélt langa tölu um fiskeldi og loð-
dýrarækt. Hann taldi að ekki
væri nægjanlega vel búið að rann-
sóknum og að fjármagn til rann-
sókna væri ekki í neinu samræmi
við fjárfestingu. Hann talaði um
fóðurstöðvarnar og taldi að fóð-
urverð hér á landi í fyrra hefði
verið of hátt en það mundi lækka
með aukinni framleiðslu og því
væri varasamt að draga ályktanir
um fóðurverð almennt af reynslu
síðasta árs.
Stefán Halldórsson taldi allt of
seint að tilkynna bændum um
nýtt héraðabúmark nú og taldi að
stjórnmálamenn væru skuld-
bundnir að taka tillit til þessa
dráttar á ákvarðanatöku þegar
framleiðslumagn yrði endanlega
ákveðið. Þannig ættu bændur rétt
á því að fá hærri „kvóta“ nú,
vegna þessa. Einnig varpaði hann
fram þeirri hugmynd að bændur
byrjuðu að greiða áburðinn strax
að hausti og greiddu þannig jafnt
og þétt allt árið. Þannig mætti
bæta greiðslustöðu Áburðarverk-
smiðjunnar í Gufunesi, draga úr
erlendum lántökum og lækka
fjármagnskostnaðinn.
Jóhannes Geir Sigurgeirsson
sagði að bændur á Eyjafjarðar-
svæðinu ættu ekki að verða fyrir
miklum samdrætti í framleiðsl-
unni, þar sem þeir hefðu dregið
meira úr framleiðslu en aðrir.
Hann faldi rétt að fara hina svo
nefndu „stýringarleið" í landbún-
aðarframleiðslunni og byggja
upp fyrir framtíðina. *
Þóranna Björgvinsdóttir var
eina konan sem tók til máls á
fundinum. Hún vildi fræðast um
nýjar hugmyndir að niðurgreiðsl-
um, þar sem kjöt yrði aðallega
greitt niður að hausti, sem mundi
þýða að kjöt hækkaði jafnt og
þétt eftir því sem geymslutími
þess væri lengri. Einnig lýsti hún
áhyggjum sínum með það að
börn væru að auka drykkju sykr-
aðs vatns á kostnað mjólkur.
Kristján Theódórsson vildi vita
hvernig hin nýju framleiðslu-
ráðslög kæmu niður á nautakjöts-
framleiðendum og hvernig þeirra
búmarki yrði háttað. Hann benti
mönnum á að ein framleiðslu-
grein mundi örugglega styrkja
búframleiðsluna í landinu. Það
væri barnaframleiðsla, en hún
hefði dregist mjög saman á síð-
ustu árum.
Jónas Halldórsson var síðastur
á mælendaskrá og ræddi hann um
málefni aukabúgreinanna og þá
sérstaklega alifugla- og svína-
bænda. Hann taldi að bændur
þyrftu að hætta að skattleggja
sjálfa sig til að geta selt dýrar
landbúnaðarafurðir. Þarna þyrfti
að snúa við blaðinu.
Jón Helgason landbúnaðarráð-
herra steig síðastur í pontu.
Hann þakkaði þær mörgu ábend-
ingar sem hann hefði fengið og
síðan svaraði hann öllum þeim
fyrirspurnum sem fram höfðu
komið. Leysti hann það verkefni
vel af hendi.
Klukkan var að verða tvö á
föstudagsnóttina þegar fundi
lauk og menn héldu til síns
heima, ánægðir með góðan fund.
Margir höfðu komið til fundarins
um langan veg og er ég viss um
að menn hafa gengið seint til
náða á sumum bæjum þessa nótt.
Jón Árnason:
„Fjárveiting til rann-
sókna er ekki í neinu
samræmi við fjárfest-
mgu
Ólafur Vagnsson:
„Skynsamlegra að
hjálpa mönnum í von-
lausri aðstöðu til að
hætta búskap.4
Benjamín Baldursson:
„Hart að mega ekki
njóta lækkandi verðs
kjarnfóðurs ,
greinar. Að lokum óskaði land-
búnaðarráðherra eftir ábending-
um og fyrirspurnum frá fundar-
gestum.
Eins og áður segir var ræða
hans mjög yfirgripsmikil og þegar
hann lauk máli sínu hafði hann
haft orðið í næstum tvær klukku-
stundir.
Stuttu eftir að landbúnaðar-
ráðherra lauk ræðu sinni var gert
kaffihlé. Þótt fjölmennt væri á
fundinum gekk mönnum greið-
lega að nálgast kræsingarnar sem
boðið var upp á á hlaðborðum
miklum, sem voru á tveimur
stöðum í salnum. Margt var
skrafað á meðan á borðhaldi
stóð og virtust menn almennt
mjög ánægðir með ræðu land-
búnaðarráðherra.
Menn voru enn að drekka kaffi
þegar fundarstjóri setti fund að
nýju.
Margir urðu til að koma með
ábendingar og fyrirspurnir til
ráðherra. Allir sem fóru í ræðu-
stól lýstu ánægju sinni með grein-
argóða ræðu ráðherrans.
Ævarr Hjartarson ráðunautur
nefnilega að fá staðgreiðslu fyrir
sínar vörur.
Stefán Valgeirsson lýsti þeim
átökum sem orðið hefðu á Al-
þingi þegar verið var að semja og
samþykkja hin nýju lög um
Framleiðsluráð landbúnaðarins.
Hann las upp frávísunartillögu
formanns Álþýðuflokksins og
taldi hana sýna best það skiln-
ingsleysi sem ríkti meðal sumra
alþingismanna á málefnum land-
búnaðarins. Einnig kom Stefán
inn á málefni fiskeldis og loðdýra-
ræktar í máli sínu.
Landbúnaðarráðherra fékk gott hljóð og framíköll og athugasemdir heyrðust ekki.
Fjölmennur, langur
kom í sínu ávarpi sérstaklega inn
á þann samdrátt sem fyrirsjáan-
lega þyrfti að verða í hinum hefð-
bundnu búgreinum og varpaði
fram þeirri spurningu hversu
neðarlega yrði hægt að fara með
framleiðslumagnið án þess það
leiddi til hruns. Síðan fjallaði
hann sérstaklega um björtu hlið-
ar landbúnaðarins og nefndi þar
loðdýrarækt sérstaklega. Hún
væri vel til þess fallin að mæta
stórum hluta samdráttarins.
Gunnar Jósavinsson vildi vita
hver borgaði vextina af því fjár-
magni sem ríkið'hefði útvegað til
að staðgreiða bændum afurðir
þeirra. Hvort bændur greiddu
vextina í formi aukinnar skatt-
heimtu, ellegar hvort ríkið
greiddi þá sjálft. Hann sagðist
óánægður með hversu seint hér-
aðabúmarkið lægi fyrir og óttað-
ist að samdrátturinn kæmi harð-
ast niður á þeim bændum sem
voru það forsjálir að draga saman
seglin á allra síðustu árum.
Benjamín Baldursson taldi
hart að mega ekki njóta lækkandi
verðs kjarnfóðurs erlendis, því
nauðsynlegt væri að lækka fram-
leiðslukostnaðinn. Hann spurði
hvort graskögglaverksmiðjur
væru ekki tímaskekkja og hvort
kjarnfóðursskatturinn væri settur
á til að halda lífinu í þeim. Þá
,spurði hann hvort ekki væri raun-
hæft að halda útsölu á osti, þar
sem kjötútsalan hefði gefið svo
góða raun. Hann fagnaði því að
bændur væru loks komnir með
þau sjálfsögðu réttindi, sem aðr-
ar stéttir hefðu haft til fjölda ára,
málefnalegur
gæti verið að fara sér óðslega.
Sagðist hann eigá von á að hér-
aðabúmarkið yrði endanlega af-
greitt frá ráðuneytinu á næstu
dögum.
Ráðherra benti á að ef finna
ætti reglur um héraðabúmark
sem gilda ættu til frambúðar tæki
það allt of langan tíma og því
væri verið að semja reglur sem
giltu út þetta verðlagsár. Þar væri
gert ráð fyrir að finna fullvirðis-
mark hvers svæðis miðað við nú-
verandi búmark og þeir sem yrðu
innan þessa fullvirðismarks
fengju framleiðslu greidda að
fullu, miðað við framleiðslu síð-
asta árs. Þeir sem færu umfram
fullvirðismarkið fengju skerðingu
í samræmi við það sem hvert
búmarkssvæði fær. Frá útreikn-
ingi hvers kvóta yrðu svo dregin
3% til ráðstöfunar fyrir heima-
menn til að útdeila til þeirra sem
staðið hefðu í uppbyggingu á
allra síðustu árum og hefðu þar
af leiðandi stólað á mikla fram-
leiðslu til að standa undir sinni
fjárfestingu. Það væri í verka-
hring búnaðarfélaga í héraði að
útdeila því fjármagni sem þannig
fengist.
Ráðherra lýsti þeim möguleik-
um sem í lögunum felast til
handa þeim bændum sem draga
vilja saman seglin í hinum hefð-
bundna búskap ellegar hætt@
honum alveg og fara út í nýjar
búgreinar. Þannig fengju bænd-
ur, sem afsöluðu sér búgildi og
legðu út í nýjar búgreinar, 2000
krónur greiddar fyrir hvert ær-
Um 200 manns sóttu fundinn og sátu menn þétt, enda sáttir . . .
bændafundur á Hótel KEA
og