Dagur - 25.09.1986, Blaðsíða 2

2 - DAGUR - 25. september 1986
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 480 Á MÁNUÐI
LAUSASÓLUVERÐ 50 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
FRÉTTASTJÓRI:
GYLFI KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI:
BRAGI V. BERGMANN
BLAÐAMENN:
ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR, EGGERT TRYGGVASON,
GESTUR E. JÓNASSON, GESTUR KRISTINSSON
(Blönduósi vs. 95-4070 hs. 95-4368),
HELGA JÓNA SVEINSDÓTTIR, INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR
(Húsavík vs. 41585 hs. 41529), KRISTJÁN KRISTJÁNSSON,
MARGRÉT Þ. ÞÓRSDÓTTIR, RÚNAR ÞÓR BJÖRNSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRHALLUR ÁSMUNDSSON
(Sauðárkróki vs. 95-5960 hs. 95-5729)
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
leiðari.__________________________
Mikilvægi
skinnaiðnaöarins
Nú stendur sláturtíð sem hæst, sú uppskerutíð
þegar afurðir landsins skila sér og breytast í þau
verðmæti sem felast í fæði og klæði, kjöti og ull,
sem mennirnir geta nýtt sér beint. Reyndar hefur
áróðursstríðið gegn landbúnaðinum verið svo
magnað á undanförnum árum að fjöldi fólks er
hættur að skilja að þessi atvinnugrein framleiðir
verðmæti í stórum stíl og skapar fjölda manns
atvinnu, bæði beint og óbeint. Þessu veldur fyrst
og fremst of mikil framleiðsla kindakjöts miðað
við markaði innanlands og utan. Þetta vandamál
hefur farið sístækkandi með mjög breyttum
neysluvenjum þjóðarinnar, sem hefur nú miklu
meira úrval matvæla að velja úr en áður.
Lengst af þessari öld hafa kynbætur sauðfjár
einkum beinst að auknum kjötgæðum og meira
kjötmagni. Hvað varðar afurðir sauðfjárræktar-
innar hafa verðmætahlutföllin staðið þannig um
alllangt skeið, að af verðmæti hvers dilks hefur
kjöt og slátur skilað um 80%, en ull og gæra um
20%.
Ýmis rök benda nú til þess að rétt sé að endur-
skoða þessi mál gaumgæfilega og að kynbótum á
sauðfé verði í framtíðinni beint meira að bættri
ull og gærum en verið hefur. Stafar þetta af erfið-
leikum í kindakjötssölunni og einnig því, að ull og
gærur eru mikilvægt og eftirsótt hráefni til iðnað-
ar hér á landi, sem veitir fjölda fólks atvinnu á
ýmsum stigum vinnslunnar. Jafnframt er þessi
iðnaður útflutningsgrein, sem sannað hefur til-
verurétt sinn. Hann ræðst öðru fremur af sér-
stöðu þessara vara og gæðum.
Þó að ull og gærur af íslensku fé sé kostamikið
hráefni, eins og vel kemur fram í úttekt á þessum
málum í Búnaðarblaðinu Frey nýlega, er margt
sem betur má fara í framleiðslu þessara vara.
Sumt af því varðar meðferð fjárins hjá bændum
eða meðferð afurðanna eftir að þær eru komnar í
vinnslustöðvarnar. Annað varðar kynbætur fjár-
ins og þar byggjast framfarir á árangri í starfi
búvísindamanna.
Eins og áður var nefnt á sauðfjárrækt í vök að
verjast um þessar mundir vegna söluerfiðleika á
kindakjöti. Því miður eru ekki miklar líkur á að
breyting verði að svo miklu marki í innanlands-
neyslunni, sem mestu skiptir, að staða sauðfjár-
ræktarinnar eigi eftir að lagast til muna. Hin erf-
iða staða hennar er jafnframt mesta ógnun gegn
viðhaldi byggðar í sveitum sem liggja fjærst þétt-
býli. Eins og fram kemur í Frey er íslenskur
skinnaiðnaður einn sterkasti samherji hinna
dreifðu byggða í því að öflug sauðfjárrækt verði
áfram stunduð hér á landi. Því ber að koma til
móts við þarfir hans með eins góðu hráefni og
kostur er. Til þess þarf samstarf og samhug
bændanna, starfsmanna sláturhúsanna og
skinnaiðnaðarins. HS
_viðtal dagsins.__________
„Haustfiskurinn
var svo tiyggur -
hann var alveg gefinn“
- Sighvatur P. Sighvats tekinn tali
á gömiu bryggjunni á Sauðárkróki
„Það gerði báru á þriðjudag-
inn og þá kom þessi drulla í
netin,“ sagði hinn gamli
sægarpur Sighvatur P. Sig-
hvats þegar blaðamaður Dags
rakst á hann föstudag einn fyr-
ir skömmu þar sem hann var
að hreinsa þara úr kolanetum
fyrir sunnan skúr á gömlu
bryggjunni á Króknum. Og
Sighvatur hélt áfram. „Það er
orðin svo drullan hérna á
grunninu að það er ekkert
svipað og það var. Það hefur
samt oft komið mun meira en
núna, en það er sama það er
orðið tíu sinnum verra en það
var. Svo er ábyggilegt að
Fagranesboðinn er alltaf að
ganga upp, landið gengur upp,
alla vega bætir ekki ofan á
það.“
- Hefur þú alltaf verið á
sjónum?
„Ég vann í sumarfríunum mín-
um hjá símanum hérna áður,
elskan. Þetta var ekkert verð á
fiskinum og annað að maður fékk
aldrei borgað fyrr en eftir áramót
þótt við söltuðum þetta að vor-
inu.“
- Varstu þá mikið á trillunum?
„Já eftir að þær komu um
1930. Fyrst kom gamli Ægir sem
þeir keyptu; Abbi heitinn, Val-
garð og Mangi Bjarna og síðan
keyptu þessir sömu Njörð að við-
bættum Sigurjóni heitnum Pét-
urssyni sem fórst á honum ’35. Þá
keypti Snæbjörn heitinn Andvar-
ann og Bjarni og Steindór Öld-
una.“
- Var styttra þá á fengsælli
mið en er í dag?
„Já, þá var fiskur á firðinum,
annað var það nú ekki sem var
þægilegra upp á að gera út héðan
þá en í dag. Þá þurfti alltaf á
hverju kvöldi að taka hvern ein-
asta bát upp, var aldrei hægt að
skilja þá eftir við bryggju. Þeir
voru teknir upp með spili eins og
er þama,“ sagði Sighvatur og benti
á gamalt spil á bryggjunni. „Þetta
gekk samt ágætlega, en svo
þurftu þeir endilega rétt fyrir
fjörutíu að selja annað spilið á
Hofsós af því að það var heldur
betra en hitt. Ef það væri til núna
væri leikur að taka alla litlu bát-
ana upp.“
- En fiskurinn var til sagð-
irðu?
„Já haustfiskurinn var svo
tryggur, hann var alveg gefinn, ef
þeir höfðu beitu og tíð þá fiskuðu
þeir. Eftir að hægt var að frysta
beituna var ekkert fiskerí traust-
ara en á haustin. En það var oft á
tímum meira kraftfiskerí á vorin
en það var styttri tími, og mis-
jafnara fiskerí en á haustin.
Besta fiskeríið sem ég man eftir
var ’36 þegar mikil loðna gekk
hérna inn á fjörðinn. Við mok-
fiskuðum og þá var unnið allan
sólarhringinn og hann tók vel á
kvenloðnuna. Við tíndum hana
úr, það var miklu sterkari lykt af
kvenloðnunni og þess vegna hef-
ur líklega tekið betur á hana. En
það var þannig ár eftir ár að hann
hvarf ævinlega um hátíðar. Ef
það gerði t.d. stillur og hægt var
að róa um jólin þá gekk hann það
hratt út að það mátti nú fara
meira en lóðarlengdina á hverj-
um degi. Það var eins og fjörður-
inn hefði verið sópaður með
kústi. Og þó það væri prófað eftir
hátíðar var ekki vart við einasta
fisk. En svo gat komið fyrir að
hann hlánaði og gerði sunnanátt,
og síldin kom og þá gat hann
komið.
Það var eins og 1947 þegar
síldin var sem mest í Hvalfírðin-
um. Þá var ekkert tekið við fiski
hérna í húsinu allan janúar.
Það viðraði vel þennan mánuð,
alltaf hæg austanátt en aldrei
logn. Við fórum hérna niður eftir
á morgnana og lögðum, svo þeg-
ar við vorum búnir að fá okkur
kaffisopa verkuðum við fiskinn
og seldum þetta allt í bænum og í
sveitina, nema það sem við
hertum. Og þetta var feiknafal-
legur fiskur mikið af golþorski.
Þorskurinn fylgdi yfirleitt síld-
inni, snéri bara við. Á þessum
tíma var alveg undir hælinn lagt
hvenær húsin tóku við fiski yfir
veturinn og það var erfitt að
losna við aflann nema verka hann
sjálfir og selja. Seinast þennan
vetur man ég eftir að Sveinn
Jóhanns sem þá var með fisk-
verkun á Hofsósi tók við fiski af
okkur. Það var alveg moksíld á
firðinum og við fórum með einn
fullan bát til Siglufjarðar. Það var
vitleysa af okkur að taka ekki
skeyti upp á það að mannand-
skotinn sagði að við fengjum það
sama og hinir, það skipti engu
máli með einn bátsfarm, en við
vorum með kraðak eða smásíld.“
Sighvatur fór nú að tala um tím-
ann þegar síldin var mest og skip-
in dældu síldinni í Tröllafoss á
miðunum. Síðan var flutninga-
skipið Hæringur keypt og þá
hafði síldin horfið. Hann sagði
það ábyggilegt að nafnið á Hval-
fírðinum sé til komið vegna síld-
arinnar. Hvalimir hafi haldið
síldinni inn á firðinum og ekkert
hleypt henni burtu. Alveg eins
hafi þetta verið í Noregi og í ein-
um firðinum hefði síldin styggst
svo og þjappað sér það mikið
saman að þeir hafi haldið að hún
hafi kæft sig.
- En þú varst mikið á togurun-
um héma?
„Já, ég byrjaði á þeim þegar
gamla Drangeyjan kom hingað á
sjöunda áratugnum og það eru
örfá ár síðan ég hætti á nýju
Drangeynni.“
- En nú hefurðu verið að
dunda við kolaveiðar, hvernig
hafa þær gengið?
„Ég er nú bara með nokkur net
sem ég ræ með hérna út á grunn-
ið á litlu árahorni. Kolaveiðarnar
hérna hafa heldur skánað, þetta
hefur ekki verið neitt undanfarin
ár. En héma áður fyrr var hægt að
hafa það gott á kolaveiðunum.
Þá var farið á kolann þegar kraft-
fiskeríið var búið á vorin og það
var svo gott verð á honum,
þrisvar sinnum hærra en á þorsk-
inum. Þá var ekki óalgengt að fá
sex tonn af kola yfir vikuna, sem
þýddi að fyrir samsvarandi verð-
mæti hefði þurft átján tonn af
þorski. Svo lækkaði verðið á kol-
anum seinna en er orðið jafnhátt
aftur núna. Þetta var sæmilegt á
kolanum í fyrra, ég fór nokkrum
sinnum með honum Bjössa mín-
um og við vorum að fá svona 500-
700 kíló sem var bara ágætt.“
- Sighvatur, hvernig er það,
varðst þú ekki sjötugur í fyrra?
„Jú, elskan ég varð það.“ -þá