Dagur - 03.04.1987, Blaðsíða 12

12 - DAGUR - 3. apríl 1987
3. apríl 1987- DAGUR - 13
„Við qerum þetta með
anasqjuoq
það hjálpar miRið til"
spjallað við Ásgeir Bjömsson verslunarmann á Siglufirði
Hann þykir dugnaðarforkur hinn mesti og alls ekki gjarn á að
fresta því til morgundagsins sem hægt er að gera í dag. Þeir á
Siglufirði segja að sumarfríið sem hann tók síðasta sumar hafi
verið 5 tímar í júlí og 8 í ágúst. Starf sitt sem verslunarmaður
tekur hann í orðsins fyllstu merkingu sem þjónustustarf og set-
ur ekki fyrir sig þótt hann sé ræstur á hvaða tíma sólarhringsins
sem er til að afgreiða einhver skipanna sem hann er með í við-
skiptum. Þá þykir hann ekki ólipur og er það haft fyrir satt að
eitt sinn hafi einn bæjarbúa komið í búðina til hans klukkan 11
á laugardagskvöldi og beðið hann að lána sér þúsund kall, sá
hinn sami var skammsýnn og hafði lagt of mikið inn í bankann
daginn áður, en það kom ekki að sök.
Það er Ásgeir Björnsson verslun-
armaður á Siglufirði sem verið er
að tala um. Þegar Dagur var á
ferð á Siglufirði fyrir nokkru, var
komið við í versluninni Ásgeir
sem hann hefur rekið í eitt ár
ásamt tveim vinkonum sínum.
Ásgeir spjallaði við blaðamann
um gamla tíma og nýja á kont-
ornum á milli þess sem hann
greip símtólið og sinnti við-
skiptavinunum.
Ásgeir sagðist vera fæddur á
Siglufirði árið 1925 og hafa alið
allan sinn aldur þar nema 4 ár
sem hann var við búskap á
Knarrarbergi í Eyjafirði. Ástæð-
una fyrir því að hann reyndi fyrir
sér í búskapnum kvað hann vera
þá að hann hefði alltaf haft gam-
an af skepnum, enda hálfpartinn
alist upp á hestbaki.
Ævintýraleg bernska
„Faðir minn hét Björn Jónasson
kallaður Björn keyrari. Hann átti
mikið af hestum sem hann leigði
út yfir sumarið. Þetta var á þeim
tíma sem bílar voru ekki komnir
hingað og hesturinn þarfasti
þjónninn. Á síldarárunum var
t.d. mikið um sænska sjómenn
hérna sem gjarnan brugðu sér í
skemmtiferðir á hestum fram í
fjörð og inn fyrir fjall. Það má
nærri geta að ég strákpollinn var
mikið í kringum þetta hestastúss
föður míns.
Pabbi fór alltaf með megnið af
hestunum upp í Skagafjörð um
gangnaleytið á haustið og hafði
þá þar yfir veturinn. Sótti þá svo
aftur að vorinu. Á veturna sá
hann um flutninga á varningi um
bæinn á hestasleða og var ég þá
oft með í för. Tunnur flutti hann
úr tunnuverksmiðjunni sem þá
var starfrækt hér í geymslur hing-
að og þangað um bæinn. Þá sá
hann heimilum algjörlega fyrir
eldsneyti með flutningi á kolum
um bæinn. Vörur voru þá ein-
göngu fluttar með skipum og
þeim síðan dreift um bæinn með
hesti og sleða.
Ekki var snjómokstri fyrir að
fara í þá daga, engin snjó-
moksturstæki til. En snjórinn var
nægur og ekkert í líkingu við það
sem hann er nú á dögum. Ég man
að t.d. hjá Halldóri Iækni, hér-
aðslækni sem hér var og bjó neð-
arlega í Aðalgötunni, að það
skefldi svo að húsinu að það
fennti í kaf að sunnanverðu, og
fólkið varð að fara út um glugga á
annarri eða þriðju hæð til að
komast út. Eins voru hér gömul
hús sém fenntu algjörlega í kaf á
þeim tíma og stundum sást bara
rétt í reykháfinn á þeim. Iðulega
þurfti að moka göng frá þessum
húsum til þess að fólkið kæmist
út.“
- Þú hefur væntanlega kynnst
síldarævintýrinu?
„Já, það má nærri geta að það
var líf í tuskunum, þegar fjöldi
síldarbáta var hér, ég heyrði tal-
að um að eitt sinn hefðu þeir ver-
ið 200. Það var mikið hér af
sænskum skútum, mjög fallegum
bátum og það var tignarleg sjón
að sjá þær á legunni sunnan við
bryggjurnar frá austri til vesturs í
einni röð. Það var líka mikið af
Finnum og Norðmönnum hérna.
Þeir þóttu vera miklir óróaseggir,
sérstaklega Finnarnir sem sagt
var að hefðu verið fljótir að grípa
til hnífsins. En ég varð ekkert var
við það, var of lítill þá til að vera
í hringiðunni. Braggalífið var
mjög fjörugt. Það var dansað
mörg kvöld og þótti ekki vinsælt
þegar ungt fólk yfirgaf kassana til
að fara á ball eins og dæmi voru
um.“
I félagsskap manna
og kúa á Hóli
- Hvenær byrjaðir þú að taka til
hendinni?

„En þar sem héðan er stutt á miðin hjálpar guð abnáttugur til í bræhim...“
„Eins og ég sagði var ég mikið
að snúast með föður mínum og
eins að sniglast á síldarplönum,
en ég byrjaði að vinna fyrir
alvöru á fermingarárinu mínu
þegar ég var fenginn sem létta-
drengur fram í Hól. Þar var lengi
vel rekið kúabú mikið sem sá
bæjarbúum fyrir mjólk og mjólk-
urvörum. Þá var bústjóri þar
Árni Ásbjarnarson sem síðar
varð forstöðumaður Náttúru-
lækningaheimilisins í Hvera-
gerði.
Vélabyltingin hafði ekki geng-
ið í garð þetta fermingarvor mitt
og tækin sem þá voru notuð við
heyskapinn þættu örugglega
mjög frumstæð. Við sláttinn var
mikið brúkuð hestasláttuvél, sér-
staklega á blautlendinu, en einn-
ig var ntikið slegið með orfi og
Ijá. Síðan var rakað yfir með
hrffum og létt á með gamaldags
rakstrarvél sem hestar gengu
fyrir. Allur skítur og hland var
nýtt til áburðar. Útlendur áburð-
ur var notaður að litlu marki,
aðeins til að skerpa á.
Ég vann kauplaust fyrsta
sumarið á Hóli og það var með
mig eins og aðra stráka að það
var hægt að segja manni að gera
hvað sem var, mögulegt og
ómögulegt. Við vorum látnir fara
með mjólkina í bæinn í gömlu
stóru brúsunum sem við fluttum í
hestakerru í svonefnda mjólkur-
búð í Túngötunni. Svona jókst
þetta smám saman sem maður
var látinn gera og að því kom að
maður var látinn mjólka. Og þá
var auðvitað allt handmjólkað.
Um haustið rétt áður en ég fór í
skólann var ég látinn leysa af
mann sem var þarna með 20 kúa
fjós. Þá fékk ég 10 krónur á viku.
en hann hafði 120 krónur á mán-
uði í laun.
Síðan þegar ég var búinn í
skólanum fór ég að vinna svolítið
í bænum og lenti þá í vinnu í fær-
eysku skútunum við að vaska
fisk. Þá keyptu Færeyingarnir
fisk hér sem þeir verkuðu og
sigldu með út.
Ég fór síðan aftur fram í Hól
og var þar í ein 3 ár við fjósa-
mennsku eingöngu má segja, því
vinnutíminn hjá okkur yfir
sumarið gerði það að verkum að
við gátum lítið verið í hey-
skapnum. Við fórum á fætur til
að mjólka klukkan hálf fjögur á
morgnana. Kúnum var skipt í tvo
flokka. Sá sem mjólkaði betur
var heima við á ræktuðu landi, en
hinn flokkurinn var úti allan
sólarhringinn á úthaga. Við fór-
um í hagann, gengum að kúnum
þar sem þær stóðu og mjólkuðum
þær. Skepnurnar vöndust þessu
og þannig gekk þetta þar til kom-
ið var fram á haust, að þetta kom
allt saman heim. Og svo liðu
þessi ár á Hóli og mér leið þar
afskaplega vel í návist skepn-
anna, sem hafa ætíð verið mér
mikils virði. Ég hef getað talað
við allar skepnur. Meira að segja
þótti mér vænt um kýrnar sem
öllum er illa við og reyndi að láta
skapið ekki bitna á þeim. Ég tal-
„Óhöpp held ég að hafi ekki átt sér stað og leiðindi vitum við ekki um.“
,. .■
Saltað úr Súlunni EA 300 hjá Hf. Hafliða um 1960.
Ljósmynd: Ólufur Ragnarsson.
aði mikið við þær og þær lögðu
kollhúfur yfir mínum talsmáta.
Nei!, ég á engar skepnur, en son-
ur minn á nokkra hesta, sem ég
fæ að gefa, kemba og strjúka. Ég
læt það alveg nægja, er latur að
fara á bak þó að ég hafi góða
möguleika á því.“
Þetta eru
kunningjar okkar
- Hvað svo að lokinni dvölinni á
Hóli?
„Upp úr því fer ég fljótlega að
Mynd: -þá
vinna í Verslunarfélaginu. Ég
gifti mig líka um svipað leyti ’47
eða 8. Konan mín heitir Sigrún
Ásbjarnardóttir, er Eyfirðingur
að ætt og rekur ættir sínar mikið
til Stóradals í Djúpadal. Við eig-
um 4 börn, tvær dætur og tvo
syni.“
- Hvenær byrjaðir þú í Versl-
unarfélaginu?
„Ég byrjaði 20. apríl 1946 og
var þar fram í apríl ’51. Þá kom
fjögurra ára hlé hjá mér í Versl-
unarfélaginu meðan ég tók til við
búskap ásamt svila mínum að
Knarrarbergi í Eyjafirði, þá jörð
áttum við saman. En þar reyndist
ekki vera lifibrauð fyrir einn
hvað þá tvo bændur. Ég vann síð-
an hjá Verslunarfélaginu og veitti
því forstöðu sfðustu 12 árin eftir
að Þórhallur bróðir minn flutti til
Reykjavíkur. Verslunarfélagið
var síðan lagt niður fyrir ári og þá
stofnuðum við 3 af fyrrverandi
starfsmönnum þessa verslun, sem
var svo skírð í höfuðið á mér.
Sameigendur mínir og samstarfs-
menn eru þær Margrét Friðriks-
dóttir og Guðmunda Dýrfjörð."
- Hvernig hafa svo viðskiptin
gengið?
„Við kvörtum ekki. Viðskiptin
hafa verið við bæjarbúa og svo
hafa sjómenn tekið okkur vel.
Við erum með mikið af þeim
loðnuskipum sem hingað koma í
viðskiptum og sjómennirnir virða
okkar vinnu hér niikils. Þetta eru
mikið til kunningjar okkar, hafa
verið það gegnum tíðina. Þegar
þeir koma hingað, fá þeir kaffi
hjá okkur og við sitjum og
röbbum. Já! það geta komið ansi
miklar tarnir. En yfirleitt er
löndunum hagað þannig hér á
Siglufirði að það er ekki tekið
nema ákveðið magn dag hvern.
En þar sem héðan er stutt á mið-
in hjálpar guð almáttugur til í
brælum, þá koma stundum mörg
skip hérna inn sem ella færu
eitthvað annað. Þeir eru alltaf
þolinmóðir og góðir, allir saman,
hvort sem það eru loðnusjó-
menn, rækjusjómenn eða togara-
sjómenn.“
- Eitthvað skemmtilegt eða
spaugilegt gerst í kringum þetta,
þegar mikið hefur verið að gera?
„Skemmtilegt, ja þetta er allt
skemmtilegt sem við erum að
gera. Við gerum þetta með
ánægju og það hjálpar mikið til.
Óhöpp held ég að hafi ekki átt
sér stað og leiðindi vitum við ekki
um. Við erum ákaflega þakklát
við fólkið sem verslar við okkur,
þaö er allt glatt og gott. Fólk
ferðast mikið á milli verslana
hérna og verslar víða. Við erum
bara í þessu litla plássi sem er 120
fermetrar og við hliðina á okkur
er veitingastofa. Þar er opin hurð
á milli frá því klukkan 9 á morgn-
ana til klukkan 6 á kvöldin og
það er töluvert um að fólk stansi
þar, fái sér hressingu og slappi
bara verulega af.“
- Geturðu sagt mér eitthvað
frá árum þínum hjá Verslunar-
félaginu?
„Þetta var kannski pínulítið
öðruvísi þegar ég var starfsmaður
Verslunarfélagsins. Þá reyndi ég
kannski að halda óþarflega mikið
í og leggja of ntikla vinnu á sjálf-
an mig. Það var oft og einatt að
ég vann fyrir utan fulla vinnu,
næturnar alveg fram á morgun
við að afgreiða síldarsjómenn og
þegar síldin hvarf, kom loðnan
nokkru seinna og loðnuskipin.
En við vorum auðvitað með dug-
legt og hjálpsamt fólk, öðruvísi
höfðunt við ekki getað þetta.
Þetta gátu verið erfiðar og rniklar
tarnir og öll eigum við heimili
sem við þurfum að koma við á
annað slagið.
Þetta er mun skaplegra hjá
okkur hér núna, en var nteðan ég
var í Verslunarfélaginu. Við höf-
utn þannig verkaskiptingu að ég
er ekkert að ónáða stúlkurnar þó
að 1 eða 2 skip þarfnist afgreiðslu
“á nóttunni. Þær sjá hins vegar
algjörlega um daglegar færslur í
bókhaldinu og eru þá jafnvel að
vinna í því á kvöldin ef þess þarf.
Við vinnum mjög mikið og höf-
um gaman af þessu svo lengi sem
við getum gert viðskiptavinina
ánægða,“ sagði Ásgeir Björnsson
að lokum og gat nú eftir að hafa
verið sleppt lausunt gert það sent
hann helst af öllu vill. Vera á
útopnuðu í versluninni. -þá
BjörqunarafreK
Þegar undirritaður var á dögun-
um að fletta í bókaflokknum,
Þrautgóðir á raunastund, rakst
hann á eftirfarandi frásögn af
atburði sem gerðist árið 1962,
undir fyrirsögninni: Dreng bjarg-
að á Siglufirði.
14. mars var 11 ára dreng
bjargað frá drukknun í Siglu-
fjarðarhöfn. Drengurinn hafði
farið út á kajak og var að leika
sér á honum í svonefndri Innri-
Höfn. Þar hvolfdi kajaknum und-
ir honum og fór drengurinn í
sjóinn. Hann var ósyndur og, gat
enga björg sér veitt þótt hann
væri nærri landi. Maður sem var
að vinna við bát þarna skammt
frá reyndi að vaða út til drengsins
en náði ekki til hans. Kona sem
bjó í húsi skammt frá slysstaðn-
um hafði orðið vitni að því er
drengurinn fór í sjóinn og kallaði
hún á mann sinn, Ásgeir Björns-
son verslunarmann, og liljóp
hann þegar á vettvang. Synti
hann út til drengsins og bjargaði
honum á land. Drengurinn var þá
orðinn þrekaður og meðvitund-
arlítill en jafnaði sig brátt við
aðhlynningu. (Steinar J. Lúð-
víksson, Þrautgóðir á raunastund
15. bindi, Örn og Örlygur
Reykjavík 1983). -þá
DrengbjargaöíSiglufirði ^ _ Bjömssyni, bjargað frá
drukknun'í Sigíufjaröarhöfn Drcngunnn hafði farið * * ^
út til drengsins en nað. dA. u ■ • d Jnn fór; sjóinn og
frá sLysstaðnum hafð, verslunarmann. og hljóp
D^uún var þá «r»in„ þntotMr«?
arlitill en jafnaði sig bratt við aðhl\ nntngu.
„Þá reyndi égkannshi að halda óþarflega mikið T og leggja of mikið á sjálfan mig"