Dagur - 01.06.1987, Blaðsíða 6

6 - DAGUR - 1. júní 1987
„Eina ráðið að sá
grænfóðri í þetta“
- segir Þorlákur Aðalsteinsson,
bóndi í Baldursheimi, um kalsvæðin
Þegar fór að líða að vori kom í
Ijós, að líklcga væru tún víða
kalin, þar sem svellalög hafa
verið óvenjumikil og legið
lengi á. Raunin varð líka sú, að
stórir hlutar túna eru kalnir,
einkum við Eyjafjörð utan- og
vestanverðan. Þorlákur Aðal-
steinsson, bóndi í Baldurs-
heimi í Arnarneshreppi, er
einn af þeim, sem illa urðu úti
af þessum sökum. Þorlákur
hefur búið í Baldursheimi frá
árinu 1971, og er fæddur og
uppalinn þar.
Stórar spildur í landi Baldurs-
heims eru skemmdar eftir kal,
eins og raunar á flestum jörðum í
Arnarneshreppi. Allur gróður,
sem verður fyrir kali, drepst eftir
vissan tíma undir svellum, og
tekur oft talsverðan tíma að ná
sprettunni aftur á strik. Á árinu
1967 urðu miklar kalskemmdir
víða um land, og reyndar einnig
1968-69. Á þeim tíma voru gerð-
ar vissar ráðstafanir af opinberri
hálfu til að hjálpa þeim, sem
urðu illa úti.
Flötum landsvæðum og
dældum, sem safna vatni, er mest
hætta búin. Á vetrum myndast
klakahella á slíkum svæðum eftir
hlýindakafla, en túnunum fer að
verða hætta búin þegar klaki hef-
ur legið á þeim í þrjá mánuði eða
lengur. Bjarni Guðleifsson, ráðu-
nautur, sagði í marsmánuði sl. að
líklega yrðu stór svæði fyrir barð-
inu á kali, og varð sú raunin á,
- Hefur ástand túnanna verið
álíka slæmt áður, eftir að þú
hófst búskap?
„Nei, þetta er versta kal, sem
hefur komið lengi, líklega það
versta síðan á kalárunum 1967 til
1970. Það er að vísu alltaf eitt-
hvað kalið á hverju ári, mismun-
andi mikið þó. Flatirnar neðan
við bæinn eru illa farnar núna og
líka brekkurnar hér fyrir ofan,
því talsvert svell lá á þeim.“
- Hvaða áhrif hefur þetta á
búskapinn?
„Það kemur auðvitað ekkert
upp úr þessum svæðum núna, og
eina ráðið er að sá grænfóðri,
sem ég tek síðan og nota í vot-
hey. Þetta mun ég gera að ein-
hverjum hluta. Það verður sáð
höfrum og grasfræi með í þessi
svæði, hafrarnir verða svo slegnir
í haust. Þá ætti grasfræið að lifa
áfram, þar til annar svellavetur
kemur. Þó nú sé þurrkasamt háir
það ekki sprettunni á flatlendinu
og mýrunum. Aðalvandinn eru
þessi svellalög, sem setjast á flat-
lendið á vetrum eins og síðasta
vetur.“
- Gastu séð þetta fyrir?
„Já, maður var nú farinn að
reikna með þessu eftir að svellin
höfðu legið á í þrjá til fjóra mán-
Túnin í Baldursheimi eru víða illa farin af kali. Mynd: ehb
uði. Ég reikna með, að ef ekkert
væri að gert, yrði heyfengur ekki
nema tuttugu til þrjátíu prósent
af því, sem jörðin gæfi af sér í
venjulegu árferði.“
- Eiga bændur rétt á einhverj-
um bótum eða styrkjum þegar
kalið skemmir túnin í þessum
mæli?
„Bændur fá visst framlag út á
endurræktun túna vegna kal-
skemmda, en þeir fá engar bætur
fyrir að fara út í grænfóðurrækt
af þessum sökum.“ EHB
Aðalfundur Almenna
bókafélagsins
Almenna bókafélagið hélt aðal-
fund sinn 18. þ.m. Á þessum
fundi lét Baldvin Tryggvason
sparisjóðsstjóri af störfum sem
formaður félagsins en við tók
Björn Bjarnason aðstoðarrit-
stjóri.
Almenna bókafélagið hefur nú
starfað í 32 ár, stofnað í maí
1955, og helming þess starfsferils
var Baldvin Tryggvason fram-
kvæmdastjóri félagsins 1960-
1976. Síðan varð hann formaður
félagsins 1978. Formenn á undan
honum voru þeir Bjarni Bene-
diktsson, forsætisráðherra, 1955-
1970, og Karl Kristjánsson,
alþingismaður, 1970-1978.
Stjórn bókafélagsins skipa nú
þessir menn: Formaður Björn
Bjarnason, aðstoðarritstjóri.
Meðstjórnendur: Davíð
Oddsson, borgarstóri, Davíð
Ólafsson, fv. seðlabankastjóri,
Erlendur Einarsson, fv. forstjóri,
Gylfi Þ. Gíslason, prófessor,
Halldór Halldórsson, fv. prófess-
or, Jón Skaftason, yfirborgarfóg-
eti.
Varastjórn: Eyjólfur Konráð
Jonsson, alþingismaður, Sólrún
B. Jensdóttir, skrifstofustjóri,
Þráinn Eggertsson, prófessor.
Fundurinn hófst á skýrslu frá-
farandi formanns Baldvins
Tryggvasonar um starfsemi
félagsins síðastliðið starfsár.
Baldvin kvað liðið starfsár hafa
verið gott ár fyrir félagið, bæði
fyrir Bókaverslun Sigfúsar Ey-
mundssonar og bókaútgáfunar.
Umsvif bókaverslunarinnar hafa
farið vaxandi ár frá ári og varð
velta hennar 117 milljónir króna
að frádregnum söluskatti á árinu-
á móti 85 milljónum króna árið
áður. í nóvembermánuði opnaði
verslunin útibú í Nýjabæ á Sel-
tjarnarnesi og lofar sú útgerð
góðu. Þá gerði verslunin samning
við íslenskan markað í nýju flug-
stöðvarbyggingunni á Keflavík-
urflugvelli. Verða þar á boðstól-
um íslenskar og erlendar bækur
auk blaða og tímarita. Þá minnt-
ist Baldvin á viðleitni verslunar-
innar til að koma íslenskum bók-
um á framfæri erlendis og kvað
hana hafa skilað þeim árangri að
Bókaverslun Sigfúsar Eymunds-
sonar væri nú stærsti útflytjandi
íslenskra bóka í landinu. Þakkaði
hann þennan árangur ekki síst
árlegri þátttöku Almenna bóka-
félagsins f bókasýningunni miklu
í Frankfurt.
Þá talaði Baldvin um bókaút-
gáfu Almenna bókafélagsins.
Félagið rekur nú þrjá bóka-
klúbba, Bókaklúbb AB, Mat-
reiðslubókaklúbb AB og Ljóða-
klúbb AB og einn hljómplötu-
klúbb. Auk þess gefur það út
bækur á almennum markaði. í
Bókaklúbbi AB komu út 11 bæk-
ur á árinu, þar á meðal 3 bindi af
hinu geysimerka safnriti Sögu
mannkyns. Félögum í klúbbnum
fjölgaði á árinu úr rúmlega 11
þúsund í 13.226.
Matreiðslubókaklúbburinn gaf
út 10 titla af sínum frægu og vin-
sælu matreiðslubókum. Þar er
félagatalan um 11 þúsund. í
ljóðabókaklúbbnum komu út 4
Ijóðabækur og í hljómplötu-
klúbbnum 12 plötur.
Félagatala þessara klúbba
samanlögð er um 28 þús. manns.
Fyrir almennan markað gaf
félagið út 23 bækur á árinu og var
sala þeirra yfirleitt jöfn og góð og
miklu jafnari en verið hefur á
undanförnum árum. Hagnaðuraf
bókaútgáfunni varð á árinu 600
þúsund krónur.
Baldvin talaði um nokkrar
útgáfubækur félagsins sérstak-
lega: Saga mannkyns, 7 bindi
komin út, en alls verða þau 15;
þrjú smásagnasöfn, þ.e. Konung-
ur af Aragon eftir Matthías
Johannessen, Átján sögur úr álf-
heimum eftir Indriða G. Þor-
steinsson og Smásögur Lista-
hátíðar 1986; Eftirmáli regndrop-
anna sem er þriðja skáldsaga hins
unga höfnundar Einars Más
Guðmundssonar; Mannlýsingar
l-III eftir Sigurð Nordal og leikrit
Shakespeares í þýðingu Helga
Hálfdánarsonar, 4 bindi komin
út, en alls verða bindin 8; Ævi-
sögur orða eftir Halldór Hali-
dórsson í bókaflokknum íslensk
þjóðfræði. Allt eru þetta úrvals-
bókmenntir sem óhætt er að vera
stoltur af.
Baldvin Tryggvason endaði
mál sitt með því að gera grein
fyrir hvers vegna hann gæfi ekki
kost á sér lengur í formannsstarf
bókafélagsins „Ástæða þess er
afar einföld,“ sagði hann. „Ég tel
að ég hafi nú þegar gegnt for-
mannsstarfi og öðrum stjórnun-
arstörfum fyrir félagið í ærinn tíma
og rétt sé að ég víki úr sæti og
mér yngri og röskari maður taki
við.“ Bauð hann Björn Bjarna-
son velkominn í formannsstarfið
en áður var Björn í útgáfuráði
félagsins.
Að lokinni skýrslu formanns
tók til máls forstjóri félagsins,
Kristján Jóhannsson um reikn-
inga félagsins. Samkvæmt þeim
varð heildarvelta félagsins sl. ár
tæpar 200 milljónir króna sem er
35 prósenta aukning frá 1985.
Hagnaður varð af heildarrekstri
félagsins, kr. 3,4 milljónir.
Allmikil söluaukning varð
bæði hjá bókaútgáfunni og Bóka-
verslun Sigfúsar Eymundssonar.
Hjá bókaútgáfunni nam hún tæp-
um 35 prósentum, en bókaverð
hækkaði á sama tíma um 25 prós-
ent svo að hér er um raunaukn-
ingu að ræða. Mest var aukningin
í sölu á almennum markaði, 49
prósent, en sala bókaklúbbanna
jókst samanlagt um 29%.
Sala Bókaverslunar Sigfúsar
Eymundssonar jókst um 37 prós-
ent á árinu. Mest jókst sala
erlendra bóka, 46 prósent, en
sala íslenskra bóka jókst um 32
prósent.
Að lokinni ræðu forstjórans
tók til máls hinn nýkjörni for-
maður Björn Bjarnason. Hann
hóf mál sitt með því að þakka
Baldvin Tryggvasyni fyrir hans
mörgu og viðamiklu störf í þágu
Almenna bókafélagsins. „Undir
hans forystu hefur félagið tekið
út þroska sinn og náð að skipa
traustan sess í íslensku menning-
arlffi,“ sagði hann. Síðan rifjaði
Björn upp stefnuskrá Almenna
bókafélagsins, sem stjórn þess og
bókmenntaráð birtu í upphafi
starfa sinna, 17. júní 1955, en þar
segir að allir sem að félaginu
standi séu um það sammála „að
hamingja þjóðarinnar sé undir
því komin, að jafnan megi efla
menningarþroska hennar og
sjálfsvirðingu," - og er þess
vænst að Almenna bókafélagið
megi eiga þar hlut að máli.
„Menningarþroski og sjáflsvirð-
ing eru ekki orð, sem oft eru not-
uð í daglegum umræðum um
íslensk þjóðfélagsmál nú á
tímum," sagði Björn. Miklum
mun meira væri talað um hið
hagnýta og fjármál. „Félag sem
vinnur að útgáfu bóka verður að
geta sameinað þetta hvort
tveggja. . .Bókaútgáfa án hug-
sjóna er jafnléttvæg og skáld-
skapur án andagiftar. Þótt lögmál
markaðarins og hörð samkeppni
ráði oftast meiru í duglegum
ákvörðunum en hugsjónir, þarf
þetta tvennt að fara saman svo
vel sé að verki staðið." Björn
lagði áherslu á hlutverk fjölmiðla
í þágu bóka og bókaútgáfu og
sagði að höfundar mætu það ekki
síður en góð ritlaun að útgefand-
inn bryti þeim leið á vettvangi
blaða, útvarpa og sjónvarpa.
Að lokum ávarpaði Björn
Bjarnason, Baldvin Tryggvason
sérstaklega og afhenti honum frá
stjórn og útgáfuráði Almenna
bókafélagsins og stjórn Stuðla
hf., litla styttu af Óðni gerða af
Hallsteini Sigurðssyni mynd-
höggvara.
Útgáfuráð Almenna bóka-
félagsins er ekki kosið á aðal-
fundi, heldur skipað af stjórn-
inni: Það skipa nú:
Jóhannes Nordal, formaður,
Haraldur Ólafsson, Hjörtur
Pálsson, Höskuldur Ólafsson,
Indriði G. Þorsteinsson, Kristján
Albertsson, Matthías Johannes-
sen og Sturla Friðriksson.
Frá menntamálaráðuneytinu
Lausar stöður
við framhaldsskóla
Við Menntaskólann í Kópavogi staða aðstoðar-
skólameistara.
Við Flensborgarskóla í Hafnarfirði kennarastöður í
dönsku, félagsfræði og vélritun.
Við Verkmenntaskólann á Akureyri kennarastöður í stærð-
fræði, tölvufræði, ensku, sögu og félagsfræði, íslensku, sál-
ar- og uppeldisfræði, rafeindagreinum, vélfræðigreinum og
námsráðgjöf.
Við Fjölbrautaskóla Vesturlands á Akranesi kennarastöð-
ur í þýsku og viðskiptagreinum.
Umsóknir ásamt upplýsingum um menntun og fyrri störf
sendist menntamálaráðuneytinu, Hverfisgötu 6, 150 Reykja-
vík fyrir 13. júní næstkomandi.
Stundakennara vantar að Menntaskólanum á Akureyri í
dönsku, ensku, félagsfræði, heimspeki, sögu, sálarfræði,
stærðfræði og þjóðhagfræði.
Verkmenntaskóla Akureyrar í ýmsum greinum á heilbrigð-
issviði, hússtjórnarsviði, tæknisviði og viðskiptasviði.
Umsóknir um stundakennslu skal senda til viðkomandi skóla
sem gefa allar nánari upplýsingar.
Umsóknarfrestur er til 13. júní næstkomandi.
Menntamálaráðuneytið.