Dagur - 15.03.1988, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 15. mars 1988
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SlMI. 24222
ÁSKRIFT KR. 660 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 60 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 465 KR.
RITSTJÓRAR:
ÁSKELL ÞÓRISSON (ÁBM.)
BRAGI V. BERGMANN
BLAÐAMENN:
ANDRÉS PÉTURSSON
(Reykjavík vs. 91-17450, pósthólf 5452, 105 Reykjavík),
ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR, EGGERTTRYGGVASON, EGILL BRAGASON,
FRÍMANN HILMARSSON (Blönduósi vs. 95-4070),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, KRISTJÁN JÓSTEINSSON,
KRISTJÁN KRISTJÁNSSON (Iþróttir), STEFÁN SÆMUNDSSON,
VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
ÞÓRHALLUR ÁSMUNDSSON (Sauðárkróki vs. 95-5960),
LJÓSMYNDARAR: GUÐMUNDUR HRAFN BRYNJARSSON,
TÓMAS LÁRUS VILBERGSSON,
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRIMANN FRÍMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
GæðasQóm í fram-
leiðslu og þjónustu
„Það er ekkert eitt sem getur verið trygging fyrir því
að árangur náist í gæðamálum, allra síst einn maður.
Stjórnandi getur verið mikilvægur í þá veru og það eru
líka alveg örugglega til aðrar leiðir heldur en að setja
einn mann í slíkt hlutverk. Meginatriðið er að stjórn-
endur og einnig starfsmenn tileinki sér ákveðin við-
horf í átt til gæða. Þá er átt við viðhorf um að vinna
hlutina rétt og láta þá ekki fara til spillis. Ef þessi við-
horf ríkja þá er kominn grundvöllur fyrir því að taka
upp vinnubrögð til að þessi markmið náist. í veiðum
og vinnslu eru fyrirtækin oft undirmönnuð í stjórnun,
þannig að það er hreinlega of mikið lagt á þá menn
sem eiga að stjórna öllum þessum hlutum. Gæðastjór-
inn getur verið sá sem veltir hlassinu þegar meiri
krafta vantar til þess að takast á við erfið viðfangs-
efni.“ Þannig kemst Gunnar H. Guðmundsson, rekstr-
arráðgjafi að orði í fréttabréfi Ríkismats sjávarafurða.
Gunnar fjallar hér einmitt um atriði sem oft gleymist í
íslenskum iðnaði og framleiðslu — en það er gæða-
stjórnun. íslendingar eru þekktir fyrir að leggja
áherslu á magn en gleyma gæðunum sem kemur
mönnum í koll þegar fram líða stundir.
Gunnar er formaður Gæðastjórnunarfélags íslands,
sem var stofnað fyrir tæpum tveimur árum. Tilgangur-
inn með stofnun félagsins, eins og kemur fram í frétta-
bréfinu, er m.a. að auka og efla gæðastýringu og
stjórnun á öllum sviðum þjóðlífsins. Óhætt er að segja
að stofnendurnir hafi ekki ráðist á garðinn þar sem
hann er lægstur - markmiðið er háleitt en jafnframt
tímabært.
Gunnar nefnir að félagið takist á við stjórnunarverk-
efni tengd gæðamálum enda verði gæðamál, tækni og
aðferðir á sviði gæðamála sífellt mikilvægari í mark-
aðssetningu, framleiðni og vöruþróun. Kjarninn í
þessum fræðum, segir Gunnar, er að draga fram þau
atriði í hverju starfi sem skipta máli varðandi gæðin og
athuga hvort rétt sé að þeim staðið. „Gæðastjórnun er
hægt að beita við hvaða starfsemi sem er, hvort sem
um er að ræða fiskveiðar og vinnslu, rekstur flugfélags
eða framleiðslufyrirtæki. Greint er hvaða atriði fram-
leiðslunnar ráða gæðum vörunnar, settar eru kröfur og
skilmálar og skilgreint með þeim hætti hvernig standa
ber að verki. Nauðsynlegt er að þjálfa fólk og kenna
því að vinna eftir þessum stöðlum og fyrirmælum,
þannig að það sé meðvitað um hvenær hlutirnir eru
rétt gerðir. Þá sýnir það frumkvæði til að laga það sem
úrskeiðis kann að fara því það skilur til hvers verið er
að framkvæma verkið. í þjónustu beinist athyglin að
fólkinu, framkomu þess o.þ.h. í iðnaði beinist athyglin
að verkþjálfun, gæðaeftirliti, stöðlum fyrir vöru og skil-
greiningu á því hvað gengur og hvað ekki. “
Gunnar H. Guðmundsson og félagar hans í Gæða-
stjórnunarfélagi íslands eru greinilega að vinna þarft
verk. Ef íslendingar ætla sér að ná t.d. árangri á er-
lendum mörkuðum er þeim nauðsynlegt að huga meir
að gæðamálum. Því vonar Dagur að starfsemi
umrædds félags verði aukinn gaumur gefinn á næst-
unni. ÁÞ.
bœndur & búfé
i
Af hverju
svínabú?
Grísir eru ungviði sem mikið þarf að sinna.
Yoru rekin á fjall
Svínarækt í heiminum má skipta
í fjögur meginsvæði þó að auðvit-
að sé hún mjög víða stunduð.
Þetta er Norður- og Vestur-Evr-
ópa, kornbelti N.-Ameríku,
Kína og Brasilía. Svín eru talin
vera u.þ.b. 800 milljónir þar af
um 310 millj. í Kína. Víða eru
svín ekki búfénaður til nytja af
trúarlegum ástæðum þó svo að
önnur skilyrði hamli ekki. Þar
sem kornrækt er mikil er upplagt
að vera með svín því korn er
meginuppistaðan af fæðu þessara
dýra.
Hér á landi hafa svín verið frá
upphafi, en á það benda t.d.
mörg örnefni og á annan tug
sveitabæja draga nöfn sín af
svínum. Orðið sýr merkir gylta,
samanber bæjarnöfnin Sýrnes og
Sýrlækur. Gömlu íslensku svínin
voru rekin á fjall og látin bjarga
sér eins og annar búfénaður en í
gömlum lögum má sjá að slíkt
var seinna bannað þar sem talið
var að svínin færu illa með
landið. Nú er annar svínastofn í
landinu sem kom um síðustu
aldamót og er það blanda af
dönskum og enskum svínum.
Svín eru á margan hátt sérstak-
ar skepnur. Lyktnæm eru þau og
hafa víða verið notuð til þess að
grafa upp sveppi, þá hefur þýska
lögreglan gert tilraunir með svín
við eiturlyfjaleit.
Persónulegt bú
Að Pálmholti í Reykjadal reka
þau Kári Steingrímsson frá Hafn-
arfirði og Sigríður Guðjónsdóttir
frá Miðdalsgröf í Strandasýslu
stærsta svínabú austan Vaðla-
heiðar. Þau eru með 44 gyltur og
350-400 grísi í 620 m' aðstöðu.
Gylturnar eru í sér álmu, en grís-
irnir í stærra og nýrra húsnæði.
Þau Kári og Sigríður bjuggu áður
í Garðahreppi, sem þá hét, en
fyrir 15 árum voru þau í leit að
sumarbústaðalandi sem þróaðist
í það að þau keyptu Pálmholt og
var þar þá svínabú fyrir með 16
gyltum, kindum og hænsnum og
ákváðu þau að slá til og halda
áfram þessari tegund búskapar á
jörðinni og ekki hægt að segja
annað en að vel hafi gengið.
Þau eru sammála um það að
búskapur megi ekki vera of verk-
smiðjulegur. Dýrin eru persónur
sem þarf að hafa samband við og
sinna svo vit sé í. Meiri tækni,
svo sem sjálfgjöf og m.fl. væri
auðvitað erfiðissparandi en það
krefst mikils eftirlits með
tækjum. í svínabúinu er venju-
legur fóðurvagn og gefið með
handafli.
Fleiri skepnur hafa þau og
stjórnar Sigríður fjárbúi upp á 50
kindur ekki síst fyrir félagsskap-
inn og það að sjá árstíðirnar birt-
ast með sauðburði og réttum.
Hænsnabúið er líka einn hlekkur
fyrirtækisins.
Hvernig fer það
allt fram?
Gylturnar eignast grísi á öllum
árstímum og segja má að það séu
2,2 got á ári. Þær eiga að meðal-
tali 10-14 stykki en einstaka sinn-
um verða smávægileg afföll.
Hver grís vegur u.þ.b. 1,2 kg.
Þeim er nauðsynlegt að fá
móðurmjólkina fyrstu dagana
eins og öðru ungviði og farist
gylta frá grísunum nýfæddum er
erfitt að láta þá lifa nema hægt sé
að venja þá undir aðra gyltu
nýgotna. Því fyrr sem hægt er að
gefa þeim korn, því betra og
vikugamlir fá þeir áhuga á því að
borða. 5-6 vikna geta þeir sleppt
móðurmjólk og er þá hægt að
taka þá undan. Gylturnar ganga
með í 114 daga en þegar grísirnir
eru nýfæddir er hætta á að þær
leggist á þá en í Pálmholti er því
þannig komið fyrir að ekki þarf
að vaka yfir þeim þegar þær eru
að gjóta. Svínin eru félagar og
grísirnir verða fljótt mannelskir.
Þetta geta orðið ítæk gæludýr og
eitt sinn ólu þau Kári og Sigríður
upp grís með hvolpum og reynd-
ist hann verða í frekara lagi.
Skýrsluhald um innlegg og til-
kostnað fer fram heima fyrir en
er ekki sent suður í tölvu líkt og
með skýrsluhald sauðfjár og
mjólkurkúa en þó eru sumir sem
hafa þann háttinn á. Fóðrið er
mest kornvara en þó er heyskap-
ur líka fyrir svínin því hafðir eru
heimagerðir heykögglar og í þá
blandað fiskimjöli og sykri. Þetta
er helmingur af fóðri gyltanna í
gefdstöðunni.
Jafngott og betra
en danskt
Neysla svínakjöts hefur aukist
hér á landi frá því sem áður var
og hafa kjötvinnslur hér náð betri
og betri árangri á því sviði, en
enn mætti betur fara hvað varðar
nýtingu þeirra afurða sem svínið
hefur að bjóða. Danir hafa náð
geysilegri tækni í allri nýtingu á
svíninu en hér vantar enn nokk-
uð á. Hjá Dönum er hausinn
alveg nýttur svo og blóðið.
Trýnið, eyru og hala flytja þeir til
Kína. Þá hafa hjartalokur úr
svínum verið notaðar til að græða
í fólk.
íslenskt svínakjöt er að bragð-
gæðum talið vera jafngott og
betra en danskt og reykt ísl.
svínakjöt sómir sér vel á veislu-
borðum.
Tilraunir geta verið
meiri
Þau Kári og Sigríður segja að
lítið hafi verið um kynbætur en
síðustu tuttugu ár hefur verið
reynt að bæta stofninn en ekki
hefur fengist leyfi fyrir neinum
innflutningi. Ekki er það gott því
íslensk svín þarf að ala að meðal-
tali 2 mánuðum lengur en t.d.
dönsku svínin og þarf því neyt-
andinn að borga meira fyrir
kjötið. Danir og Norðmenn hafa
fundið stofna sem sækja meira í
kjöt þannig að fitulag er minna
enda hafa neysluvenjur breyst í
þá áttina að fitan er ekki eins
eftirsótt. íslensk svín eru talin
heldur feit og fengur væri í að
geta bætt þetta atriði. Lengi hef-
ur legið frammi umsókn frá
svínabændum um að kynbæta
stofninn og helsta vonin nú er
flutningur frjóvgaðra eggja sem
síðan yrðu grædd í gyltur. Víst er
að fyrir áhugasama liggja mörg
verkefni í íslenska svínastofnin-
Sigríður í Pálmholti með einn sparigrísinn.
TTTrr-r