Dagur - 09.06.1988, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 9. júrií 1988
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 660 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 60 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 465 KR.
RITSTJÓRAR:
ÁSKELL ÞÓRISSON (ÁBM.)
BRAGI V. BERGMANN
BLAÐAMENN:
ANDRÉSPÉTURSSON
(Reykjavík vs. 91-17450, pósthólf 5452, 105 Reykjavík),
ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR, BJÖRN JÓHANN BJÖRNSSON
(Sauöárkróki vs. 95-5960), EGGERT TRYGGVASON, EGILL BRAGASON,
FRlMANN HILMARSSON (Blönduósi vs. 95-4070),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, KRISTJÁN JÓSTEINSSON,
KRISTJÁN KRISTJÁNSSON (íþróttir), STEFÁN SÆMUNDSSON,
VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSMYNDARAR: GUÐMUNDUR HRAFN BRYNJARSSON,
TÓMAS LÁRUS VILBERGSSON,
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Fækkun slysa
í umferðínm
Ákvæðum nýju umferðarlaganna, sem gildi
tóku þann 1. mars sl. um skyldunotkun bíl-
belta og ökuljósa, hefur almennt verið mjög
vel tekið. Ökumenn telja orðið sjálfsagt að
spenna belti og tendra ökuljós áður en lagt er
af stað og er það mikil breyting til batnaðar.
Samkvæmt könnun sem lögreglan fram-
Jívæmdi um miðjan mars, voru 85% öku-
manna með spennt bílbelti og á 90% bifreiða
voru ljósin kveikt að degi til. Ljóst er að sekt-
arákvæði hinna nýju laga eiga stóran þátt í
hversu almenn bílbelta- og ökuljósanotkun er
orðin. Viðlíka árangur hefði aldrei náðst án
þeirra.
í Ijósi þess hversu vel ökumenn hafa tekið
hinum nýju ákvæðum umferðarlaganna, má
vænta þess að umferðarslysum fari fækkandi.
Bílbelti koma að sjálfsögðu ekki í veg fyrir að
slys eigi sér stað, en þau draga verulega úr
hættu á alvarlegum meiðslum. Rannsóknir
sýna að við almenna notkun bílbelta megi
búast við að dánartíðni í umferðarslysum
lækki um fjórðung og alvarlegum meiðslum
fækki um þriðjung. Vonandi náum við a.m.k.
þeim árangri í umferðinni hér. Hvað varðar
skyldunotkun ökuljósa allan sólarhringinn, er
um að ræða aðgerð sem leitt getur til beinnar
fækkunar umferðarslysa. Þannig benda er-
lendar rannsóknir til þess að með almennri
ljósanotkun megi fækka slysum um 15-20%.
Þetta á bæði við um árekstra og slys á gang-
andi vegfarendum. Ástæðan er einfaldlega sú
að ökutæki sjást mun betur ef ljós þeirra eru
tendruð.
Sem fyrr segir hafa íslenskir ökumenn virt
þessi nýju lagaákvæði til fullnustu. Hins veg-
ar skorti talsvert á löghlýðni þeirra hvað varð-
ar sum eldri ákvæði umferðarlaganna. Hjá
þorra ökumanna er t.d. notkun stefnuljósa í
lágmarki og ökuhraði of mikill miðað við
aðstæður. Þá er óþarfa akstur á vinstri akrein,
á tvískiptum akbrautum í þéttbýli hvimleiður
ósiður, sem mönnum virðist ganga illa að
venja sig af. Ef ökumenn einsetja sér að virða
þessi ákvæði umferðarlaganna jafn almennt
og ákvæðin um bílbelta- og ökuljósanotkun,
mun það eflaust leiða til stórfelldrar fækkunar
umferðarslysa á skömmum tíma. Ekki veitir
af, því slysatíðnin í umferðinni hjá okkur er
mun hærri en í flestum nágrannalandanna.
BB.
Greinargerð starfshóps ríkisstjórnarinnar
um erfiðleika í fiskeldi:
800 milljón króna
lántökur á næstu
tveimur árum
Ríkisstjórnin ákvað á fundi
sínum hinn 10. maí að setja á
laggirnar samstarfshóp ráðu-
neyta til að fjalla um erfiðleika
í fískeldi. Tildrög þessarar
ákvörðunar ríkisstjórnarinnar
voru upplýsingar sem fram
komu í skýrslu Landssam-
bands fískeldis- og hafbeitar-
stöðva, LFH, Laxeldi á tíma-
mótum, dags. 9. maí 1988, sem
lögð var fram á fyrrnefndum
fundi ríkisstjórnarinnar. I
skýrslunni er því lýst, að skap-
ast hafí verulegt misræmi í
framboði og eftirspurn eftir
gönguseiðum. Af 12 milljón-
um gönguseiða hafí einungis
verið ráðstafað um 5 m. og
óvíst sé um umfram fram-
leiðslu, meðal annars í Ijósi
markaðstregðu í Noregi og
innflutningsbanns á Irlands-
markað. Starfshópurinn sem
starfaði undir stjórn Ólafs
Isleifssonar efnahagsráðunauts
ríkisstjórnarinnar hefur nú
sent frá sér greinargerð sem
Þorsteinn Pálsson forsætisráð-
herra kynnti á fundi ríkis-
stjórnarinnar fyrr í vikunni.
Hér á eftir fer meginefni þess-
arar greinargerðar, og er efn-
inu skipt niður í kafla eins og
þar er gert.
Niðurstöður
Verulegt misræmi hefur skapast
milli framboðs og eftirspurnar
gönguseiða hér á landi á þessu
ári. Framleiðsla á gönguseiðum
fór verulega fram úr því sem
áætlað var í fyrra. Eftirspurnin
hefur dregist verulega saman á
erlendum mörkuðum og orðin
mun minni en framleiðendur
seiðanna gerðu ráð fyrir. Jafn-
framt hefur verið dregið úr upp-
byggingu framleiðslurýmis eldis-
stöðva miðað við framkvæmdir
síðustu tveggja ára. Niðurstöður
hópsins eru þessar:
- Unnt er að vista umfram fram-
leiðslu sjógönguseiða í því
eldisrými sem til er í landinu
fram á haust. Þannig gefst eld-
isfyrirtækjum ráðrúm til að
taka ákvarðanir um heppileg-
ustu ráðstöfun þeirra seiða,
sem ekki verður sleppt í haf-
beit á næstu vikum.
- Fjárfestingarlánasjóðir þurfa
auknar lánsheimildir til að
hrinda megi í framkvæmd
raunhæfum áformum um
áframhaldandi uppbyggingu
fiskeldis. í þessu sambandi vís-
ast í umsögn Framkvæmda-
sjóðs íslands þar sem fram
kemur að heildarkostnaður
fyrirliggjandi framkvæmda-
áforma í strandeldisstöðvum í
ár og á næsta ári er áætlaður
tæpar 800 milljónir króna.
- Rekstrarfjármögnun matfisk-
eldisstöðva nemur mun lægra
hlutfalli en í öðrum útflutn-
ingsgreinum. Til að bankar
hefðu svigrúm til að lána hærra
hlutfall af rekstrarkostnaði en
þeir gera nú, þurfa eldisfyrir-
tæki að leita eftir frekari
vátryggingum, einkum hvað
varðar bætur þegar um röð
smærri tjóna er að ræða.
- Starfshópurinn telur athygl-
isverða þá hugmynd að sett
verði á laggirnar eignarhalds-
fyrirtæki með þátttöku fjárfest-
ingarlánasjóða, fjármálafyrir-
tækja og einkaaðila, sem hefði
m.a. að markmiði að styrkja
eiginfjárstöðu eldisfyrirtækja.
Slíkt fyrirtæki gæti einnig
gegnt mikilvægu hlutverki við
útvegun ábyrgða til að tryggja
hafbeitarstöðvum rekstrarfjár-
mögnun.
- Starfshópurinn telur mikilvægt
að fiskeldi standi jafnfætis er-
lendum keppinautum hvað
starfsskilyrði áhrærir. Lagt er
til að sérstök úttekt verði gerð
á samkeppisstöðu greinarinn-
ar.
- Starfshópurinn bendir á, að
eftir því sem útflutningur mat-
fisks eykst verður brýnna að
huga að vöruþróun og mark-
aðs- og sölumálum.
Fjárfestingar í fískeldi
Lánsfjáráætlun ársins 1988 gerir
ráð fyrir að 190 milljónum verði
varið á vegum framkvæmdasjóðs
til stofnlána í fiskeldi. Á árinu
1987 voru samþykkt ný lán á veg-
um fjárfestingarlánasjóða til
fiskeldis að fjárhæð 418 m.kr.
Fjárfestingar í fiskeldi á síðasta
ári voru á bilinu 800-900 milljónir
en það sem af er þessu ári eru
samþykkt lán til fiskeldis 163,6
milljónir.
í framhaldi af því áliti manna
að unnt yrði að selja verulegt
magn seiða til Noregs í ár, gerðu
áætlanir ráð fyrir samdrætti í lán-
veitingum fjárfestingarlánasjóða
til fiskeldis. Fjárfestingarlána-
sjóðir hafa hvatt aðila til að halda
að takmarka rými í nýjum
stöðvum.
Ráöstöfun seiða
Starfshópurinn kannaði leiðir til
að ráðstafa 12 m. gönguseiða sem
nú eru til í landinu. í skýrslu
LFH kemur fram að ráðgert hafi
verið að ala 3,3 m. seiða í sjókví-
um og strandeldisstöðvum og
sleppa 2 m. í hafbeit. Afgangnum
var ætlunin að ráðstafa á erlenda
markaði, aðallega Noregsmarkað
en hann hefur sem fyrr segir
brugðist.
Veiðimálastofnun kannaði
rými fiskeldisstöðva í ársbyrjun
1988. í þeirri athugun kom fram
að eldisrými seiðastöðva nemur
um 40.000 m en það rými skapar
framleiðslugetu sem svarar til allt
að 20 milljón seiða á ári.
Pessi staðreynd undirstrikar
nauðsyn þess að eldisfyrirtæki
takist á við það verkefni að koma
á viðunandi jafnvægi milli fram-
boðs og eftirspurnar gönguseiða í
samstarfi við fjármálastofnanir.
Við ráðstöfun seiða koma
eftirtaldar leiðir til greina:
a. Hafbeit
b. Eldi í sjókvíum
c. Eldi í strandstöðvum
d. Fareldi - skiptieldi
e. Sala á erlendan markað
Með fareldi eða skiptieldi er
átt við aðferð sem miðar að því
að sameina kosti sjókvíaeldis og
strandeldis. Seiði eru framan af
alin í strandstöð, en að vori er
Starfshópur ríkisstjórarinnar telur mikilvægt að fískeldi standi jafnfætis erlendum keppinautum hvað starfsskilyrði
áhrærir.