Dagur - 15.09.1988, Blaðsíða 4

ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 800 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 70 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 530 KR.
RITSTJÓRAR:
ÁSKELL ÞÓRISSON (ÁBM.)
BRAGI V. BERGMANN
BLAÐAMENN:
ANDRÉSPÉTURSSON
(Reykjavík vs. 91-17450, pósthólf 5452, 105 Reykjavík),
ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR, BJÖRN JÓHANN BJÖRNSSON
(Sauðárkróki vs. 95-5960), EGILL H. BRAGASON,
FRlMANN HILMARSSON (Blönduósi vs. 95-4070),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON,
KRISTJÁN KRISTJÁNSSON (íþróttir), MARGRÉT ÞÓRA ÞÓRSDÓTTIR,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSMYNDARAR: GUÐMUNDUR HRAFN BRYNJARSSON,
TÓMAS LÁRUS VILBERGSSON,
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Vandi
loðdýraræktar
Loðdýraræktin hefur átt við gífurlega rekstr-
arörðugleika að etja undanfarna mánuði. Hvert áfallið
af öðru hefur riðið yfir þessa búgrein, sem á sínum
tíma var bjartasta vonin hvað búháttabreytingar varð-
aði. Nú er svo komið að gjaldþrot blasir við fjölmörg-
um loðdýrabændum. Stórkostlegt verðfall á skinnum
er ein meginorsökin og má sem dæmi nefna að nú fást
um 1600 krónur fyrir refaskinn á uppboðum á meðan
framleiðslukostnaðurinn er helmingi hærri, eða rúm-
lega 3200 krónur. Verð fyrir minkaskinn nægir aftur á
móti rétt fyrir framleiðslukostnaði, þannig að þar er
staðan heldur bærilegri. Það segir sig hins vegar sjálft
að við þessi skilyrði getur loðdýraræktin engan veginn
þrifist.
Ljóst er að stjórnvöld verða að hlaupa undir bagga
með loðdýrabændum, svo þeir geti þraukað þann
slæma tíma í markaðsmálum sem verið hefur og ekki
sér fyrir endann á. Ef ekki verður gripið til víðtækra
aðgerða fljótlega, er rekstrargrundvöllurinn brostinn,
bæði hjá loðdýrabændunum sjálfum og fóðurstöðvun-
um.
Sem fyrr segir eru refabændur um það bil að komast
í þrot með framleiðslu sína. Ef það gerist, leiðir það til
hækkandi fóðurverðs, sem fyrirsjáanlega myndi ríða
minkaræktinni að fullu á skömmum tíma. Málefni fóð-
urstöðvanna tengjast vanda loðdýrabænda mjög náið,
enda er lágt fóðurverð grundvallarskilyrði fyrir því að
búgreinin þrífist. Fóðurstöðvarnar eru flestar stórar
og hafa þurft að byggja upp fyrir framtíðina. Af þeim
sökum eru þær með óeðlilega miklar fjárfestingar, sem
tekur langan tíma fyrir fáa bændur að greiða upp. Þær
þurfa því á stóraukinni lánafyrirgreiðslu að halda af
hálfu hins opinbera, meðan á uppbyggingu stendur.
Þegar þær svo eru komnar í fulla vinnslu, verður auð-
veldara um vik að skila þeim peningum til baka í ríkis-
kassann. Traust afkoma fóðurstöðvanna myndi tví-
mælalaust styrkja rekstrargrundvöll loðdýraræktar-
innar til muna.
Flestar þær lausnir, sem gripið hefur verið til að
undanförnu til hjálpar loðdýraræktenduum, eiga það
sammerkt að vera bráðabirgðalausnir, til þess fallnar
að halda framleiðslunni gangandi í skamman tíma.
Forsvarsmenn loðdýraræktenda hafa sagt að til þess
að tryggja framtíð þessarar búgreinar þurfi að gera
refaræktendum kleift að skipta yfir í minkarækt. Þeir
útreikningar sem gerðir hafa verið benda til þess að
þetta sé eina leiðin út úr þeim ógöngum sem loðdýra-
bændur eru komnir í. Þeir eru tilbúnir til að taka á sig
verulegan hluta þess kostnaðar sem þessum breyt-
ingum væri samfara og það er skylda stjórnvalda að
koma þeim til aðstoðar. Stjórnvöld hvöttu bændur til
að söðla yfir í loðdýraræktina þegar samdráttur hófst í
hefðbundnum búgreinum og þau hafa því skyldum að
gegna gagnvart þeim nú. Staðreyndin er sú að dreif-
býlið á ekki margra kosta völ ef loðdýraræktarinnar
nýtur ekki við. Atvinnutækifærin eru ekki á hverju
strái í sveitum landsins, eins og menn væntanlega
vita. BB.
viðtal dagsins
Skuldabréfasalan sparaöi Akur-
eyrarbæ ómældar vaxtagreiðslur
- rætt við Sigurð J. Sigurðsson bæjarfulltrúa
um íjárhag Akureyrarbæjar
Undanfarið hafa verið fluttar
fréttir hér í blaðinu af umræð-
um og viðhorfi bæjarfuiltrúa í
Bæjarstjórn Akureyrar varð-
andi fjárhagsafkomu bæjarins.
Fulltrúar Framsóknarflokks og
Alþýðubandalags hafa látið í
Ijós áhyggjur vegna fjármála
Akureyrarbæjar en Sigurður
J. Sigurðsson, einn fulltrúi
sjálfstæðismanna í bæjar-
stjórn, telur að allt of mikillar
svartsýni gæti í þessari
umræðu og þarflaust sé að
hafa áhyggjur af þessum mál-
um ef rétt verði haldið á spil-
unum í bæjarstjórn.
- Undanfarið hefur verið
nokkur umræða um fjárhags-
afkomu Akureyrarbæjar. Hvert
er álit þitt á þessum málum?
„Ég vil í upphafi segja að
áhyggjur bæjarfulltrúa fyrrver-
andi meirihluta hefðu átt að koma
fram fyrr vegna þess að skuldir
bæjarsjóðs voru komnar hátt í
400 milljónir króna í lok síðasta
kjörtímabils, á núverandi verð-
lagi. í reynd hafði framkvæmdum
á liðnum árum verið hagað með
þeim hætti að fyrir þeim höfðu
verið tekin lán. Þegar sú breyting
varð á að lán urðu verðtryggð
með háum vöxtum ríður þessi
holskefla yfir bæjarsjóð og ekki
hafa verið gerðar neinar tilraunir
til að minnka skuldirnar á liðnum
árum en fyrst og fremst miðað
við að halda í horfinu. Þetta þýð-
ir að afborganir lána hafa verið
fjármagnaðar með nýjum lántök-
um án þess að tilraunir hafi verið
gerðar til að greiða skuldirnar
niður.
Sífellt hærra hlutfall
rekstrarútgjalda
Síðan gerðist það að áætlanir
hafa ekki ætíð verið í samræmi
við verðlagsþróun í landinu, en
þetta hefur komið fyrir a.m.k. í
tvígang á undanförnum árum
með mjög alvarlegum hætti,
þannig að kostnaðarhliðin hefur
vaxið á meðan tekjurnar standa í
stað, þá hefur mismunurinn ver-
ið brúaður með nýjum lánum.
Þessu til viðbótar hefur hlutfall
rekstrarútgjalda sífellt farið
hækkandi á móti tekjum bæjarins
og litlar tilraunir verið gerðar til
að draga úr þeirri þróun. Þvert á
móti hafa menn sífellt verið að
leggja fram tillögur um aukna
þjónustu án þess að leggja fram
tillögur um auknar tekjur nema
þá að' leggja auknar byrðar á
fyrirtæki og einstaklinga."
- Staðgreiðslukerfi skatta var
Sigurður J. Sigurðsson.
tekið upp um síðustu áramót.
Hvernig telur þú að það muni
koma út á þessu ári fyrir bæjar-
sjóð?
„Ef við horfum til útsvarsins er
ljóst að mjög skiptar skoðanir
eru uppi um hvernig skuli haga
tekjustofnum sveitarfélaga í
framtíðinni. Varðandi útsvarið út
af fyrir sig er vitað að á yfirstand-
andi ári, sem er fyrsta ár stað-
greiðslukerfisins, verða útsvars-
tekjur sveitarfélaga ekki nema
sem svarar til ellefu mánaða
tekna þetta ár í staðinn fyrir tekj-
ur af tólf mánuðum. Þetta hefur
auðvitað veruleg áhrif á fjárhags-
lega getu okkar á yfirstandandi
ári.
Þessu til viðbótar kemur að
þær heimildir sem stjórnvöld
veittu sveitarstjórnum til álagn-
ingar útsvars reyndust of þröngar
þannig að við náðum ekki sömu
tekjum út úr útsvarinu og við
hefðum náð með gamla fyrir-
komulaginu."
Staðgreiðslan endur-
speglar verðlagsbreytingar
- Þarf Bæjarstjórn Akureyrar að
gera einhverjar sérstakar ráðstaf-
anir núna vegna þessara mála?
„Fyrir það fyrsta tel ég að
fjármál bæjarins á yfirstandandi
ári séu á réttu róli, þ.e.a.s. fjár-
hagsáætlun okkar er í takt við
verðlag. Hins vegar veit enginn
hvað framundan er á þeim mán-
uðum sem eftir eru af árinu. Sú
meginbreyting hefur orðið á að
staðgreiðsla útsvars endurspeglar
þær verðlagsbreytingar sem orðið
hafa í landinu og launagjöld
bæjarins eru það mikil að stærsti
hluti útsvarsins fer í að greiða
laun bæjarstarfsmanna. Það er
komin ákveðin verðtrygging á
þetta kerfi.“
- En hver er kjarni málsins?
„Ég er engan veginn svartsýnn
á framhaldið ef rétt verður á mál-
um haldið. Hins vegar er alveg
ljóst að bæjarsjóður verður á
komandi árum að taka tillit til
þessarar skuldastöðu og verður
að miða fjárhagsáætlanir við það
að greiða af skuldunum en bæta
ekki við þær.
Ég varð var við það hjá bæjar-
fulltrúa Sigríði Stefánsdóttur að
hún hefði áhyggur af því að
skuldabréfaútboðið sem bærinn
stóð að ætti eftir að hafa ein-
hverjar ófyrirséðar afleiðingar
fyrir bæjarsjóð. Það eina sem
gert var í sumar var að skulda-
bréfaútboðið var notað til að
breyta gjaldföllnum lánum, sem
þurftu að greiðast á þessu ári, í
lán til lengri tíma. Alltaf má um
það deila hvort skuldabréfin bera
hærri vexti en gerist almennt í
bankakerfinu en hér var ekki ver-
ið að fjármagna nein ný lán held-
ur eingöngu endurfjármögnun
lána sem voru fallin í gjalddaga.
Þetta hefur því ekkert með lausa-
fjárstöðu bæjarsjóðs sem slíka að
gera, ekki heldur með yfirdrátt
bæjarins hjá Landsbanka íslands
því ákveðnar aðgerðir í fjárhags-
áætlun áttu að laga greiðslustöðu
hans hvað það snerti.
Skuldabréfasalan bætti
lausafjárstöðuna
Yfirdrátturinn hefur nánast ekki
verið neinn á þessu sumri og það
að skuldabréfaútboðið var fram-
kvæmt nógu tímanlega á árinu
þýddi að þeir fjármunir hafa nýst
til að halda yfirdrættinum niðri.
Ástæðan fyrir því að svo snemma
var farið af stað með sölu
skuldabréfanna var sú að við viss-
um ekki hversu hratt salan myndi
ganga fyrir sig. Þau seldust mun
örar en menn gerðu ráð fyrir í
upphafi og hefur salan hjálpað til
við að laga lausafjárstöðuna
verulega. Ómældir fjármunir
sparast á móti í vaxtakostnaði.
Sigurður Jóhannesson kom inn
á það fyrir skömmu að hugmynd-
ir væru uppi um sölu á ýmsum
hlutabréfum Akureyrarbæjar í
fyrirtækjum. Hann lýsti því yfir
að hann væri mótfallinn slíkri
sölu ef nota ætti peningana til að
greiða rekstrarútgjöld bæjar-
sjóðs. í þessu sambandi vil ég
segja að ekki eru uppi neinar
hugmyndir um sölu á eignarhlut-
um bæjarins í fyrirtækjum til að
nýta þá fjármuni síðan í rekstri.
Umræðan hefur fyrst og fremst
snúist um hvort ekki væri hægt að
færa fjármuni úr einu fyrirtæki í
annað til eflingar atvinnustarf-
semi á Akureyri.
Það hefur alla tíð legið ljóst
fyrir að Akureyrarbær hefur ver-
ið reiðubúinn til að selja sum
hlutabréf í eigu Framkvæmda-
sjóðs bæjarins í fyrirtækjum eins
og hefur reyndar verið gert, t.d.
voru seld hlutabréf í Möl og
sandi á síðasta ári. Það hefur
engin umræða átt sér stað sem
ber þess vitni að menn séu að
selja eitt eða neitt. Það er eitt að
skoða hlutina og annað að taka
ákvarðanir. Vitanlega eigum við
ekki að vera frosin í sama farinu
þótt á sínum tíma hafi verið
ákveðið að setja fjármuni Akur-
eyrarbæjar í fyrirtæki sem hafa
átt í tímabundnum rekstrarerfið-
leikum. EHB