Dagur - 11.02.1989, Blaðsíða 6

é' ÐÍM&tö* - fí'.^febföáí'^í
1
sakomálasaga
Leitin að morðingjanum hófst
tafarlaust. Stjórnandi hennar var
Acott deildarstjóri hjá Scotland
Yard.
Þann sama dag hringdi maður
nokkur til lögreglunnar og til-
kynnti, að bíllinn væri við
Avondale Crescend í Ilford, 60
km frá þeim stað, þar sem morð-
ið hafði átt sér stað. Sá, sem
hringdi, gaf upp nafn og heimilis-
fang, sem síðar kom í ljós að
voru fölsk. En bíllinn stóð, þar
sem hann hafði sagt, og í fram-
sætinu var blóð.
Morðvopnið fann ræstinga-
maður undir aftasta sætinu í
strætisvagni, sem ók leið 36 í
London. Byssan var hlaðin og
hjá henni lágu fimm öskjur af
skotfærum.
Ungfrú Storie lá á Bedford
General sjúkrahúsinu.’Hún var
mjög illa farin og það liðu margir
dagar áður en lögreglunni var
leyft að yfirheyra hana. Þann 29.
ágúst gat þó Scotland Yard sent
út tvær andlitsmyndir, gerðar eft-
ir svokallaðri identity aðferð. Sú
aðferð er í því fólgin, að vitni er
af myndum látið velja ólíkar
gerðir andlitshluta, til dæmis
höku, nef, enni, háralag o.s.frv.,
sem síðan er raðað saman í
andlitsmynd af þeim, sem lýsa á
eftir.
Fjöldi manna, sem Iíktust
myndunum, var yfirheyrður.
Seinni hluta septembermánaðar
var ungfrú Storie komin á Guy-
sjúkrahúsið til aðgerða. í sal á
sjúkrahúsinu voru nokkrir menn
látnir raða sér upp, meðal þeirra
einn, sem mjög líktist myndinni,
sem lögreglan hafði sent út. Sá
náungi var ákærður fyrir ofbeldi
gagnvart konum. Ungfrú Storie
lýsti því yfir, að maðurinn væri
sláandi líkur morðingja
Gregstens, en hún þorði ekki að
fullyrða að þetta væri sami
maður.
Þann 6. október hringdi
maður, sem kvaðst heita Jimmy
Ryan, til Acotts. Þetta samtal
beindi rannsókninni inn á nýjar
brautir.
Raunverulegt nafn Jimmy
þessa Ryans var James Hanratty.
Hann var 25 ára gamall og vel
þekktur af lögreglunni. í skóla
var hann talinn vonlaus. Fimm-
tán ára gamall gat hann hvorki
lesið né skrifað. Árið 1952 hafði
hann verið úrskurðaður andlega
vangefinn. Iðja hans síðan hafði
að mestu leyti verið innbrot.
Nítján ára gömlum var honum
komið fyrir á geðdeild fangelsis.
Ári síðar reyndi hann að fremja
sjálfsmorð í fangelsinu. Læknir-
inn þar taldi geðveilu hans á háu
stigi. Mánuðina áður en Greg-
sten var myrtur, hafði James
Hanratty brotist víða inn á Stan-
more-Harrow svæðinu.
í símtalinu við Acott sagði
Hanratty, að hann hefði heyrt,
að lögreglan grunaði hann um
morðið á Gregsten. Hann sagði
einnig: „Ég vil gjaman tala við
þig, til þess að fá þetta á hreint.
En ég get ekki komið til ykkar.
Ég er mjög hræddur og ég veit
ekki hvað ég á að gera. Ég veit að
það er fjöldi fingrafara eftir mig
hingað og þangað. Ég hef gert
ýmislegt og ég veit að lögreglan
vill ná mér. En eitt ætla ég að
segja þér, herra Acott: Ég hef
ekkert með morðin á þjóðvegin-
um að gera.“
Seinni hluti
Acott reyndi að fá Hanratty til
að halda áfram að tala, en hann
hafði fengið nóg.
„Ég er svo hræddur, að ég veit
tæplega hvað ég geri og segi. Mér
líður illa í höfðinu og ég þjáist af
minnisleysi. Nú verð ég að fá að
velta þessu fyrir mér.“
Þegar Acott gerði ennþá eina
tilraun til að fá Hanratty til að
koma til Scotland Yard, var
svarið:
„Ég hringi í kvöld milli klukk-
an 10 og 12 og segi þér, hvað ég
hef ákveðið. Nú verð ég að fara.
Það snýst allt í hringi í hausnum á
mér. Ég verð að hugsa.“
Hann talaði með cockney-
framburði, en það gera raunar
margir Lundúnabúar.
Síðan hringdi Hanratty, undir
nafninu Ryan til dagblaðs eins og
útskýrði málið og vandræði sín
fyrir einum blaðamannanna.
Hann var að leita ráða. Hann
fullyrti, að hann hefði fjarvistar-
sönnun fyrir morðnóttina. Hann
hélt því fram við blaðamanninn,
að hann hefði verið í Liverpool
þessa nótt. En hann vildi ekki
blanda kunningjum sínum, sem
hann hafði verið með, í málið.
Blaðamaðurinn ráðlagði honum
að snúa sér til lögreglunnar.
Hann hringdi aftur í Acott, en
samtalið varð án árangurs. Hanr-
atty lagði á eftir að hafa sagt:
„Nú verð ég að hætta. Ég vil
tala við þig, en þið viljið bara
læsa í mig klónum. Nú er ég
hættur.“
Daginn eftir hringdi hann
aftur, í þetta skipti frá Liverpool.
Hann fullyrti, að þrír vina hans
gætu borið um það vitni, að hann
hefði verið í Liverpool morðnótt-
ina, en þeir neituðu að hjálpa
honum.
„Það er nú ekki hægt að lá
þeim það, því þeir versla með
stolinn varning. Þú skilur hvað ég
á við, er það ekki? Ég veit satt að
segja ekki hvað ég á að gera.“
Acott spurði að sjálfsögðu að
því, hvað þessir vinir hétu, en
Hanratty neitaði að segja
honum, hverjir þeir væru.
Fimm dögum seinna náðist
Hanratty í Blackpool. Hann
harðneitaði að segja hverjir vin-
irnir væru. Acott varaði hann við
og sagði honum frá því að fundist
hefðu tveir kassar af skotfærum í
hótelherbergi, sem Hanratty
hafði leigt kvöldið fyrir morðið.
„Ég hef aldrei snert á vopni,“
sagði Hanratty. „Ég hef aldrei
skotið úr byssu. Ég er haldinn
spilafíkn. Ég ætla aldrei að segja
ykkur nöfnin á þessum þrem
náungum. Ég bjarga mér án
þeirra.“
Það var ekki rétt hjá honum.
Morguninn eftir morðið höfðu
tveir vegfarendur við Ilford tekið
eftir gráum Morris Minor, sem
braut allar umferðarreglur. Báðir
höfðu séð andlit ökumannsins og
þeir fullyrtu að það hefði verið
Hanratty.
Þegar hér var komið sögu hafði
ungfrú Storie verið flutt til Stoke
Mandville-sjúkrahússins til með-
ferðar hjá sérfræðingum. Þann
14. október var raðað þar upp 13
mönnum, meðal þeirra Hanratty.
í þetta skipti var sérhver mann-
anna látinn segja: „Taktu það
rólega. Leyfðu mér að hugsa.“
Eftir 15 mínútur benti ungfrú
Storie á Hanratty og fullyrti, að
hann væri morðingi Gregstens.
Daginn eftir var ákæra á hendur
honum lögð fram. Þann 22.
janúar 1962 hófust réttarhöldin í
Bedfordshire Assizes. Þau stóðu
í 22 daga.
Hvort heldur nú James Hanr-
atty var andlega vanheill eða
hreinn kjáni, verður að geta þess,
að hann hegðaði sér mjög undar-
lega. Væri hann sekur, og margar
líkur bentu til þess, þá gerði hann
starf saksóknara auðveldara en
þurfa þótti. Væri hann aftur á
móti saíclaus, þá létti hann ekki
undir með þeim, sem átti að
verja hann. Það má með sanni
segja, að framkoma hans hafi
verið bein orsök þess, að hann
var dæmdur sekur.
Framburður hans um vinina
þrjá í Liverpool var afsannaður.
Gegn betri vitund reyndi þó
Hanratty að halda þessum fram-
burði til streitu, en að lokum
viðurkenndi hann, að hann færi
með ósatt mál. Þá sagði hann, að
á morðnóttina hefði hann búið á
gistiheimili í Rhyl í Norður-
Wales, en hann gat ekki munað
nafnið á gistiheimilinu né nafn
eigandans.
Aðspurður um það, hvers
vegna hann hefði logið, svaraði
hann, að það væri vegna þess að
hann hefði hlotið dómsrefsingu
áður.
„Ég veit hvernig fer fyrir þeim
sem breyta framburði sínum. En
einhvers staðar í Rhyl eru ein-
staklingar, sem geta borið þess
vitni að ég var þar. Þeir hljóta að
koma og bjarga mér.“
Eftir þrotlausa vinnu tókst
vörninni að finna gistiheimiliseig-
anda í Rhyl, sem bar þess vitni,
að hugsanlega hefði Hanratty
búið þar morðnóttina. Sem svör
við spurningum ákærandans,
sagði hún, að hún fyndi á sér, að
sá ákærði hefði búið hjá henni.
Þetta þótti nú ekki merkilegur
vitnisburður. Og gestabók með
nafni Hanrattys gat hún ekki
sýnt.
„Gestabókin er ónýt,“ sagði
hún.
Tilraunir ákærandans til að
tengja morðvopnið Hanratty
heppnuðust illa. Rétt var að skot-
færi höfðu fundist í herberginu,
þar sem hann hafði búið. En
hóteleigandinn var náungi með
langan syndahala.
Ákærandinn átti þó einn ás
uppi í erminni. Á áttunda degi
réttarhaldanna kallaði hann til
vitni, 24ra ára gamlan mann, sem
setið hafði í sama fangelsi og
Hanratty. Sá fullyrti við réttar-
höldin að Hanratty hefði viður-
kennt, að hafa framið morðin á
þjóðvegi A-6.
Hanratty átti einnig að hafa
sagt, að það hefði verið fávitalegt
af sér að þyrma ungfrú Storie.
Verjandinn hélt því fram, að væri
svo, að vitnið segði satt, þá þýddi
það það eitt, að Hanratty hefði
notað þessa atburði til þess að
gera sig merkilegan í augum sam-
fangans.
í yfirlitsræðu sinni bað dómar-
inn kviðdóminn að vega og meta
nákvæmlega öll rök og mótrök.
Kviðdómurinn þingaði í rúma 10
tíma. Nokkrum sinnum sendu
þau til dómarans beiðni um
skýringar á ýmsum atriðum.
Kviðdómendurnir virtust vægast
sagt ekki vera öruggir með sig,
Þrátt fyrir þetta úrskurðuðu
þeir James Hanratty sekan. Hann
var hengdur í apríl 1962. Allt til
hinstu stundar neitaði hann því,
að hann hefði myrt Gregsten.
Allt frá þessum tíma hafa verið
gefnar út margar bækur um mál
Hanrattys. Margt bendir til þess,
að bresku réttarfari hafi í máli
hans orðið á sorgleg mistök.
lil FRAM5ÓKNARMENN Ifail
AKUREYRI IHII
Bæjarmálafundur
verður mánud. 13. febrúar kl. 20.30 í Hafnarstræti 90.
Fjárhagsáætlun bæjarins rædd.
Félagar fjölmennið. e .. .
RANNSÓKNARÁÐ RÍKISINS
RANNSÓKNASJÓÐUR
Rannsóknaráð ríkisins
auglýsir styrki til rannsókna
og tilrauna árið 1989
Umsóknarfrestur er til 1. mars nk.
Umsóknareyðublöð fást á skrifstofu ráðsins,
Laugavegi 13, sími 21320.
Um styrkveitingar gilda m.a. eftirfarandi reglur:
• Um styrk geta sótt einstaklingar, stofnanir eða fyrirtæki.
• Styrkfé á árinu 1989 skal einkum verja til verkefna á nýjum og álitlegum
tæknisviðum.
Sérstök áhersla skal lögð á:
- efnistækni
- fiskeldi
- upplýsinga- og tölvutækni
- líf- og lífefnatæki
- nýtingu orku til nýrrar eða bættrar framleiðslu
- matvælatækni
- framleiðni- og gæðaaukandi tækni.
• Mat á verkefnum sem sótt er um styrk til skal byggt á:
- líklegri gagnsemi verkefnis
- gildi fyrir eflingu tækniþekkingar eða þróunar atvinnugreina
- möguleikum á hagnýtingu á niðurstöðum hér á landi
- hæfni rannsóknarmanna/umsækjenda
- líkindum á árangri.
• Forgangs skulu að öðru jöfnu njóta verkefni sem svo háttar um að:
- samvinna stofnana eða fyrirtækja og stofnana er mikilvægur þáttur í framkvæmd
verkefnisins
- fyrirtæki leggja umtalsverða fjármuni af mörkum
- líkindi eru á skjótum og umtalsverðum árangri til hagnýtingar í atvinnulífi. Þó er einnig
heimilt að styrkja verkefni sem miða að langframa uppbyggingu á færni á tilteknum
sviðum.