Dagur - 25.07.1989, Blaðsíða 4

3 = ÍÍUÖAQ = $8§í ‘!Ú| •.€§
4 DAGUR - Þriðjudagur 25. julí 1989
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 900 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 80 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 595 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTÁSTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON
BLAÐAMENN:
ANDRÉS PÉTURSSON (íþróttir),
BJÖRN JÓHANN BJÓRNSSON (Sauöárkróki vs. 95-35960),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSMYNDARI: KRISTJÁN LOGASON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDI'S FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Akvörðun stjómar
Húsnæðisstofnunar
Ákvörðun stjórnar Húsnæðisstofnunar um út-
hlutun lána til byggingar eða kaupa á félagsleg-
um íbúðum á þessu ári hefur vægast sagt mælst
misjafnlega fyrir. Af þeim 696 íbúðum sem ráð-
gert er að byggja í félagslega íbúðakerfinu,
verða þrjár af hverjum fjórum byggðar í Reykja-
vík og á Reykjanesi. Þessari ákvörðun hefur ver-
ið harðlega mótmælt víða á landsbyggðinni,
enda telja landsbyggðarmenn að með þessari
ákvörðun sé þeim mismunað og að úthlutunin
muni stuðla að enn frekari fólksflótta frá lands-
byggðinni á höfuðborgarsvæðið. Stjórn Hús-
næðisstofnunar fullyrðir þvert á móti að lands-
byggðinni sé ekki mismunað - ef úthlutanir fyrri
ára eru teknar með í reikninginn. Að öðru leyti
vísar stjórn stofnunarinnar til íbúaspár Byggða-
stofnunar, þar sem fram kemur að miðað við
óbreytt ástand sé þörfin fyrir nýbyggingar á
landinu langmest á suðvesturhorni landsins. Þar
þurfi að byggja tæplega sex af hverjum sjö íbúð-
um sem byggðar verða hér á landi næstu fimm
árin til að mæta þörfinni. Úthlutun Húsnæðis-
stofnunar nú sé þannig afleiðing en ekki orsök
frekari byggðaröskunar.
Stjórn Húsnæðisstofnunar hefur nokkuð til
síns máls. Hin umdeilda úthlutun hennar byggir
að verulegu leyti á spá Byggðastofnunar um
þróun búsetu í landinu á næstu árum. Stjórn
Húsnæðisstofnunar telur sig því einungis vera
að staðfesta sársaukafullar og óumflýjanlegar
staðreyndir varðandi byggð í landinu; þ.e. þær
að landsbyggðarfólk sé á hröðum flótta til
Reykjavíkur. Til þess að stöðva þann flótta þurfi
að taka á þeim þáttum sem valda honum; leita
orsaka en ekki afleiðinga. Þetta er rétt að því
leyti að vandi landsbyggðarinnar verður ekki
leystur með því einu að byggja þar nógu margar
félagslegar íbúðir. Á hinn bóginn er ljóst að
félagslega íbúðakerfið er kjörið til þess að leysa
hluta af þeim byggðavanda sem við er að glíma
og stjórnvöld ættu hiklaust að beita þessu
stjórntæki þannig.
Það er full þörf á að draga úr því misvægi sem
lengi hefur ríkt í byggingariðnaðinum milli
höfuðborgarsvæðisins og landsbyggðarinnar,
enda er það eitt af yfirlýstum markmiðum þeirr-
ar ríkisstjórnar sem nú situr. í stjórnarsáttmál-
anum er sagt fullum fetum að auknu fé verði
veitt til byggingar félagslegra íbúða úti á landi.
Ákvörðun stjórnar Húsnæðisstofnunar gengur
því í berhögg við yfirlýst markmið ríkisstjórnar-
innar. Sú staðreynd ein og sér ætti að nægja til
þess að ríkisstjórnin fari ofan í saumana á út-
hlutun Húsnæðisstofnunar. BB.
Stefán Valgeirsson:
Jafnaðarstefnan
í framkvæmd
Aðalumræðuefni manna á meðal
nú um stundir er hvernig jafnað-
arstefnan sé í framkvæmd hjá því
fólki sem kennir sig við jafnaðar-
stefnuna.
Tökum dærni.
Húsbréfafrumvarpið
Húsnæðisbréfafrumvarpinu var
nauðgað í gegnum þingið í vor.
Húsnæðisbréfin eiga að bera
markaðsvexti eins og þeir verða á
hverjum tíma. Sýnt var fram á að
slík löggjöf mundi verða til þess
að auka fólksflutningana frá
landsbyggðinni, því tekjumögu-
leikar þar að öllu óbreyttu væru
það litlir að engin leið væri að
standa undir slíkri vaxtabyrði.
I umræðu um þetta mál sagði
félagsmálaráðherra að þörf
landsbyggðarinnar að þessu leyti
yrði að mæta með kaupleigu-
íbúðum og vitnaði í því sambandi
í málefnasamning ríkisstjórnar-
innar, en þar segir um þetta mál
eftirfarandi:
„Ríkisstjórnin mun láta fara
fram endurskoðun á fjármögnun
og skipulagi húsnæðislánakerfis-
ins og treysta fjárhagsgrundvöll
þess. Átak verður gert í upp-
byggingu félagslegra íbúða og
sérhannaðra íbúða fyrir aldraða.
Áhersla verður lögð á íbúðar-
byggingar á landsbyggðinni m.a.
með kaupleiguíbúðum og bú-
seturéttaríbúðum.“
Lánsloforð
Húsnæðismálastjórnar
Nú hefur Húsnæðismálastjórn
úthlutað lánsloforðum úr
almenna kaupleigukerfinu fyrir
1989 og 1990. Frá Reykjavík og
Reykjanesi sem er eitt atvinnu-
svæði komu 140 umsóknir um
byggingar á kaupleiguíbúðum.
Loforð var gefið fyrir 84 sem er
60% af umsóknunum. Frá lands-
byggðinni komu umsóknir um
279 kaupleiguíbúðir, en lánslof-
orð gefin út fyrir 60 íbúðum eða
21,5% af umsóknum. Þrátt fyrir
þetta allt lýsir félagsmálaráð-
herra yfir fullu trausti á Hús-
næðismálastjórn og þar með sam-
þykkir hún þessi vinnubrögð.
Einhvern tíma hefði ráðherrann
hótað að segja af sér af minna
tilefni.
En hvað segja þeir þingmenn
nú sem samþykktu húsbréfa-
frumvarpið? Ekki trúi ég því, að
sumir þeirra a.m.k., taki þessari
úthlutun þegjandi, því ef hún
stendur óbreytt þá munu fólks-
flutningar frá landsbyggðinni
aukast til muna frá því sem verið
hefur jafnvel þótt fyrir hendi verði
næg atvinna þar. Það þýðir lítið
að benda á, að ríkisstjórn og
þorri þingmanna segist vilja efla
landsbyggðina ef vinnubrögð eru
þau að stefnt er í gagnstæða átt á
flestum sviðum og eignatilflutn-
ingurinn heldur áfram í stórum
stíl.
Byggðastofnun kennt um
Húsnæðismálastjórn og fram-
kvæmdastjóri hennar reyna að
kenna Byggðastofnun um hvern-
ig niðurstaða úthlutunarinnar
varð. Það þýðir ekki fyrir Hús-
næðismálastjórn eða félagsmála-
ráðherra að reyna að hafa
Byggðastofnun fyrir skálkaskjól í
þessu máli. Byggðastofnun var
beðin um skýrslu um þróunina í
byggðamálum og stöðuna nú.
Starfsmaður hennar gerði þessa
skýrslu, stjórn Byggðastofnunar
hefur ekkert um hana fjallað og
ég sé ekki betur en Húsnæðis-
málastjórn mistúlki hvað í skýrsl-
unni stendur. Það er ekki stór-
mannlegt að kenna öðrum um
eigin vinnubrögð né heldur að
bera fyrir sig að umsóknir af
landsbyggðinni hafi skort. Þær
tölur tala sínu máli sem að fram-
an greinir.
Vaxtalækkun
Annað dæmi.
í stjórnarsáttmálanum segir
um vaxtamál:
„Nafnvextir á almennum
skuldabréfum sem voru 40% í
júlí og ágúst verða þannig komn-
ir niður í 15% í októbermánuði.“
Og lækkun raunvaxta: „Ríkis-
stjórnin mun beita sér fyrir lækk-
un meðal raunvaxta á spariskír-
'teinum og öðrum skuldabréfum
ríkissjóðs í samningum við inn-
lánsstofnanir og lífeyrissjóði.
Ríkisstjórnin hefur falið Seðla-
bankanum að hlutast til um hlið-
stæðar breytingar á öðrum svið-
um lánamarkaðarins. Þetta mun
koma til framkvæmda á næstu
vikum.“
Sem sagt, stefnt var að því að
raunvextir yrðu komnir í 6% um
síðustu áramót. í dag eru þeir í
bönkunum og sparisjóðum aug-
lýstir frá Seðlabankanum frá 7%
upp í 8,25%, hæstir hjá einka-
bönkunum. Til viðbótar þessum
vöxtum segir í tilkynningu Seðla-
bankans eftirfarandi 11. júlí sl.:
„Álag, m.a. vegna vanskila til
viðbótar kjörvöxtum er 2,25 til
3% hjá þeim bönkum sem hafa
kjörvexti, en hjá öðrum 2%.“
Þegnunum mismunað
Ef bankar og sparisjóðir fara
nákvæmlega eftir þessum heim-
ildum þá sé ég ekki betur en að
raunvextir geti farið upp í 9,5%
fyrir þá sem eru í greiðsluerfið-
leikum og þurfa að skuldbreyta.
Fer það þá eftir geðþóttaákvörð-
un bankastjóranna á hverjum
stað hvernig slík vaxtataka er
framkvæmd. Er það samkvæmt
jafnaðarstefnunni að mismuna
þegnunum á þennan hátt? Erfið-
leikar einstaklinga og atvinnufyr-
irtækja eru af ýmsum toga, en
höfuðástæðan er vaxtaokur, sem
hefur sett okkar þjóðlíf í hel-
fjötra og hófst með valdatöku
ríkisstjórnar Þorsteins Pálssönar.
Því má enginn gleyma. Sú ríkis-
stjórn reyndist þjóðinni dýr og þó
fyrst og fremst landsbyggðinni.
57% betri innkoma
ef staðan væri óbreytt
Þriðja dæmið.
Stjórnvöld og leiðbeinendur
bænda hvöttu þá til að fara út í
loðdýrarækt og draga að sama
skapi úr framleiðslu á mjólk og
sauðfjárafurðum á fyrri hluta
þessa áratugar. Gengisþróun,
fjármagnsokur og verðfall á
minka- og refaskinnum hefur
leitt það af sér að þessi atvinnu-
grein leggst af verði ekki af hendi
ríkisins ásamt lánadrottnum veitt
umtalsverð aðstoð.
Skoðum hlut stjórnvalda. Ef
miðað er við óbreytt verð í
dönskum krónum frá 1981, þá fá
loðdýrabændur nú 37,5% minna
verðgildi fyrir skinn miðað við
1981, einungis vegna breytinga á
fjármálastjórn í landinu, þ.e.a.s.
Stefán Valgeirsson.
ójafnvægi, gengisskráningar og
lánskjaravísitölu annars vegar og
vegna hækkunar raunvaxta hins
vegar. Þannig hefði bóndi fengið
57% betri innkomu í dag ef
óbreytt staða væri frá 1981v Við
þetta bætist svo lækkun á skinna-
verðinu.
Vantar 33% upp á
Lánskjaravísitala á íslandi hef-
ur hækkað um 48,8% umfram
gengisskráningu danskrar krónu,
þ.e.a.s. gengisskráningu danskr-
ar krónu vantar 33% upp á
að fylgja lánskjaravísitölu á ís-
landi síðan 1981. Raunvextir í
okkar landi hafa hækkað á sama
tíma um 6%. Þannig hefur verið
haldið á málum.
Þeir sem best þekkja til þessar-
ar atvinnugreinar og hafa kynnt
sér markaðshorfur erlendis eru
bjartsýnir á að þessi lægð í
skinnaverðinu verði skammvinn.
Það má koma fram með full rök
fyrir því, að ódýrasta leiðin út úr
þessu máli sé að gera þær ráðstaf-
anir sem duga til þess að flestir
loðdýrabændur geti haldið fram-
leiðslu sinni áfram. Og eins og að
framan greinir hefur þjóðfélagið
skyldur við þessa menn. Ef þeir
verða hraktir af jörðum sínum,
hvar er þá húsnæði og atvinna
fyrir þá? Það verður að skoða
þetta ntál frá öllum hliðum.
Hver á að fæða borgríkið?
í vor var ákveðið að fara út í
stórfellda skógrækt á Austur-
landi, samið við sex tugi bænda
að vinna við hana og að ríkið
greiddi þeim laun þar til tekjur
kæmu af þessari starfsemi. Ég
held að þetta hafi verið skynsam-
leg ákvörðun. Á sama hátt á að
koma til móts við loðdýrabænd-
ur, fjárfesting þeirra er ekki
nýtanleg til annarra hluta en loð-
dýraræktar. Ef loðdýraræktin
verður aflögð, dregið verulega úr
sauðfjárframleiðslu og ekkert
kemur í staðinn, fjármagnstil-
færsla heldur áfram í þjóðfélag-
inu, kaupleiguíbúðir byggðar
fyrst og fremst á suðvesturhorn-
inu, gengisstefnan óbreytt, fisk-
kvótinn bundinn eingöngu við
skipin, þá hefur byggðastefnan
snúist í andhverfu sína, byggða-
eyðingu í stað þess að styrkja
landsbyggðina. Og þá er spurning-
in, hver á að fæða borgríkið ef
byggðirnar eyðast? Er sýnt að það
verði lífvænlegt í landinu ef svo
fer? Er þetta jafnaðarstefnan í
framkvæmd? Er ekki kominn tími
til að þjóðin losi sig úr kverkatök-
um hinna fáu ríku, sem virðast
ráða í okkar þjóðlífi þótt svoköll-
uð vinstri stjórn vermi ráðherra-
stólana?
1981 1988-1989
Svartminkur 212 199-147
Brúnn minkur 232 209-167
Meðalverð seldra skinna á DPA í dönskum krónum (án verðbólguleiðrétt-
ingar).