Dagur - 16.09.1989, Blaðsíða 8

8 - DAGUR - Laugardagur 16. september 1989
x oav*
Laugardagur 16. september 1989 - DAGUR - 9

'♦ >\ ÍV.V!

o
f<*> a ? r< %*'
•n ♦v-.wfcw-,,,»4 ’*
Kvöld í Glerárhverfi. Fjörugir tónar berast frá litlu húsi
við Sandgerðisbót, og berast með vindblæ að trillunum við
smábátabryggjuna. Tónlistin kemur frá fjórum félögum,
réttara sagt hljómsveitinni Fjórum félögum, sem er við
æfingar þetta kyrrláta síðsumarkvöld. Ætlunin er að ná tali
af Björgvini Baldurssyni tónlistarmanni, eða Begga, eins
og vinir og kunningjar nefna hann, og rifja upp eitt og ann-
að frá liðinni tíð.
Talið berst fyrst að ætt og uppruna.
Björgvin er fæddur á Akureyri árið 1953, í
Innbænum, nánar tiltekið í því sögufræga
húsi Hafnarstræti 53, Gamla Barnaskólan-
um. „Foreldrar mínir eru Baldur Halldórs-
son og Jóhanna Sigurðardóttir. Ég byrjaði
snemma að fikta við heimasmíðuð hljóð-
færi, fyrsta trommusettið var gert úr
sælgætisbaukum, man ég. Frá fyrstu tíð
var ég innstilltur á tónlist, og fékk litla
harmoniku í jólagjöf fimm eða sex ára
gamall. Hún var fyrsta hljóðfærið sem ég
náðilagi á. Fyrsta gítarinn eignaðist ég 12
ára gamall, og með honum fylgdi bók. Af
henni lærði ég þrjú grip sem dugðu lengi
vel.
Hef alltaf haldið tryggð
við tónlistina
Ég hef eiginlega alltaf haldið tryggð við
tónlistina frá þessum tíma. Á sumrin var
ég í sveit í Leifshúsum á Svalbarðsströnd,
hjá systur minni og mági. Þar fór ég að
glamra eitthvað með tveimur strákum sem
voru að spila. Þetta voru þeir Sævaldur
Valdemarsson frá Sigluvík og Kristján
Ingólfsson, þáverandi mjólkurbílstjóri.
Sævaldur sá um trommurnar en Kristján
lék á harmoniku. Úr þessu varð síðan tríó,
fyrsta tríóið sem ég fór með á svið. Þetta
var árið 1967, og við lékum eingöngu
gömlu dansana. Þá voru Glókollur og Lási
skó aðalsmellirnir, þetta voru lög með
þeirri frægu hljómsveit Póló.
Ég var ekki nema 14 ára gamall þegar ég
byrjaði að spila á böllum, langt undir
lögaldri miðað við aðra samkomugesti.
Við félagarnir lékum fyrir dansi í gamla
samkomuhúsinu á Svalbarðsströnd, þá var
gjarnan dansað eftir að spilavist lauk
o.þ.h. Þarna spilaði ég fyrst á þorrablóti.
Fyrst í stað, síðsumars árið 1967, var
þetta eingöngu hljóðfæraleikur. En ein-
hverra hluta vegna var ég þó fljótlega
kominn með hljóðnema fyrir framan mig
um jólaleytið þetta sama ár. Við félagarnir
dóluðum eitthvað í þessu saman fram til
ársins 1969.“
Fáir á Akureyri vissu að ég
væri í hljómsveit
- Vakti það ekki athygli á Akureyri að þú
værir farinn að syngja og spila með hljóm-
sveit svona ungur?
„Nei, það vissi nánast enginn á Akureyri
af þessu. Ég er nú fremur feiminn að
eðlisfari og því hefði engum dottið þetta í
hug um mig, sem betur fer, en allir vissu
hins vegar að ég var alltaf að fikta við
harmoniku. Það var heldur ekkert leynd-
armál, ég var búinn að ferðast með nikk-
una fram og til baka í bænum.
Um tónlistariðkun mína í barnaskóla er
kannski ekki margt að segja. Þó man ég
eftir að hafa spilað í melódikuhljómsveit
sem Birgir Helgason stjórnaði, en þetta
var í Barnaskóla Akureyrar. í hljómsveit-
inni var leikið á nokkrar melódikur, tvo
gítara og svo spilaði ég bassann undir á
harmonikuna.
Um þetta leyti var ég kominn með all-
góða harmoniku, líklega áttatíu bassa,
held ég.“
- Hvað gerðist á næstu árum, þú hélst
áfram að spila?
„Ég fór á sjóinn að afloknu landsprófi,
þegar flestir bekkjarfélagar mínir fóru í
menntaskóla. Þetta var árið 1969, og ég
réði mig til Eimskipafélags íslands 1. des-
ember. Ég var skráður 2. matsveinn á
M.S. Selfoss. Þá lenti maður í Ameríku-
siglingum og fór þrjá túra á sjö mánuðum.
Fljótt upp úr þessu, sumarið 1970, byrj-
aði ég aftur í hljómsveit. Við vorum fjórir;
Guðmundur Meldal á trommum, Snorri
Guðvarðarson á gítar og Finnur á bassa.
Þetta var upphafið að hljómsveitinni
Gústavus, sem mér finnst í dag að hafi ver-
ið tímamótaband hér á svæðinu.
Við vorum með allt aðra tónlist en þessa
hefðbundnu, sem þá var spiluð á Norður-
landi. Þetta var meira rokk en áður hafði
tíðkast, og hávaðinn var líka meiri, jafnvel
svo að hneykslun olli.
Á þessum tíma voru starfandi ýmsar
góðar hljómsveitir hér á Akureyri. Ég var
alltaf meira og minnna viðloða í sveit og
því var stutt fyrir mig að fara til að spila á
dansleikjum austan Akureyrar, en strák-
arnir keyrðu alltaf á æfingar úteftir til mín.
Stundum æfðum við alla nóttina, alveg
fram á morgun, það var alveg ótrúlegt
hvað mcnn lögðu á sig til að standa sig í
þessum bransa.
Ég stundaði alltaf aðra vinnu með tón-
listariðkuninni, fyrst í sveitinni en seinna í
bænum.
Gústavus komst á plast
Gústavus er eina hljómsveitin sem ég hef
verið í sem hefur komist á plast. Við lent-
um inni á safnplötu hjá Tónaútgáfunni,
hún heitir Eitt með öðru, og kom út árið
1980. Enginn tími var til að æfa þessi lög
með þeim fyrirvara að þau ættu að koma
út á plötu, þetta þó var hrist saman og inn
á plötu fór það.
Gústavus starfaði ekki óslitið en hún
entist þó í allmörg ár. Ég vann t.d. fyrir
sunnan frá áramótum 1971 allt það ár.
Norður kom ég aftur næsta ár, 1972. Þá
var haldið áfram og við vorum aðeins þrír
á tímabili, ég, Finnur og Guðmundur. Það
var Tríó Gústavus.
Nokkurt uppihald kom í þetta hjá mér
1973. Þá fór maður í meiraprófið, man ég,
og stofnaði fjölskyldu. Ég var í ýmsum
störfum um þetta leyti, en spilaði þó alltaf
gömlu dansana af og til.
Sérstaðan hjá Gústavus var að geta sýnt
harmoniku á rokkdansleik. Það gekk alveg
100 prósent upp, þótt furðulegt megi telj-
ast á nútímavísu. Við höfðuðum mest til
yngra fólksins, um 18 ára aldurs, en náð-
um síðan fullorðna fólkinu inn líka, mest
fyrir að leika svo fjölbreytta tónlist. Við
reyndum að vera með eitthvað fyrir alla,
en nikkan og gítarinn voru alltaf til skiptis
hjá mér.“
Sjór, spilamennska og aftur sjór
- Hvernig var staðan hjá þér í byrjun
þessa áratugar, þá var Gústavus löngu
hættur?
„Já, við hættum með Gústavus árið
1978, og aldrei hefur verið starfað undir
því nafni síðan. Þá fórum við Helgi Guð-
mundsson og Finnur yfir til Steingríms
Stefánssonar og stofnuðum með honum
hljómsveit Steingríms. Við störfuðum allt
til vorsins 1981. Þá fór ég á sjó um tíma, en
skammt var til næsta spors á tónlistar-
brautinni.
Ég var staddur á Ráðhústorgi 17. júní
næsta ár, 1982, og hitti þá Pálma Stefáns-
son, en hann er bróðir Steingríms, eins og
allir vita. Þá var ákveðið að ég skyldi spila
með honum og byrja um haustið. Með
Pálma var ég alveg til vorsins 1986. Þá fór
ég aftur á sjóinn, og hef sturidað hann
alfarið síðan. En nú er ég kominn í land og
ætla að helga mig spilamennskunni á ný.“
- Það er hljómsveitin Fjórir félagar?
„Já, við hellum okkur út í þetta með
braki og brestum, ekki þýðir annað,“ segir
Björgvin og hlær. „Steingrímur er enn og
aftur á trommum, Viðar Garðarsson á
bassa og Hlynur Guðmundsson, bróðir
Helga, leikur á gítar og syngur. Steingrím-
ur rífur líka í harmonikuna af og til, ann-
ars held ég mig við mín gömlu hljóðfæri,
nikku og gítar."
Að skemmta þeim sem vilja
skemmta sér
- Þú hefur yfirsýn yfir „bransann“ á Akur-
eyri um meira en tveggja áratuga skeið.
Hvað hefur breyst, er það fólkið sem er
öðruvísi?
„Já, við Steingrímur getum státað okkur
af að hafa verið í yfir 20 ár í bransanum.
Hvað hefur breyst? Ekki fólkið, svo mikið
er víst, það er alltaf eins, eða svipað. í dag
er úr meiru að spila hjá fólki, staðirnir eru
fínni, klæðnaðurinn er annar og betri. En
góða skapið er þó alltaf til staðar hjá
landanum, á árshátíðum og böllum. Þetta
síðasta breytist ekki þótt kynslóðaskipti
umbeðið lag hefur ekki verið æft. Við
reynum að miða prógrammið við sem
breiðastan hóp, þegar við komum saman á
haustin."
Margar góðar minningar
- Þið félagarnir ættuð alla vega að þekkja
töluvert mikið af lögum eftir allan þennan
tíma í bransanum?
„Já, ekki er hægt að neita því, og ég á
margar góðar minningar eftir áralangt
samstarf við þá bræður Steingrím og
Pálma, og auðvitað fleiri.
Eftir þetta langan starfsferil í tónlist fer
ekki hjá því að maður beri saman liðna tíð
og það sem er að gerast í dag. Mér finnst
t.d. ekki vera meira drukkið á böllum nú
en áður.
Ég man eftir því að í viðtali, sem tekið
var við okkur félagana í hljómsveit Stein-
gríms fyrir mörgum árum í DV, létum við
hafa eftir okkur að ekkert líf væri lengur í
böllunum, menn væru rr.eira að segja hætt-
ir að slást! Viðtalið var ekki einu sinni
komið á prent þegar við lögðum af stað
austur á firði til að spila á balli. Það var
blóðugasti dansleikur sem ég hef á ævi
minni séð! Það er því greinilega ekki mikið
að marka það sem sagt er í blöðunum.
Viðtal þetta var eitt af því fyrsta sem mað-
Þessi mynd var tekin
árið 1968 af Begga
með nikkuna. „Um
þetta leyti hafði. ég
eignast ágæta 80 bassa
harmoniku . . .“
verði, þ.e.a.s. hjá þeim sem fara út til að
skemmta sér. Þeir láta ekkert aftra sér frá
að skemmta sér, en svo eru alltaf til ein-
hverjir sem ekki er hægt að skemmta því
þeir vilja það ekki sjálfir. Það er alls ekki
hægt að skemmta fólki sem ekki er ákveð-
ið í að skemmta sér sjálft.
Við, þessir tónlistarmenn, erum að
mínu áliti fyrst og fremst í því hlutverki að
aðstoða fólk við að skemmta sér. Við
erum ekki samhengislausir við það sem
þarna fer fram, þetta fer alveg saman og
verður að gera það, því fólk borgar oft á
tíðum stóran pening fyrir árshátíðir o.þ.h.
og þarf þá að fá að ráða vali á hljómsveit-
um o.s.frv. En hljómsveit er ekki
diskótek, hún er ekki plata sem hægt er að
þeyta á fóninn. Við getum ekki spilað allt,
en þetta hefur þó sloppið lygilega í gegn-
um árin að þjóna þessum breiða hóp.“
- Finnst þér ósanngjarnt að fólk biðji
um tiltekin lög á dansleik?
„Nei, mér finnst það mjög eðlilegt, og
reyndar finnst mér það eðlilegasti hlutur í
heimi að fólk vilji heyra „lagið sitt.“ Flestir
eiga ákveðnar minningar tengdar þessum
lögum, þau minna á tiltekna stemmningu
eða gamla staði. Við reynum alltaf að
verða við þessum óskum, ef mögulegt er,
en stundum kemur líka fyrir að við verð-
um að viðurkenna vanmátt okkar þegar
Fjórir félagar. F.v.: Viðar, Hlynur, Steingrímur og Beggi.
Mynd: RÞB
HUOMSVEIT
EREKH
'HnXy ti. 1t. 1914
- Björgvin Baldursson tónlistarmaður
á Akureyri í helgarviðtali
Á jóladansleik í gamla samkomuhúsinu á
Svalbarðsströnd árið 1967. F.v.: Sævaldur
Valdimarsson, Beggi og Kristján Ingólfs-
son.
Texti:
Egill H. Bragason
ur sá þegar heim var komið, nýbúinn að
verða vitni að þessum ósköpum.
En ég verð að segja að í dag er ekki mik-
ið um slagsmál og læti á dansleikjum, alla
vega ekki í Eyjafirði og næsta nágrenni.
Hér er ekki mikill rígur milli staða, eins og
sums staðar.“
- Hvernig hefur þér fundist það fara
saman að stunda sjómennsku og spila-
mennsku í hljómsveitum?
„Það fer illa með hendurnar að vera á
sjó, og maður þarf langan tíma til að ná
upp því sem var. En í hljómsveit þurfa
menn að geta unnið saman, ekki ólíkt því
sem gerist á sjó, og samstaða verður að
ríkja um að klára verkefnið og standa sig í
því. Ekki þýðir að gefa neitt eftir, dæmið
verður að ganga upp.
Starf htjómlistarfólks er
oft misskilið
En hljómsveitarfólk er oft misskilið, og
utan að sér heyrir maður að aldrei er litið
á þetta starf sem vinnu. Það er alveg Ijóst
að fólk sem horfir á þetta úr fjarlægð segir
sem svo, þegar það sér okkur vera á leið á
dansleik til að spila: Þarna eru strákarnir
að fara að skemmta sér.
Undirbúngur er margvíslegur og getur
tekið sinn tíma. Við verðum að lesta
bílinn, aka á staðinn, stilla græjunum upp
fyrir ballið og spila kannski í fjóra tírna
eða meira. Þá þarf að taka allt saman,
pakka niður og halda til baka. Maður er þá
gjarnan að koma heim undir morgun, þeg-
ar aðrir eru að vakna. Mörgum utanað-
komandi linnst þetta þó bara vera leikur
og geti ómögulcga flokkast undir að vera
vinna. Og þá er ekki minnst á allar æfing-
arnar, sem að baki standa.“
- Er dýrt fyrirtæki að reka hljómsveit?
„Óneitanlega er það rétt, en þó eru
hljóðfæri ekki eins óhugnanlega dýr nú og
fyrir 15 til 20 árum. Tækni hefur fleygt
fram og miklar breytingar orðið á hljóð-
færum. En minn fyrsti míkrafónn kostaði
t.d. óhemjufé á sínum tíma. En góð tæki
hafa alltaf verið fremur dýr í innkaupum,
þrátt fyrir það eru dýru tækin oft þau ódýr-
ustu þegar til lengri tíma er litið, því þau
endast best.“
- Kanntu einhverjar sögur af skakka-
föllum eða erfiðleikum í tengslum við
ferðalög með hljómsveitum?
„Nei, varla get ég sagt það. Við höfum
verið ótrúlega heppnir, að einhverjum
smáóhöppum frátöldum. En eitt er ég viss
um að flestir sem standa í þessu gera, eink-
um á veturna, en það er að búa sig vel í
ferðalögin. Það kostar ekkért að hafa með
sér góð föt til að klæða sig í.“
Draumur og veruleiki
- Ýmsir hafa haft á orði hversu tónlistarlíf
liefur staðið með miklum blóma á Akur-
eyri, oft á tíðum, og bærinn getur t.d. stát-
að sig af mörgum landsþekktum hljófæra-
leikurum og söngvurum á sviði dægurlaga-
tónlistar. Hefurður einhverja skýringu á
þessu?
„Nei, ég kann ekki neina sérstaka skýr-
ingu á þessu frekar en aðrir. Mér dettur þó
í hug að þetta sé vegna þess að fólkið sé
einfaldlega svona skemmtilegt sjálft, það
þarf því að hafa skemmtilegar hljómsveitir
til að hjálpa sér til að skemmta sér. Eitt er
þó víst, en það er að fólkið sem maður hef-
ur kynnst í kringum þetta er allt saman
öndvegisfólk. Auðvitað verður einum og
einum hált á brennivíni og fleiru, eins og
gengur, bæði gestum og spilamönnum, en
hér er þó um undantekningar að ræða.
Fólk getur misstigið sig jafnt í dansleik
sem utan hans.
Hjá mér er það þó regla að áfengis-
drykkja fer alls ekki saman við þessa
vinnu.“
- Þú ert ekki á neinum krossgötum í
tónlistinni, og ekki á þeim buxunum að
fara að syngja þitt síðasta á þeim vett-
vangi?
„Nei, ég horfi þvert á móti á langan og
góðan kafla framundan. Ég er alltaf hrif-
inn af að sjá Hauk Morthens, þetta full-
orðinn en samt alltaf í fullu fjöri, og það
ásamt fleiru gefur manni von um að geta
haldið áfram lengi ennþá. Mörg dæmi eru
um menn sem hafa enst lengi í bransanum,
og nærtækasta dæmið fyrir Norðlendinga
er auðvitað Ingimar Eydal.
Minn draumur er auðvitað sá að geta
helgað mig tónlistinni algjörlega, og að
þurfa ekki að vinna aðra vinnu með spila-
mennskunni. En sitthvað er draumur og
veruleiki." EHB