Dagur - 10.05.1990, Blaðsíða 5

„Blómlegt atvinnulíf er grundvöllur velmegunar og fólksfjölgunar hér á
Eyjafjarðarsvæðinu og Akureyri.“
er ekki miklu meira virði en
I^appírinn sem hún er skrifuð á.
Ég tel sjón og raun Kanadafar-
anna drjúgum merkari en tilgátur
Norðmannanna. En setjuni ttú
svo að forsagnir þeirra um hættu-
svæðið kringum álverið væru
réttar, þá er hið afmarkaða
hættusvæði ekkert ógnaskarð í
landbúnað Eyjafjarðar. En hver
vill sýna skarðið, sem höggvið
verður í hinar blómlegu landbún-
aðarsveitir, ef hallar undan fæti í
þéttbýlinu á Akureyri. Samdrátt-
ur í athöfnum og fólksfjölda á
Akureyri hlýtur ófrávíkjanlega
að leiða til samdráttar í landbún-
aðinunt vegna minni markaðar.
Bær og sveit er órjúfanlega tengt
í því efni. Athafnalíf og velmegn-
un á Akureyri skapar grundvöll
að blómlegum búskap héraðsins.
Hvorugur má án ' ms vera. Pess-
ari staðreyrd ve iur ekki neitað.
Hugsjónir og skýjaborgir
Ýmsa menn hér dreymir drauma
stóra um fleiri og meiri menning-
arstarfsemi og stofnanir hér á
Akureyri, þar er t.d. rætt um
háskólakennslu, fullkomna nátt-
úrufræðistofnun, listamiðstöð og
sitthvað fleira. Slíkum stórhug
ber að fagna. En dettur nokkrum
manni í hug í fullri alvöru, að
slíkar menningarmiðstöðvar yrðu
reistar í hrörnandi og minnkandi
bæ? Það er fullvíst, að skilyrði
þess, að slíkar menningarstöðvar
og fleiri af því tagi yrðu settar
hér, er að hér sé sterkur atvinnu-
grundvöllur með jafnri og öruggri
fólksfjölgun fyrir hendi. Ef það
er ekki, eru hinar ágætu hugsjón-
ir skýjaborgir. Fjármagnið er afl
þess sem gera skal, og til þess að
skapa það þarf framleiðslu og
atvinnu.
Margar stoðir renna undir
blómlegan landbúnað í Eyjafirði,
en ekkert hefir þó verið styrkari
stoð en hinn stóri og sívaxandi
bær, með þeim markaði, sem
fjölmennið skapar.
Vonleysi breytist í von
En það tekur sinn tíma að reisa
álver, og það dregur ekki beint úr
vandræðum þeim, er nú blasa
við. En hitt er jafn víst, að um
leið og ákvörðun e.r tekin um
slíka framkvæmd og undirbún-
ingur hafinn í fullri alvöru, breyt-
ast öll viðhorf. Pá er urn leið víst,
að meira öryggi er framundan, og
þá munu menn vissulega hugsa
sig tvisvar um áður en þeir hverfa
brott frá stað, sem sýnilega á sér
vaxtarskeið og framför á næsta
leiti, og hætta sér út í óvissuna.
Vonleysið breytist í von, og von-
inni fylgir nýr framkvæmdahug-
ur.
Stóriðja sem grundvöllur
En þó að ákvörðunin verði tekin
um nýtt álver við fjörðinn og það
rísi upp, er ekki allur vandi leyst-
ur, síður en svo. Hvergi má sofna
á verðinum í leit að nýjum mögu-
leikum, nýjum framkvæmdum í
smáiðnaði eða öðru sem skapar
störf og eykur framleiðslu. Allt
slíkt er bráðnauðsynlegt, og sjálf-
sagt má hrinda einhverju slíku af
stað áður en álverið er fullbúið.
En þarna eru tvær stoðir sem
skapa grundvöll velmegunar og
fólksfjölgunar hér á Eyjafjaðrar-
svæðinu og Akureyri. Stóriðjan
sem grundvöllur og öll smáfyrir-
tækin, sem uppfylling og hagnýt-
ing grunnsins.
Framfarir eða hrörun
Markmiðið er að hcr við Eyja-
fjörð skapist kjarni þéttbýlis og
framfara, sem vegið getur þungt
gagnvart valdi höfuðborgar-
svæðisins í velmegun og menn-
ingu.
Þetta markmið á að vera sam-
eiginlegt áhugamál vor allra,
hvar í héraðinu sem vér búum og
hvert sem er starf vort eða stétt.
Hér mega hvorki fordómar né
hrasðsla ráða ferðinni.
An blóntlegs atvinnulífs og
framleiðslu verður engin
framför. Án framfara verður
stöðnun og henni fylgir ófrávíkj-
anlega hrörnun. Ef vér spyrnum
nú ekki fast við fótum, heilsar
hérað vort nýrri öld með svip
haltrandi elli í stað þróttmikillar
æsku með fangið fullt af vonum
og framkvæmdum.
Á páskum 1985.
Steindór Steindórsson
frá Hlöðum.“
Hugsað í heflum
og handsögum
Fleiri lögðu orð í belg í þessum
blöðum frá 1984-85. Halldór
Blöndal hafði þetta um málið að
segja:
„Eigunt við að leggja togurun-
unt af því að ódýrara sé að gera
út árabáta? Sú yrði niðurstaðan
ef sá ntælikvarði væri einhlítur að
dýrt fyrirtæki í stofnkostnaði væri
vont fyrirtæki. Eða hefði Slipp-
stöðin nokkru sinni risið ef
Skapti Áskelsson hefði hugsað í
heflum og handsögum? Horfði
Laxárvirkjun til framfara? Hefur
Kísiliðjan orðið lyftistöng fyrir
Húsavík eður ei . . .?“
„Peir sem andmæla álveri við
Eyjafjörð, hafa margir við orð,
að fé liggi á lausu til annars konar
uppbyggingar. Ég man ekki
hvort nefnd hafa verið 10% af
stofnkostnaði álvers eða hvort
eitthvert annað hlutfall hcfur ver-
ið valið af handahófi. Hvort held-
ur sem er, þá er það mikill mis-
skilningur. Pað hefur ekkert fé
verið lagt til hliðar í þessu skyni
og það er ekki stefna stjórnvalda
að Islendingar leggi fram áhættu-
fé í álrekstur enda erum við
reynslunni ríkari frá Grundar-
tanga. Og í nýja stórvikjun verð-
ur heldur ekki ráðist nema fyrir
liggi orkusölusamningur, sem
tryggi endurgreiðslur af lánum til
virkjunarinnar og vel það. Svo
einfalterþað . . .“
(5. júlí 1984.)
„Alvarleg mengun
hlaupin í málið“
Jónas Halldórsson, bóndi í
Sveinbjarnargerði, sagði m.a.:
„Það er hlaupin alvarleg meng-
un í þetta mál. Nokkrir aðilar
sem helst telja sig náttúruvernd-
armenn eða jafnvel bændavini
fara um héruð eldspúandi og
eimyrjuausandi með hálfgildings
sannleika ef ekki verri hluti og
villa um og menga hugi og dóm-
greind almennings, einkanlega
bændafólks.
Mér þykir staðan mjög alvar-
leg ef ekki er hægt að ræða iðn-
þróun við Eyjafjörð af viti og
skynsemi, en þess er nú þörf og
hefur þörfin aldrei verið meiri."
Níðstöng á Grundartanga
Vilhelm Ágústsson, einn eígenda
Höldurs og Bílaleigu Akureyrar,
minntist á Járnblendiverksmiðj-
una við Grundartanga í sinni
grein og sagði m.a.:
„í gegnum tíðina hafa ævinlega
verið til vissir hópar fólks sem af
einhverjum annarlegum hvötum
mótmæla nýjungum, því sem það
þekkir ekki, kann ekki skil á og
heldur að geti haft einhver áhrif á
lífsform sitt. Slíkir hópar hafa
alltaf verið til. Hverjir muna ekki
mótmælin á sínum tíma gegn
símanum. Hverjir vilja nú helst
gleyma því sem fyrst er þeir mót-
mæltu járnblendiverksmiðjunni
við Grundartanga, sögðu að ryk-
ið frá skorsteinum hennar myndi
eitra umhverfið, svo ekki væri
búandi í firðinum, félagsleg rösk-
un yrði svo mikil í héraöinu. Eitt
kvenfélagið ályktaði að frekar
ætti að koma með smáiðnað,
byggja ætti bílaverkstæði í hverj-
um hreppi. Þá ortu skáld héraðs-
ins heilu kvæðin um að brenni-
steinsgufan legði allt í eyði. Reist
var níðstöng á verksmiðjulóð-
inni.
Og hvað hefur reynslan leitt í
ljós? Hvað getum við íbúar
Éyjafjaðrar lært af öllum þessum
látum. Komið hefur á daginn að
engin mengun finnst þar, þar er
enn búið góðu búi á sjálfri jörð-
inni, sem verksmiðjan stendur á.
Rykið, þetta hættulega eiturefni
sem allt átti að drepa er nú með
nýjustu tækni sett í poka og selt
fyrir milljónir. Góð laun eru
greidd ásamt myndarlegri launa-
uppbót. Starfsmennirnir eru
ánægðir þarna og flestir hafa
unnið þar frá upphafi. Og verið
er að gera tilraunir með fiskeldi
við heita vatnið frá verksmiðj-
unni. Nú heyrist ekkert í fólkinu
sem mótmælti og orti níðvísur,
nú þykist það hvergi nætri liafa
komið.
Hver mann ekki mótmæli hópa
Akureyringa þegar hraðbrautin
var lögð hjá Torfunefsbryggju,
allir sjá nú að sú framkvæmd var
rétt, og er stórglæsilegt átak í
skipulagsmálum bæjarins. Nú
heyrist ekkert í þeint er mót-
mæltu þá.
Akureyringar og allir. er búa
við Eyjafjörð, sameinumst öll við
uppbygginguna, hættum sleggju-
dómum og úrtölum. Stóriðja
með nýtísku mengunarvörnum,
staðsett hér við byggðakjarnann
mun verða glæsileg lyftistöng fyr-
ir atvinnulífið, og þá munu líka
smærri fyrirtæki koma til sögunn-
ar sem veita einnig atvinnu. Þá
loksins stækkar markaðurinn svo
um munar og hjólin stór og smá
fara að snúast á fullu vítt og
breitt í firðinum.“
Einblínt á orkuþáttinn
Gunnar G. Schram, alþingismað-
ur, gerði orkusöluna að umtals-
efni. Hann sagði m.a.:
„Hér hefur verið fjallað um
þann hag, sem hinn nýi orkusölu-
samningur hefur fyrir þjóðina.
En ástæða er til þess að minna á
að greiðslur fyrir orkuna eru ekki
nema lítill hluti þeirra tekna sem
við fáum frá stóriðjunni í
Straumsvík.
Ef litið er á það hverjar eru
hreinar gjaldeyristekjur, sem
skapast hafa vegna álbræðslunn-
Fimmtudagur 10. maí 1990 - DAGUR - 5
ar frá upphafi 1967 til ársins
1983, kemur í ljós að orkan er
aðeins um 20% af þeirri upphæð.
Gjaldeyristekjur vegna okrusöl-
unnar á þessu tímabili voru alls
um 2,5 milljarðar kr. en heild-
argjaldeyristekjurnar voru tæpir
12 milljarðar kr. Skattar, vinnu-
laun, þjónusta og annað er hér
miklu stærri þáttur í þeim gjald-
eyristekjum sem þjóðin hefur
fengið frá álverinu. Pað er rétt að
minna á þessa staðreynd vegna
þess hve mönnum hættir til oft á
tíðum að einblína á orkuþáttinn
sem mikilvægasta atriðið í þessu
efni . . . (20. nóvember 1984.)“
Framfarir og þröngsýni
Framleiðsla landbúnaðarafurða í
Eyjafirði er mjög mikil á lands-
vísu, en hún er háð fullvirðisrétti
og vex því miður ekki í hlutfalli
við dugnað bænda. Fiskimiðin
virðast fullnýtt og því ekki líkur á
að sjávarútvegur verði til að
stækka sinn geira hér um slóðir,
þrátt fyrir dugmikið fiskvinnslu-
fólk og farsæla útgerð. Pessar
tvær atvinnugreinar munu þó
halda áfram að vera burðarásar
héraðsins í heild. Eðlilegri fólks-
fjölgun vérður ekki mætt nema
með vexti í iðnaði og þjónustu.
í upphafi þessarar greinar voru
nefnd nokkur dæmi um þver-
móðsku og þröngsýni andstæð-
inga eðlilegrar þróunar í iðnaði á
svæðinu. Aðrir hafa rekið önnur
dæmi um sörnu áráttu, þegar
framfaramál hafa verið til
umræðu. Til allrar blessunar kom
síminn, togararnir, álverið í
Straumsvík, Járnblendið og
Kísiliðjan og jafnvel hraðbrautin
hjá Torfunefsbryggju, þrátt fyrir
kröftug mótmæli.
Að lokum
Það hefur komið fram að eitt kíló
af áli er jafngildi kílós af þorski í
útflutningsverðmætum þjóðinni
til handa. Pá staðreynd ættu
menn að hafa í huga. Og það má
heldur ekki gleymast í allri ræðu
álversandstæðinga að þaö eru
gamalgróin og traust fyrirtæki á
Akureyri og víðar við Eyjafjörð,
sem ásamt blómlegum landbún-
aði og fiskvinnslu hafa myndað
þann grundvöll atvinnustarfsemi
sem við byggjum á í dag. Það er
vegna þeirrar starfsemi að við
getum boðið stóriðju og öðrum
nýjum atvinnuhugmyndum til
samstarfs við okkur um framtíð-
aruppbyggingu við þennan fagra
fjörð. Jón Arnþórsson.
Höfundur er markaðsstjóri Skipadeildar
Sambandsins á Akureyri.
Nýttá
söluskrá
LANGAHLÍÐ: 3ja herb. raðhúsaíbúð
á einni hæð. Góð eign.
HJALLALUND0R: 3ja herb. ibúð
fjölbýlishúsi. Laus eftir samkomu
lagi.
LANGAMÝRI: Góð efri hæð í tvibýl
ishúsi. Laus eftir samkomulagi.
SKARÐSHLÍÐ: 4ra herb. endaíbúð
3. hæð í svalablokk. Laus eftir sam
komulagi.
GRUNDARGERÐI: 5 herb. raðhúsa
íbúð á tveimur hæðum. Góð eign.
HOLTAGATA: Gott einbýlishús
tveimur hæðum. Allt endurnýjað
Mjög falleg eign.
ODDEYRARGATA: Eldra einbýlis
hús, kjallari, hæð og rls. Rúmgott.
AÐALSTRÆTI: 3ja herb. ibúð á mið-
hæð í þríbýlishúsi ásamt bílskúr.
TIL LEIGU: Hverfisverslun á góðum
stað. Nánari uppl. á skrifstofunni.
Vantara
söluskrá:
4ra herb. ibúð i einlyftu raðhúsi í
Lundahverfi. Skipti á fallegri 4ra
herb. rúmgóðri íbúð, á góðum stað
í Reykjavík, koma til greina. Nánari
uppl. á skrifstofu.
Opið alla daga frá kl. 9-19.
Laugardaga frá kl. 14-16.
Fasteigna-Torgið
Glerárgötu 28, Akureyri
Sími: 96-21967
F.F. Félag
Fasteignasala
Sölumaður: Björn Kristjánsson.
Heimasími 21776.
Ásmundur S. Jóhannsson, hdl.
OKUM EINS OG MENN'
Aktu
eins og þú vilt
að aorir aki!
uæ
IFERDAR
ÉL Nám í uppeldisgreinum
kenNW* fyrir list- og
b^nds' vsí'kmenntakennara
á framhaldsskólastigi
Umsóknarfrestur um nám í uppeldis- og kennslu-
fræöum til kennsluréttinda fyrir list- og verkmennta-
kennara á framhaldsskólastigi er til 15. júní 1990.
Námiö hefst viö Kennaraháskóla íslands haustið
1990. Kennt veröur í Reykjavík.
Námiö fullnægir ákvæöum laga nr. 48/1986 um
lögverndun á starfsheiti og starfsréttindum grunn-
skólakennara, framhaldsskólakennara og skóla-
stjóra. Umsækjendur skulu hafa lokiö tilskildu námi í
sérgrein sinni.
Námiö samsvarar 30 einingum eöa eins árs námi.
Því er skipt á tvö ár til aö auðvelda starfandi kennur-
um að stunda þaö. Námið hefst meö námskeiði 27,-
31. ágúst 1990 aö báöum dögum meðtöldum og lýk-
ur í júní 1992.
Umsóknareyðublöð fást á skrifstofu Kennaraháskól-
ans viö Stakkahlíö, 105 Reykjavík, sími: 91-688700.
Fjöldi þátttakenda miöast viö 25 nemendur.
Gert er ráð fyrir að hliöstætt nám hefjist á Akureyri í
janúar 1991. Umsóknarfrestur um þaö veröur aug-
lýstur síðar.
Rektor.