Dagur - 21.01.1992, Blaðsíða 6

6 - DAGUR - Þriðjudagur 21. janúar 1992
GATT-máJið
Orörétt tilvitnun, en leturbreyt-
ingar, feitletranir og tölusettar
svigamerkingar (X.x. B.H.->)
eru gerðar af greinarritara til að
benda á hættulegustu atriði sam-
þykktarinnar f.h. íslands og
íslenskrar bændastéttar.
„Flagð undir fögru skinni“
Alþingi 10/1 1992. Samþykkt
ríkisstjórnarinnar um GATT.
(1.0. B.H.—>) Þátttaka íslend-
inga í alþjóðlegu viðskiptasam-
starfi hefur skilað íslensku þjóð-
arbúi mikilli hagsbót á undan-
förnum árum. Þannig byggist
greiður aðgangur okkar fyrir sjáv-
arafurðir á Bandaríkjamarkaði á
árangri fyrri viðræðna og aukin
tækifæri á mörkuðum Austur-
Asíu byggjast á þeim lækkunum
sem væntanlegar eru vegna þess-
arar lotu. Eins og önnur fámenn
ríki með umfangsmikla utanrík-
isverslun á íslandi mikið undir
því að skýrar reglur gildi og
öryggi ríki í alþjóðaviðskiptum.
Alþjóðaviðskipti hafa þróast
mjög í frjálsræðisátt á undan-
förnum árum og er það vel. Þeg-
ar við upphaf Uruguay viðræðn-
anna 1986, á ráðherrafundinum í
Punta del Este, var ákveðið að
stefna að auknu frjálsræði í við-
skiptum með landbúnaðarafurð-
ir.
(2.0. B.H.—>) Hið nýja heild-
arsamkomulag sem stefnt er að
innan GATT mun ná til allra við-
skipta með vörur og þjónustu, og
hefur verið haldið uppi viðræðum
í fjöldamörgum samningahóp-
um. (2.1. B.H.—>) Samkomulag
um landbúnaðarkaflann er hins
vegar forsenda þess að heildar-
samkomulag náist og verður
hann ræddur nánar á næstunni.
Það er ljóst að á fundi viðskipta-
samninganefndar GATT, hinn
13. janúar n.k., verður ekki
gengið frá samkomulagi. Ekki er
heldur gert ráð fyrir að fari fram
eiginlegar samningaviðræður
heldur verði rætt um starfsfyrir-
komulag næstu vikna og mánaða.
(3.0. B.H.—>) Verulegt svig-
rúm er innan tillagna Dunkels til
tollverndar þeirra afurða sem
helst gætu keppt við innlenda
framleiðslu, því að ekki er skylt
að lækka tolla á hverri einstakri
afurð um meira en 15% ef meðal-
talið nær 36%.
Við frekari vinnslu þessa máls
á Norðurlandavettvangi og innan
viðskiptasamninganefndar GATT
í Genf verður lögð áhersla á eftir-
farandi atriði.
1. Unnið verður að því að fá
fram þriðjungs lækkun allra tolla
á sjávarafurðum til samræmis við
aðra vöruflokka. Ennfremur
leggur ísland áherslu á að sam-
bærilegar tillögur og fyrir liggja
um lækkun ríkisstyrkja til Iand-
búnaðar nái einnig til sjávar-
útvegs.
2. ísland mun gera mjög
strangar kröfur á sviði heilbrigð-
iseftirlits vegna innflutnings á
landbúnaðarafurðum. Hér kem-
ur sérstaklega til næmni íslenskra
búfjárstofna fyrir smitsjúkdóm-
um vegna langrar einangrunar og
er í þeim efnum vitnað til biturr-
ar og dýrkeyptrar reynslu, þegar
á hefur verið slakað. ísland ætlast
til viðurkenningar á þessum sér-
stöku aðstæðum.
3. Nauðsynlegt er að leyfilegt
sé að framreikna stuðnings-
aðgerðir miðað við verðbólgu og
verðtryggja skuldbindingar,
einkanlega í tollaígildum og
innanlandsstuðningi. Það er út í
hött að sveiflur í verðlagi eða
gengi, eða skattkerfisbreytingar,
leiði til þess að sumar þjóðir taki
á sig meiri skuldbindingar en
aðrar.
4. (4.0. B.H.->) íslendingum
þykir miður að tillögur Dunkels
varðandi niðurskurð útflutnings-
bóta skuli ná svo skammt sem
raun ber vitni.
Utflutningsbæturnar eru þó sá
þátturinn sem hefur verst áhrif á
heimsviðskipti. f tilboði sínu
bauðst ísland til að draga úr
útflutningsbótum um 65%.
íslensk stjórnvöld hafa í millitíð-
inni ákveðið að stefna að algeru
afnámi útflutningsbóta frá haust-
inu 1992. ísland mun telja það
afturför ef hverfa þarf frá þeirri
stefnu vegna þrýstings sem skap-
ast af öðrum ákvæðum í samn-
ingsdrögunum.
(4.1. B.H.—>) Sú aðgerð að
hverfa frá útflutningsbótum er
sársaukafull og hefur m.a. í för
með sér verulegan samdrátt í
landbúnaðarframleiðslu.
(4.2. B.H.—>) ísland kýs hins
vegar að halda sig við þessa
stefnu en telur að taka eigi tillit
til slíkra aðgerða í samkomulag-
inu og telja það viðkomandi landi
til góða.
Af þessum sökum telur ísland
að inn í samningsdrögin ættu að
koma ákvæði sem hvetja til meiri
samdráttar í útflutningsbótum og
veita viðurkenningu fyrir slíka
aðgerð:
Að dómi íslands er álitlegast
að gera þetta með eftirfarandi
hætti:
a) Ríki sem skuldbindur sig til
þess að afnema allar útflutnings-
bætur hafi rétt til þess frá þeim
tíma sem slík aðgerð kemur til
framkvæmda að grípa til magn-
takmarkana á influtningi á vörum
sem útflutningsbætur eru af-
numdar á.
b) Þá fjárhæð sem útflutnings-
bætur eru skornar niður umfram
hina almennu umsömdu prósentu
(36%), skal heimilt að reikna til
góðs.
* sem sérstakt álga við tollaígild-
un fyrir þær vörur sem í hlut
eiga
* og/eða sem sérstakar niður-
skurðarfríar innanlandsgreiðsl-
ur sem bætast við „græna
boxið“.
5. Studdar verða kröfur um
meiri sveigjanleika við skilgrein-
ingu svonefndra grænna greiðslna
beint til bænda og áskilið að þær
verði ekki bundnar einstakling-
um heldur geti þær flust milli
bænda og bújarða.
Ekki er enn komið að því að
ísland taki bindandi afstöðu til
hins nýja fyrirkomulags heims-
viðskipta sem nú eru í smíðum.
Verði hins vegar hægt að sam-
ræma þau sjónarmið sem taka
þarf tillit til innan ramma heildar-
samkomulags (5.0. B.H.->) er
óhugsandi að ísland velji þann
kost að standa utan þess. íslend-
ingar munu sem aðrar þjóðir
áskilja sér rétt til að taka afstöðu
til samkomulagsins, þegar það
liggur fyrir í heild í ljósi jafnvægis
samningsins og gagnkvæmra
hagsmuna aðildarríkjanna.“
Bráðabirgðamat
1.0. Inngangur yfirlýsingar telst
hafa yfirbragð „frjálsrar markaðs-
hyggju" og telst því vera af hinu
illa (Sbr. „betlferð“ Bush USA
forseta til Japans sem endaði
með ærið „dýrri“ kveisu þegar
hann hefur loks áttað sig á því
hversu dýr hin „frjálsa markaðs-
hyggja" hefur orðið USA, en all-
ir vita, og nú Bush og Co, að vel-
gengni Japana byggist á því að
þeir hafa nýtt sér „kosti“ þessarar
stefnu, en losað sig við flesta
ókostina með beinum og óbein-
um innflutningshöftum og aðstoð
við innansvæðisrekstur/-fram-
leiðslu, líkt og EB gerir og í þessu
liggur velgengni þessara tveggja
efnahagsstórvelda, hvað svo sem
„skýjaglópar frjálshyggjunnar“
fullyrða).
2.0. Tel þetta markmið ekki
skynsamlegt.
2.1. Tel það að stefna að þessu
sé algerlega ótækt og í reynd
„nauðgun á heilbrigðri skyn-
semi“.
3.0. Tel flest það er Dunkel
varðar tengt landbúnaði vera afar
tortryggilegt vægast sagt og ef
þetta gengi eftir myndi það að
líkum „kosta“ 1000-2000 ársverk
í íslenskum landbúnaði, jafnvel
meira, því þessi og skyld ákvæði
eru þær „gildrur“ sem íslenskir
og evrópskir bændur og ríkis-
stjórnir verða ginntar í og
afleiðingarnar verða hálfeyddur
landbúnaður á þeim svæðum.
(Japanskir bændur eiga sömu
hagsmuni að verja, en B.H. hef-
ur enga trú á að þeir ásamt
stjórnvöldum muni ekki kunna
ráð til að sjá við gildru þessari
miðað við fyrri feril.)
4.0. Réttmæti og/eða órétt-
mæti útflutningsbóta almennt er
það viðamikið mál að gjörsam-
lega er útilokað að taka það til
umfjöllunar hér.
4.1. Þessi aðgerð er talin
„kosta“ um 500-700 ársverk og
getur valdið allt að 8-14% fækk-
un í bændastéttinni þegar til
lengri tíma er litið. (Innlendar
aðgerðir og GATT-samningar
gætu því fækkað íslenskum
bændum um 12-35% á næstu 10
árum, þvílík er hrollvekjan.)
Svo er að sjá, að þegar Vestur-
Húnvetningar taka á, gerist stórir
hlutir. í því samhengi má minn-
ast mikils og fjölbreytts fagnaðar,
sem efnt var til þegar Hvamms-
tangahreppur minntist fimmtíu
ára afmælis síns, og glæsilegrar
menningarveislu í tengslum við
aðalfund Menningarsamtaka
Norðlendinga, þegar hann var
haldinn á Hvammstanga fyrir
nokkrum árum. Þessir atburðir
urðu miklir fyrir nána og skipu-
lagða samvinnu fjölda manna,
sem undirbjuggu eða komu fram.
í þeim varð ljóst, að víða innan
héraðsins var vel frambærilega
gerendur að finna á ýmsum svið-
um listanna, og, að margur, sem
lítt hafði haft sig í frammi, gerði
vel, þegar tekist hafði að fá hann
til þátttöku.
Miðvikudaginn 15. janúar
efndu Vestur-Húnvetningar enn
til fagnaðar. Að þessu sinni hafði
Tónlistarfélag Vestur-Húnvetn-
inga forgöngu um málið. Félagið
var stofnað í haust leið, en það
hefur þegar sett mark sitt á sam-
komuhald og menningarlíf í hér-
aðinu og staðið fyrir mánaðarleg-
um tónleikum af ýmsu tagi.
Forráðamenn tónlistarfélags-
ins fengu þá snjöllu hugmynd, að
halda tónleika, þar sem einungis
kæmu fram heimamenn. Þeir
fengu til liðs við sig ýmsa framá-
menn í tónlistarmálum byggðar-
innar, svo sem skólastjóra Tón-
listarskóla Vestur-Húnvetninga,
Elínborgu Sigurgeirsdóttur, og
hljómsveitina Lexíu. Þessir aðil-
ar sköpuðu nokkurs konar bak-
grunn tónleikanna og komu einn-
Bjarni Hannesson.
4.2. Þetta er aðgerð sem fáar
iðnvæddar þjóðir hafa talið sig
geta ráðist í og er mjög sterkt
„vopn“ í samningaviðræðum, ef
útflutningsbætur eru taldar
óæskilegar.
5.0. Niðurstaða saniþykktar-
innar telst afleit, sbr. orðalagið
„er óhugsandi“ því að mat grein-
arritara er það að lokasamkomu-
lag GATT, ef gert verður, hljóti
að verða afar óhagstætt innlendri
landbúnaðarframleiðslu. Þar
með er vegið að matvælaöryggi
þjóðarinnar og hollustu matvæl-
anna, þar sem telja verður að
innlendar landbúnaðarafurðir
séu þær minnst menguðu í heimi
a.m.k. þar til annað sannast.
„Pólitískur sadismi“
Greinarritari hefur fylgst allvel
með hinum nýju stjórnarherrum
og m.a. verið nær stöðugt á þing-
pöllum frá því snemma í des. og
frá þingbyrjun ’92 og hefur orðið
ig fram sjálfir, en auk þeirra fjöl-
margir aðrir, eða allt talið sextíu
og fimm flytjendur. Sannarlega
stórtónleikar það, þó ekki væri
annars en fjöldans eins vegna.
Fullyrða má, að á efnisskránni
var eitthvað við allra hæfi. Flutt
var klassísk tónlist og rokk og allt
þar á milli. Mörg laganna höfðu
heimamenn samið. Sönghópar
komu fram og líka einsöngvarar.
Hljóðfæraleikarar léku í ýmsum
samsetningum. Sjóaðir tónlistar-
menn reyndu sig og einnig byrj-
endur.
Frammistaðan var vitanlega
misjöfn, en öll atriðin féllu í ein-
hverra kram og almenn ánægja
og gleði virtist ríkja. Ef gleðivaki
er hluti markmiðsins með sam-
komu- og tónleikahaldi, þá náð-
ist altént sá þáttur fyllilega.
Af einstökum flytjendum má
nefna Jóhönnu Harðardóttur,
sem söng við undirleik liðsmanna
úr Lexíu hið þekkta „sveitalag“
Crazy og gerði það mjög vel.
Jóhanna virðist hafa innilega til-
finningu fyrir þessari tegund tón-
30. janúar n.k. hefst í Kjallaran-
um fyrirtækjakeppni í Karaoke.
Þátttökuskilyrði eru þau að hvert
fyrirtæki má senda einn fulltrúa í
keppnina og þarf viðkomandi að
hafa unnið hjá fyrirtækinu á 10
síðustu mánuðum. Keppnin
verður haldin á fimmtudags-
kvöldum í Kjallaranum og verða
sex undanúrslitakvöld. Úrslita-
gjörsamlega furöu lostinn yflr
vinnubrögðum stjórnarinnar sem
felast m.a. í því að reyna að
keyra fávísleg mál í gegn um
þingnefndir og með litlu eða
engu samráði við ýmsa hags-
munaaðila í þjóðfélaginu sem
málin varða.
Ekki er hægt að telja upp hin
óteljandi tilvik, þau munu birtast
í þingtíðindum, en eitt ætla ég að
telja upp en það eru lögin um
Hagræðingarsjóð sjávarútvegsins
þar er auðsannanlegur hinn
„meinti pólitíski sadismi“ því í
gildandi lögum s.m.k. „bestu
heimildum" er kveðið á um að
haft skuii sainráð við Sjávar-
útvegsnefnd þingsins og hags-
munaaðila þar sem mál þetta er í
reynd hluti af miklu stærra máli,
en ekki eitt og sérstakt.
Það verður greinarritari að
viðurkenna að sjávarútvegsráð-
herra, hr. Þorsteinn Pálsson,
virðist vera talsvert „feiminn“
(tel það hólsvert ath. B.H.) við
að framkvæma og fylgja eftir hin-
um „meinta pólitíska sadisma“
samráðherra sinna, en þó er mál-
ið komið að þriðju umræðu og þá
og ekki síðar verður Þorsteinn
Pálsson að gera upp við sig hvort
hann fylgir „meintri pólitískt
sadistískri“ stjórnarstefnu eða
dregur frumvarpið til baka og
lætur það fylgja heildarendur-
skoðun laganna sem kveðið er á
um í gildandi lögum að skuli iok-
ið fyrir árslok 1992.
Vart ætti að vera vandi að
velja milli hins „meinta pólitíska
sadisma“ samráðherranna eða
„heilbrigðrar skynsemi“.
Ritað 14/1 1992.
Bjarni Hannesson.
Höfundur er framkvæmdastjóri rann-
sóknarstofnunar Gefjunar.
Bjarni Hunncsson.
listar. Hún hæfir henni mun bet-
ur en almennur dægurlagasöng-
ur, en hann reyndi hún einnig á
tónleikunum. Þá var góð frammi-
staða blandaðs kvartetts, sem
kallar sig Hvers vegna og er
skipaður tveim konum og tveim
körlum. Kvartettinn flutti tvö lög
og var sérlega áheyrilegur í flutn-
ingi sínum á laginu Kvöldljóð eft-
ir Jónas Jónasson. Guðmundur
Þorbergsson söng aríu Restors úr
Töfraflautunni eftir Mozart og
tókst vel, nema hvað verkið lá
heldur neðarlega fyrir rödd hans.
Þá var frammistaða Skúla Einars-
sonar eftirtektarverð, en hann
hefur góða getu jafnt sem laga-
höfundur og dægurlagasöngvari.
Tónleikarnir stóðu í tvo og
hálfan tíma með kaffihléi. Skipu-
lag var gott og fáir hnökrar á
hvort heldur í tæknimálum eða
öðru. Hvert sæti var skipað í hús-
inu og vel það. Að tónleikunum
loknum virtust gestir vel hafa get-
að hugsað sér að vera lengur. Svo
er, þegar vel tekst til.
Haukur Agústsson.
keppnin verður föstudagskvöldið
13. mars í Sjallanum. Ekkert
þátttökugjald verður. Stórglæsi-
leg verðlaun verða fyrir sigur í
keppninni. Utanlandsferð fyrir
tvo og kvöldverður í Sjallanum
fyrir 20 manns og mörg auka-
verðlaun. Upplýsingar og skrán-
ing í keppnina eru í Sjallanum í
síma 22770.
Tónlist
Stórtónleikar Tónlistar-
félags Vestur-Húnvetninga
Fyrirtækjakeppni í Karaoke