Dagur - 17.04.1993, Qupperneq 4

4 - DAGUR - Laugardagur 17. apríl 1993
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI,
SÍMI: 96-24222 • SÍMFAX: 96-27639
ÁSKRIFT KR. 1200 Á MÁNUÐI • LAUSASÖLUVERÐ KR. 110
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
UMSJÓNARMAÐUR HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON
BLAÐAMENN: GEIR A. GUÐSTEINSSON, HALLDÓR ARINBJARNARSON,
(íþróttir), INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585, fax 96-42285),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓLI G. JÓHANNSSON,
ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, SIGRÍDUR ÞORGRÍMSDÓTTIR
(Sauöárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130), STEFÁN SÆMUNDSSON,
ÞÓRÐUR INGIMARSSON. UÓSMYNDARI: ROBYN ANNE REDMAN
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI: HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
Fjölskyldan - homreka
en ekki homsteinn
í stefnuskrám allra stjórnmála-
flokka landsins er að finna sér-
stakan kafla um fjölskyldumál.
Þar er því lýst afar fjálglega að
fjölskyldan sé hornsteinn sam-
félagsins og að henni beri að
veita aðhlynningu í samræmi
við það. En hér sem oftar sann-
ast hið fornkveðna, að auðveld-
ara er um að tala en í að
komast.
Líklega treysta fáir sér til að
færa rök fyrir því að íslenskir
stjórnmálamenn hafi fylgt yfir-
lýstri stefnu flokka sinna í
málefnum fjölskyldunnar. Þeir
hafa starfað í þeim anda að
halda mætti að í stefnuskrán-
um stæði: „Fjölskyldan er
hornreka í samfélaginu og því
látum við okkur málefni hennar
litlu varða.“ Staðreyndin er sú
að fjölskyldur þessa lands eiga
langflestar í miklum og vaxandi
erfiðleikum. í fyrsta lagi hafa
lífskjör þeirra verið skert aftur
og aftur með markvissum
stjórnvaldsaðgerðum. Má þar
m.a. nefna að skattar hafa verið
hækkaðir margsinnis, auk þess
sem nýir skattar og margs kon-
ar þjónustugjöld hafa komið til
sögunnar síðustu árin. Þá hafa
óskynsamlegar og á stundum
glórulausar fjárfestingar lands-
feðranna átt sinn þátt í að
skerða lífskjörin, að ekki sé tal-
að um ómarkvissa stjórn á öðr-
um sviðum efnahagsmála. í
öðru lagi hefur atvinnuleysi
aukist jafnt og þétt og nú er
svo komið að 5-7% atvinnuleysi
er viðvarandi hér á landi. Marg-
ar fjölskyldur hafa af þessum
sökum neyðst til að leita á náð-
ir hins opinbera. í þriðja lagi
eru skuldir heimilanna sífellt að
aukast og eru löngu komnar
yfir æskileg og skynsamleg
mörk. Þær hafa aukist um
hvorki meira né minna en 166
þúsund milljónir króna síðustu
tíu árin, eða um tæpa 17 millj-
arða króna á ári! Stjórnvöld
hafa stuðlað að þessari hrika-
legu skuldaaukningu með því
meðal annars að lögleiða okur-
vexti. Síðast en ekki síst hafa
þau grafið undan fjölskyldulífi
með því að búa þannig um
hnútana að hagkvæmara er fyr-
ir einstaklinga að búa saman í
óvígðri sambúð en að stofna til
hjónabands. Stjórnvöld hvetja
einnig til þess að báðir foreldr-
ar vinni utan heimilis, fremur
en að fyrirvinnan sé ein og hinn
aðilinn geti þá gætt bús og
barna. Þetta gera þau með því
að skerða persónuafslátt
sambýlinga eða hjóna ef aðeins
annar aðilinn vinnur utan
heimilisins. Þessi óskiljanlega
stjórnvaldsaðgerð stuðlar
beinlínis að aukinni sundrungu
á fjölmörgum heimilum. Þannig
mætti lengi telja en hér verður
látið staðar numið að sinni.
Það harðnar stöðugt í ári hjá
fjölskyldum þess lands, án
þess að stjórnmálamennirnir
sjái ástæðu til að sporna við
fótum. Þess í stað halda þeir
uppteknum hætti og herða tök-
in enn frekar. Vert er að minna
á að komandi ár, árið 1994,
verður sérstaklega tileinkað
fjölskyldum um heim allan. Þá
munu íslenskir stjórnmála-
menn væntanlega dusta rykið
af stefnuskrám flokkanna og
fara fjálglegum orðum um
„hornsteina samfélagsins “.
Hornrekunum mun sennilega
finnast gæta hræsni í þeim
ræðum. BB.
Frá andaglasi til ofstækis
Mig rámar í það að hafa farið í
andaglas þegar ég var smápatti
og ég man ekki betur en að glas-
ið hafi stigið trylltan dans á
borðinu og jafnvel þeyst fram af
því. Þetta var undarlegur galdur
og við strákarnir urðum skít-
hræddir. Ég held að ég hafi látið
mér þetta eina skipti að kenn-
ingu verða en foreldrarnir urðu
albrjálaðir þegar þeir fréttu af
kukli barnanna.
Draugasögur voru vinsælar í
skammdeginu. Það var margt
óhreint á kreiki á þessum árum.
Ég þóttist þokkalega sterkur á
svellinu í þessum málum og var
meira í því að hræða aðra með
draugum en að hræðast þá
sjálfur. Sennilega ótuktarlegt af
mér á köflum, að minnsta kosti
sá ég eftir því þegar ég hræddi
líftóruna úr strák á Hólavatni.
Ekki mjög kristilegt athæfi það.
í skíðahótelinu var magnað
að hlýða á draugasögur, enda
viðurkennt draugabæli. Einu
sinni fór bekkurinn úr Barna-
skóla Akureyrar upp í skíða-
hótel og það minnisstæðasta úr
þeirri ferð var draugasaga sem
Kári Árnason sagði okkur
krökkunum. Reyndar man ég
ekkert eftir sögunni sjálfri. Hitt
man ég að það var dimmt, vind-
urinn vældi úti og það brakaði í
veggjum hótelsins. Kári gerði
sig djúpraddaðan, nánast hvísl-
aði. Þegar hann kom að há-
punkti sögunnar rak hann upp
hræðilegt óp svo krakkarnir
spruttu upp hljóðandi af skelf-
ingu. Ég man að mér rann kalt
vatn milli skinns og hörunds og
ég leit þennan geðþekka leik-
fimikennara öðrum augum
lengi á eftir.
Meira fjör og ferskari
straumar
Allt frá því um siðaskipti hafa
íslendingar verið fremur
friðsamir í trúmálum og flestir
tilbeðið sama guðinn, án þess
að rífast heiftarlega eða berast á
banaspjótum svo sem tíðkast í
mörgum ríkjum. Það má lengi
drepa í nafni trúarinnar og eins
og dæmin sanna geta mismun-
andi trúarbrögð og skoðanir
leitt af sér styrjaldir. Ef mig
misminnir ekki höfum við sára-
fáa deytt í nafni trúarinnar síð-
ustu aldirnar en reyndar voru
menn á tímabili að fikta við að
komast í samband við Kölska
og urðu einhverjir skammlífir í
galdraofsóknunum.
Það eru alltaf einhverjir sem
vilja ekki feta hinn þrönga veg
þjóðkirkjunnar og stíga ýmis
hliðarspor. Trúfélögum hefur
fjölgað hér á landi og sumum
þeirra vaxið fiskur um hrygg.
Fólk er á kafi í dulspeki og
kukli og í sambandi við ýmis öfl
og anda. Tískubólur skjóta upp
kollinum, en þrátt fyrir þessar
hræringar virðist meginþorri
fólks viðhalda trúnni á guð
bernskunnar, þennan góðlega
með hvíta skeggið, og fordæmir
þá sem ekki fylgja línunni. En
sumum finnst þjóðkirkjan gam-
aldags og daufleg stofnun og
vilja meira „fjör“ og ferskari
strauma.
Ófullnægð trúarþörf eða
nýjungagirni?
Sértrúarsöfnuðirnir, sem svo
eru nefndir, hafa ekki haft mikil
áhrif á íslenskt þjóðlíf. Yfirleitt
eru þetta fámennir söfnuðir
með erlendar rætur sem túlka
guðs orð á annan hátt en hinir
lútersku þegnar þjóðkirkjunn-
ar. Aðrir söfnuðir verða til
kringum innblásna prédikara
sem vilja hrista upp í bænahaldi
og lofgjörð. Enn aðrir virðast
komast á fót fyrir tilstilli vímu-
efnaneytenda sem hafa frelsast.
Þannig lítur þetta að minnsta
kosti út í mínum augum. Varla
gera þessir söfnuðir nokkuð illt
og ekki hefur orðið svo mjög
vart við ofstæki, þótt nýleg eld-
messa Snorra Þórissonar hjá
Betel söfnuðinum í Vestmanna-
eyjum hafi reyndar verið í safa-
ríkari kantinum og kallað á
hörð viðbrögð.
Sjálfsagt hafa íslendingar
ekki mikla trúarþörf, þótt þeir
sæki kirkju á tyllidögum og þeg-
ar þeir neyðast til þess. Þeir
hafa löngum trúað á mátt sinn
og megin og helst leitað til guðs
þegar í óefni er komið. En ein-
hver þörf, hvort sem það er
ófullnægð trúarþörf eða hrein
nýjungagirni, rekur landann til
að taka alls kyns dulrænu opn-
um örmum, eins og töluvert
hefur verið fjallað um í fjöl-
miðlum síðustu mánuði og ár.
Ég held að þetta eigi ekkert
skylt við trú, frekar spennuþörf
og ótta við hið óþekkta, líkt og
þegar ég fór í andaglas forðum.
Á sýrutríppi og í dulspeki
Sextíu og átta kynslóðin fór á
sýrutripp og leitaði að guði í
veröld ofskynjunarlyfja. Er fólk
ekki nánast að gera það sama í
dag í dulrænunni, bara án sýr-
unnar? Á menntaskólaárunum
mínum fiktuðu menn dálítið við
hass og klíka myndaðist í kring-
um mann sem hélt fræðum
spekingsins Martinusar á lofti.
Var þetta trúarþörf?
Alls kyns loddarar vaða uppi
í þjóðfélaginu í dag og boða
nýjar aðferðir til að öðlast hug-
arró, sálarstyrk og innri frið.
Fólk flykkist á námskeið í hin-
um og þessum fræðum sem ég
kann ekki að nefna. Vonandi er
hér aðeins um að ræða áður-
nefnda spennuþörf, þörf fyrir
tilbreytingu frá hversdags-
leikanum og áhuga á hinu
óþekkta.
Ég get ekki hugsað mér að
ísland eigi eftir að skiptast í
heita trúarhópa sem deila og
drottna og gegnsýra þjóðfélag-
ið. Það er kappnóg að hafa
stjórnmálaflokkana í þessu
hlutverki, en stjórnmál á
flokkslínu eru á vissan hátt trú-
arbrögð. Flokksbundinn maður
veit að hann skal aðeins einn
guð hafa. En líkt og í heimi
trúarsafnaða og nýaldarhópa
eru fylgismenn flokkanna ósköp
spakir og menn eru ekki drepnir
fyrir stjórnmálaskoðanir frekar
en trúarskoðanir. Við íslend-
ingar megum heppnir heita að
hafa ekki lent í slíkum vítahring
því hann getur sett mark á þjóð-
lífið í áratugi og kostað mörg
mannslíf, eins og Norður-írar
þekkja vel. Meðan ofstækinu er
haldið í skefjum þurfum við
varla að hafa áhyggjur.