Dagur - 08.10.1994, Blaðsíða 6

Dagur - 08.10.1994, Blaðsíða 6
6 - DAGUR - Laugardagur 8. október 1994 „Er þetta Svarfdælingur?“ spurði bóndinn hesta- manninn þegar hann lagði á jörpu merina. „Já, þessi er með nýja plastvirkinu, finndu hvað hann er léttur, hann er líka ótrúlega mjúkur, mér finnst það skipta svo miklu, tala nú ekki um þegar verið er að brokkríða tryppunum.£‘ „Nú eða í göngum,“ bætti bóndinn við. Þeir voru að ræða um hnakka, hnakkana frá honum Sigtryggi í Göngustaðakoti í Svarfaðardal. Sigtrygg- ur hefur smíðað hnakka í meira en hálfa öld. Hann er 85 ára að aldri, bráðhress og hefur aldrei haft meira að gera í hnakkasmíðinni en einmitt nú. Myndir: Robyn Sigtryggur og kona hans Rósa Björnsdóttir hafa nú hætt búskap í Göngustaðakoti og dóttir þeirra Sóley er bóndinn á bænum. Sigtryggur segist aldrci hafa verið neinn sérstakur hestamaður en einhverra hluta vegna alltaf haft gaman af að sýsla með reiðtygi al- veg frá því hann var barn að aldri. - Ert þú héðan frá Göngustaða- koti, Sigtryggur? „Nei, ég er fæddur 25. október árið 1909 aö Sandá í Svarfaðardal og ólst þar upp. Sandá er hér fram- arlega í dalnum og er nú komin í eyði. Þegar ég var 21 árs fór ég í Bændaskólann á Hólum í svo kall- aða bændadeild í einn vetur. Það var haustið 1930. Á Hólum lærói ég meðal annars á dráttarvél, olur- lítiö í járnsmíði og skeifnasmíði og að smíóa aktygi. Þar lærði ég líka að sauma leður í höndunum í saumaklemmu með tveimur nálum. Þegar ég kom hingað heirn í Svarfaðardalinn, eftir vistina á Hólum, bað ég Elías Halldórsson á Dalvík aó panta fyrir mig smióju frá Svíþjóð, steója og skrúfstykki. Eg byggði svo yfir smiðjuna heima á Sandá. Hún kostaði 150 krónur og mér tókst að borga hana á ein- um vetri einkum með aktygja- smíói. Eg smíðaöi svo skeifur og aktygi í þessari smiðju.“ Fyrsta hnakkinn smíðaði ég handa pabba „Þegar ég var í Skagafirði kynntist ég manni sem breytti söðlurn í hnakka. Ég fékk hann til að breyta söólinum hennar mömmu í hnakk og í framhaldi af því var farið að biöja mig að breyta söðlum. Þetta var á árunum 1930-1940 en þá voru konur almennt farnar að ríða í hnökkum. Á næstu árum breytti ég tlestum söólum í Svarfaðardal í hnakka. I framhaldi af því fór ég að taka að mér að gera viö hnakka. Ég fór svona einu sinni, tvisvar á ári til Akureyrar og fór þá alltaf til Halldórs söðlasmiðs, sem var með verkstæði í Strandgötu 15 og fékk hjá honum leður og reyndi að læra eitthvað nýtt af honum í hverri ferð. Þessar heimsóknir hjálpuðu mér mikið aö komast af stað og fyrsta hnakkinn smíðaði ég handa föður mínum.“ í Göngustaðakot „Á þessum árum smíðaði ég tvo hnakka á ári eða svo og það var náttúrulega fulllítið til að ná cin- hverri þjálfun en smátt og smátt jókst þetta. Svo kom aó því aó bróðir minn tók við búi á Sandá og ég fluttist til Dalvíkur. Þar bjó ég í nokkur ár og á þeim tíma var ég í samtals eitt ár hjá Halldóri söðlasmið en þá var mikió að gera hjá honum. Eftir það smíðaði ég hnakk sem var metinn sem sveinsstykki og fékk staðbundin réttindi sem söðla- smiður en ég fór aldrei í iðnskóla. Þegar þetta var þá var ég fluttur hingað í Göngustaóakot og farinn að búa hér, en héðan er konan mín, Rósa Björnsdóttir. Við giftum okk- urárið 1948.“ Upp undir þrjú þúsund hnakkar - Síðan þá hefur þú líklega smíðað fjölda hnakka? „Ég hef smíðað hnakka á hverju ári síðan, en frá því um miðja öld- ina og fram á áttunda áratuginn var mikil lægð í hcstaeign og hesta- mennsku á landinu öllu og nánast ekkert að gera í hnakkasmíði. Eftir 1970 hel'ur eftirspurnin eftir hnökkum hinsvegar sífellt aukist. Ég hef smíðað svona 70 hnakka á ári undanfarin ár og ég býst viö aó ég sé kominn hátt á þriðja þús- undið í það heila. Nú eru hnakkarnir mínir, sem eru kallaóir „Svarfdælingar“, seldir í Hestamanninum í Reykjavík og Hestasporti og KEA á Ákureyri en annars leita flestir Norðlendingar beint til mín ef þeir ætla að kaupa sér „Svarfdæling“.“ Verkfœri söðlasmiðsins Þegar Sigtryggur hóf söðla- smíði á fyrri hluta aldar- innar var fyrsti hjallinn sem þurfti að yfirstiga, að eignast verkfæri. Stramtöng til að strckkja hnakkana, gatatöng, leóurhníf og saumaklemmu. Sigtryggur fékk sykurtöng móóur sinnar, sem hún notaði til að klippa nióur toppasykurinn, sem þá tíðkaðist, og breytti hcnni í stramtöng, en slíka töng hafði hann séð hjá söðlasmið á Akur- eyri. Svo smíðaði hann sér hníf úr þjöl til að skera leórið með en gatatangir átti hann engar. Efsti strengurinn í símalínunni yfir Heljadalsheiðina var stálvír og hann fékk vírbút úr línunni, sló vírinn úr og vafói upp í pípur, tvær misstórar. Með þessu verk- færi sló hann götin á ístaðsólam- ar í fjölda ára. Svo smíðaói hann sér saumaklemmu og fékk saumavél systur sinnar aó láni, hún var handsnúin. Seinna fékk hann sér fótstigna saumavél. Leóurhnífana, sem hann notar í dag, smíðar hann úr járnsagar- blöðum. KU „ Við erum þakklát og glöð “ Um síðustu helgi komu akureyrsku þríburastrák- arnir sem fæddust á Landspítalanum þann 15. september heim. Þeir eru synir hjónanna Huldu Kristínar Hermannsdótt- ur sjúkraliða og Svans Kristinssonar rafVirkja, sem búa í Vallargerði á Akureyri. Litlu prinsarn- ir voru teknir með keis- araskurði sex vikum fyrir tímann og er því í raun enn mánuður í réttan fæð- ingardag. Þeir hefðu átt að fæðast í lok október. Þeir hafa verið nefndir Hinrik, Haukur og Hafsteinn. „Það var ekki hægt að kalla þá A, B, og C endalaust, en vió ætlum að skíra þá bráðlega,“ sagði Hulda móðir þeirra. Lítill, minni, minnstur Strákarnir voru rúmlega sjö merkur og 44 cm, rúmlega átta merkur og 47 cm og átta og hálf mörk og 46,5 cm. Þeir cru þríeggja. Hinrik var minnstur, síðan Haukur og Haf- steinn var stærstur. Minnsti herr- - sögðu þrí- burafor- eldranir Hulda og Svanur ann, Hinrik, var sprækastur, fór strax kvöldið sem hann fæddist í vöggu en bræður hans voru í hita- kassa fyrstu sólarhringana. Þeir bræöurnir eru allir hraustir og sprækir og dafna vel þar sern þeir liggja í röð í vöggunum sínum. Einstök stund Svanur og Hulda sögðu að fæðing- in hefði verið einstök stund, enda gátu þau bæði fylgst meó cr strák- arnir birtust hver á cftir öðrum. „Þeir cru svo sannarlega óska- börn en við áttum ekki von á því aó þcir yrðu þrír, þeir cru ckki glasabörn en mamma er tvíburi svo þctta þekkist í ættinni,“ sagði Hulda. Hulda var komin á fjórða mán- uð meðgöngu þegar þau hjónin fengu þær fréttir að þau ættu von á þremur börnum en þau vissu ekki hvort unt stelpur eða stráka var að ræða fyrr en herrarnir fæddust. Þrjár litlar félagsverur I móðurkviði röðuðu þeir Haukur, Hinrik og Hafsteinn sér hvcr fyrir ofan annan. Einn sat neðstur og hinir tveir lágu í þvcrlegu ofan á bróður sínum. Hulda og Svanur sögðu að strákunum liði best þegar þeir lægju hlið við hlið enda því vanastir aö þurfa að búa þröngt. „Þcir eru nú þegar heilmiklar félagsverur,“ sagði Svanur. - Hvernig var að ganga með þrjú börn, Hulda? „Ég hef engan samanburð en mér fannst þetta ekki erfitt, þetta gekk allt svo rosalega vel. Ég var svo heppin að ég var frísk alla meðgönguna og fékk enga fylgi- kvilla sem oft vilja láta á sér kræla. Ég þurfti hinsvegar að leggjast inn á Landspítalann 18. júlí öryggisins vegna og lá þar þangað til urn síó- ustu helgi,“ sagði Hulda. Hulda og Svanur með litlu hcrrana í stofunni heima. Myndir: Robyn

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.