Dagur - 30.12.1994, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Föstudagur 30. desember 1994
UTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 60, AKUREYRI, SÍMI: 96-24222
ÁSKRIFT KR. M. VSK. 1400 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ M. VSK. KR. 125
RITSTJÓRAR: JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, (ÁBM.),
ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
AÐRIR BLAÐAMENN:
GEIR A. GUÐSTEINSSON, HALLDÓR ARINBJARNARSON,
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585, fax 96-42285),
KRISTÍN LINDA JÓNSDÓTTIR, SÆVAR HREIÐARSSON (íþróttir).
LJÓSMYNDARI: ROBYN REDMAN
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDIS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
LEIÐARI
Enn eitt árið er brátt liðið í aldanna skaut. Ár sera um
margt hefur verið merkilegt. Gott ár fyrir marga - erfitt
fyrir aðra.
Við ritun íslandssögunnar verður ársins 1994 trúlega
fyrst og slðast minnst fyrir 50 ára lýðveldisafmæli sem
fagnað var með eftirminnilegum hætti um allt land. Hátlð-
in á Þingvöllum er sérstaklega minnisstæð en skugga bar
á hvernig til tókst með umferðarmálin. Af því klúðri geta
menn lært og nýtt sér fyrir skipulagningu næstu stórhá-
tíðar.
Ársins 1994 verður minnst sem siðvæðingarárs í ís-
lenskum stjórnmálum og pólitískar hræringar, ekki sfst af-
sögn Guðmundar Áma Stefánssonar, marka tiraamót. Þá
verður ársins minnst, þegar stjórnmálasaga ársins verður
skrifuð, fyrir sigur Reykjavíkurlistans á Sjálfstæðisflokkn-
um I Reykjavlk. Þau úrslit voru líklega merkilegust pólit-
ískra tíðinda á árinu.
Árið 1994 var ár úthafsveiðanna, fiskiskipum var I
auknum mæli siglt út fyrir landhelgina og norður í Bar-
entshafi veiddu þau samtals um 35 þúsund tonn að and-
virði um 3 milijarðar króna. Þessi búbót I þjóðarkassann
ásamt drjúgri loðnuvertíð forðuðu efnahagsiífinu frá dýfu,
sem annars var fyrirsjáanleg vegna dvinandi botnfiskafla
á íslandsmiðum.
Árið 1994 var ár Evrópuumræðunnar, hér á landi var
fylgst nánar en áður með umræðunni um stækkun Evr-
ópusambandsins. Einkum var sjónum beint að þjóðarat-
kvæðagreiðsium á Norðurlöndum.
Mörg spurningamerki eru á lofti um þessi áramót.
Komandi ár er óvissuár. Margt bendir til efnahagsbata á
næsta ári en þar er ekki á vísan að róa. Það er óskynsam-
legt að gera ráð fyrir jafn miklum veiðum utan landhelg-
innar og á þessu ári og stóra spurningin er hvað loðnan
gerir. Kjarasamningar eru lausir um þessi áramót og teikn
eru á lofti um harðan slag á vinnumarkaði. Um það vitna
kröfur þeirra samtaka launafólks sem þegar eru komnar
fram. Sjúkraliðaverkfallið, sem nú hefur staðið yfir I vel á
annan mánuð, gefur ekki vonir um að friövænlegt verði á
vinnumarkaði. Það liggur hins vegar alveg ljóst fyrir að I
komandi kjarasamningura verður að bæta kjör launafólks
í landinu og um það meginverkefni verða aðilar vinnu-
markaðarins og stjórnvöld að sameinast.
Evrópuumræðan mun halda áfram þrátt fyrir að Norð-
menn hafi hafnað aðild að Evrópusambandinu. ísiending-
ar geta ekki setið hjá í þessari umræðu, en áherslan verð-
ur fyrst og fremst á styrkingu EES-samningsins fyrir at-
vinnulífið.
Lesendum Dags og landsmönnum öllum er óskað
gleöilegs árs og friðar og þökkuð samfylgdin á árinu 1994.
Sjávarútvegurinn 1994
Þegar horft er um öxl til helstu at-
burða ársins í sjávarútveginum
veróur ekki annað sagt en líðandi
ár hafi verið um margt hagstætt.
Þó er það nú sjaldnast svo að alll
gangi eins og best verður á kosið
hjá öllum og gengi aðila mjög
misjafnt.
Slæmt ástand þorskstofnsins og
þar af leiðandi takmarkaðar veiði-
heimildir á þorski hefur gert
mönnum erfitt fyrir. Þetta á helst
við um þá sem byggja afkomu
sína að stærstum hluta á þorsk-
veiðum. Bátaflotinn hefur af þess-
um sökum átt í miklum erfiðleik-
um, svo og þeir togarar sem
stunda ísfiskveiðar á þorski.
Afkoma frystitogara og annarra
skipa, sem fryst geta aflann um
boró hefur yfirleitt verið góð.
Sóknargeta þessa flota er oftast
meiri heldur en þeirra skipa, sem
stunda ísfiskveiðar og verða að
landa með styttra millibili. Það er
athyglisvert hversu öflug frysti-
skipaútgerð er á Noróurlandi og
áhugi hefur verið mikill og vax-
andi fyrir slíkri útgeró undanfarin
ár. Um helmingur allra frystitog-
ara í eigu Islendinga á heimahöfn
á Norðuriandi og flestir eru þeir á
Akureyri. Þessi þróun hefur reynst
farsæl og leitt til þess aó útgerðin
hefur verið helsti vaxtarsproti at-
vinnulífsins.
Rækjuveióar- og vinnsla hafa
tekið kipp upp á við á árinu í kjöl-
far aukinnar eftirspurnar. Þá hafa
veiðar í Barentshafi skipt útgeró-
ina miklu máli svo og vaxandi út-
hafskarfaveiðar á Reykjaneshrygg
utan 200 mílna fiskveiðilögsög-
unnar. Sérstaklega hafa þessar
veiðar nýst vel frystiskipum, sem
geta fryst aflann ferskan um borð
og fengið þannig hærra verð fyrir
afurðirnar.
Framan af ári gekk loðnuveiði
mjög vel. Þrátt fyrir lélegt gengi
loðnuveiöa seinni hluta ársins er
búið að veiða nálægt 800 þúsund
tonnum af loðnu það sent af er ár-
inu. Loönufrysting- og hrognataka
gekk vel á fyrri hluta ársins og
skilaði góðum afrakstri til þeirra
sem stóðu að þeirri framleiðslu.
Síldveiðar gengu vel og víða
tókst gott samstarf milli útgerðar
og fiskvinnslu um veiðar á síld til
vinnslu þrátt fyrir frekar lágt verð
á síld upp úr sjó. Þetta undirstrikar
þann mikla áhuga sem er á því að
auka magn síldar sem fer til frek-
ari vinnslu til manneldis.
A þessu ári tók til starfa Þróun-
arsjóður sjávarútvegsins sem þrátt
fyrir nafnið hefur það verkefni
meó höndum að úrelda fiskiskip.
Þaó er sorglegt aó nota þurfi fé úr
sjávarútveginum og erlend lán til
þess að borga mönnum fyrir að
hætta í atvinnugreininni. Nær væri
að nota slíkt fjármagn til raun-
verulegrar þróunar í atvinnulífmu.
Þeir sem helst hafa sótt um styrki í
þennan sjóð eru eigendur minni
báta, sem hafa ekki lengur nægar
veiðiheimildir og töluvert er
einnig um stærri nýlega báta, sem
byggðir voru miðað viö væntingar
um rýmri veióiheimildir á sóknar-
marki og hátt verð fengist áfram
fyrir aflann á ísfískmarkaði í Eng-
landi eins og áður. Sóknarmarkið
var aflagt og veró á ísfiskmarkaði
i Englandi lækkaði.
Fiskveiðasjóður ákvað nú í árs-
lok að beita sér fyrir sérstakri lán-
veitingu til bátaútgerða til þess að
brúa tímabundið þá erfiðleika,
sem þessi útgerð hefur orðið fyrir
vegna minni þorskveiðiheimilda.
Vafalaust eru margir nú sem
skoða alvarlega hvort þeir eigi að
bíða og sjá hverju fram vindur í
sjávarútveginum eða hvort þeir
eigi að hætta og selja Þróunarsjóði
skip sín.
Efnahagsumhverfi hér á landi
hefur tekið miklum breytingum
undanfarin ár. Nú ræður fjárhags-
leg staða hvers og eins úrslitum
óbreyttu sniði mikið lengur, ef
farsæl nióurstaða næst í vióræóum
þjóóanna um þessi mál. Þessar
veiðar hafa skipt útgerðina miklu
máli. Þótt sú skoóun eigi vaxandi
fylgi að það geti ekki talist eðli-
legt að Islendingar einir Evrópu-
þjóða hafi ekki veiðirétt á þessu
hafssvæði er enginn ábyrgur aðili
sem réttlætir óheftar veiðar á við-
kvæmum fiskistofnum til lengdar.
Framundan er rnikil óvissa á
vinnumarkaðnum. Arið 1994
hófst eins og margir muna með
erfiðu verkfalli sjómanna, sem
leystist ekki fyrr en Alþingi hafði
sett lög um deiluna. Samningar
við sjómenn eru enn ófrágengnir
og skiptir miklu máli að viðunandi
lausn fáist fljótlega. Vonandi næst
aftur samstaða milli launþega og
atvinnurekanda á næsta ári um að
staðið verði áfram vöró um þann
stöðugleika, sem þjóðin hefur nú
búið við í nokkur ár, en hann er
grundvallarforsenda þess að hér
verði byggð upp öflug atvinnu-
starfsemi á komandi árum.
Eg óska Norðlendingum far-
sældar á komandi ári.
Sveinn Hjörtur Hjartarson.
Höfundur er hagfræöingur Landssambands
íslenskra útvegsmanna.
Kristnessöfnunin:
Samnmgar við sjómenn eru
enn ófrágengnir og skiptir
miklu máli að viðunandi
lausn fáist fljótlega. Von-
andi næst aftur samstaða
milli launþega og atvinnu-
rekanda á næsta ári um að
staðið verði áfram vörð um
þann stöðugleika, sem
þjóðin hefur nú búið við í
nokkur ár, en hann er
grundvallarforsenda þess
að hér verði byggð upp öfl-
ug atvinnustarfsemi á kom-
andi árum.
um það hvort viðkomandi geti
haldið rekstri sínum gangandi
þegar á móti blæs. Tími hinna
stóru efnahagslegu aðgerða með
tilheyrandi kollsteypum í efna-
hagslífinu er vonandi liðinn. Nú
veltur meira á því hvernig
hverjum og einum tekst til innan
þess ramma sem lög um stjómun
fiskveiða heimila sókn í helstu
fiskistofnana og sókn á fjarlægari
mið.
Meðan enn er ósamið um veið-
ar í Smugunni munu margir freista
Kvenfélagið Aldan-Voröld í
Eyjaíjarðarsveit aflienti fyrir
skömmu 100 þúsund krónur
til söfnunarinnar fyrir sund-
laug við endurhæfíngardeild
FSA á Kristnesi í Eyjafjarðar-
sveit. Fyrir miðri mynd eru
Stefán Yngvason, yfirlæknir
endurhæfingardeildar FSA,
og Vilborg Þórðardóttir, for-
maður Kvenfélagsins Öldunn-
ar-Voraldar, en með þeim eru
félagskonur í félaginu og Hall-
dór Jónsson, framkvæmda-
stjóri FSA.
Mynd: Rohyn.
Sveinn Hjörtur Hjartarson.
þess að veiða þar áfram og úthaf-
skarfaveiðar munu fleiri sækja.
Til þessara veiða henta frystitog-
arar vel og eru því sóknarmögu-
leikar þessara skipa betri en
margra annarra.
Það er mikilvægt að fyrr en
síðar fáist niðurstaða milli Islands
og Noregs varðandi veiðar okkar í
Barentshafi. Telja verður ólíklegt
að þessar veiðar verói með