Dagur - 29.04.1995, Blaðsíða 6

6 - DAGUR - Laugardagur 29. apríl 1995
Eftirfarandi frásögn er úr dagbókum Silju Báru
Omarsdóttur, íslensks háskólastúdents í Bandaríkjun-
um, sem lagði land undir fót um síðustu jól og fór til
Israels og Palestínu til aó kynna sér hversu mikið
deilur um vatnsból spila inn í ófriðsamlega sambúö
þessara nágranna. Silja Bára er Ólafsfirðingur aö ætt
og uppruna og lýkur hún nú í vor þriggja ára
háskólanámi í Bandaríkjunum.
Spurningaflóð á flugvellinum
Ég fór frá íslandi á annan í jólum.
Ég var svolítið spennt, en ekkert of
stressuó, enda vön því að ferðast.
Á Heathrow fór mér fyrst að detta í
hug að þetta væri kannski ekkert
alltof góð hugmynd. Ég var komin
að hliðinu rúmum tveimur tímum
fyrir brottför. Þegar ég nálgaðist
innritunarborðið gengu tvær stelp-
ur í áttina til mín og spuróu hvert
ég væri að fara. Ég sagðist auðvit-
að vera á leiðinni til Tel Aviv, og
spurði hvort þetta væri ekki vél fra
E1 Al.
- „Jú, en viltu gjöra svo vel að
bíóa héma andartak.“
Ég var furðu lostin, en hlýddi
nú samt. Þær komu aftur von bráð-
ar, sögðu mér að koma með þeim
upp að borði úti í sal, þar sem yfir-
mannslegur maóur var þegar stadd-
ur. Þau byrjuðu öll þrjú að yfir-
heyra mig. Spumingamar voru al-
veg hreint ótrúlegar. Þetta byrjaði
allt voða sakleysislega, með spum-
ingum um hver hefði pakkað far-
angrinum mínum, hvort allt í tösk-
unni væri mín eign o.s.frv. Svo
komu nokkrar svolítió undarlegri.
- „Af hverju flaugstu ekki beint
frá Bandaríkjunum?" Þau virtust
ekki skilja að jólin gætu skipt fólk
nokkru máli. „Hefurðu einhvem
tíma verið í Miðausturlöndunum
áður?“, „Þekkirðu einhverja Ar-
aba?“, „Bað einhver þeirra þig um
að taka eitthvað með þér til Isra-
els?“
Þau virtust hálf vonsvikin yfir
því að svarið við síðustu spuming-
unni var neikvætt. Svo kom yfir-
heyrsla um ástæðuna fyrir því að
ég var að fara.
- „Við hvem ætlarðu að tala?“,
„Veit allt fólkið sem þú ætlar að
tala vió að þú ert að koma?“, „Get-
uróu sannaó það?“
Ég þakkaði mínum sæla fyrir aó
hafa gripió með mér möppuna meó
öllum bréfaskriftunum sem ég hef
átt við Israelana síðastlióna þrjá
mánuði. Loksins virtust þær vera
ánægðar, og ég hélt að ég væri
sloppin. Þá greip yfirmaðurinn
vegabréfið mitt, rétti annarri stelpu
það, og hún byrjaöi á sömu syrp-
unni. Þaó komu reyndar nokkrar
nýjar spumingar frá henni. Til
dæmis hvort ég væri með einhver
vopn í farangrinum. Hún hló bara
þegar ég sagóist ekki einu sinni
hafa séó byssu, hvað þá snert eina
slíka.
- „Þú átt eftir að sjá nóg af
þeim í Israel,“ sagði hún, og spurði
hvort ég væri með einhver efna-
vopn á mér, eða í farangrinum. Ég
var vægast sagt svolítið ringluð
þegar þessu loksins lauk öllu sam-
Tel Aviv óhrein
27. desember
Fyrsti dagurinn var alveg ágætur.
Ég gekk aðeins um borgina um
morguninn, borðaði morgunmat á
göngugötunni vid Hacarmel Mark-
et, og gekk svo aðeins meira áóur
en ég fór aó taka fyrsta viðtalið
mitt. Ég var vægast sagt furðu lost-
in yfir útlitinu á borginni. Ef Isra-
elamir eru góðir arkitektar, þá voru
þeir ekki að reyna að sýna það
þegar Tel Aviv var byggð. Bygg-
ingamar jafnast á við fátækrahverf-
in í Los Ángeles eða New York, og
götumar eru alveg ótrúlega skítug-
ar. Hundaskítur er ekki hirtur upp
af gangstéttunum, kettir eru hlaup-
andi út um allt. Fólk reykir alls
staðar nema í strætó, og hendir frá
sér logandi sígarettustubbum án
þess að depla auga.
Ég var búin að fá mig fullsadda
af Tel Aviv á einum degi, og var
því fegnust þegar ég komst í rútuna
til Haifa. Ég hef ekki enn áttað mig
á því hversu lítið land ísrael er. Ég
bjóst við að minnsta kosti þriggja
tíma ferð til Haifa, en rútan var lík-
ari strætó, stoppaði á fnnm mín-
útna fresti, og samt tók ekki nema
einn og hálfan tíma að komast á
áfangastað. Það var oróió dimmt
úti þegar ég kom til Haifa, en það
var samt augljóst að þetta var mun
fallegri borg en Tel Aviv. Borgin
er byggó í fjallshlíð og þar sem
hótelið mitt var ofarlega í hlíðinni
fékk ég hálfgerða skoðunarferð um
borgina á leiðinni upp.
Götuskilti á þremur
leturgerðum
28. desember
Ég lauk viðtalinu tiltölulega
snemma, skoðaði University of
Haifa sem er efst uppi á fjallinu, og
naut bæði útsýnisins og góða veð-
ursins. Ég skoðaði líka tæknihá-
skólann, og þótti mikið til koma
þegar ég tók eftir því að götuskilti
voru öll í þremur leturgerðum;
hebresku, arabísku og latnesku. Ég
var ekki alveg jafn hrifin þegar ég
sá veggjakrot við hlióina á einu
slíku skilti, sem sagði „Arabs
Leam Hebrew“. Eftir flakk um
borgina fram eftir degi tók ég rút-
una aftur til Tel Aviv.
Jerúsalem álitlegri
en Tel Aviv
29. desember
Ég fór í aðra skoðunarferð um Tel
Aviv í dag, og er enn jafn lítið hrif-
in af borginni. Pakkaði svo saman
seinni partinn og fór niður að rútu-
stöð. Það er alltaf nóg aö gerast á
rútustöðvunum í Israel. Þar sem
þetta var seinni partinn, þá var allt
fullt í strætó á leiðinni þangað, og
Grískt musteri á Citadel í Amman í Jórdaníu.
löng röð til að komast inn í rútuna
til Jerúsalem. Rútan var tíu mínút-
um of sein, sem er svo sem ekkert
agalegt, en þegar það er haft í huga
að það fer rúta til Jerúsalem á 15-
20 mínútna fresti, þá er þetta öllu
verra. Ég var orðin ansi pirruð í
röðinni (ég hef sennilega búið í
Bandaríkjunum of lengi) því fólk
var ekkert að hafa áhyggjur af því
hvort það væri einhver fyrir fram-
an það eða ekki. Það gekk bara
beint af augum, yfir töskuna mína
og allt. Þetta er kannski því aó
kenna að fólk er svo vant því að
þurfa að berjast fyrir landinu, að
það berst fyrir öllu.
Jerúsalem er æðisleg. Ég kom
út úr rútunni og sá ekkert nema
myndir af Yasser Arafat út um allt.
Hann er æði grimmúðlegur á svip,
en undir myndunum stóð eitthvað
sem ég skildi ekki. Loksins fannst
mér ég sjá örla á spennunni milli
Israelanna og Arabanna. Loksins
sá ég Arabana.
Kvöldbænir og sólarlag
í Jerúsalem
30. desember
Ég vaknaði í Jerúsalem, og fór
beint upp í gömlu borgina með
einhverjum krökkum sem gistu á
sama farfuglaheimilinu. Eg hef
aldrei séð annað eins. Borgin er
Silja Bára fyrir framan Grátmúrinn við sólarlag á föstudegi.
Ein á ferð í
Miðaustur-
löndum
eins og klippt út úr myndskreyttri
Biblíu.
Ég borðaði morgunmat úti á
götu því ég gat ekki hugsað mér að
missa af einu einasta augnabliki.
Reyndi að ná áttum, og lagði af
stað í áttina aó Gjátmúmum og A1
Aqsa moskunni. Ég komst niður að
hominu á David og Chain Stréts,
en þá mætti mér svo gífurlega þétt-
ur mannfjöldi að ég komst hvorki
aftur á bak né áfram. Það tók mig
smástund að skilja hvaðan allt
þetta fólk var aó koma, en þegar
það loks rann upp fyrir mér ljós
var þetta augljóst. Það var föstu-
dagur, og klukkan var farin að
ganga eitt. Helgasta bænastund
Múslima er á hádegi á föstudögum,
og mennirnir vom á leiðinni aftur
til starfa. Tuttugu mínútum seinna
var loksins hægt að ganga óhindr-
að niður götuna, og ég komst að
hliðinu að A1 Aqsa, til þess eins aó
komast að því að moskan væri lok-
uð til morguns vegna bæna. Þar
sem ekki er hægt að deila við
Drottin, þá lét ég þetta gott heita,
og hélt áfram göngu minni. Þegar
sólin var að setjast var ég uppi í
Gyðingahverfinu, á hálfgerðum
stigapalli þar sem var stórfenglegt
útsýni yfir torgið fyrir framan grát-
múrinn, A1 Aqsa, Dome of the
Rock, og nokkrar kristnar kirkjur.
Ég sat þama og horföi á sólina
setjast, og Gyðingana flokkast inn
á torgið til að biðja kvöldbænimar
fyrir Hvíldardaginn. Það var alveg
hreint ólýsanleg upplifun. Það er
fyrst eftir þetta sem mér er farið að
skiljast hversu mikið er í húfi fyrir
báða aðila að deilunni milli Israela
og Araba ljúki. A1 Aqsa (þýóir
hom á arabísku) moskan er byggó
á homi Grátmúrsins. Þó ég sé
þeirrar skoðunar að deilur um
vatnsbólin séu einn mikilvægasti
þáttur ífiðarviðræðnanna, þá er
augljóst að Jerúsalem verður annar
stærsti áfanginn á leiðinni til friðar.
Orðvana í bænahúsunum
31. desember
Ég hafði hugsað mér að eyða deg-
inum í nýrri hluta borgarinnar, en
þegar ég áttaði mig á því aó það
var ekki einu sinni hægt að fá
morgunmat vegna þess að það var
laugardagur hugsaði ég mig aftur
um og fór upp í gömlu borgina,
einu sinni enn. Sölumennimir eru
famir að þekkja mig, sennilega
best fyrir þaó að ég hef enn ekkert
keypt nema mat. Ég komst inn í
moskuna í dag. Ég var hreinlega
orðvana (og þaó gerist ekki oft),
það var svo ótrúleg fegurðin sem
mætti auganu. Ég komst inn í bæði
moskuna og Dome of the Rock,
sem er byggð yfir steininn sem
Muhammeð stóð á þegar hann var
uppnuminn til himna.
Ég vildi óska þess að ég væri
ekki ein á ferð. Þetta var upplifun
sem maður þarf að deila með
einhverjum til að njóta hennar til
fullnustu. Ég hefði líka viljað fá að
taka myndir inni í bænahúsunum
til aö geta sýnt vinuni mínum sem
eru Islamstrúar. Mér hrýs hugur
við tilhugsunina að þeir koma
sennilega ekki til með að sjá þenn-
an helga staö, a.m.k. ekki í náinni
framtíð. Það er svo ótrúlegt aó
hugsa um það aó það er sama til-
finningin sem fær fólk til að
byggja þessi ótrúlegu mannvirki og
skapar þessar óbrúanlegu gjár á
milli þeirra. Ég fór út sömu leið og
ég kom inn þegar svæðinu var lok-
að aftur vegna bænahalds og fór
niður að Grátmúmum.
Sölumennirnir á
David Street
Nú fannst mér tími til kominn að
fara að skoða í búðir. Ég gekk í ró-
legheitum niður David Street, við
mikinn fögnuð sölumannanna, sem
reyndu ýmist að selja mér skart-
gripi, glös eóa boli sem á stóð
„Holy Rock Cafe“. Sumir voru
reyndar svolítið ágengari, og vildu
helst fá að bjóða mér út, en mér
tókst að snúa mig út úr öllum slík-
um tilboðum. ísraelsku hermenn-
imir sem stóðu vörð við gatnamót-
in á David og Chain skemmtu sér
konunglega yfir þeim ágengasta,
sem fyrst vildi bara fá að sýnr mér
útsýnið af þakinu, svo bjóóa mér
upp á drykk og loks út að borða
svo við gætum fagnað nýja árinu
saman. Ég hef sjaldan verið fegnari
en þegar einhver fór inn í búðina
hans, svo hann þurfti að fara að
sinna viðskiptavinum.
Ég gekk yfir að Crusaders’
Market sem er í Kristna hveffinu,