Dagblaðið Vísir - DV - 13.01.1995, Blaðsíða 4

4
FÖSTUDAGUR 13. JANÚAR 1995
Fréttir___________________________________________________________________________pv
Kanadíski þorskstofninn hruninn - veiðibann fram á næstu öld:
Orsakir hrunsins taldar
ofveiði og umhverf isslys
900.000 veidd tonn
800.000
Hrun kanadíska þorskstofnsins
700.000
600.000
500.000
400.000
300.000
200.000
100.000
509.209
'63
810.014
'68
þorskafli frá 1963 til 1995 -
kf
Labrador
Wír ' {
Island
354.509
232.345
'73
138.559
'78
'83
Hrun í þyngd
BiÍH -6 ára þorsks
við Labrador
268.677
'88
11.000 a
—....^ ^
'93 /*95
riOT=d
„Mín skoðun er sú að þarna hafl fisk-
ur dáið úr hor og þetta hafi ekkert
með ofveiði að gera. Miklar veiðar
hefðu kannski getað dregið úr þess-
um áhrifum. AUavega heföu þær
skilað á land þeim fiski sem hefði
dáið hvort eð var,“ segir Jón Krist-
jánsson fiskifræðingur sem hefur
kynnt sér rækilega ástæður þess að
þorskstofninn við Kanada er gjör-
samlega hruninn.
Kanadíski sjávarútvegsráðherr-
ann, Brian Tobin, er nú staddur hér
á landi í boði Þorsteins Pálssonar
sjávarútvegsráðherra. Kanadíski
ráöherrann mun í heimsókn sinni
flytja erindi á ráðstefnu um endur-
reisn íslenska þorskstofnsins. Það
mun eflaust verða athyglisvert enda
stendur hann nú á rústum hins
kanadíska þorskstofns. Allar þorsk-
veiðar hafa verið bannaðar í rúmt
ár. Það gildir um öll veiðarfæri, allt
frá handfærum og upp í botnvörpur.
Ástandið er svo alvarlegt að ekki er
reiknað með veiðum á þorski fyrr en
á næstu öld.
Jón Kristjánsson segir að það sé
ekkert sem styðji þá kenningu sem
haldið hefur verið á lofti að ofveiði
hafi ráðið þessum örlögum kana-
díska þorskstofnsins. Þvert á móti
sýni öU gögn fram á að þarna hafi
orðið það sem kanadískir vísinda-
menn hafa kallað dauða af völdum
umhverfisstreitu. Þarna sé einfald-
lega um að ræða umhverfisáhrif sem
oUu horfelU þorsksins.
Slæm lífsskilyrði
„Það urðu einfaldlega breytingar á
umhverfisþáttum og fæðuframboði.
Þetta á viö um kaldan sjó ásamt
minnkandi fæðu. Það er athyglisvert
að aflabresturinn við Grænland varð
1969 og ári síðar endurtók sagan sig
við Labrador. Þama hafa menn
kennt um köldum pólstraumum sem
myndað hafi kuldapolla með slæm-
um lífsskUyrðum fyrir þorskinn,"
segir Jón.
I skýrslum kanadísku hafrann-
sóknastofnunarinnar kemur fram að
mælingar úr togararalli sýna að 6 ára
þorskur á Labradorsvæðinu var að
meðaltaU 1,9 kg 1978 og einnig 1983.
Árið 1989 var jafngamall þorskur
kominn niður í 1,4 kg sem út af fyrir
sig ætti að vera mikið áhyggjuefni.
Þetta var þó aðeins byrjunin á
þyngdartapi þorsksins því árið 1992
sýna mælingar algjört þyngdarhrun
þegar hann mæhst aðeins 860 grömm
og hefur meðalþyngdin því falUð um
meira en helming. Þarna þarf þó að
taka með í reikninginn að um er að
ræða nyrstu fiskimiðin þar sem sjáv-
arkuldinn er mest afgerandi. Því er
ekki hægt að heimfæra þessar niður-
stöður upp á aUan þorsk.
Ofmat á þorskstofninum
„Fall í þyngd og ofveiði fara aldrei
saman. Það sem er athyglisverðast
er að það er stóri þorskurinn sem
tapar mestri þyngd. Þetta er eínmitt
sá fiskur sem er með mestu fæöu-
þörfina," segir Jón.
Ástæður þess hve illa er komið fyr-
ir Kanadaþorskinum eru nokkuð á
reiki. Meðal íslenskra fiskifræðinga
er talað um ofmat kanadískra starfs-
bræðra þeirra á þorskstofninum.
Hnignun vegna afráns sela og að
hugsanlega hafi orðið umhverfisslys
eru meðal þeirra þátta sem eru
nefndir. Einn viðmælenda DV tók
undir með Jóni Kristjánssyni að það
hefði komið kaldur sjór yfir svæðið
og þorskurinn af einhverjum ástæð-
um lokast af inni í kuldapollum og
drepist úr hungri.
Umhverfisáhrif og ofveiði
„Þetta er að mínu mati sambland
af tvennu; annars vegar ofveiði og
hins vegar umhverfisáhrifum. Nýlið-
unartölurnar voru of háar í upphafi
þannig að kvótar urðu of háir. Þá er
það nýjasta að selurinn hafi hugsan-
lega haft áhrif á þetta en það skorti
á selarannsóknir hjá þeim. Þetta
ástand hjá Kanadamönnum hlýtur
að kenna okkur að fara varlega,"
segir Sigfús Schopka, fiskifræðingur
hjá Hafrannsóknastofnun, sem sat
ráðstefnu ásamt 50 öðrum vísinda-
mönnum með Kanadamönnum fyrir
tveimur árum þar sem leitað var
skýringa á hruni þorskstofnsins við
. Kanada.
-rt
Ráðstefna um viðreisn þorskstofnsins:
Tillaga um fasta
nýtingarstefnu
„Áherslan hlýtur að liggja í sam-
blandi þess hve erfitt er að skera
niður og vissunnar um að stofninn
fari upp í stað þess að halda áfram
niður á við. Það kemur inn í svokall-
aða hrunhættu á móti líkunum á
uppbyggingu,“ segir Gunnar Stef-
' ánsson, tölfræðingur Hafrannsókna-
stofnunar og formaður veiðiráðgjaf-
amefndar stofnunarinnar.
í dag er ráðstefna á vegum sjávar-
útvegsráðuneytisins þar sem lagt
verður til grundvaUar umræðum álit
vinnuhóps á vegum Hafrannsókna-
stofnunar og Þjóðhagsstofnunar sem
leggur til að tekin verði upp ákveðin
nýtingarstefna varðandi veiðar úr
þorskstofninum. Hópurinn vill aö
ákveðið verði að veiða 22 prósent úr
veiðistofninum árlega í stað þess að
ákveða veiðina fyrir hvert fiskveiði-
ár í senn. Með þessu móti verði hægt
að ná hrygningarstofninum úr 200
þúsund tonnum í 700 til 800 þúsund
tonn.
„Við leggjum til þessa nýtingar-
stefnu en það liggur auðvitað fyrir
að það er hægt að nýta stofninn öðru-
vísi og ég hef gmn um að það verði
aðalumræðuefnið á fundinum,“ segir
Gunnar.
Afli í hlutfalli við stofnstærð und-
anfarin ár hefur farið langt fram úr
þeirri viðmiðun sem nú er lögð til.
Þorskaflinn frá 1988 hefur farið fram
úr þessum mörkum 120 til 150 þús-
und tonn árlega. Undanskilið er síð-
asta ár þar sem aflinn fer næst þess-
um mörkum, eða aöeins 45 þúsund
tonn fram úr. Veiðistofninn var sam-
kvæmt mati Hafró 1062 þúsund tonn
árið 1988. Nú er hann kominn niður
í tæp 600 þúsund tonn.
Frá því farið var að takmarka
þorskveiðar með kvóta hefur aflinn
yfirleitt farið langt fram úr ráðgjöf
Stofnstærð og veiði
- á þorski frá '88 til '94 -
'90 '91 '92 '93 -94
ov
fiskifræðinga. Stjórnvöld hafa haft
það fyrir reglu að ákvarða kvóta sem
er talsvert yfir ráðgjöf fiskifræöing-
anna. Veiðin sjálf hefur svo farið
fram úr því aflamarki sem stjórnvöld
hafa ákvarðað.
„Það er nauðsynlegt fyrir alla þá
sem koma að ráðgjöf og ákvörðun
um veiðarnar aö mörkuð sé skýr
stefna varðandi það á hvaða grunni
skuh byggja ráðgjöfina," segir Gunn-
ar. -rt