Þjóðviljinn - 16.03.1954, Blaðsíða 1

I»riðjndagur Ifi. nuir/, 1934
19. árgangur
62. töiubhið
Ðrengileg aista&a í hamdritamúlinu.
'r\
Afhending handriianna er réitlœtisathöfn i garS
lifillar ihjóðar sem skóp þau verk, sem einna hœst
ber á NorSurlöndum, segir Thorkild Holst
„íslenzku handritin eru eign íslenzku þjóðarinn-
ar", heitir grein um handritamálið, sem aðalmál-
gagn Kommúnistafiokks Danmerkur, Land og Folk
birti á föstudaginn var. Höfundur hennar er Thorkild
Holst, en hann átti sæti í handritanefndinni dönsku
og skilaði séráliti, lagði til, einn nefndarmanna, að
orðið yrði við óskum íslendinga um aíhendingu
handritanna.
Holst rekur fyrst í aðaldrátt-
um efni hinna nýju tillagna
Dana, og segir svo:
★ „Ég álít, að þessi „miðlunar-
tillaga“ tfullnœgi ekki óskum
íslendinga. Mörg íslenzk blöð og
nú síðast aðalfundur Rithöfunda-
félags íslands, hafa hafnað til-
lögunum. Af hálfu íslendinga er
þung áherzla lögð á að handrit-
in séu eign íslenzku þjóðarinnar,
og eigi því heima á íslandi.
Ég tel sjónarmið íslendinga
rétt.
★ „Miðlunartillögur“ dönsku
stjómarinnar eru að minum
dómi ekki „framrétt hönd“ til ís-
lendinga. Með þeim tillögum, að
handritin skuli teljast lögfræði-
lega sameign íslands og Dan—
merkur, og með tillögu um „vís-
indalega“ skiptingu á þeim, er í
raun verið að reyna að halda í
hluti, sem eru ekki okkar eign,
og styrkja með því þá skoðun
margra íslendinga, að jafnvel
meðal danskra stjórnarvalda
sætti menn sig ekki við að ísland
er ekki framar hluti af ■ Dan-
mörku. Jafnframt er tillagan um
að koma á fót rannsóknarstofn-
145 inorð
un og myndatöku af handrit-
unum skýr vitnisburður um þá
slælegu skyldu- og ábyrgðartil-
finningu, sem dönsk visindi og
danska rikið haía hingað til haft
gagnvart handritunum. Hvers
vegna hefur ekki verið komið
upp fyrir löngu rannsóknarstofn-
unum með nægilegum efnum?
þeirra, sein skrifnð eru af ís-
lendingum á íslandi, cr langt-
um, langtum þyngri á metun-
um en hinn formlegi, lög-
fræðilegi réttur Danmerkur.
Það voru forfeður íslcnzku
þjóðarinnar, sem skópu þessi
verk. Án afreka þeirra hcfð-
um við liaft litla, eða jafnvcl
enga raunverulega vitneskju,
um elzta mál Norðurlanda,
menningu þeirra og siigu til
forna. Þess vegna á íslenzka i
þjóðin rétt á því að fá hand
ritin heim til landsins, þar I
sem þau voru skrifuð fyrir
mörgum öldum.
•k Því skal ekki neitað, að Dan-
mörk hefur lagt fram verulegan
skerf með geymslu handritanna
og varðveizlu þeirra frá glötun. j
En í því sambandi skyldi hinu I
þó ekki gleymt, að það voru I
einkum framsýnir menn íslcnzk-
ir, sem lögðu að sér við hand-
ritasöfnunina, og að það var
Framhald á 11. síðu
Belgísknr togara-
skipstjóri
Vestm.-eyjum í gær.
S.l. laugardagskvöld kom
varðskipið Ægir hingað með
belgiskan togara, sem hann
hafði tekið að veiðum 2 sjó-
míiur innan la.ndhelgislínu iust
an við Hjörleifshöfða. Var
skipstjórinn dæmdur i 10 þús.
króna sekt og afli og yei'ðar-
færi gert upptækt. Skipstjór-
inn áfrýjaði dómnum, setti
tryggingu fvrir sektinni og fór
á veiðar aftur í gær. Togarian
heitir Nadina Lidiane Joseppe
og er 112 lestir.
Halldór Klljan I.axness
Góður afii smá-
faáta í Eyjum '
Vestm.-eyjum i gær. Fi‘á
fróttaritara Þjóðviljans.
Um og fyrir síðustu helgl
var uppgripa afli á handfani
við Uaiuieyjarsímd og luifa
smábátar sótt mjög á þau mið,
Þilfarstrilluþáturinn Örn, er rit
höfundurinn Ási í Bæ er for-
maður á, fékk 6 Vj tonn fiskj-
ar á sunnudaginn og mim það-
metafli hér í slíkri veiðiför.
Þórður Stefánsson, sem er
gamalkunnur vélbátaformaður
og sjósóknari í Eyjum en
stundar nú veiðar einn á trillu-
báti, hefur fiskað 3 tonn á dag
nú tvo undanfarna daga.
í dag veiddu netabátar frá
500 til 2000 fiska. Línubátar
öfluðu einnig sæmilega, en afli
þeirra var mjög misjafn.
á vikes
Bretar tilkynntu að sl. viku
hefðu 145 Kenyamenn verið
drepnir, og var þvi bætt við, að
þetta -væri bezti árangur sem
náðst hefði á einni viku undan-
fama 18 mánuði.
Einvígi Botvinn-
iks og Smisloffs
hefsft í dag
í dag hefst í Moskva einvígi
um heimsmeietaratignina í skák,
milli núverandi heimsmeistara,
Mikhails Botvinniks og landa
hans Vassili Smisloffs. Skák-
stjóri verðuv tékkneski skált-
meistarinn Opocensky.
Tefldar verða 24 skákir, og
þarf Smisloff að fá minnst 12Í'z
vinning til að hljóla heims-
meistaratitilinn.
Tlioiklld Iíolst
Hversvegna er ekki fyrir löngu
búið að ljósmynda alla þessa ó-
bætanlegu fomnorrænu dýr-
gripi?
★ Siðferðileg-ur réttur is-
lenzku þjóðarinnar til hand-
ritanna, að minnsta kosti til
Frakkar heita
napalm-
sprengjum
Bardagar harðna enn um
Dienbienfu
Bai'dagarnir mn virklsbæinn
Dienbienfu í Viet-nam harðna
ecm og tilkynnti franska her-
stjórnin í gær, a.ð hann hefði
orðið að vfirgefa eina vamar-
stöð í vtri vamarliring bæja.rins.
Praklcar segjast enn senda
vamarliðinu liftsaulca með flug-
vélum.
Sögðust Frakkar senda allar
flugvélar frá Hanoi, sem flogið
gætu, til árása .4 her Viet-nam
við Ilienbirivfu, og létu ,í gær
varpa benzíniilaupssprengjum
á st.öðvar þjóðfrelstehersixis.
Silfurtunglið, leikrit Kiljans,
frumsýnt í Moskvu á vor?
Stœrsta og elzta dramatiska leikhús 1
borgarinnar hefur tekiS jbað til sýningar
í fimmta hefti sovézka tímaritsins News birtir rithöf-
undurinn Boris Polevoj grein um ísland, en hann var
sem kunnugt er formaöur Sovétsendinefndar sem hing-
aö kom í fyrra. í grein þessari segir hann m.a. að tvö
leikhús Moskvu keppist nú um aö fá aö sýna nýjasta leik-
rit Halldórs Kiljans. Þjóöviljinn hafði tal af Halldóri í
gær og kvaöst hann fyrir nokkru hafa fengiö tilkynningu
um það aö afráöið væri aö Mali-leikhúsiö í Moskvu, elzta
og stærsta dramatíska leikhús borgarinnar, tæki leikritið
til sýningar og kæmi jafnvel til mála að það yrði frum-
sýnt í vor.
Polevoj nefnir hið nýja leik-
rit „A Lullaby Sold“, en Halldór
kvað heiti þess mundu verða
Silfurtunglið á íslenzku. Kvaðst
Halidór hafa gert það sér til
skemmtunar að þýða það á
ensku fyrir tú!k sinn þegar hann
dvaldist við Svartahaf í fyrra,
en túlkurinn snaraði því jafn-
harðan á rússnesku. Rithöfund-
ar, vinir sínir, í Moskvu hefðu
svo komizt í liýðinguna, og þeg-
ar viljað fá leikritið til sýning-
ar þar eystra. Tvö leikhús höfðu
hug á því, og nú hefði fyrir
nokkru komið orðsending um
það að Mali-leikhúsið, elzta og
stærsta dramatíska leikhúsið í
Moskvu, mj-ndi taka það til
sýninga, ef til viil þegar í vor.
Halldór kvaðst ekki hafa haft
beint samband við leikhúsið,
heldur hefði sovézka rithöfunda-
sambandið annazt alla samninga
— Verði leikritið sýnt í
Moskvu i vor, verður það fyrsta
írumsýning þess, því hér mun
ekki ætlunin að sýna það í
Þjóðleikhúsinu fyrr en í haust.
Polevoj segir um ieikritið að
það sé „a powerful piece of
writing" — magnþrungin rit-
srníð.
Mesta undur íslands
Boris Polevoj er einn kunn-
asti rithöfundur Sovétríkjanna,
og í þessari grein sinni rifjar
hann upp nokkrar endurminn-
ingar úr íslandsferð sinni. Hann
lýsir því í upphafi hversu sterk
áhrif íslenzk náttúra hafi haft
á sig og dugur og þrek íslend-
inga andspænis óblíðum nátt-
úruskiiyrðum, t. d. sú hug-
kvæmni sem birtist í hagnýt-
ingu heita vatnsins. „En“, bætir
Boris Tolevoj t
hann við, „rnesta undur íslands
var í mínum augum fólkið, hið
óbreytta alþýðufólk á þessu
harðbýla norræna landi“. Því
næst rifjar hann upp minningar
um íslenzka vini sina og vax-
andi menningarsamskipti
iands og Sovétríkjanna. Hann
segir frá bók Þórbergs Þórðar-
sonar, Rauðu hættunni, bókum
Kiljans í austurvegi og Gerxka
ævintýrinu, en þá siðarrjefndu
telur hann einhverja áhrifarík-
ustu bók sem hann hafi lésift
Fvamhald á 3. síðu.