Þjóðviljinn - 15.09.1954, Page 11

Miðvikudagur 15. september 1954 — ÞJÖÐVILJINN — (11
Lík fommanns vðrlvelft í mómýrí
Framhald af 7. síðu.
það sem líkfundirnir í mómýr-
um Danmerkur gefa til kynna.
Frásögnin af reyrspjótinu
gæti staðið í sambandi við
stafi þá úr tré, sem fundizt
hafa grafnir með mörgum lík-
Dýrkun gyðjunnar
Nerþusar
Borremose-maðurinn var í
mörgu tilliti athyglisverður.
Fíngerðar hendur hans báru
með sér að hann hefði aldrei
unnið erfiðisvinnu. Telja má
að á þeim tíma þegar Tollund-
og Borremose-mennirnir voru
uppi hafi mikil helgi verið á
gyðju frjóseminnar. Líkindi
eru til að þessum mönnum
hafi verið fórnað henni á
frjósemdarhátíðum sem fóru
fram á vorin og ætlaðar voru
til að tryggja góða uppsberu.
Leifar þessara hátíða hafa
lifað fram á síð'.istu tíma í
Evrópu sem föstuinngangs-
hátíðir, er siður var að fólk
gengi í hóp yfir landamerki,
og var þá einnig siður að ung-
lingar væru hýddir.
Tasítus segir frá þjóðum
járnaldar á Norðurlöndum og
frjósemisgyðju þeirra: („Þess-
ar þjóðir) einkennast af sam-
eiginlegri dýrkun gyðjunnar
Nerþus, eða Móður Jarðar.
Þeir trúa að hún ha.fi áhuga
á málefnum manna og ríði
meðal þjóða sinna, Á úthafs-
eyju er heilagur lundur, og í
honum er vagn sveiptur klæði
.....(en hann er farartæki
gyðjunnar).....
Síían fylgja dagar gleði og
hátíðahalda hvarvetna þar
sem gyðjan ekur um. Enginn
fer þá í stríð og enginn gríp-
ur þá tii vopna“.
,,Að lokinni ferð gyðjunn-
ar er vagninn, klæðið og einn-
ig, ef þú trúir því, gyðjan
sjálf, þvegin í afyiknu stöðu-
vatni. Þetta verk framkvæma
þrælar sem að því loknu er
drekkt í vatninu".
Þessi lýsing á vafalítið við
vor-hátíðahcldin og frásögnin
af fórn þrælanna er í sam-
ræmi við það að mörg þau
lík sem síðar hafa fundizt í
rnómýrum, hafa upphaflega
legið í stöðuvötnum, sem síð-
an hafa gróií upp.
Önnur merki sem fundizt
hafa um dýrkun frjósemis-
gyðjunnar eru smálíkneski
hennar úr bronsi, og kvenleg
einkenni hennar ýkt mjög.
Slíkar líkneskjur hafa fundizt
vxða um he;m, og eru einkenn-
andi líknoskjur af Móður
Jörð. Allar bera þær um
hálsinn tvöfalt hálsband, sem
að gerð Ijkiast mjög snörun-
urn um háls mannanna sem
fundust, í Tollund og Borre-
mose.
MatarcF.ði' Tollund-
marmsins
Vísjndamenn ra nnsökuðu
fæðuleifar í maga Tollund-
mannsins og fengu með því
mikilvæga vitneskju um mat-
aræði þessa forsögulega
manns. Krufning leiddi í ljós
að hann hafði ekki neytt fæðu
úr dýraríkinu, heldur einung-
is grautar úr korni og ýmsum
plöntum, t.d. byggi, akur-
doðru, hörfræi og fleiri rækt-
uðum korntegundum, villtum
jurtum svo sem, akurkáli, súr-
um, hjartarfa, hélunjóla og
þrenningargrasi.
Gravballe-maðurinn
í maí 1952 fannst í mýri
við bæinn Nebelgárd við
Gravballe í mið-Jótlandi, enn
einn fornmaður. Hann var
nakinn, og hafði verið skorinn
á háls. Frá því hann fannst
hafa vísindamenn viff háskól-
ann í Árósum rannsakað hann
nákværhlega. Aldur hans hef-
ur verið ákveðinn hér um bil
2000 ár.
Ætlunin er að varðveita lík-
ama hans í heild, en það hef-
ur elcki verið gert áður við
aðra slíka fundi, þar sem
þeir hafa leystst upp skömmu
eftir að þeir voru grafnir
upp. Vísindamenn við Árósar-
háskóla hafa unnið að því að
finna upp aðferðir til öruggr-
ar varðveizlu hans í samráði
við samtök sútara í Dan-
mörku. Vonir standa til að
me5 þessu móti takist að
varðveita Gravballe-manninn
óskaddaðan og miða þessar
aðferðir að því að viðhalda
sömu geymslusk'ilýrðum og
efnabrevtingum og áttu sér
stað þ, íhýi'inni, ÁÓeinS’ Iiofuð
Tollund-mannsins verður varð-
veitt.
Bronsaldargrafir
Þúsund árum eldri en lík-
amsleifar þeirra mamia sem
nú hafa verið nefndir eru •
grafir bronsaldarmanna, en
þœr finnast þúsundum saman
viðsvegar um Danmörku. Þar
ligg'ja þeir, í *kistum úr hol-
um eikartrjám, klæddir
hversdagsfötum sínum. Þar
sem svo hefur hagað til á
Jótlandi að járnoxíð („járn-
Ieir“) settist utan um kistuna
stuttu eftir jarðsétninguna og
varðveitti hana sem loftþétt
innsigli, þar hafa þessir eik-
arbolir haldið sínu uppruna-
lega formi óg innan þeirra
má sjá.ofiu klæði og líkams-
leifar þeirra dánu, jafnvel hár
og neglur.
Einn nýlegasti fundur af
þessu tagi er lílc ungrar
stúlku sem fannst við Egt-
ved nálægt Kolding í febrú-
ar 1821. Hún lá þar, síðhærð,
klædd í stutterma kjól er
náði niðrað hnjám. Hún hafði
boría í hárinu og belti um
mitti sér, með skildi framan
á, skfeyttan hringlaga flúri.
Hún hafði armbönd úr bronsi
og lítil horagreiða fannst hjá
henni. Við höfðalagið var box,
. þar sem var í leðura’ur og
sparihárborði. Við fótalagið
var kanna úr birkiberki og í
henni leifar mýraberjavíns,
aúðsjáanlega ætlað henni til.
hressingar á leið hennar til
heims framliðinna.
Við vinstri hlið hennar lá
klæðastrangi sem vafinn var
utan um brennd bein 7 til 8
ára gamals barns, ef til vill
hennar eigin, eða þjónustu-
stúlku sem fylgt hefur hús-
móður sinni á síðustu ferð
hennar.
Um stuttan tíma eftir að
kistan var opnuð mátti greina
útlínur andlitsins, fagurrar
ungrar. konu, með löng augna-
hár, dáinnar fyrir 3000 árum.
I kistunni við hlið hennar lá
vallhumalsblóm, en það hefur
frá alda öðli verið notað til
að stöðva blóðrás.
Um það bil tíu slíkar graf-
ir hafa verið opnaðar á Jót-
landi, grafir manna, kvenna
og barna. Allar eru þær ómet-
anlegar heimildir um útlit,
svipmót og klæðaburð þess-
ara fjarlægu forfeðra okkar,
sem framliðnir eru fyrir þús-
undum ára.
Skemmtiferð
Félag Borgfirðinga eystra
hefur ákveöið að efna til skemmtiferðar n. k.
sunnudag, 19. sept., ef nægileg þátttaka fæst.
<í>-
Farið verður á Þingvöll og
að Gullfossi og Geysi.
-«>
-<s>
Nánari upplýsingar í símum 82577, 3725 og 80941.
Þátttaka tilkynnist fyrir kl. 5 á fimmtudag.
STJÓRNIN.

fer austur urn land til Bakka-
fjarðar hinn 18. þ. m.
tii húseigeRda i Eeykfavík fig náfsezmi
Vegna sívaxandi örðugleika á innheimtu höf-
um vér ákveðið að hætta öllum utl.ánum á oliu
til olíukyndinga frá og meö 15. þ.rn.
Húseigendur eru því áminntir aö hafa fram-
vegis jafnan greiðslu tiltækilega þegar olía er
pöntuö þar sem bifreiðastjórar vorir hafa fyrir-
mæli um aö afhenda ekki olíuna nema ^egn stað-
greiðslu.
Olíuverzlim Sdmtds hi.
M.f. „ShöT* á fslándi
4>-
~í>
Menmngartengs! fslands ag RáSstfórnazzíkianna
KynningarmánuSur --- Septembex í954
Irína Tikomírnova og Gennadi Ledja
Listdanssýning
með aðstoð íslenzkra listamanna þ. á. m. Karlakórs
Reykjavíkur undir stjórn Sigurðar Þórðarsonar, í Þjóö-
leikhúsinu fimmtudaginn 16. þ. m. kl. 9 síödegis.
Aðeinsr fyrir meðlimi verkalýðsfélaganna í Reykjavík.
Aðgöngumiðar seldir frá kl. 8 í kvöld áeftirtöldum stööum: Skrifstofu Dags-
brúnar, Iðju og í skrifstofu Fulltrúaráösins, Hverfisgötu 21, gegn framvísun
félagsskírteinis.
.«1
Fsed Colfing, búktal o. fl.
Haukur Morlhens, dægurlagasöngur
Adge Lornage leikur í neðri salnum — Skemmtiatr iði í báðum sölum
Til skemmtunar:
tt-T