Þjóðviljinn - 18.09.1954, Blaðsíða 4

4) — ÞJÖÐVILJINN — Laugardagur 18. september 1954
Guðmundur Arnlaugsson skrifar um Amsterdammótið
ísland 1 ¥2 Bretland 2 lh
Áðiír T3n við lögðum af stað
í Hollandsförina höfðu ýmsir
orð ,áfcþví við mig, í gamni og
alyöru, að við þyrftum endi-
legáýaí komast í neðri flokk-
inn p. skákmótinu, því að með
þvi móti ynnust fleiri sigrar
og jafnvel verðlaun eins og í
Buenos Aires 1939. Ég svar-
aði þessu litlu, því að satt
að segja virtust horfurnar á
því að við kæmumst í efri
f i okTúnn svo gersamlega
hverfandi að ekki væri orð-
um að þessu eyðandi. En
sjónarmiðið er rangt, það er
meira afrek að tryggja sér
eitt af 12 efstu sætunum í
keppni 26 þjóða en að vinna
svo og svo marga sigra á
veikari þjóðum, og mönnum
okkár ríður meira á því að
hár'ðna í keppni við beztu
tafímeistara heims en að
vinna verðiaun í keppni við
þá næstbeztu. Reyndar má
ekki skilja þetta svo að ég
teldi olikur vissa um verðlaun
í rieðri deildinni, því fer fjarri,
þar eru margar ágætar skák-
þjóðir, ég nefni af handahófi
Kanada (með YanofsJíy, Vait
’onis, AndersQn, Bogatyrts-
huk og Fox), Columbíu,
Sviss, Danmörku og Noreg.
Keppnin verður áreiðanlega
hörð og tvísýn og ekki þori
ég að spá neinu um það liver
sigur beri úr býtum.
En róðurinn í deild sigur-
vegaranna verður þungur;
þarna er saman kominn meiri
liiutinn af snjöllustu skálc-
mönnum Jieimsins, okkur telst
svo til að í efri deildinni séu
15 stórmeistarar, en einn í
þeirri neðri. Islenzb sveit lief-
Oj,
ur aldrei lent í jafnþungri
lceppni, hér má elcki vænta
sigra heldu.r þakka fyrir
hvern vinning og hvert jafn-
tefli. En vonandi koma okk-
ar menn liarðari og lærðari
heim úr þessari eldraun.
Ég var að velta því fyrir
mér á leiíinni niður eftir í
gær, þegar átti að draga um
röðina í deild sigurvegaranna,
að einna sízt mundi ég kjósa
að mæta Sovétmeisturunum í
fyrstu umferðinni, það er full-
mikið af því góoa að tefla
við þá tvo daga í röð! Senni-
lega hafa fleiri hugsað hið
sama, það var að minnsta
kosti létt yfir mönnum þegar
ég kom heim aftur með frétt-
ina um það að við ættum að
tefla við Breta í fyrstu um-
ferð.
Friðrik áttl að hafa» hvítt
gegn C. H. O’D Alexander,
sem Bretar kalla Alexander
mikla, því. að hann hefur lagt
svo marga stórmeistara , að
velli, þár á meðal héimsmeist-
arann sjálfan í frægri skák,
og rússnesku stórmeistarana
Bronstein og Tolusj á skák-
móti í Hastings í vetur. Alex-
ander er stærstur í sniðurn
brezkra skákmeistara en afar
mistækur, þegar honum tekst
upp vinnur hann afrek eins
og þau sem hér voru talin, en
þess á milii getur hann legið
að kalla fyrir hverjum sem er.
Alexander er myndarlegur
maður og mjög geðþekkur,
það er auglóst að hann hefur
yndi af skák. Það var reglu-
lega ánægjulegt að horfa á
hann tefla við Friðrik. Alex-
ander valdi sitt einkaafbrigði
af hollenzkri vörn gegn
drottningarpeði fram, og Frið-
rik fór þá heldur ekki neinar
almannagötur, svo að eftir fá-
eina leiki var komin upp ein
af þeim taflstöðum þar sem
,,beide sind auf die Resoureen
des eigenen Genies hingewies-
en“ eins og mig minnir að það
sé orðað á því skrautlegasta
þýzka skákmáli sem til er, en
það mundi útleggjast á þá
leið að báðir séu að kanna
ókunna stigu en geti lítið sótt
til fyrirmynda. Spennan í tafl-
inu óx með hverjum leik og
virtust báðir kunna þvi vel.
Alexander gekk um gólf milli
leikja og ljómaði allur af á-
nægju, en Friðrik sökkti sér
dýpra og dýpra í skákina.
Umhugsunartími hans var að
verða ískyggilega lítill og
ég hafði orð á því við Alex-
ander. „En hann á alltaf þrá-
skákina", sagði Alexander.
Ég vissi það en sagði, að
Friðrik mundi vera að leita
að einhverju betra. „Það vona
ég sé ekki til“ sagði Alexand-
er. Honum varð að von sinni,
Friðrik varð að halda áfram
að skáka og varð skákin jafn-
tefli. Alexander var mjög á-
Framhald á 11. síðu.
„Ef fil nýrrar styr]aldar kemur meS þeim
vopnum sem nú eru til, er ekkert öryggi
til hvar sem er á hnettinum”
í gær tekur Sigurður Bjarna-
son, ritstjóri Morgunblaðsins,
til við að svara röksemdum
sínum og Gunnars Thorodd-
sens gegn hernámi landsins.
Segir Sigurður að aðstæðurn-
ar séu nú allt aðrar en 1945.
Hann nefnir þó ekki Kóreu-
styrjöldina, sem löngum var
; vitnað í í Morgunblaðinu til
réttlætingar hernáminu, enda
er nú friðsamlegra í heimin-
um en verið hefur áratugum
■ saman. Breytingar þær sem
orðið hafa síðan 1945 eru að
hans dómi þessar: „Komm-
únistastjórnin rússneska lét
heri sína í Austur- og Mið-
■ Evrópu hjálpa fámennum
■ fimmtu herdeildum sínum til
1 þess að ræna hverja þjóðina
1 á fætur annarri frelsi sínu“.
! Þetta er álveg ný sagnfræði
• og hefur ekki áður heyrzt um
v þennan hernað Rússa síðan
1945 eða að þeir hafi yfirleitt
1 átt í nokkrum vopnaviðskipt-
\ um í nokkru landi. En nú
hrekkur sem sagt ekkert
minna til en að búa til nýja
mannkynssögu til að réttlæta
; hernám íslands. í
[ En það er fróðlegt að rifja
upp hver var aðalröksemd
Sigurðar Bjarnasonar gegn
liernáminu. Hann sagði:
„1 fyrsta lagi er sú leið
hæpin til aukins öryggis. For-
ystumenn stórþjóðanna lýsa
því nú síöðugt yfir að ef til
nýrrar styrjaklar komi með
þeim vopnum sem nú eru til,
sé ekkert öryggi til hvar sem
er á hnettinum. fslenzka þjóð-
in sé jafn öryggislaus í landi
sínu, ef til styrjaldar kemur,
þótt liún hafi leigt liluta af
því undir hernaðarbækistöðv-
ar erlends stórveldis“.
Ekki hafa þessar röksemdir
breytzt á níu árum; þvert á
móti hafa þær öðlazt marg-
faldan þunga. Síðan hefur
vetnissprengjan komið til sög-
unnar, margfalt geigvænlegra
tortímingarvopn en Sigurð
Bjarnason óraði fyrir 1945.
Allar þjóðir nema íslending-
ar eru að draga ályktanir
sínar af þessum staðreyndum.
I fjölmörgum brezkum borg-
um hafa allar loftvarnir verið
felldar niður sem gagnslaust
fikt, og gekk Coventry á vað-
ið -— sú borg sem harðast
var leikin á styrjaldarárun-
um síðustu. Bretar eru að
flytja herstöðvar sínar frá
Súes af sömu ástæðu. Þegar
Ismay lávarður kom hingað í
haust og var að því spurður
hvaða „öryggi“ og „vernd“
væri til gegn kjarnorkuárás-
um, lýsti hann yfir því að
þeim yrði ekki varizt með
nokkru móti.
Röksemd Sigurðar Bjarna-
sonar frá 1945 er því sú sem
hæst ber enn þann dag í dag.
Hernámið færir hvorki öryggi
né vernd. Þvert á móti kallar
það yfir okkur geigvænleg-
ustu hættur. Hér er nú verið
að koma upp miklum banda-
rískum árásarstöðvum — og
auðvitað yrðu þær fyrir gagn-
árásum þegar í stað ef til
styrjaldar kæmi. Með hernám-
inu er því verið að kalla yfir
okkur hættur sem að öðrum
kosti væru ekki til.
Þetta eru staðreyndir sem
ekki verður haggað, og vill
ekki Sigurður Bjamason ræða
þetta atriði röksemdafærslu
sinnar í blaði sínu í fyrra-
málið ?
gjaldmæla — Þarí aðeins einn gikk í veiðistöð.
UMRÆÐUR um verðlag á leigu-
bílaakstri hér í dálkunum
virðast hafa hitað mörgum í
hamsi. Bæjarpósturinn hefur
fengið allmargar upphringing-
ar af þessu tilefni, og eru
upphringjendur ýmist ánægðii
eða óánægðir með skiifin. I
fyrradag birtist í Morgunbiaó-
inu bréf frá bílstjóra í tii-
efni af þessu og er þar ýmiss
konar misskilningur leiðrétt-
ur. Bréfritari Morgunbiaðstns
er þeirrar skoðunar að Bæj-
arpósturinn hefði átt að hlíf-
ast við að deila á bílstjóra
vegna þess að þeir hafi marg-
ir hverjir verið duglegi.r að
safna í Sigfúsarsjóð. Þaó skal
sízt vanmetið ,en Bæjarpóst-
urinn fær ekki séð að það
komi þessu máli neitt við. Iín
hér á eftir birtist bréf frá
leigubílstjóra um sama efni,
og eru þá komnar frain svp
skýrar og greinargóðar upþT:'
lýsingar í sambandi við akst-
ur, að allur misskilningur ætti
þar með að véra úr sögunni.
Bréfið er svohljóðandi:
★
„NÆTURHRAFN" skrifar í
Bæjarpóstinn þ. 11. þ.m. um
mismunandi hátt ökugjald, á
ákveðinni leið, og þó ekki
nákvæmlega tiltekinni.
Um ökutaxta er það í stuttu
máli að segja, að leigubílar
eru nú allir með gjaldmæla.
Mælar þessir eru skoðaðir af
löggiltum sérfræðingi einu
sinni á ári, hann innsiglar
mælana til þess að fyrir-
byggja að þeim sé breytt, ef
einhver hefði vilja og getu til
þess. Þetta gengur jafnt yfir
alla leigubíla, svo að um verð-
mun á ekki að vera að ræða,
hvorki milli bifreiðastöðva eða
einstakra bíla. Þetta er búið
að vera baráttumál stéttarfé-
lags bifreiðastjóra um margra
ára skeið, og loks komið í
viðunandi horf.
Þegar fólk ekur oft sömu
vegalengd þá tekur það eftir
því að gjaldið er ekki ætíð
það sama, enda væri það held-
ur ekki rétt, af því að vega-
lengdin er ekki nema einn
liður í dæminu.
„NÆTURHRAFN" segist hafa
farið frá gatnamótum Túng.
og Garðastr. og inn á Miklu-
braut. (Miklabraut alllöng
gata) gerum ráð fyrir að hann
hafi farið niður Túngötu,
Kirkjustræti og suður Lækjar-
götu. Þá kemst hann
skammt suður fyrir Hljóm-
skála fyrir 12 kr., að Mikla-
torgi fyrir 14.25 og Löngu-
hlíð 15.75 og að Háaleitis-
vegi fyrir 19 kr. Þetta er mið-
að við að geta ekið svo að
segja hindrunarlaust alla leið.
Nú vil ég ekki þeint véfengja
að Næturhrafn segi rétt frá,
þó hef ég ástæðu til að ætla,
að bíllinn sem tók 12 kr. hafi
ekki verið leigubíll. Það verð
er of langt fyrir neðan taxta,
að þar hafi getað verið um
vanan mann að ræða. Hitt
er sennilegra að hér hafi ver-
ið á ferð einkabíll sem tölu-
verð brögð eru að að aki hér
fyrir gjald um nætur. Þeir
S æru' æfinlega í-vandræðum með
verðlagninguna, . en flestir
munu þeir segjast vera frá
Hreyfli ef urn er spurt.
Um 19 kr. bílinn er ékkert
hægt að segja, til þess vant-
ar meiri upplýsingar. En ég
vil segja Næturhrafni og
leigubílafarþegum yfirleitt, að
ef þeir hafa fulla ástæðu til
að halda að ökugjald sé of
hátt, að athuga númer bfr.
og kvarta við viðkomandi
stöð eða lögregluna, og gefa
þá ailar upplýsingar sem máli
skipta bæði vel og rétt. Með
því væri okkur gerður mik-
ill greiði, því það er dálítið
leiðinlegt fyrir alla stéttina að
liggja undir ámæli ,sem ör-
fáir menn geta valdið,í skjóli
fjöldans.
Þá vil ég leiðrétta það sem
Bæjarpósturinn lagði 'sjálfur
til málsins. Að „startgjaldið“
var s.l. vetur 8 kr. en ekki
6.00. Ef 8 kr. ferðin hefur
verið rétt verðlögð, hafa þessi
2 skilyrði verið fyrir hendi.
1. Farþeginn stigið upp í bíl-
inn um leið og hann stanz-
aði í Norðurmýrinni. 2. Bíll-
inn ekið innan við 250 metra,
á tæpum 40 sek. En til þess
að slíkur bíltúr yrði 15 kr.
þurfti hann að taka mjög nál.
9 mín. Svo getur það eðlilega
verið allt þar á milli eftir
því sem tíminn styttist.
— Leigubílstjóri.“
TONLEIKAR SHVFONIL-
HUOMSVEITAUIMAR
Til allrar hamingju -tókst,
þrátt fyrir óhentugan árstíma
og aðra örðugleika, að koma
á sameiginlegum tónleikum
Sinfóníuhljómsveitarinnar og
hinna sovézku hljómlistar-
manna, sem hér eru staddir.
Tónleikarnir fóru fram í Þjóð-
ieikhúsinu þriðjudaginn 14. þ.
m., og stjórnaði dr. Urbancic
hljómsveitinni að þessu sinni.
Með sveitinni og stjórnandan-
um hafði tekizt prýðilegt sam-
starf. Forleikurinn að óperunni
„Selda brúðurin" eftir Smet-
ana, sem þarna var fyrst *■
efnisskrá, var fluttur af hressi-
legu fjöri og þó sérstakri ná-
kvæmni.
Að afloknum þessum inn-
gangi hófst 2. píanókonsert
Rachmanínovs. Tamara Gúséva
hafði tekizt á hendur einleiks-
hlutverkið. Hún staðfesti það
nú, sem raunar þurfti ekki
staðfestingar við eftir fyrri
tónleika hennar hér, að liún er
ein þeirra, sem lengst hafa náð
'í píanóleik á vorum tímum.
Leikur hennar er af andlegum
toga spunninn í óvenjurikum
Framhald á 11. síðu.