Þjóðviljinn - 18.09.1954, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 18. september 1954
lÓOVIUINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósialistaflokkurinn.
Kitstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benedilctsson, Guð-
mundur Vigfússon, Ivar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á iandinu. — Lausasö’.uverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
' Ii&reip þjénusta
Eins og gera mátti ráð fyrir stóð Sjálfstæðisflokkurinn við þá
hótun sína að hækka rafmagnsverðið í Reykjavík. Hin nýja
gjaldskrá Rafmagnsveitunnar var endanlega samþykkt á bæj-
arstjórnarfundi í fyrradag, með átta atkvæðum meirihlutans
gegn sjö atkvæðum allra minnihlutaflokkanna.
Áður en til samþykktar kom á rafmagnshækkuninni voru
afgreiddar þær tillögur sem fluttar voru af fulltrúum minni-
hutaflokkanna. I fyrsta lagi rökstudd frávísunartillaga, þar sem
skýrskotað var til 24.2 millj. kr. rekstursafgangs Rafmagns-
veitunnar s.l. fimm ár; í öðru lagi varatillaga um að undan-
þiggja heimilisnotkunina hækkuninni, og í þriðja lagi tiliaga
Petrínu Jakobsson um kosningu 5 manna nefndar til þess að
rannsaka rekstur Rafmagnsveitunnar og koma honum í fastara
form og á hagkvæmari grundvöll. Allar voru tillögur þessar
drepnar af þeim átta fulltrúum Sjálfstæðisflokksins sem að því
afreki loknu samþykktu nær þriðjungs hækkun á rafmagns-
verðinu, og ákváðu þar með að leggja nýjan 8 milljóna króna
neyzluskatt á Reykvíkinga.
í umræðunum sýndu fulltrúar sósíalista og annarra minni-
liiutaflokka fram á það með skýrum og óvéfengjanlegum rök-
um hve fráleitt það væri að ætla að afla fjár til allra fjár-
festingarþarfa Rafmagnsveitunnar með hækkun á rafmagns-
verðinu. Rafmagnsveitan hefur skilað miklum rekstursafgangi
öll undanfarin ár eins og reikningarnir sýna. Þannig varð rekst-
ursafgangurinn á s.l. ári einu nær 10 millj. kr. og var áætlaður
rúmar 7 millj.‘ á yfirstandandi ári. Rekstursafkoman réttlætti
því á engan hátt þessa stórfelldu verðhækkun. Fjár til um-
framkvæmda yrði að afla með lánum sem greidd væru upp
á lengri tíma, og réttlátara væri að afla fjárins með útsvörum
sem lögð væru á eftir efnum og ástæðum en með neyzluskatti
sem kæmi þyngst niður á fátæku fólki og láglaunamönnum,
reyndist lántökuleiðin ekki fær.
Það upplýstist í umræðunum að Landsbankinn hefur neitað
Rafmagnsveitunni um nauðsynleg lán til framkvæmda sem
standa í beinu sambandi við hinar nýju virkjunarframkvæmd-
ir. Og Gunnar Thoroddsen taldi þá afstöðu eðlilega og rétt-
mæta, enda í fuliu samræmi við þá stefnu sem Sjálfstæðis-
flokkurinn fyrirskipar bönkunum að fylgja: að neita um lánsfé
til nauðsynlegra framkvæmda opinberra fyrirtækja en velta
öllum kostnaðinum yfir á bök almennings í síhækkandi af-
notagjöldum og neyzlusköttum. Sýnir þetta heldur óskemmti-
leg vinnubrögð Sjálfstæðisflokksins og mætti verða Reykvík-
ingum alvarleg áminning um hve háskalegt það er fyrif al-
menningshagsmuni að fela þessum ófyrirleitna braskaraflokki
forsjá mála sinna.
Það er í fullu samræmi við stefnu og markmið Sjáifstæðis-
flokksins að velja leið neyzluskattsins í máli eins og þessu.
Með þeim hætti tryggir Sjálfstæðisflokkurinn að láglaunamað-
urinn ber jafn þunga byrði og hátekjumaðurinn og auðmaður-
inn. Og það telur flokkur auðstéttarinnar bæði réttmætt og
eðlilegt. fíann er stofnaður og starfræktur til að gæta hags-
muna hinna ríku. Það er ástæðan til þess að Gunnar Thorodd-
sen og lið hans í bæjarstjórn getur með engu móti hugsað
sér að afla fjár til Rafmagnsframkvæmda með útsvörum þegar
Sjálfstæðisflokkurinn er búinn að loka lántökuleiðinni með því
áhrifavaldi sem hann hefur í bankamálunum. Yfir á bök al-
mennings skal kostnaðinum velt og þess gætt að auðmennirnir
þurfi undir engum kringumstæðum að bera þyngri byrði en þeir
fátæku. Svo auðveip er þjónusta Gurinars Thoroddsens og liðs-
manna hans í bæjarstjórn við einkahagsmuni auðmannastétt-
arinnar.
Með nýju rafmagnshækkuninni eru átta milljónir króna lagð-
ar á bök almennings í Reykjavík til viðbótar þeim byrðum sem
fyrir voru. Og enn breikkar bilið milli kaupgjalds vinnandi fólks
og raunverulegs verðlags. Þannig er unnið markvisst að því af
stjórnarvöldunum að skerða kjörin og neyða verkalýðssamtökin
til þess að grípa til þeirra einu gagnráðstafana sem mögulegar
eru og tiltækar, þ.e. uppsagnar samnings og almennrar kauphækk
unar. Sjálfstæðisflokkurinn í bæjarstjórn hefur lagt sinn drjúga
skerf til þeirrar þróunar með þeirri stórfelldu rafmagnshækk-
■un sem nú á að koma til framkvæmda.
Vetnissprengjan hefur breytt
öllum viðKodnm i lÉrtiaii
Bandariskir stjórnmáiamenn og hiaöa-
\ menn ieysa frá skjóðunni
Yfirlýsíng V/insíons Churc-
hills á þingi í sumar, að
reynslan af síðustu vetnis-
sprengingum hafi gjörbreytt
viðhorfinu í hernaði svo að
endurskoða verði allar eldri
hernaðaráætlanir, hefur að
vonum verið mikið rædd. Með-
al þeirra, sem lagt hafa út
af orðum brezka forsætisróð-
herrans, eru bandarísku bræð-
urnir Joseph og Stewart Alsop,
sem rita um alþjóðamál fyrir
New York Herald Tribune og
fleiri bandarísk stórblöð. Þeir
bræður hafa árum saman sýnt
að þeir eru flestum blaða-
mönnum kunnugri ýmsu því í
kjarnorkumálunum, sem leynt
hefur átt að fara. í grein í síð-
asta mánuði komast þeir svo
að orði: „Sir Winston Churchill
skýrði neðri deild brezka
þingsins frá því með miklum
alvöruþunga, að „stórkostlegar
breytingar hafa orðið á allri
hernaðaraðstöðu í heiminum.
Þær gera með öllu úreltar
hugmyndir, sem voru byggðar
á traustum grunni og studdar
óyggjandi rökum fyrir ári síð-
an“. Það sem hinn gamli af-
reksmaður átti við með þessu
var sú staðreynd, að vetnis-
sprengjan hefur reynzt enn
skelfilegra eyðingarvopn en
gert hafði verið ráð fyrir. Það
er nú komið á daginn að hit-
inn og þrýstingurinn geta ver-
ið ekki annað en undanfari.
langtum stórfelldara fyrirbær-
is.“
Alsopbræður halda áfram:
„Þetta fyrirbæri er geisla-
virka „úrfellið“ sem demdi
skaðvænlegri ösku yfir jap-
anska fiskiskipið Ileppni drek-
inn og margar hinna byggðu
Marshalleyja. Sú staðreynd að
búast má við þessu skaðvæn-
lega úrfelli breytir auðsjáan-
lega vetnissprengjunum úr
vopni sem getur eytt borgir í
vopn sem getur gert heil héruð
óbyggileg. Með þessu fyrirbæri
réttlætti Churchill það að
Bretar yfirgefa nú hina miklu
herstöð sína á Súeseiði. í raun
og veru var hann að segja að
herstöðin á Súeseiði, sem ligg-
ur meðfram skurðinum á 160
km löngu svæði, væri nú svo
berskjölduð að hún hefði enga
raunhæfa þýðingu. . . Munur-
inn á þessu kjarnorkuvopni og
þeim eldri er að nýja sprengj-
an myndar ský úr tiltölulega
þungum ögnum. Vegna þess að
þær eru tiltölulega þungar
detta þær til jarðar við spreng-
ingarstaðinn strax meðan þær
eru enn lifshættulegar."
Ý umræðum á Bandaríkjaþingi
21. júlí í sumar kom það
í ljós, að ugg hefur sett að
fleirum en Churchill og Alsop-
bræðrum við að kynnast áhrif-
um nýjustu kjarnorkuvopna.
Stuart Symington, öldunga-
deildarmaður frá Missouri, var
árum saman flugmálaráðherra
í stjórn Trumans. Hann hefur
því flestum betri aðstöðu til
að fylgjast með því sem er
að gerast í smíði hinna nýju
vopna. Þennan dag hélt hann
mikla ræðu um vígbúnaðar-
kapphlaupið, þar sem hann
taldi að Bandaríkin væru að
dragast aftur úr, og kom í því
sambandi með athyglisverðar
upplýsingar. Symington sagðii
m. a.: „Nú er svo komið, að-
hægt er að framleiða kjarn-
orkuvopn, þar með taldar-
vetnissprengjur, í stórum stíL
og með litlum tilkostnaði.
Skortur á kjarnakleyfum efn--
um setti framleiðslunni áður-
skorður. Nú er sá skortur úr-
sögunni. Brátt getum við fram-
leitt svo mikið af þessum
vopnum, að nægja myndi til
þess að gereyða svæði, sem
er miklu stærra en Banda-
ríkin. Þetta er svo afdrifa-
ríkt vegna þess að úr því að
við getum það geta kommún--
istarnir það líka.
FJrátt verður fyrir hendi nóg:
af vopnum sem eru nógu
aflmikil til þess að gjöreyði-
leggja öll skotmörk, sem gætu
ógnað okkur eða bandamönn-
um okkar, ekki einungis vopna-
verksmiðjur og jarðföst hern-
aðarmannvirki, heldur her-
skipaflota og heri, hvar svo>
sem þeir eru niður komnir.
Brátt munu kommúnistar hafa..
safnað sér svo miklum birgð—
um af þessum gereyðingar-
tækjum, að nægja mun til þess
að svíða í kjarnorkuloga ekki
aðeins borgir okkar og verk—
smiðjur heldur sérhverja fer-
mílu bandarísks lands. Nú vo"f-
ir því yfir okkur takmarkalaus-
eyðingarmáttur vetnisvopn-
anna. Þetta er ekki alveg ný--
tilkomið. En aldrei hefur verið-
skýrt frá því ljóst og hrein-
skilnislega, hvað þessi eyðing-
armáttur vetnisvopnanna merk—
ir. Hann merkir þetta: Dreyf-
ing skotmarka, hernaðarlegra.
eða annarra, er e'kki lengur-
lausn — og nákvæm miðun,.
þessara vopna verður sífellt
þýðingarminni. Svona tröll-
auknar sprengingar á víð og;
dreif geta eytt hvaða þjóð jarð—
ar sem vera skal.“
Oymington á sæti í hermála—
nefnd öldungadeildarinnar.
I umræðunum sem fóru á eftir-
ræðu hans véfengdi enginn.
nefndarmanna, að hann færi...
með rétt mál um eyðingarmátt..
vetnisvopnanna. Nefndarfor-
maðurinn, Leverett Saltonstall,.
mótmælti hinsvegar þeirri á—
lyktun hans, að stórauka bærL
fjárveitingu til hervæðingar-
Bandaríkjanna. Annar af for—
ystumönnum republikana í öld—
ungadeildinni William Know-
land, formaður þingflokksins,,
var á öðru máli og samsinnti.
öllu sem demokratinn Syming--
ton hafði sagt. Umræðunum
lauk með því, og þeir Know-
land og Symington lýstu báð-
ir yfir að þeir teldu það hrein-
ustu fásinnu, að auðvaldsríkin
og sósíalistísk ríki geti búiA
saman í friði til lengdar. Þótt.
þeir segðu það ekki berum
orðum var Ijóst hvert þeir
voru að fara. Þeir telja að
Bandaríkin hafi enn yfirburði
í kjarnorkuvopnum en þeir yf-
Framhald á 9. síöu-
Kort petta birtist í ensku blaði og sýnir hœttusvœðið
í Evró-pu, ef vetnissprengja spryngi í Berlín. Innan
liringsins er pað svœði, sem helryk myndi falla yfir. Mið-
að er við reynsluna af vetnissprengingunni á Kyrraliafi
1. marz síðastliðinn. Hœttusvœðið nœr norður að Þránd-
heimi og suður fyrir Neapel ,vestur á írlandshaf og
austur undir Moskva.