Þjóðviljinn - 22.02.1955, Side 6

€) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 22. febrúar 1955
« vm
þjóovmiNN
Útgefandl: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (éb.)
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarnl Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Xvar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig
19 — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
___________________________________________________________/
Engin vinsiri samvinna möguleg án
Sésíalistaflokksins
Þess sjást nú glögg dæmi að meira og meira vex klofningur-
inn á milli Sjálfstæðisflókksins og Framsóknar, og stjómarsam-
starfið allt virðist í raun og veru hanga á bláþræði, sem þá og
þegar muni slitna. Eitt gleggsta dæmið er leiðari, sem birtist
í Tímanum fyrir skömmu, undir nafninu „Verkföll og vinstri
stjóm” þar sem því er slegið föstu að í raun og vem verði aldrei
hægt að stjórna landinu og atvinnuvegunum af viti nema með
þátttöku verkalýðsins. Enn fremur er því hátíðlega lýst yfir og
beinlínis sagt til Morgunblaðsins, að Framsóknarflokkurinn telji
sig geta tryggt framgang sinna aðaláhugamála, s.s. „réttlátt
\erð á landbúnaðarafurðum, hæfileg framlög til landbúnaðar-
mála, raforkuframkvæmdir og viðskiptafrelsi, jafn vel í sam-
vínnu við verkamenn eins og við Sjálfstæðisflokkinn.“
Hér er auðvitað ekki um neina nýja uppgötvun að ræða, því
nægar staðreyndir liggja fyrir um það að aldrei hefur t.d. verið
unnið á heObrigðari hátt að málefnum landbúnaðarins, heldur en
þegar Sósíalistaflokkurinn, sem fulltrúi verkalýðsins, hafði
mest áhrif á gang þeirra mála. Þannig var t.d. sex manna nefnd-
arsamkomulagið ákveðið fyrir beint tilstilli Sósíalistaflokksins.
Með þvi var í fyrsta sinn viðurkenndur sá réttur bændanna að
afurðaverð þeirra skyldi miðað við launakjör annarra vinnu-
stétta. Þá var enn fremur, þegar Sósíalistaflokkurinn var í rík-
isstjóm, samþykkt sú löggjöf, er einna mestum framkvæmdum
hefur áfram hrundið í sveitum landsins. Enn fremur má benda
á það, að Sósíalistaflokkurinn hefur ætið stutt fast öll lánsf jár-
málefni landbúnaðarins, sem Alþingi hefur um fjallað hin síð-
ari ár og beinlínis haft forgöngu um sum hin mikilvægustu
s.s. framlögin til Búnaðarbankans 1952. Framsóknarflokkurinn
hefur því allan þennan tíma vitað þetta sem yfir er lýst í á-
minnstum leiðara.
En það hefur annað gerzt hin síðustu ár sem veldur þeim
straumhvörfum, er nú þróast í íslenzkum stjónunálum, en sú
þróun stefnir til vinstri sem hver maður sér. Þegar borgaraflokk-
amir þrír tóku höndum saman um stjórnarmyndun árið 1947
og hófu þá einangrunarherferð er þeir hugðust nota til að ganga
milli bols og höfuðs á Sósíalistaflokknum. Þá var sú samvinna
byggð á þeirri von að annaðhvort mundu auðvaldsríkin með
Bandaríkin í broddi fylkingar sigra í „kalda stríðinu", eða
„heitt stríð“ brytist út, og í þvílíkum átökum tækist að ráða
niðurlögum sósíalismans í heiminum, og halda nýlenduþjóðunum
í skef jum. Þá skyldi renna upp gullaldartímabil hinnar íslenzku
borgarastéttar í skjóli hins bandaríska hers á íslandi.
En nú sér hver einasti maður að þróunin hefur beinlínis orðið
gagnstæð þessu. Bandaríkin eru að missa tök sín. Nýlenduþjóð-
imar brjótast undan okinu hver af annarri. Horfumar á stríði
fára stöðugt minnkandi. Þetta gildur um umheiminn. En jafn-
framt hefur sú þróun orðið hér innanl., að stóram hefur vaxið á-
huginn fyrir að eyða sundrangu vinstri aflanna. Alþýðan sem
klofin hefur verið í andstæða hópa er í sívaxandi mæli að koma
auga á það, að sundrang hennar er andstæðingunum einum að
gagni.
Áram saman hefur Sósíalistaflokkurinn barist fyrir þessari
sameiningu. Á síðasta Alþýðusambandsþingi kom árangurinn á-
þreifanlega í ljós. I stjórnarkosningum verkalýðsfélaganna, sem
nú standa yfir er straumurinn til vinstri greinilegur.
Þessar staðreyndir geta ekki farið fram hjá neinum þeim
stjórnmálamanni, sem minnsta snefil hefur af yfirsýn um stjóm-
mál. Yfirlýsingarnar í leiðara Tímans era því bein afleiðing
þessarar þróunar.
Hinsvegar er hér vitanlega alls ekki komið að lokamarki.
Bændastéttin þarf líka að ganga til samstarfs við sameinaða
yerkalýðsstétt. Hennar eigin hagsmunir krefjast þess.
Að vísu er enn þá greinilegt hik og hræðsla hjá leiðtogum
Framsóknarflokksins. Dæmi þess er t.d. hin broslega firra að
skipta verkalýðnum i lýðræðissinna og ekki lýðræðissinna, eða
Sósíalistaflokknum í góða og vonda sósíalista. Þeirri staðreynd
verður ekki neitað að kjarni verkalýðsins fylkir sér um Sósíal-
istaflokkinn og hver sú tilraun er gerð yrði til vinstri stjórn-
armyndunar án hans þátttöku er fyrirfram dæmd til að mis-
takast, vegna þess að hana myndi skorta það afl á bak við sig,
sem vinstri stjóra þarf að hafa, til þess að geta tekið af viti
á málefnum þeim sem leysa þarf. Slíkt afl verður ekki tryggt
með neinu öðru en þátttöku Sósíalistaflokksins. |
Síðasta vika útvarpsins skil-
ur ósköp lítið eftir í lokin. Eg
missti af leikriti sunnudags-
kvöldsins og tel ekki ólíklegt,
að í minningunni væri reisn vik
unnar meiri, ef svo hefði ekki
farið. En hræddur er ég um, að
persónulegum duttlungum sé
ekki einum um að kenna, hve
minningin er sviplítil.
Góðir hlutir á vegum vikunn-
ar voru þessir helztir: Erindi
Sigurðar Þórarinssonar um
Etnu er eitt þeirra mörgu er-
inda okkar ungu vísindamanna,
sem leikmönnum er nautn á að
hlýða. Hefur áður í pistlum
þessum verið lýst ánægju yfir
því, hve hinir ungu fræðimenn
flytja listilega sitt mál og við
alþýðuhæfi, og stendur Sigurð-
ur þar í fremstu röð. — Þá var
erindi Gylfa Þ. Gíslasonar um
tónlist mjög skemmtilegt. Ættu
fleiri hagfræðingar að taka
hann til fyrirmyndar í því að
hætta að tala um hagfræði, en
tala heldur um eitthvað annað,
sem þeir kynnu að hafa vit á.
— Kynning söngvara hjá Guð-
mundi Jónssyni er mjög vel
þegin af þeim, sem hafa þó
nokkra hæfileika til að njóta
sönglistar, en ekki mjög mikla
og takmarkaða þekkingu til
þeirra hluta. Nokkur orð um
verkin, sem með er farið, eða
söngvarana, sem flytja, er
nokkur hjálp til að njóta söngs-
ins betur en ella, og ekki sízt
þegar svo skemmtilega er flutt
sem Guðmundur gerir. Þessar
gömlu plötur, þótt gallaðar séu
orðnar eða hafi verið gallaðar
frá upphafi, er óþarfi að af-
saka, því að aðrar plötur sams
konar og kynntar á sama hátt
eru vissulega víða vel þegnar.
— Spurningar og svör um nátt-
úrufræði voru með allra hug-
þekkasta móti hjá Ingimar Ósk-
arssyni, og er þá mikið sagt. —
Erindi Guðmundar Þorláksson-
ar um lífið í fjörunni var ákaf-
lega fróðlegt og ágætlega sam-
ið. — Fréttaauki frá Sameinuðu
þjóðunum um kynþáttadeiluna
í Suður-Afríku var mikið fagn-
aðarefni, sennilega að einhverju
leyti vegna þess, að i minning-
unni lifir enn óskaplegt erindi,
sem flutt var í útvarpið fyrir
nokkrum árum um sama efni.
Sigurður Magnússon er fyrsti
íslenzki fréttamaðurinn hjá
Sameinuðu þjóðunum, sem flutt
hefur þaðan fréttir á siðaðan
hátt.
Dagur og vegur var nokkuð
með sérstöku sniði að þessu
sinni hjá Magnúsi Á. Árnasyni
listmálara. Hann var allan tím-
ann inni á sviði sinnar sérgrein-
ar, og fór vel á því. Fátt mun
verða minnisstæðara af því,
sem sagt hefur verið í þeim
þætti fyrr og síðar en það, sem
Dtvarpið
síðustu viku
hann sagði um líkneski Reykja-
víkurborgar, og er það þarft
verk að taka þau fyrir á opin-
berum vettvangi á svo látlaus-
an og skýran hátt, sem Magnús
gerði. Þá er hann sá eini sem
hefur reynzt maður til að draga
listamannadeiluna inn í umræð-
ur á þann hátt, sem ekki hefur
verið til leiðinda og sæmandi
tragik þess máls. Það er bjarmi
hreinnar manngerðar yfir orð-
um Magnúsar. —
Björn Th. Björnsson var ekki
maður til að handleika þá deilu
á réttan hátt. Erindi hans úr
heimi myndlistarinnar var lé-
legt og allra sízt til þess fallið
að gefa innsýn í nýjar lista-
stefnur, sem þó virtist helzt
eiga að vera tilgangur þess,
til þess var tætingurinn allt of
mikill og ergelsi út af óvinsam-
legum viðtökum, sem hin nýj*
list hefur víða átt að mæta.
Erindi Þorsteins Einarssonar
um himbrimann var fróðlegt
og skemmtilegt. Það mætti
gjarnan koma í barnatíma
vegna fuglasöngsins. Hér á
heimili varð mikil sorg í brjóst-
um þeirra, er sofnaðir voru,
þegar þeir næsta morgun fengu
að heyra það, hve fuglarnir
hefðu sungið mikið í útvarpið.
— það var mikill og átakan-
legur fróðleikur í frásögn Sig-
urðar Arngrímssonar um snjó-
flóðin á Seyðisfirði fyrir 70 ár-
um og efnið var saman tekið
á viðfelldinn og réttan hátt.
Magnús Guðmundsson las of
mikið úr Varabálki Sigurðar frá
Heiði. Það er mjög þarft að
vekja eftirtekt á þessu merki-
lega verki, en hefði þurft að
gera meira að því að velja úr
því á víð og dreif og hafa magn-
ið nokkru minna, svo að lest-
urinn yrði ekki þi’eytandi —
Þorraþrællinn hans Ara Arn-
alds var ultrarómantískur, forn
og fagur, gaman að hlusta á
hann í umbúðum hins klass-
iska stíls og máls. —
Eg get hugsað, að mörgum
hlustendum hafi þótt mikið
koma til sögu Guðmundar Dan-
íelssonar af frú Pálinu. Það var
einn rokna reyfari, fjörlega
skrifaðUr og án allrar vand-
virkni. Eg hélt um skeið, að nú
ætlaði Guðmundur að skrifa
góða hádramatíska sögu, en svo
hætti hann við það og sló öllu
upp í tiltölulega ódýrt grín.
Guðmundur er einn þeirra
manna, sem minnsta virðingu
ber fyrir meðfæddum gáfum
sínum.
Kafli úr Gösta Berlings saga
var góður kvöldlestur. Erindi
Jakobs Gíslasonar um rafmagns
tækni er bezti fræðsluþátturinn
sem ég hef heyrt til þessa, og
er gott að mega hyggja til fram-
halds.
G. Ben.
20 mlllj. kr. ftll mútustarfseml
Fyrirspum sú sem Einar Ol-
geirsson flutti á Alþingi um
greiðslurnar til bandaríska
sendiráðsins hefur að vonum
vakið mikla athygli, og ekki
síður hitt að viðskiptamálaráð-
herra fór undan í flæmingi
þegar málið var rætt. Hér er
óneitanlega um mjög alvarlegt
mál að ræða. Sendiráð Banda-
ríkjanna hefur fengið greiddar
20 milljónir króna á undan-
förnum árum, auk þess sem
það hefur auðvitað fengið
venjulegar yfirfærslur til þess
að standa straum af kostnaði
sendiráðsins hérlendis. Þessar
tuttugu milljónir króna hefur
sendiráðið fengið að hagnýta
algerlega að eigin geðþótta:
með því er ekkert eftirlit.
20 milljónir króna er mikið
fé — það er því sem næst árs-
kaup 700 Dagsbrúnarmanna.
Og maður þarf ekki að vera í
vafa um hvernig féð hefur ver-
ið hagnýtt; það hefur verið
notað til þess að styrkja að-
stöðu Bandaríkjanna hérlendis
og greiða götu fyrir sívaxandi
ásælni. Verulegum fúlgum hef-
ur verið varið til njósnastarf-
semi þeirrar sem Bandaríkin
hafa skipulagt hérlendis, en það
mun nú láta nærri að sendi-
ráðið hafi spjaldskrá yfir alla
íslendinga. Við þá iðju hefur
sendiráðið notið dyggilegrar —
og vel launaðrar — aðstoðar
hernámsflokkanna.
Þó hafa eflaust ennþá stærri
upphæðir verið notaðar í bein-
ar mútur, bæði til einstakra
manna og stjórnmálasamtaka.
Með því hafa Bandaríkin ekki
aðeins fengið framgengt ýms-
um áhugamálum sínum, heldur
einnig öðlazt tangarhald á
þeim aðilum sem fé hafa þeg-
ið. Sá sem einu sinni hefur
þegið mútur á erfitt með að
losna nokkru sinni framar úr
þeim gapastokki. Bandaríska
sendiráðið mun ekki sízt hafa
lagt áherzlu á þennan þátt
starfsemi sinnar nú undanfar-
ið, þegar andstaðan gegn her-
náminu hefur farið sívaxandi
innan sjálfra hernámsflokk-
anna; það hefur auðvitað talið
það mjög mikilvæga fjárfest-
ingu að styrkja agenta sína
sem mest og bezt.
Þar sem ekkert eftirlit er
með því hvernig sendiráðið
hagnýtir milljónatugi sína er
auðvitað erfitt að rekja mút-
urnar og færa sönnur á þær
hverju sinni. Fji almenningur
getur þó verið fullviss um það,
að hverju sinni sem einstak-
lingar eða stjórnmálasamtök
hernámsflokkanna hefjast
snögglega og skýringalaust úr
basli í ríkidæmi, eru pening-
arnir komnir frá bandaríska
sendiráðinu. Allir vita að Morg-
unblaðið fékk marsjallfé til
þess að efla starfsemi sína —
og ef til vill kemur röðin senn
að öðrum flokkum, sem banda-
ríska sendiráðið telur veikari
fyrir en íhaldið.