Þjóðviljinn - 08.03.1955, Side 6

}B) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 8. marz 1955
Eiióoviuinn
Útgefandl: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarnl Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Xvar H. Jónsson, Magnús Torfl Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintaklð.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
! Rísum gegn spillingunni
1 Þeir menn sem svíkja þjóð sína, stela fullveldi hennar,
ræna landsréttindum hennar hafa einnig látið af hönd-
um sál sína og samvizku. Þeir verða aldrei samir menn
aftur og brátt verður spillingin sérkenni þeirra og innsta
eðli. Við íslendingar lifum nú tíma mikillar spillingar,
hvert sem litið er í þjóðlífinu blasa viö hneykslismál,
þjófnaður, mútur, svik — en hina sálfræðilegu skýringu
þessa ástands er að finna í hernámi landsins; þaðan er
komin hin siðferöilega upplausn sem gegnsýrir yfirstétt-
ina.
Það líður varla sá dagur að ekki verði uppvíst um nýtt
fjármálahneyksli. Mánuðum saman hafa menn rætt mál
verzlunar einnar í Austurstræti, en við það mál eru riðnir
ýmsir æðstu menn þjóðarinnar, bankar landsins og hin
fjölmenna stétt okrara sem nú lifir gullöld í höfuðborg-
inni. Þræðir þess hneykslis liggja víða, og eru m.a. sam-
grónir ýmsum stjórnmálaátökum, svo sem forsetakosn-
ingunum. Lögleysurnar munu vera margar og víötækar,
og þar væru sakborningar og sjálfdæmdir: embættis-
menn, fjármálamenn og eigendur fyrirtækisins. En það
er ekkert í málinu gert, hinir seku em svo voldugir að
þeir geta skotið sér undan réttarrannsókn og meira að
segja þrúgað okrurum til þess að gefa eftir af skuldum
sínum!
' En þótt dómsmálaráðherra landsins sé gætinn í störf-
um kemst hann ekki að heldur undan því að réttarkerfið
fái spillinguna til einhverrar athugunar. Ekki var fyrr
búið að selja SÍS reitur verzlunarinnar við Austurstræti
en kunnur löggiltur endurskoðandi og fasteignasali var
gripinn fyrir okurstarfsemi, fjárkúgun og hverskonar
svindl. Bíður hann nú dóms sem fulltrúi auðmannastétt-
arinriar í Reykjavík; starfsaðferðir hans em í engu ó-
venjulegar, hann hefur aðeins verið full ógætinn og ekki
haft nægilega sterkan bakhjall.
Og nú hefur einn af kunnustu skólamönnum Iandsins,
maður sem hefur átt að vera andlegur leiðtogi æskulýðs-
ins og fyrirmynd, reynzt uppvís að stórfelldu fjárhags-
hneyksli; hundruð þúsunda hafa horfið úr sjóðum skóla
þess sem honum var trúað fyrir, á sama tíma og hann
hefur haldið orðfagrar ræður yfir unglingum þeim sem
áttu að hlíta andlegri tilsögn hans. Þessi sami æskulýðs-
leiðtogi var auk þess einn helzti fomstumaður eins af
stjórnmálaflokkum landsins — og beitti sér þar mjög
fyrir því að flokkurinn styddi hernámið.
" Þetta em aðeins þrjú dæmi af fjölmörgum; flest kemst
aldrei upp; fæst fer til rannsóknar og dóms. En það er
fyrir löngu orðið mál að almenningur rísi upp gegn spill-
ingunni og soranum, ef ekki á að gera ísland að þjóð-
félagi gangstera og bófa.
Það er verkefni alþýðunnar, fólksins í Iandinu að gera
hreint á íslandi, moka flór spillingarinnar og reka bófana
á dyr. Og þess sjást einnig skýr og ótvíræð merki aö heil-
brigð öfl þeirra flokka sem alþýðan hefur stofnað efli
samstöðu sína. Krafan um einingu verkalýðsins, krafan
nm vinstri samstöðu fer eldi um landið, og gegn hermi
verður ekki staðið til lengdar. Ein brýnasta röksemdin
er einmitt sukkið og braskið og óheilindin í viðskipta-
lífinu, í opinbem lífi — og jafnvel í skólum og uppeldis-
stofnunum eins og dæmin sanna. Allt það sem heilbrigt
er og jákvætt í íslenzku þjóðlífi þarf að sameinast til
átaka.
En fyrst og síðast: Það þarf að létta hemáminu af
.Jþjóðinni — undirrót spillingar og upplausnar og siðleysis,
f þessari viku voru ýmsir
hlutir býsna góðir og umtals-
verðir, og missti maður þó af
nokkrum, sem manni var eftir-
sjá að og maður gat hugsað að
ekki hefðu staðið að baki
því bezta, sem hlýtt var á.
Óskaerindið Undirdjúp hafsins
í meðförum Hjartar Halldórs-
sonar og nýi þátturinn hans
Rúriks Haraldssonar Hvað er
nú á seyði hurfu ekki úr hug-
anum, þegar maður ráðstafaði
þeim kvöldum annarsstaðar en
við viðtækið og maður sleit
sig ekki frá þeim án nokkurs
sársauka.
Kvöldvaka fimmtudagsins var
ágæt eins og sú næsta þar áð-
ur. Hallgrímur Jónasson og
Jónas Árnason svíkja engan, og
komi þeir báðir sama kvöldið,
þá er ekkert efamál, að við öðl-
umst skemmtilega kvöldstund.
Ferðalög með Hallgrími um
öræfi landsins eru alltaf lær-
dómsrík, og þau eru meira,
maður nýtur lína og lita í um-
hverfinu og sogast inn í líf
ferðafélaganna og teygar í sig
andrúmsloft margra alda þjóð-
sagna um lítt þekkt dularlönd
óbyggðanna. — Jónas Árnason
er engum líkur um snilld í frá-
sagnastíl. Þegar hann ferðast,
þá er hann ekki fyrst og fremst
að ferðast, hann er að hlusta
lífið, og það er eitt, að hann
heyrir öðrum mönnum betur,
svo að ekkert æðarslag lífsins
er yfir eða undir skynvidd hans
frá sjónarmiði okkar venju-
legra manna, en hitt er annað
og enn meira, að hann er allra
manna mestur snillingur í því
að skilja það, sem hann heyr-
ir, og meta, hvað vert er frá-
sagnar, og velur hann þá títt
þann kost að færa til frá-
sagnar það, sem öðrum sést
yfir að frásagnar sé vert, og
lýkur upp fyrir okkur leyndar-
dómum hversdagshlutanna. Jón-
as Árnason er ótvirætt í
fremstu röð okkar ungu lista-
manna.
Þannig fengum við á fimmtu-
daginn tvo framúrskarandi
ferðaþætti, annan til lands og
hinn til sjós. Á þriðjudaginn
fengum við þriðja ferðaþátt-
inn, og stóð hann hinum sízt
að baki. Þar var farið um
fjarlæg lönd meðal framandi
þjóða með Rannveigu Tómas-
dóttur. Hún er okkur hlust-
endum að ágætu kunn frá ferð-
um sínum vestur um haf. Nú
fór hún með okkur í austurveg
og hefur ekki förlazt frásagnar-
listin. Hún stendur áðurnefnd-
um ferðamönnum ekki að baki
með skynjun þess, hvað fremst
stendur að frásagnargildi. En
hún stendur fremst allra ferða-
sagnahöfunda um dramatíska
byggingu frásagnarinnar, áhrif
frásagnarinnar fara hækkandi
eftir því er á líður og ná
sínu hæsta risi í lokin.
Það var kynnt svo eitt at-
riði kvöldvökunnar, að lesnar
yrðu ferskeytlur eftir Jóhannes
Örn Jónsson á Steðja. Það var
vægast sagt mjög villandi
kynning. Broddi Jóhannesson
las söguljóð eftir þennan höf-
und, um stúlkubarnið, sem eitt
lifði eftir á býli í vík, sem
skerst inn í sæbrött f jöllin milli
Eyjafjarðar og Skjálfandaflóa
og hafði til sambýlis nokkrar
vikur lík foreldra. sinna ein
saman. Ljóðið var vel gert á
gamla vísu, þrungið tragískum
krafti. En svona ljóði þarf að
fylgja formáli, þá er þess enn
betur notið. Það á að segja
eitthvað frá höfundi og hve-
nær kvæðið er ort. Það á að
skýra frá því, á hvaða tíma
þessi atburður á að hafa gerzt,
og þó var sérstök nauðsyn að
segja frá því, hvar bær þessi
var og hvernig þar er um-
horfs í næsta nágrenni. Þar
sem víkin heitir Keflavík, þá
munu sumir í upphafi þegar
hafa leiðzt nokkuð afvega. En í
sambandi við þetta ljóð er ekki
sama í hvaða Keflavíkinni
maður rær.
Þá var erindi Þorsteins M.
Jónssonar, sem flutt var eftir
hádegi á sunnudaginn, í betri
erinda röð. Þorsteinn er einn
þeirra allt of fáu manna, sem
hafa gert sér grein fyrir því,
hvað þjóðsögur eru og í hverju
gildi þeirra er fólgið, og hann
setur skýrlega fram sitt mál. —
Björn Th. Bjömsson var úti á
einu sínu ágæta hliðarspori í
heimi myndlistarinnar og
kynnti okkur með prýði forn-
menjar á Keldum. — Jón Að-
alsteinn Jónson ræddi enn um
íslenzku mállýzkurnar og leiðir
í hverjum þætti fram ný atriði
um málvenjur fyrr og síðar, í
ýmsum byggðarlögum og flutn-
ing þeirra í milli, til mikillar
ánægju þeim, sem unun hafa
af að fylgjast með þróun tungu
okkar. — Árni Böðvarsson
slakar ekki á kröfunum um
réttan framburð málsins og hef-
ur greinilega næmt eyra. Hann
gerir nú harða hríð að afbök-
un hins sterka norðlenzka
framburðar á k, t og p í enda
orðstofna. Mér kemur dálítið
á óvart, að hann skuli aldrei
hafa minnzt á framburðinn
syntur í staðinn fyrir syndur,
en það er fastur framburður
í einhverjum héruðum norðan-
lands og kennarar rekast á
hann í stílum. Að framburðar-
villunni í þessu orði þyrfti Árni
að gera harða hríð. Sama villa
er að leggja undir sig orðin
að pj%da og pynding. Frétta-
stofan hefur staglazt á pynt-
ingum þessa vikuna, og þykir
henni sjálfsagt ekki ástæða til
að draga úr tannkraftinum,
þegar rætt er um framferði
komma í Kóreu.
Þátturinn um daginn og veg-
inn var nú með ágætum hjá sr.
Gunnari Árnasyni, vandlega
saminn af alvöruþunga. Um-
ræða hans um hjónaskilnaði
vitnaði um víðsýni og skilning,
og ádrepa hans á Fréttastofuna
fyrir hennar sjúklega stríðsæs-
ingafréttaflutning er eitt hið
hákristilegasta, sem ég hef
heyrt koma út úr þjónandi
presti árum saman. Skora ég
hér með á biskup landsins og
alla þjónandi presta kirkjunnar
sem að Útvarpinu komast, að
taka fullum rómi undir við
þennan brautryðjanda og gera
þá hina sömu hrið að frétta-
flutningi Útvarpsins og gerð
hefur verið að undanförnu að
glæpakvikmyndum og glæpa-
timaritum og láta ekki staðar
numið, fyrr en yfir lýkur. Því
að hvað er hin sóðalegasta
glæpakvikmynd og hvað er hið
viðbjóðslegasta glæpatímarit
að siðspillandi áhrifum fyrir
eldri og yngri móts við fréttir
útvarpsins? — Aldrei þessu
vant var dálítið gaman að þætt-
inum Hæstaréttarmál. Það
blandaðist inn í hann þjóð-
sagnafræði, og rétturinn var
settur inni á reginöræfum.
Það ætti að vera til athugunar
hvort Hæstiréttur ætti ekki að
fá fast aðsetur sem lengst inni
í óbyggðum.
Fréttaaukar hafa verið ó-
venjulega hugðnæmir í þessari
viku. Þeir hafa nú aldrei þessu
vant haldið sér að mestu utan
við daglega stéttabaráttu, en
í þess stað koma fréttir um fræ
frá Rússlandi, svo sem draum-
ur var Sigurðar búnaðarmála-
stjóra fyrir fjórðungi aldar. Og
svo kom Haraldur Björnsson
leikari í ferskleik aldamótanna
og Herdís Þorvaldsdóttir í ynd-
isteik allra alda.
Sunnudagskvöldið var undur
þægilegt með Cavallería Rusti-
cana, og gamansagan, sem Hild-
ur Kalman las að óperunni lok-
inni, er með allra beztu gaman-
sögum sem manni gefst kostur
að heyra. Ekki er rétt, þótt lítt
vilji maður leggja til tónlistar-
mála, að láta ógetið fimbulbassa
Jóns Sigurbjörnssonar á mánu-
dagskvöldið og hinna indælu
laga Þórarins Guðmundsosnar,
sem sungin voru flest af ó-
þekktri söngkonu, Guðfinnu
Jónsdóttur, á hinn ákjósanleg-
asta hátt.
Þar sem Helgi Hjörvar getur
þess, að hann ætli að ræða sér-
staklega um flutning útvarps-
sögunnar mánudag í næstu
viku, þá verður beðið til næsta
þáttar að láta í ljós mikla á-
nægju með söguna og flutning
hennar.
G. Be-n.
Salan í fullum gangi |
Höfum jeppa, sendi-, fólks- og vörubifreiðar
til sölu. s
■
9
Talið ávallt fyrst við okkur
Opið daglega kl. 9.30—19.00.
Höfum kaupendur aö góðum og nýjum bifreiðum
m
m
m
m
Bifreiðasalan
Ingólfsstræti 7, sími 80062.