Þjóðviljinn - 08.03.1955, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 8. marz 1955 — ÞJÖÐVILJINN — (7
Barátta okkar getur
ráðið úrslitum

Vífilsstaðahæli
Áuðu rúmin
„Milli 50 og BOsjúkrarúm eru nú
auð á Vífilsstaðahæli"
Ekki alls fyrir löngu birtu
sum dagblaðanna útdrátt úr árs-
skýrslu Ríkisspítalanna. Segir
þar, að nú um s.l. áramót séu
milli 50 og 60 sjúkrarúm auð
á Vífilsstaðahæli. Ennfremur að
um 20 rúm séu auð á Kristnes-
hæli. Síðan koma bollalegging-
ar um það, að athugandi sé
að leggja Kristneshæli niður
sem berklahæli og flytja þá,
sem eftir eru þar til Vífilsstaða.
Margir tóku þetti. sem hug-
leiðingar blaðamanna, þar til
blöðin „Dagur“ og „Tíminn“
skýra frá því 9. og 10. f. m.,
að það sé ætlun stjórnarvald-
anna að leggja Kristneshæli
niður sem berklahæli og gera
það að geðveikraspítala, en
flytja berklasjúklingana að
norðan til Vífilsstaða. Er frá
því sagt, að heilbrigðisyfirvöld-
in séu væntanleg norður til
þess að athuga málið.
Fréttir þessar hafa að vonum
vakið mikla athygli og eflaust
orðið öllum hugsandi mönnum
mikið gleðiefni — svo þung í
skauti sem berklaveikin hefur
verið þjóð vorri. Ofangreindar
tölur ,sýna ljósar en langar
orðræður, hve farsæll árangur
hefur orðið af baráttunni við
berklaveikina. Og þær ættu að
minna oss á, hverja þakkar-
skuld þjóðin á ógoldna þeim
mönnum, sem þar voru og eru
enn að verki.
Ekki fer þó hjá því að gera
verði nokkrar athugasemdir við
téðar fréttir, í allri vinsemd.
— í ársskýrslu Ríkisspítalanna
segir, að sjúkrarúm á Vífils-
staðahæli séu 198 en sjúklinga-
fjöldi um s.l. áramót hafi verið
143— og því muni nú „allir
Kristneshælissjúklingarnir (58)
komast hæglega fyrir á VífUs-
stöðum“. (Þjóðviljinn). *
Þetta virðist nú ekki svo
mjög fjarri sanni, að 201 sjúkl-
ingur komist hæglega fyrir í
198 rúmum — enda frá því
skýrt í Degi og Tímanum, að
búist sé við því að 20 sjúkl-
ingar frá Kristnesi og 40 frá
Vífilsstöðum muni útskrifast til
viðbótar næstu mánuði — (ekki
er frá því skýrt, hve margir
muni leggjast inn á sama tíma
— enda sjálfsagt erfitt að
segja um það).
En hvað um auðu rúmin?
Fyrsti verulegi áfanginn í
baráttunni við berklaveikina á
landi hér er bygging Vífilsstaða-
hælis á árunum 1908—1910.
Hælið var byggt fyrir atbeina
félags áhugamanna — Heilsu-
hælisfélagsins — og fyrir frjáls
framlög þjóðarinnar. Vifilsstaða-
hæli, sem nú er brátt hálfrar
aldar gamalt, er óvenju ljós
vottur um stórhug þeirrar kyn-
Eftir
Árna Gnðmundsson
úr Eyjum
slóðar, er hæst bar eftir alda-
mótin síðustu. — Traust bygg-
ing, virðuleg, stílhrein, byggð
af handafli einu saman, há og
reisuleg — einn af vorboðum
nýrrar aldar, íslenzkrar endur-
reisnar, eftir aldalanga niður-
lægingu.
í ársriti „Heilsuhælisfélags-
ins“ árið 1912 er nákvæm lýs-
ing á hælinu ásamt uppdrátt-
um, er gert hafði Rögnvaldur
Ólafsson byggingameistari. Ger-
ir hann þar grein fyrir húsa-
skipan allri, þ. á. m. sjúkra-
stofum og fyrir hve mörg rúm
hver stofa sé ætluð, allt miðað
við rúmmetrafjölda pr. sjúkl-
ing, að sjálfsögðu samkvæmt
ráðandi kröfum í því efni á
þeim tíma.
Samkvæmt þessari lýsingu R.
Ó. (og þegar allar síðari breyt-
ingar á húsaskipan eru tekn-
ar til greina) hafa hinir ágætu
brautryðjendur fyrir hartnær
hálfri öld litið svo á, að Vífils-
staðahæli gæti rúmað 113
sjúklinga — eða mest 133, ef á
þurfi að halda (með því að
gera 20 einsmannsstofur að
tveggjamannastofum). En hvað
þá um þessi 198 rúm, sem
talað er um í skýrslu Ríkisspít-
alanna?
Það skapaðist neyðarástand í
þessum málum. Berklaveikin
var útbreiddari en svo, að
þetta eina hæli gæti leyst all-
an vandann — og brátt varð að
þrengja að. Það varð að setja
8 rúm í hverjá 6-mannastofu, 4
í 3ja-mannastofumar og 3 í
einsmannsstofurnar. Með þessu
móti var hægt að koma 185
sjúklingum í hælið — eða 52
fleiri en talið var hugsanlegt
fyrir nærri hálfri öld. Auk
þessara 185 hafa svo milli 10
og 20 sjúklingar verið í bráða-
birgðahúsnæði utan við hælið.
Þegar á allt er litið mun
sjúklingafjöldi í hælinu nú
vera svipaður og talið var 1908
að hann gæti mestur orðið, ef
á þyrfti að halda, miðað við
ca. 20 rúmmetra pr. sjúkling
á sjúkrastofum. M. ö. o.: sam-
kvæmt áliti íslenzkra braut-
ryðjenda í heilbrigðismálum á
fyrsta tug aldarinnar eru nú
engin auð rúm á Vífilsstöðum.
Ég vildi ekki láta hjá líða að
vekja athygli á þessu sjónar-
miði og jafnframt varpa fram
þeirri spurningu, hvort íslend-
ingar séu raunverulega þannig
á vegi staddir í dag, að nauð-
syn þyki að hverfa aftur til
aldamótanna, þegar vega og
meta skal þörfina fyrir „lífs-
rúm“ handa fólki — jafnvel
þótt berklaveikt sé.
Mér er Ijóst, að heilbrigðis-
stjórninni muni mikill vandi á
höndum, þar sem er hin brýna
þörf aukins húsnæðis fyrir geð-
bilað fólk — en það er bara
svo brýn þörfin fyrir aukið
húsnæði, bæði handa sjúkum
og heilbrigðum, að slík ráð-
stöfun yrði trúlega skammgóð-
ur vermir og lítil lausn á alls-
herjar húsnæðisleysi þjóðarinn-
ar.
Einhver mun kannski segja
sem svo, að það sitji ekki á
sjúklingum á opinberu fram-
færi að taka til máls um þessa
hluti; þeim mönnum vil ég
óska þess af alhug, að þeir
megi sem lengst halda góðri
heilsu. Hinsvegar sé ég ekki
annað en að einhver sjúklingur
verði að benda á þessar stað-
reyndir, úr því aðrir verða ekki
til þess.
Frá sjónarmiði sjúklinganna
horfir málið þannig við, að
þverrandi berklaveiki í landinu
ætti að geta orðið til þess, að
rýmkað væri um þá, sem enn
eru eftir, en ekki væri stöðugt
viðhaldið bagalegum þrengsl-
um, sem stöfuðu af algeru
neyðarástandi, meðan það var.
Vonandi eru þeir tímar ekki
langt undan, að hér þurfi ekk-
ert berklahæli, en ég tel ekki
tímabært enn þá — af mörg-
um ástæðum — að leggja Krist-
neshæli niður að svo stöddu,
enda er ég þess fullviss, að
heilbrigðismálastjórnin .muni
skoða hug sinn vel um, áður
en hún grípur til þess ráðs.
Með þökk fyrir birtinguna.
Menningar og friðarsam-
tökum íslenzkra kvenna hefur
borizt eftirfarandi ávarp í til-
efni af alþjóðabaráttudegi
kvenna, 8. marz:
Konur og mæður í öllum
löndum!
Stjórn Alþjóðasambands
lýðræðissinnaðra kvenna, sem
á þessu ári minnist 10 ára af-
mælis síns, sendir ykkur hlýj-
ar kveðjur í tilefni af 8. marz,
alþjóðabaráttudegi kvenna. —
Jafnframt fylgja óskir stjórn-
arinnar um hamingju og vel-
ferð ykkur og ættingjum ykk-
ar til handa, óskir um að þið
njótið réttinda ykkar sem
borgarar og mæður og að frið-
ur megi haldast í heiminum.
I 45 ár hafa konur nú
haldið 8. marz hátíðlegan í
anda samstarfs og vináttu
þjóða á milli. Á þessu ári eru
mæður þó mjög kvíðafullar
vegna þeirra ógna, sem vofa
yfir heiminum. Stríðsæsinga-
menn reyna að stofna til
nýrra árekstra í Asíu og Evr-
ópu, með því að reisa her-
stöðvar og undirrita samninga
sem ógna heimsfriði. Ef á-
greiningur meðal þjóða magn-
ast myndi það leiða til heims-
styrjaldar — atómstyrjaldar,
sem hefði hinar liörmulegustu
afleiðingar fyrir núlifandi
kynslóð og afkomendur lienn-
ar.
Baráttan fyrir friði er al-
menn og sterk og vex með
degi hverjum. í þeirri bar-
áttu hafa konur þýðingar-
miklu hlutverki að gegna. Þær
hafa ásett sér að berjast móti
glæpsamlegu athæfi þeirra
manna, sem hvetja til styrj-
aldar. Með hverju ári gera
þær sér betur ljóst hvílík á-
byrgð hvílir á þeim. Þær
verða æ betur varar við á-
hrif starfs síns og þær heyja
harða baráttu fyrir því, að
mannkynið fái að lifa ham-
ingjuríku lífi og friður geti
haldizt.
Konur og mæður í öllum
löndum!
Hver sem kann að vera
uppruni okkar, hver sem kann
að vera stjómmálaskoðun
okkar, trúarbrögð og staða í
þjóðfélaginu, verðum við að
sameinast og vinna að því
hlið við hlið að bera sigur
af hólmi í baráttunni fyrir
réttlæti og mannúð í garð
allra þjóða. Við verðum að
mótmæla verðhækkunum og
þungri skattaálagningu. Við
verðum að halda áfram bar-
áttunni fyrir launajafnrétti,
svo að allar konur megi að
lokum fá fulla viðurkenningu
á réttindum sínum í þjóðfé-
laginu, hvort sem er á opin-
berum vettvangi eða innan
heimilisins.
Við skipum okkur við hlið
kvenna í nýlendunum og í
öðrum frumstæðum þjóðfélög-
um í baráttu þeirra fyrir betri
lífsskilyrðum og Víðtækari
réttindum, og við styðjum
undirokaðar þjóðir í frelsis-
baráttu þeirra.
Við verðum einnig að taka
undir ávarp Heimsfriðarráðs-
ins, er það mótmælir harðlega
notkun og framleiðslu vopna,
sem geta í einu vetfangi orðið
þúsundum manna að bana.
Við krefjumst þess, að kjarn-
orkan verði notuð í þágu frið-
samlegra þarfa, tit heilla
mannkyninu.
Við verðum að tryggja þaö
að ágreiningsefni þjóðanna
verði rædd af mönnum, sem
leita friðsamlegra úrlausna
vandamálanna, eins og gert
var í Genf, þegar bundinn
var endi á styrjöldina í Indó-
Kína.
Við verðum ennfremur að
vinna að almennri afvopnua
og vinsamlegum samskiptum
milli þjóða.
Konur og mæður í öllura
löndum!
Barátta okkar getur ráðið
úrslitum um hver framtíð
afkomenda okkar verður. Við
skulum leggja alla krafta okk
ar í að vinna fyrir Alþjóða-
ráðstefnu mæðra. Sú ráð-
Framhald á 11. síðu.
Skólanefnd Verzlunarskóla Islands
þakkar framlag V.R. til skólans
Skólanefnd Verzlunarskóla íslands þakkar hið rausnar-
lega framlag til skólans, sem samþykkt var að veita
honum á síðasta aðalfundi Verzlunarmannafélags Reykja-
víkur, í sambandi við brottför atvinnurekenda úr félag-
inu.
Sérstaklega vill skólanefnd
þakka forsvarsmönnum at-
vinnurekenda og formanni og
stjórn V. R. fyrir hinn góða
hug þeirra til skólans.
Gjöf þessi, — sem vissulega
er í anda og stefnu þeirra
manna er stofnuðu V. R., —
er Ikærkomin fyrir skólann,
ekki sízt þar sem hann stendur
nú á tímamótum og þarfnast af
brýnni nauðsyn aukins fjár-
magns til endurbóta og aukn-
ingar á húsakosti sínum. Skóla-
hús Verzlunarskólans er fyrir
löngu orðið of lítið svo marg-
ir verða árlega að hverfa frá
þessum ■ vinsæla skóla, en við
það bætist tilfinnanleg vöntum
á húsnæði fyrir félagslíf nem-
enda allt, verklegt nám og
námskeið.
Með gjöfum sem þessari er
stuðlað að því að Verzlunar-
skóli Islands geti sinnt hlut-
verki sínu, svo samboðið sé
hinni 100 ára gömlu, frjálsu
verzlunarstétt í landi voru, og
það er von forráðamanna skól-
ans að það mark sé ekki langt
undan. Þá munu bæði laun-
þegar og atvinnurekendur í
verzlunarstétt fá verðugar
þakkir fyrir stuðning sinn við
menntastofnun sína.
Form. skólanefndar.