Þjóðviljinn - 04.12.1955, Qupperneq 6

8) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagui' 4. desember 1955
Lcikfélag Akureyrar
Þrír eismmeim
eítk LáWIáNCE DU GáiB PE&GH Leikstjóri Jónas Jénasson
------------------------------------------------v
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu
— Sósíalistaflokkurinn —
C------__--------------------/
Ofugmæli
í forustugrein Morgunblaðsins
í gær má lesa þessar setningar:
„Kommúnistar hafa undanfar-
in ár beint allri orku sinni
að því að skapa efnahagslega
upplausn og hrun í landinu.
Ailur málflutningur þeirra hefur
miðað að því, að telja þjóðinni
trú um að afkoma bjargræðis-
vega hennar skipti engu máli
fyrir hag hennar.“
Ollu algerara öfugmæli er vart
hægt að hugsa sér. Sósíalista-
flokkurinn — sem Morgunblað-
ið nefnir jafnan kommúnista —
hefur einu sinni átt sæti í rík-
isstjórn og sýnt þjóðinni og
sannað stefnu sína og starfs-
■aðferðir í efnahagsmálum. Allt
atvinnukerfi landsmanna hafði
þá um langt skeið verið mótað
af stöðnu.n og afturför, togararn-
ir voru úr sér gengnir og marg-
ir að heita má ónýtir, bátaflotinn
ófullkominn, allt fiskvinnslu-
kerfið á frumstigi, farskipaflot-
inn lélegur og annað eftir því.
Það var þá Sósíalistaflokkur-
inn sem kvað upp úr um nýja
stefnu, stefnu framfara, ný-
sköpunar og stórhuga þróunar
í atvinnumálum og það tókst
að mynda ríkisstjóm um þá
stefnu, þrátt fyrir mjög mikla
ándstöðu innan íhaldsflokksins
og Alþýðuflokksins og enda þótt
Framsókn skærist úr leik. Sú
ríkisstjórn umskapaði allt at-
vmnukerfi landsmanna, endur-
nýjaði togaraflotann, bátaflotann
og farskipaflotann, lét gera ný-
tízku frystihus, fiskiðjuver og
síldarverksmiðjur, hleypti fjöri
í húsbyggingar, tryggði öllum
landsmönnum atvinnu við þjóð-
hýt störf og vísaði á bug her-
stöðvakröfum Bandaríkjamanna
1945, Framkvæmdir þessarar
J’ý'!} hafa siðan verið undir-
stáða íslenzks efnahagslífs; menn
þurfa aíeins að imjmda sér
hvernig umhorfs væri í þjóðfé-
láginu ef stefna Sósíalistaflokks-
ins hefði ekki sigrað og nýsköp-
unarstjomin hefði aldrei verið
Tnjmduð.
Þróunin síðan sýnir nákvæm-
lega hið sama. Um leið og sósíal-
istar hættu þátttöku í stjórn
landsins tók að nýju við stefna
afturhalds og niðurlægingar.
Sjávarútvegurinn, undirstaða
efnahagslífsins, er á heljarþröm,
framleiðslan stöðvuð langtímum
saman, togurum hefur fækkað
í tíð núverandi stjórnar og ann-
að er eftir því. Verkin eru ólýg-
in um stefnu sósíalista annars-
vegar og stefnu afturhaldsins
hinsvegar.
Hitt má Morgunblaðið vita að
sósíalistar báru stefnu nýsköp-
uharstjórnarinnar fram til sig-
urs í þágu alþýðunnar, til að
bæta kjör hennar og öryggi, en
ekki til þess að milliliðir og fjár-
málamenn mötuðu krókinn. Sú
afstaða er og verður óhögguð;
Sósíalistaflokkurinn mun aldrei
táka í mál að sigrum alþýðu-
samtakanna sé kastað á glæ til
þess að stór hópur óþurftar-
manna geti haldið áfram að
mergsjúga sjávarútveginn. Öll-
um slikum árásum hefur verið
svarað með harðri baráttu og
svo mun enn verða.
Leikár 1955—'56 á ^kur-
eyri gekk í garð síðastliðið
fimmtudagskvöid með enskum
-gamanleik, „Þrír eiginme:m“
eftir Lawrance du Gard
Peach. Leiknum stjórnar Jón-
as Jóiíasson, nýr laiiduáms-
maður á akureyrsku fjölun-
um. Leikfé’ag Akureyrar hef-
ur að þessu sinni valið efni,
sem vafalaust verður þokka-
sælt meðal fjölcjans, enda er
höfundur leikritsins kunnur
að því að kunna fyrir sér á
því sviði, því að eftir hami
liggja hvorki meira né minna
en 400 útvarpsleikrit og
skorir annarra leikrita og
leikþátta. Einnig he ur hann
ritað mörg kvikmyndahandrit
og því ekki ósennilegt, að
hann ftafi lengt líf margra.
Skammdegi liggur nú yf’r Ak-
ureyri og þess vegna ekki
fjarri að ætla, að Leikfélaginu
hafi gengið ti’litssemi til, þeg-
ar það nú leitast við að hressa
geðið með einhverju af léttara
taginu.
Leikárið fór vel af stað.
Hinn nýi leikstjóri hefur Iagt
alúð við að leiðbeina leik-
fólkinu, og einkum er áber-
andi, hve honum ferst vel að
skapa hraða í rásina, og víða
kemur fram sjónkennd hans
fyrir smekklegri staðsetningu,
en einmitt þessa hefur o t
verið vant hér á Akureyri
sem annars staðar. Þegar
meta á listrænan árangur,
verður að hafa liugfast. að ó-
hugsandi er, að túlkun þessa
áhugafólks á hlutverkunurn
geti verið reist á áþreifan-
legri reynslu af heims-
mennsku og breyti'eik hennar
í illu og góðu, sem fáir öðl-
ast staðbundið og flestir verða
að sækja út fyrir Pollinn og
Vaölaheiðar-sjóndeildarhring-
inn. Vandi hefur hvílt á Jón-
asi að magna fram þá ver-
aldarmennsku, sem leikritið
fjallar um, og virðist hann
feta ratvís' veginn, sem ligg-
ur til samhæ unar landlægs
ákureyrsks sinlnings á „hinni
víðu veröld“ annars vegar og
hins vegar óbundins skilnings
á mamieðlinu eins og það birt-
ist hjá höfundi sjálfum í leik-
ritinu.
Sex persónur koma við
sögu, sundurleít hjörð: Kven-
rithöfundur, í senn heimskona,
sem sjónarspilið snýst um,
stífpressaður aðtaður milijón-
ari, listmálari með fiysjungs-
brag, sinnuleysisiegur lög-
fræðingur, blátt áfram þjón-
ustustúlka og einkaritari,
kaldrifjuð stú’kukind. Karl-
mennirnir þrír hafa allir ver-
ið leiksoppar heimskonunnar,
gegnt hlutverki eiginmanns-
ins, meðan henni þótti slægur
í. Þegar leikur hefst, er svo
komið, að staðan er laus á
ný, og hefur þeim öllum verið
stefnt til hennar, og hyggst
hún nú byrja tafiið á ný með
einhverjum þeirra. Gerist
margt sko.idið, meðan gátan
er að lejsast. Og kosturinn
feist í því, hve hö- úndi tekst
að gera tilsvör og viðbrögð
kátleg, þegar ógnvaldur hjú-
skapársælunnar með Leonóru
vofir yfir þeim að nýju.
I gervi Leonóru Dorn er
Björg Baldvinsdóttir, þaulvön
sviðskona á Akureyri. Þetta
er vandamikið hlutverk, reyn-
ir á Björgu að sýna hégóm-
leik kveneð'is án spameytni
samfara. sterkum persónuleik
í konuiíki, sem vafið getur
mönnum um fingur sér, ef því
er að skipta. Björg er kvik
og hvergi smevk . í hlutverk-
inu, en hana skortir oft blæ-
brigði — núnnsa — heimskon-
unnar, þessa gljá'águn og
þe:inan margslungna sætleik,
sera á að stinga í stúf við það,
sem undir býr, og ávallt hef-
ur gert slíkar konur eftir-
sóknarverðar og þyngri í vöf-
um. Þennan heimskonublæ
öð’ast engin með því að tala
fláum ramburði og teprulegu
tónfalli í stíl við ti.’stand, ætt-
að af nýríku heimili á Melun-
um í Reykjavík og sumar
góðkunnar reykvískar leik-
konur hafa tainið sér. Það
þarf meira til. Björg kann að
leika eins og hún hefur oft
sýnt, en á stundum bágt með
að stilla sér í hóf.
Milljónarinn Sir John Bas-
low sprettur fram á sjónar-
sviðið í fyrsta þætti í gefjun-
arlegum fötum og kauðskum
skóm, og þvi hefði leikstjórinn
hiklaust átt að kippa í lag,
hvað sem það kostaði. Mað-
urinn á að vera yfirstéttarleg-
nr hið ytra að minnsta kosti,
Hábretalegur, en ekki eins og
skrifstofumaður beint úr
Kaupfélaginu í stimpluðum
klæðum S.l.S. Hann skiptir
talsvert um lit, þegar hann
er kominn í smókinginn í öðr-
um þætti og mætti þó gjarnan
vera Sir-legri i sniði og
að yfirbragði. En það er dugn
aður í leik Guðmundar Gunn-
Frh - á 10 síðu.
SKÁKIN
Kltstj.: Guðmundur Arnlaugsson
Þriðfa einvígisskák
Fiiðnks 09 Pilniks.
1. e2—e4 e7—e5
Pi'nik ’eikur a’ltaf e2—-e4,
Friðrik valdi Sikiieyjarleik í
fyrstu skákinni, en breytir nú
til.
2. Rgl—f3 Rg8—fG
3. Rf3xe5 d7—dtí
Þessi vöm er ýmist nefnd
Rússneska vörnin eða Petroffa
vörn. Hún er sjaldan tefld, en-
á að vera fullgóð og kemur því
isterklega til greinia ef menn.
vi’ja várast algengari afbrigði.
Hér má svartur augsýnilega ekki
leika Rxe4 vegna 4. De2 De7
(Rf6??, Rc6t!) 5. Dxe4 dG. 6. d4 f6
7. Rc3 og hvítur fær betra tafl.
Hins v*gar æbti De7 að vera fær
leið, en sá leikur sésit heldur
aldrei.
4. Reo—f3 Rf6xe4
5. d2—d4
Dasker og Capablanca hé’du
upp á 5. De2, en sá leilcnr virð-
ist þó ekkert betri en d4.
5. . . . d6—<15
6. Bfl— d3 Bf8—e7
Þessi hægláti leikur er ef til
vi!l öruggasta leið svarts. Amer-
íski taflmeistarinn Marshall
tefldi þessa vörn mikið og lék.
hér Bd6 í þeim tilgangi að
láta eitt eða fleiri peð fjúka og
tefla til sóknar. Sem dæmi um
þá tafhnennsku má nefna 6. —
Bd6 7. 0—0 Bg4 8. c4 0—0 9.
cxdö í'5 10. Rc3 Rd7! 11. h3 Bh5
12. Rxe4 fxe4 13. Bxe4 Rf6 14. Bf5
Kh8 15 Db3 Rxd5 og tlaflið
stendur nokkuð jafnt. Svartur
á peði minna en frjálsara tafl.
7. 0—0 0—0
8. Hfl—el Re4—d6
Þetta er óvenjulegur leikur;
oftastnær reynir svartnr að'
halda riddaranum á e4 eins
lengi og stætt er, eða þá hopa
til f6. En á d6 stendur riddarinn
að ýmsu leyti vel, meðal annars
spornar hann á móti c2—c4. sem
hvítur reynir að jafnaði að leika
í þessari hyrjun.
9. Rbl—c3 c7—cS
10. Bcl—f4 Bc8—g4
11. h2—h3 . Bg4—h5
12. Bf4—h2 Í7—f5
13. Rc3—e2
Hvftur telur sig standa betur
og býður svarti upp á að yeita
sér tvípeð á f3. Eftir 13. Bxf3
14. gxf3 ætlar hann sér að leika.
Re2—f4—-e6. Friðrik gengur elcki
að þessum kaupum, heldur kem-
ur í veg fyrir Rf4.
13. . . . g7—g5
14. Re2—g3 Bh5—g6
15. Rf3—e5 Rb8—d7
16. Re5xg6 h7xg6
17. Ddl—e2 Hf8—f7!
Pilnik hefur ti-yggt sér sam-
stæða biskupa og yfirráð á e-
línunni; Friðrik reynir ekki að
spyrna á móti á e-línunni sjálfri,
heldur valdiar hann alla þýðing-
a.rmikla reiti á henni, þannig
áð andstæðingurinn fái engin
færi, en lætur að . öðru leyti
fara vel um sig í sinni þröngu
stöðu.
18. Rg3—fl
Riddarinn leggur af stað í
langt fcrðaiag. Honum er ætlað
til e5 yfir d2 og f3.
18. . . . Rd6—e4
Kemur í veg fyrir ætlun ihvíts.
Eftir 19. Rd2, sem sennilega
er bezti leikurinn, skiptir svart-
ur riddurum.
19. f2—f3 Re4—d6
Riddarinn hefur ginnt peðið
fram og heldur ánægður heim,
20. c2—c3 Rd7—f8
21. De2—c2 Rd6—e8
22. Hel—e2 Be7—d6
23. g2—g3
Þessi ljóti leikur verðui' ekki
©kýrður á annan hátt en þann,
að hvítur telji sig enn standa
betur. Skákin leiðir í ljós hvað
hann æl’lar sér með leiknum.
Biskupakaupin voru betri, en
með þeim hefði hvitur viður-
kennt að svartur væri fyllilega
Framhald á 10. síðu.
Gi' i. þættl: Leonóra kampakát
(Björg Baldvinsdóttir)
Úr 4. þætti: „Það er Elisabet þarna hinuni ínejin við
þig, Lytton, eða er það ekki?“, segir I.eonóra.