Þjóðviljinn - 07.05.1959, Blaðsíða 6

ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudag"ur 7. maí 1959
þlÓÐyiLJINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alliýðu - Sósíalistaflokkurinn. - Ritstjórar:
Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson. — Fréttaritstjóri: Jón
Bjarnason. — Blaðamenn: Asmundur Sigurjónsson, Eysteinn Þorvalcsson,
Guðmundur Vigfússon,, ívar H. Jónsson. Magnús Torfi Ólafsson, Sigurður
V. Friðþjófsson. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, af-
greiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími 17-500 (5
línur). — Askriftarverð kr. 30 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 2.
Rannsókn nauðsynleg
Oú fregn Þjóðviljans að Is-
lendjngi hafi um tíu mán-
aða skeið verið haldið nauðug-
';im á Kleppi fyrir tilstilli log-
:■ égluyfirvaldanna en án nokk-
■nrrar lagaheimildar hefur að
' onum vakið mjög mikla at-
hvg'i. Bæði Alþýðublaðið og
Tíminn taka fréttina upp í
gær og skýra frá því að mað-
urinn sem fyrir þessum ósköp-
um varð sé Vilhjálmur skáld
írá Skáholti. Vjlhjálmur
hafði full mannréttindi þegar
bet+a gerðist, bæði sjálfræði
( g fjárræði, en samkvæmt lög-
um er algerlega óheimilt að
taka mann nauðugan hér á
landi, flytja hann á geðveikra-
hæii og halda honum þar, án
þess að svipta hann fyrst fjár-
';æði og sjálfræði með dómsúr-
skurði. Ekkert slíkt hafði gmf
i máli Vilhjáims, og hjá lög-
reglunni fyrirfundust ekki
(ipföidustu bókanir um með-
íerðina á honum. Hér er sem
é um mjög alvarlegt mál að
. æða, hina frek'egustu skerð-
jngu á ákvæðum stjórnarskrár
jg' iaga.
Fjess er að vænta að dóms-
*■ málaráðherra fyrirskipi
án tafar opinbera réttarrann-
sókn út af þessu alvarlega
rnáli, láti kanna það til hlýtar
g geri síðan viðeigandi ráð-
Ltafanir gagnvart þeim emb-
a^ttismönnum sem hér eiga
hli't að-máli. Það er þeim mun
rmeú'i nauðsyn sem meðferðin
a Vilhjálmi frá Skáholti mun
ekki vera neitt einsdæmi.
Þjóðviljinn hefur ástæðu til
að ætla að það muni oftar
hafa komið fyrir að lögreglan
hafi flutt menn á Klepp á al-
gerlega ólöglegan hátt. þótt
l’/'ir og aðstandendur þeirra
hafi síðar kosið að láta at-
burðina liggja í þagnargildi. Þó
er ekki langt síðan Banda-
ríkjamaður einn fór í mál út
af því að hann hefði verið
leikinn á þennan hátt, fluttur
á Klepp án heimildar og hald-
ið þar í sólarhring', -og voru
honum dæmdar verulegar
skaðabætur.
jC'kkert er íslendingum ógeð
felldara eða fjarlægar.
en dæmi um lögregluríki, oj
það almenningsálit ætti a <
vera nokkur trygging gegn þv
að valdi laganna sé bej.tt ti
að brjóta lög og stjórnarskrá
En jafnframt ber að minnasl
þess að í embætti lögreglu.
stjóra í Reykjavík hefur valizj
maður sem frá unga aldri hef-
Ur dáð lögregluríkið og mynd;
fagna því mjög að geta látic
þær ,.hugsjónir“ rætast hér i
landi. Þjóðviljinn hefur á und-
anförnum árum oft haft á-
stæðu til að gagnrýna hvernig
hann hefur misnotað vald sitl
á herfilegasta hátt í samband:
við pólitíska stórviðburði héi
á landi, auk þess sem sannazj
hefur að hann er mjög óhæfui
embættismaður innan sinnai
eigin stofnunar. Fer mælii
þessá manns ekki að fvllast ei
nú bætast enn við nýjar og
stórfelldar sakir?
„Frjálslynd stefna”
Dirgir Kjaran, sérfræðingur
^ Sjálfstæðisflokksins í efna-
hagsmálum, birtir í gær grein
-■ V.isi, bar sem hann lýsir efna-
haesráðstöfunum franskra
■ tjórnarvalda sem sannri fyr-
•jrmynd og ber mikið lof á de
■lau’Ie og ejnkum Pinay fjár-
rná’aráðherra hans. ,,Frakkar
hafa valið leið hinnar frjáls-
’Jyndu stefnu í efnahagsmálum”,
íeg'r hann, og það hafa þeir
gert með gengislækkun og eft-
irtöldum ráðstöfunum' sem
hatrfræð’þgurinn rekur með
hrifnj.ngu:
..liulunni hefur verið svipt
?f innviðum fransks efna-
bagslífs, og strangleikinn
feiur í sér afnám niður-
greiðslna, verðbófa, styrkja,
skattaívilnana og vísitölu-
uppbófa, að viðbættum rýj-
um skötíum.‘‘
■ .rjpv.th I
T^að er samskónar ■••„frjáís-
* lvndi“ sem Sjálfstæðjs-
fiokkurinn stefnir að hér á
landi. Fulltrúaráðsfundur hans
•g landsfundur fóru ekkert
lult' með það áð stefna flokks-
ns værj sú að lækka gengið
vo stórlega að -gersamlega
■æri hiegt að leggja uppbóta-
kerfjð niður, en við bað myndi
erlendur gjaldeyrir meira en
tvöfaldast í verði og verð á
öllurn innfluttum vörum
hækka að sama skapi. Lands-
fundurjnn tók það einnig skýrt
fram að jafnframt þyrfti að
hætta öllum niðurgreiðslum á
vörúverði, en þær ná sem
kunnugt er til landbúnaðaraf-
urða og fisks, þannig að þær
nauðsynjar myndu hækka á-
móta mikið og innfluttu vör-
urnar. Þá var lögð á það á-
herz’a á landsfundjnum, m. a. í
ræðum Bjöms Ólafssonar og
Birgjs Kjarans, að því aðeins
gerðu þessar ráðstafanir gagn
að kaupgjald yrðj bundjð og
hætt við vísitölugreiðslur á
kaup. Þarf ekki að leiða get-
um að því að þvílíkar ráðstaf-
anir m.vndu hafa í för með sér
svo stórfellda kjaraskerðingu,
að það „fyrsta skref“ sem þeg-
ar hefyr verið stigið yrði
hamagaman eitt.
jp»etta er sem sé hin „frjáls-
* lynda stefna“ Sjálfstæðis-
flokksins í efnahagsmálum,
sniðjn eftir fyrirmyndum
franska afturhaldsins. Hversu
margir launþegar vilja kalla
hana' yfir sig?. .......
Hugh Gaitskell (fremst á myndinni til hægri) ávarpar útifund Verkamannaflokksins á
Trafalgartorgi í London.
Gaitskell varar Bandaríkizt við
íhlutun um brezk stiórnmál
Bandarlsk aflaga gegn Verkamannaflokkn
um myndi hafa alvarlegar afle’ÍÖingar
ÍT'yrsti maí er ekki almennur
frídagur í Bretlandi, þann
dag vinna verkamenn eins og
aðra daga, en kröfugöngur
eru farnar og útifundir haldn-
ir í brezkum borgum fyrsta
sunnudag í maí. Síðastliðinn
sunnudag var kröfuganga far-
in i London. Þar var í fylk-
ingarbrjósti Hugh Gaitskell,
foringi Verkamannaflokksins,
með sextán ára gamla dóttur
sína, Cressida að nafni, sér
við hlið. Gaitskell var einnig
aðalræðumaður á útifundi í
skemmtigarðinum Hyde Park.
I iBretlandi eru margir þeirr-
ar skoðunar, að Gaitskell
verði forsætisráðherra eftir
næstu kosningar, sem úr
þessu geta eklci dregizt leng-
ur en í eitt ár. Það sem liann
hefur að segja á hátíðisdegi
verkalýðsins vekur því at-
hygli.
/'illum á óvart kaus Gaitskell
” í þetta skipti að helga
mikinn hluta ræðu sinnar
sambúðinni milli Verkamanna-
ftókksins og Bandaríkjanna.
Ekki er svo að skilja að af-
staðan til Bandaríkjanna liggi
í þagnargildi í Verkamanna-
flokknum, vinstri mönnum
flokksins verður einmitt tíð-
rætt um að flokkurinn verði
þegar hann kemst til valda
að kosta kapps um að vera
sem óháðastur Bandaríkjun-
um, svo að hann geti fylgt
sjálfstæðri stefnu útávið og
innávið, en eigi eklki undir
högg að sækja hjá bandarísk-
um auðhringum og ríkisstjórn
sem þeir ráða. Þ&ð sem kom
flatt uppá menn var að Gait-
skell, leiðtogi hins bandarísk-
sinnaða hægri arms flokks-
ins, skyldi nú setja þetta mál
á oddinn. Hingað til hafa
málsvarar hægri manna í
Verkamaiinaflokknum haidið
því fram að afstaðan til
Bandaríkjanna sé ekki ann-
að en gervivandamái kreddu-
fastra æsingamamia, sem ekki
geri sér ljósar breytingarn-
ar í Bandaríkjunum síðustu
áratugi, þar svifi nú yfir
vötnunum slíkur frjálslyndis-
og víðsýnisandi, að gersam-
lega sé útilokað að banda-
rísk ríkisstjóm reyni að
bregða fæti fyrir Verka-
mannaflokksstjórn í Bretlandi
eða nokkurt stefnumál henn-
ar.
Dæða Gaitskells á sunnudag-
** inn sýnir að hann vill
ekki láta telja sig í hópi
þeirra V ehkamannaf lokks-
manna, sem virðast álíta að
þeir sem á hverjum tíma
sitja ' á valdastólum í Wash-
ington hljóti að vera samval-
inn hóour flekklausra dýr-
linga. Gaitskell lagði útaf
grein, sem birtist nýlega í
hinu áhrifamikla blaði Christ-
ian Science Monitor, einu
frjálslyndasta borgarablaði
Bandaríkjanna. Skrif þess
sýna, sagði Gaitskell, að tíma.
bært er að vara Banda-,
ríkjamenn við að skipta sér
af stjórnmálabaráttunni í
Bretlandi, veita öðmm stóm
flokkanna sem berjast um
völdin en vinna gegn hinum.
Gaitskell kvað sig hafa rek-
ið ! rogastanz, þegar hann
sá í Christian Science Moni-
tor að undirrót erfiðleikanna
sem Herther, nýji utanríkis-
ráðherrann í Bandaríkjunum,
á í með að samræma stefnu
Vesturveldanna fyrir væntan-
legar viðræður við Sovétríkin
væru þingkosningarnar sem
fara í hönd í Bretlandi. ÍBlað-
ið sagði: „í neðri deild
brezka þingsins verður stefna
ibrezku stjórnariniiar fýrir . á-
hrifum sem koma henni úr
samræmi við stefnu annarra
bandamanná. . 1 Wasliington
verða menn að taka tillit til
þess sem gerast kann í brezk-
um stjórnmálum og veita
Macmillan forsætisráðherra
allt það fulltingi sem unnt
er. Þetta er mergur vanda-
málsins sem Herther á nú
við að glima“.
TTugh Gaitskell lét áheyrend-
* ur sína í Hyde Park á
sunnudaginn óspart heyra, að
hann ætlar ekki að taka því
með þögninni að það verði
eitt af helztu stefnumiðum
bandarískrar utanríkisstefnu
að hann fái aldrei að flytja
inn í hin fornfálegu en sögu-<
frægu húsa'kynni Downing
Sbreet 10. ,,Sem ötull mál-
svari vinfengis milli Banda-
ríkjanna og Bretlands vil ég
benda Herther á, að ekkert
myndi spilla eins rækilega
samibúð rfkja okkar og ef þess
sæjust hin minnstu merki
að Bandaríkjastjórn væri að
skipta sér af þingkosningum
í Bretlandi,“ sagði Gaitskell.
Jafnframt ítrekaði hann þau
atriði í utanríkisstefnu Verka-
mannaflokksins, sem verst
eru séð meðal bandarískra
herforingja og embættismanna
í utanríkisráðuheytinu í
Washington, eri liafá fuiidið
Framhald á 11. síðu.