Þjóðviljinn - 26.10.1960, Qupperneq 7

Miövikudagur 26. október 1960 — ÞJÓÐVILJINN' — (7
N
að hefja vertíð að nýju að ó-
breyttum rekstursgrundvelli.
Þannig er dómur útvegs-
manna um þá nýju efnahags-
málastefnu, sem sérstaklega
var ætlað að koma atvinnu-
lífi þjóðarinnar á traustan og
heilbrigðan grundvöH. Út-
gerðarmenn- eru ekki einir til
frásagnar um ]wð hvernig
viðreisnin hefur le'kið sjávar-
útveginn.
Það er á allra vitorði að
um 150 fiskibátar hafa að
undanfömu legið bundnir
vegna fjárhagsörðugleika.
Tugir milljóna af vátrygg-
ingariðgjöldum bátaflotans
■
ingi eins meðalstórs frysti-
húss.
Árið 1959 voru öll vinnu-
laun hjá þvi frystihúsi, sem
hér um ræðir 3,3 milljónir
króna. Vaxtaútgjöld voru
hins vegar 1,0 milljón. Vaxta-
útgjöldin hjá þessu frystihúsi
hækka á þessu ári, vegna
viðreisnarvaxtanna, um rúm-
lega 700 þúsund krónur,
eða hækkunin nemur sömu
fjárhæð og 22% hækkun á
öllu kaupgjaldi hjá frysti-
húsinu hefði numið.
Haraldur Böðvarsson út-
gerðarmaður á Akranesi
skýrði nýlega frá þvi í grein
í Morgunblaðinu, að frysti-
húsin þar, sem greiddu í
vinnulaun rúmar 20 milljónir
króna, þyrftu að greiða 8
milljónir króna í vexti.
Af þeirri upphæð er hið
nýja vaxtaokur 3—4 millj.
króna. Þannig kemur vaxta-
okrið við framleiðsluna, þó
að sérfræðingar rikisstjórn-
arinnar í efnahagsmálum og
hún sjálf þykist ekkert sjá
og ekkert vita og reikni ekki
með slíkum aulunun útgjöld-
um.
Stuðningsmenn rikisstjórn-
arinnar hafa lika áttað sig
vel á því hvað nú er að ger-
ast t.d. í sjávarútveginum.
Einar Sigurðsson útgerðar-
maður og alþingismaður selur
nú hvern fisk:bát sinn af
öðrum og leigir og selur
frystihús sín rétt eins og sá
vondi sé á hælunum á honum.
Og síðan hefur hann í frum-
varpsformi hér á Alþingi til-
kynnt að nú hugsi hann sér
að snúa sér fýrst og fremst
að minkabúskap þar sem
hann muni vera miklu ábata-
samari en sjávarútvegurinn.
Þannig blasir gjaldþrot
viðreisnarinnar við hvar sem
litið er í íslenzkum sjávarút-
vegi. Þetta gjaldþrot við-
reisnarinnar hefur orðið,
1 rátt fyrir biðlund þjóðarinn-
ar, | rátt fyrir það, að verka-
menn og sjómenn og allir
launþegar lanidsins hafa beðið
og þalað áframhaldandi kaúp-
lækkun allar reynslutíma við-
reisnarinnar.
En nú er reynslutiminn bú-
inn. Nú hafa launastéttir
landsins tekið á sig miklar
fórnir í langan tíma til þess
að sanna haldleysi kenninga
þeirra manna, sem i sífellu
hafa þrástagazt á því, að all-
ir erfiðleikar í efnahagsmál-
um þjóðarinnar stöfuðu af
of háu kaupgjaldi vinnandi
fó'ks.
Núverandi stjórnarflokkar
lækkuðu með lögrum frá Al-
þingi kaupgjald allra laun-
þega strax í ársbyrjun 1959.
Og aftur var vegið í sama
knérunn með gengis1ækkun-
inni á þessu ári. IKaupmáttur
■ launa hefur verið minnkaður,
en erfiðleikamir í efnahags-
málum þjóðarinnar eru þó
meiri en áður var.
Afli heftar ekki brugðizt og
verðfail var vitað fyrir
Ríkisstjórnin treystir sér
ekki til að neita með öllu
þeim staðreyndum sem við
mikhi meir en áður með afl-
ann á erlendan markað.
Þáð er því alrangt, að
stefnan hefur reynzt röng og
útreikningar sérfræðinga rik-
isstjórnarinnar stanxlast ekki
próf reynslunnar.
Það er staðreynd, sem ekki
verður umflúin, að viðreisnin
hefur gert hag útflutnings-
framleiðslunnar lakari en áð-
ur, að viðreisnin héfur lagt á
herðar vinnandi almenrings í
landlnu óbærilegar byrðar,
að viðreisnin hefur ekki náð
þeim árangri í peningamálum
þjóðarinnar, sem ráð yar fyr-
ir gert. ^
Þetta liggur Ijóst fyrir.
Þessu þýðir ekki að reyna að
neita. En hvað er það þá, sem
hefur gerzt í efnahagsmálum
þ jóðarinnar ?
Viðreasnin voldur öfugþróun í
utanríkisverzlun og framkvæmdum
1 viðskiptamálum þjóðar- kostar inn í vestræ
I viðskiptamálum þjóðar-
innar hefur orðið stórfelld
breyting. Á átta fyrstu mán-
uðum ^dirstandandi árs hef-
ur þjóðin keypt' inn vörur frá
6 Vestur-Evrópulöndum og
Bandaríkjunum fyrir 539
milljónum króna hærri fjár-
hæð, en þessi Iönd hafa keypt
vörur af okkur fyrir.
Á þessu tímabili höfum við
t.d. keypt vörur frá Vestur-
Þýzkalandi fyrir 261 milljón
króna, en Vestur-Þýzkaland
hefur keyþt af okkur fyrir
aðeins 41 milljón. Þannig liöf-
um við óhagstæðan verzlun-
arjöfnuð v'ð Vestur-Þýzka-
land á 8 mánuðum, sem
neniur 220 milljónixm króna.
Og það sem þó er ennþá
verra er það, að Vestur-
Þýzkaland kaupir aðallega af
okkur ísvarinn fisk þ.e.a.s. ó-
unna vöru sem miklu hag-
stæðara hefði verið fyrir okk-
ur að fullvinna hér heima.
Á sama tíma og viðsk:ptin
sveiflast þannig yfir dregur
úr viðskiptum okkar við þau
lönd, sem greitt hafa hæsí
verð fyrir útfhitningsvörur
okkar og tekið þær vörur af
okkur, sem oftast liefur ver:ð
KS JÓSEPSSONÁR V5Ð FYRSTU UMRÆDU FJÁRLAGA
eru í vanskilum og afborgan-
ir. og vextir af stofnlánum
liggja í óreiðu.
Hvert útgerðarfyrirtækið
af öðru svikst um að greiða
kaup á tilskildurú tíma og
skuldarófan lengist í sífellu.
Vaxtaokur viðreisnarinnar
er beinlínis að leggja að velli
hvert framleiðslufyrirtækið af
öðru.
á frystibúsi sam-
un á greiddu kaupi
var ákveöin sögðu þeir, að
verðlag í landinu myndi ekki
hækka vegna vaxtahækkun-
arinnar og að þeir hefðu
ekki teldð tiLllt til vaxta-
hældcunarinnar við útreikn-
inga á afkomu sjávarútvegs-
ins. Vajctahækkunin mun. þó
nema 200—250 milljónum
króna á ári og megnið af
þeirri f járhæð leggst á beinan
eða cbeinan hátt á útflutn-
ingsframleiðsluna. Sem dæmi
um það hvernig vaxtahækk-
unin verkar á hag fiskiðn-
aðarins skulu hér tilfærðar
nokkrar tölur beint úr reikn-
blasa um hag sjávarútvegsins.
En hún á skiljanlega bágt.
Sérfræðingar hennar og
hún sjálf höfðu einmitt lagt
á það höfuðáherzlu að hin
nýja stefna væri við það mið-
uð að koma rekstri sjávarút-
vegsins á „hallalausan og
heilbrigðan grundvöll án bóta
eða styrkja." Ríkisstjórnin
hefur því reynt að berja í
brestina og finna skýringar
á þvi hvernig til hefur tekizt.
Ein af skýringum ríkis-
stjórnarinnar á erfiðleikum
útgerðarinnar er sú, að afla-
leysi valdi.
Hér er um algjöra blekk-
ingu að ræða.
Aflinn í ár er meiri en
nokkru sinni áður.
Bátaflotinn veiddi um 30
þúsund tonnum meir á vetr-
arvertíðinni nú, en árið áður.
Og síldveiðin, sem auðvitað
var léleg, var þó miklu betri
en hún hefur verið mörg ár
í röð aðeins að árinu 1959
undanskildu.
Afli togaranna er lélegur,
en þó er ekki mikill munur á
heildaraflanum nú og árið áð-
ur þegar fullt tillit er tekið
til þess að nú hafa þeir siglt
aflaleysi eigi hér sök á erfið-
leikum t.d. bátaflotaiis og
fiskiðnaðarins
Þá er önnur skýring ríkis-
stjórnarinnar á því hvernig
komið er, að gífurlegt verðfall
á mjöli og lýsi hafi nú kom-
ið til og hafi ríkisstjórnin
ekki getað séð slíkt fyrir.
Hér er líka um rangan
málflutning að ræða í megin-
atriðum.
Verðfallið á mjöli og lýsi
var skollið á mörgum mán-
xiðum áður, en viðreisnarlög-
gjöfin var samþykkt á Al-
þingi.
Það sést m.a. á því, að í
greinargerð gengislækkunar-
frumvarpsins er það tekið
fram skýrum orðum, að við
ákvörðun hins nýja gengis
hafi verið tek'ð tillit til verð-
fallsins á mjöli og lýsi. Hið
rétta er líka það að svo að
segja öll síldarmjöls- og síld-
arlýsisframleiðslan 1959 lenti
í verðlækkuninni og að tals-
verðu leyti vegna þess, að
ríkisstjórnin neitaði útflytj-
endum að selja þessar afurð-
' ir á þá markaði, sem jafnan
höfðu haldið verðinu uppi.
Nei, um það ætti ekki að
þurfa að deila, að viðreisnar-
erfiðast að tryggja öruggan
markað fyrir. Það er augljóst
mál, að viðreisnin hefur náð
þeim tilgangi að þvinga við-
skipti þjóðarinnar yfir til á-
kveðinna landa, landa sem áð-
ur höfðu orðið urdir í sam-
keppninni um viðskiptin við
Island.
Það var erlent peningavald,
sein knxiðl ríkisstjórnina til
þessara r stefnubreytingar,
sérfræðingar þess peninga-
valds hafa séð hagsmunum
þsss borgið.
Þessi nýja stefna í við-
skiptamálum á eftir að reyn-
ast þjóð'inni dýr.
Hún mun fyrr en varir
kalla yfir okkur markaðs-
kreppur og verðfall útfiutn-
ingsvaranna. Fyrsta sprett-
inn ganga þessi viðsk’pti á
þann hátt, að landið gerist
skuldugra og skuldugra við
þessi útvöldu lönd vestrænn-
ar samvinnu.
En svo koma skuldadag-
arnir og þá verðum við nauð-
ug:r viljugir að selja fram-
leiðsluvörur okkar til þess-
ara landa, jafnvel þó, að verð-
lag þ.ar sé okkur óhagstætt.
'En á þennan hátt skal
reka Island hvað sem það
kostar inn í vestræna
efnahagskerfið.
Bein afleiðing hinnar nýju
efnahagsmálastefnu er margs*
konar öfugþróun, sém nú á
sér stað í atvinnu- og efna-
hagsmálum lands:ns.
Þannig hafa okurvextirnir
leitt til þess, að sífebt sækir
meir og meir í það horf, að
framleiðsluvörur séu fixxttar
út óunnar, eða sem minnst
unnar. Þannig hefur t.d. út-
flutn'ngur á ísvörðum fiski
aukizt um 10 þúsund tonn á
þessu ári, á sama tíina, sem
fiskur til frystingar minnkar
að sama skapi.
Hið sama gerist með salt-
fisk.
Útflutningur á verkuðum
saltf:ski hefur minnkað um
helming á þessu ári, en út-
flutningur á óverkuðum salt-
fiski vex að sama skapi. Hér
er um öfugþróun að ræða,
sem augljóslega stafar af
vaxtaokrinu og lánsfjárkrapp-
unni, sem ríkisstjórnin hefur
skipulagt.
Hliðstæð öfugþróun hefur
átt sér stað í fjárfestingar-
málunum.
Nú er það litla aðhald, sem
gilti í þessum málum úr sög-
unni.
Nú er það lögmál gróða-
hyggjunnar, sem ræður hvaða
fjárfestingariramkvæmdir
eiga sér stað.
Og hver er sva reynslan?
Hún er sú, að nú þjóta upp
stærstu bíóhús, sem byggð
hafa verið til þessa á íslandi.
Nú þjóta upp 8 hæða hótel-
byggingar.
Nú eru bj’ggð bankahús og
stórhýsi verzlunar og iðnað-
ar.
Nú þúrfa þcssir að'lar ckki
lengur að skammast yfir því,
að þeir fái ekki fjáríesting-
arleyfi.
Nú er það lögmál per.ing-
anna sem gildir.
En það fer heldur lítið fyr-
ir byggingu framleiðslufyrir-
tækja. Frystihús og fiskverk- .
smiðjur sem voru hálfbyggð,
geta verið það áfram.
Lögmál peninganna hefur
ekki áhuga á slíkum fram-
kvæmdum.
Þá hefur viðreisnin ekki
síður haft alvarleg áhrif á í-
búðahúsabyggingar almenn-
ings. Hin nýja stefna hefur
stórlega dregið úr slíkum
framkvæmdum og hún hefur
þegar orðið þess valdandi, að
fjöldi fátækra manna hefxir
gefizt upp við það að eignast
eigin íhxið og aðrir sjá fram
Framhald á 10 gíðu