Þjóðviljinn - 11.04.1963, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 11. apríj 1963
ÞIÚÐVILIINN
SÍÐA
Mikil list
Það hefur mikiö verið unnið
að því að safna saman þeirri
mósaík sem endurspeglar sögu
Mexíkó fyrir innrás Spánverja.
Allt það starf hefur verið unn-
ið á síðustu 50 árum. Og það
gengur fi^ðulega hratt — þekk-
ing raanna vex með mikium
hraða. Þegar mexíkanska sýn-
ingin vaí sett upp í Stokk-
hólmi fyrir tíú árum var öll-
um fomminjum, sem voru
eldri en hið eiginlega sam-
félagsskeið, safnað saman í
einn hóp, sem kallaður var
„fomöldin" — í dag hafa menn
orðið að skipta þessum hóp nið-
ur í þrjár deildir. Áður var
menning Zapotekanna talið eitt
tímaskeið; i dag tala menn
um sjö mismunandi Zapotek-
tímabiL
Fyrir mörgum árþúsundum
var Asía föst við Ameríku um
Beringskaga. Þessa leið komu
Indíánamir fyrir 25 þúsund ár-
um frá einhverjum stað
í Mið-Asíu og dreifðust yfir
meginlöndin tvö. Fyrir 3500 ár-
um bjó landbúnaðarþjóð í
Mexíkódalnum og frá henni
eru elztu hlutimir komnir.
Helgidómur þeirra var Cuicu-
iloo. Eldgos lagði þetta þjóðfé-
lag í rúst. Pýramíði þeirra var
næstum því hulinn ösku og
íbúamir hlutu að flýja í skynd-
ingu, en við Copilco gleypti
glóandi hraunflóðið nokkra. 1
holum í storknuðu hrauninu
finna menn, eins og í Pompej,
afsteypur af mönnum í dauða-
teygjum. Og það er á búsá-
höldum og smálíkneskjum þess-
arra manna að sýningin hefur
göngu sína um ólíkar aldir og
menningar. Það er erfitt að
henda reiður á hinum mörgu
ólíku þjóðum og enn erfiðara
að kunna skil á hinum mörgu
og flóknu guða- og staðanefn-
um. En manni er jafnan Ijóst
að það var í Mexíkó sem þetta
allt varð til. Landið var um-
brotasvæði á sama hátt og ná-
lægari Austurlönd hafa verið.
Og landið getur fyllilega bor-
ið sig saman við hina aust-
urlenzku menningu. Stórfurðú-
legur er hinn skapandi kraftur
þessarra þjóða sem landið hafa
byggt, ímyndunarafl þeirra,
glæsileg vísindaleg þekking
þeirra, sem kemur fram í trú-
arbrðgðunum, almanakinu, rit-
málinu, tölusetningu þeirra,
hinni þróuðu stjömufræði, sem
var grundvöllur, tímatals, sem
var nákvæmari en það 6em
Evrópumenn þekktu, hinni yf-
irgripsmiklu þekkingu þeirra á
plöntulyfjafræði og verkfræði-
kunnátta þeirra, sem vekur að-
dáun nútíma vísindamanna.
í Ústinnl voru þeir raun-
sæisrnenn áður en þeir^ urðu
nátúralistar. Þeir skópu sýn yfir
trúarbragðaheim, sem endur-
speglaði baráttuna milli ljóss
og myrkurs, kosmískt stríð
rriillí sólar og myrkurs, sem
studdist við nákvæma stjömu-
fræðilega þekkingu. Allt stjóm-
ast af þessari hugmynd um
jörðina eða alheiminn á hreyf-
ingu, á háttbundinni hreyfingu.
Tíminn fórst til þess að fæð-
ast aftur, tíminn verður ekki
aðskilinn frá rúmi. Alheimur-
inn og lögin eru eitt og hið
sama. Maðurinn er ekki mið-
depill alls, en án mannsins
ferst heimyrinn, því stöðugt
skal sknpað jafnvægi milli
dauða og aífs, hreyfingar _ og
stöðnunar, §§myrkurs og sólar
— hinnar (hjörtu, heitu sólar
Mexíkó.
hluti fræðir hin
| sýning okkur. Og
möguleika á að
n'líka stórþjóð hinir
ídrpningjar tróðu und-
n sér með útrýmingar-
fypr meir en 400 ár-
av
Mikill og hættu-
legur samdráttur
í íbú&abyggingum
Risahöfuð af basalti gert. Mönnum bcr ekki saman um hvað það táknar: guö jaröar, striðsmann,
pelote-leikara cða jagúarmann. Hjáimur úr jagúarskinni. Olemekar voru þeir fyrstu sem hjuggu
myndir úr steini, og við getnm ekki annað en viðurkennt að sú byrjun var stórtæk. La Venta-
menningin fiá 800 f. Kr. tíl 880 e. Kr.
Guðir og tfýr — úr steini
Á þessum steini er sýndur jagúar, sem er að rífa í sig mar.nshjarta scm hann heldur milU lappa
sór. Kalkstcinn frá tímiun Maya á Yucatan. Frá því um 1000.
Eins og frá var sagt hér í
blaðinu í gær urðu miklar um-
ræður í borgarstjórn í fyrrdag
um byggingarmál er tillaga Guð-
mundar Vigfússonar um þau mál,
sem frestað var 17. janúar sl.,
kom aftur fyrir borgarstjórn.
Fullgerðum íbúðum fækkar
á fjórða hundrað
1 framsöguræðu fyrir tillög-
unni en aðalatriði hennar voru
birt hér í blaðinu í gær, sagði
Guðmundur, að hún hefði ver-
ið flutt m.a. vegna þess, að
fram hefði komið í skýrslu bygg-
ingafulltrúa borgarinnar um i-
búðabyggingar 1962, að það ár
hefðu aðeins verið fullgerðar
598 íbúðir í Reykjavík eða 112
íbúðum færra en talið er í á-
liti hagfræðings borgarinnar að
byggja þurfi að meðaltali á ári
hér í Reykjavík næsta ára-
tug. Á síðustu árum hefur orðið
mikill og hættulegur samdrátt-
ur í íbúðabyggingum hér í
Reykjavík, sagði Guðmundur,
þannig voru fullgeröar íbúðir í
árinu 1962 á fjórða hundrað
færri en árið 1957 er vintsri
stjómin sat að völdum.
Undarlegt að þurfa Iangan
umhugsunarfrest
Guðmundur ræddi síðan ein-
staka liði tiUögunnar og kvað
það undarlegt að borgarstjómar-
meirihlutinn skyldi þuria langan
umhugsunarfest til þess að af-
greiða jafn sjálfsagða hluti og
þar var farið fram á að borg-
arstjóm ályktaði, en það var:
Að hraða eftir föngum undir-
búningi að úthlutun íbúðabygg-
ingalóða, að skora á stjómar-
völdin að leita allra ráða til að
lækka byggingakostnað íbúða, svo
sem með lækkun innflutnings-
gjalda á bygginarefni að skora
á ríkisstjómina og Alþingi að
útvega aukið lánsfé til íbúða-
bygginga og jafnframt að hækka
lán til þeirra, svo þau næðu
a.m.k. 50% byggingarkostnaðar
af meðalíbúð, og lækka vexti
af lánunum.
Lóðaúthlutun
í öngþveiti
Guðmundur minnti á, að er
lóðamálin hefðu verið rædd í
borganstjóm 8. febrúar hefði
borgarstjóri sagt að á næstu
þrem mánuðum myndu verða til-
búnar lóðir undir 6009 íbúðir, nú
væru liðnir 2 mán. og enn hefði
engum lóðum verið úthlutað og
allar horiur væru á, að ekki
yrðu tílbúnar lóðir fyrir nema
450—490 íbúðir á þessu ári, enda
væri undirbúningur lóðanna í al-
geru öngþveiti. Líklega yrðu
engar lóðir tilbúnar til úthlut-
unar fyrr en í júní og þannig
færi góður típni forgörðum. Benti
hann á til samanburðar að
næsti kaupstaður Kópavogur,
hefði þegar úthlutað lóðum und-
ir um 150 íbúðir í ár.
Óhæfilcg hækkun
byggingarkostnaðar
Þá benti Guðmundur á, að
byggingakostnaður hefði hækkað
óhæfilega þrjú síðustu ár væri
nú svo komið, að byggingar-
kostnaðaur vísitöluhússins hefði
hækkað um 160 þús. kr. frá 1953,
úr kr. 350 þús. í 510 þús. Þetta
væri afleiðing „viðreisnarstjóm-
unnar". Þótt lán til íbúðabygg-
inga hefðu hækkað að krónu-
tölu frá 1958 næmu hámarks-
lánin, 150 þús. kr., ekki einu
sinni hækkun byggingarkostnað-
arins á sama tíma, 160 þús. kr.,
og væru lánin aðeins l'/5 til 1/4
af^ öllum byggingarkostnaðinum.
Nágrannaþjóðir okkar veittu hins
vegar lán fyrir 70% og allt upp
í 90% byggingarkostnaðarins og
með miklu lægri vöxtum, eða
2—3% í stað 8—10% hér á landi.
Þá benti Guðmundur og á, að
aldrei hefði verið nœgilegt fjár-
magn fyrir hendi til þess að
standa undir þessum lágu lán-
um og hefði það orðið til þess
að byggingar hér eru yfirleitt
óeðlilega lengi í smíðum. Taldi
Guðmundur að það væri skyida
borgarstjómar að láta þessi mál
til sín taka á þann veg sem
ráð væri fyrir gert í tillögunni
og gera þannig sitt til þess að
létta undir með almenningi við
að koma sér upp þaki yfir höf-
uðið.
Of mikið byggt !
Mjög íangar umræður urðu
í borgarstjóminni um tillögu
Guðmundar og er þess ekki
kostur að rekja þær hér að neinu
ráði. Gísli Halldórsson hélt enn
fram þeirri kenningu sinni, að
á síðasta ári hefði verið byggt
umfram þörf hér í Reykjavik.
Þá taldi hann að bæði lóða-
málin og lánamálin stæðu raun-
verulega mjög vel og ennfrem-
ur taldi hann tollalækkun á
byggingarefni mjög vafasama.
Flutti hann síðan frávísunartil-
lögu við tillögu Guðmundar þar
sem hún væri af fyrrgreindum
ástæðum algerlega óþöri!
Dásemdir „viðrcisnarlnnar"
Einar Ágústsson lýsti stuðningi
við tillögu Guðmundar og tók
undir röksemdir hans í öllum
aðalatriðum. Öskar Hallgríms-
son Ðutti hins vegar tvær lang-
ar ræður er fjölluðu að mestu
um það, hve vinstri stjómin hefði
verið hábölvuð en viðreisnar-
stjómin að sama skapi ágæt.
Taldi hann allt í þessu fína lagi
með byggingarmálin í tíð núver-
andi ríkisstjómar en gat þó enga
skýringu gefið á því, hvemig
á þessum samdrætti stæði í íbúða-
byggingum frá timum hinnar
vondu vinstri stjómar.
Að umræðum loknum var frá-
vísunartillaga Gísla samþykkt að
viðhöfðu nafnakalli með 10 at-
kvæðum íhaldsins og hjáleig-
unnar gegn 5 atkvæðum Al-
þýðubandalagsmanna og Fram-
sóknariulltrúanna.
FERMINGARFÖT
KARLMANNAFÖT
Stakir Tweed-jakkar
Terelyn-buxur
Allar stærðir.
RÚDOLF
Laugavegi 95.