Þjóðviljinn - 22.12.1963, Qupperneq 7

Sunnudagur 22. desember 1963
ÞIOÐVILJINN
SlÐA ’l
í góðu föruneyti
Bók Hallgríras Jónassonar,
Á öræfum, sem út kom 1960,
seldist upp fyrir þau jól, og
margir vildu fá meira að lesa.
Nú hefur Hallgrímur orðið við
þem óslkum, bók hans, Við
fjöll og sæ, kom út á þessu
hausti.
Meginefni þessarar bókar,
sem hinnar fyrmefndu, eru
þættir frá ferðum hans um
landið, byggðir þess og ó-
byggðir. Hallgrímur er mað-
ur sögufróður, og liklega er
þar að finna lykilinn að hin-
um miklu vinsældum hans sem
fararstjóra. Land og saga
verða eitt þar sem Hallgrímur
fer. 1 stað þess að þylja upp
dauð staðaheiti og metra-
fjölda fjalla yfir sjó, sem
venjulegur ferðamaður hefur
gleymt handan næstu vegar-
bugðu. þá segir Hallgrímur
Jónasson sögu, ekki ævinlega
langa, en nægjanlega til þess
að landið verður lifandi, hlust-
andinn verður þátttakandi í
örlögum, sem bundin voru
þeim stað, er hann fer um.
Þessa kosts nýtur einnig
við í hinum rituðu ferðaþátt-
um hans. Þótt lesandinn geti
ekki haft sér ókunna staði
fyrir augum þegar hann les
glæðir saga oft og einatt frá-
sögnina því lifi sem iandlýsing
ein megnar ekki. Eða hver
mun ekki líta þróna og rúst-
irnar við Laugafellsskálann
(norðan Hofsjökuls) öðrum
augum eftir að hafa lesið frá-
sögn Hallgríms, þar sem hann
raðar hálfgleymdum sagna-
brotum saman — og opnar
liverjum lesanda að geta í,
eyðurnar.
1 13 ferðaþáttum, sem er
miðkafli bókarinnar, fer Hall-
grímur með lesandann um
Suður-, Vestur og Norðurland^
Pyrsti kafli bókarinnar,
Gesti ber að garði, hefur að
geyma endurminningar frá
uppvaxtarárum höfundar. Þar
bregður hann upp skemmtilega
lifandi mynd af Einari Bene-
diktssyni. Frásögnin: Skamm-
astu upp í skotið þitt, mun
kannski setja hroll að lesand-
anum. en seint gleymast. í
hina fáorðu frásögn: Vinir
tvímenna, kemur hann furðu-
mikilli mannlýsingu, vináttu
og sálarstríði lítils drengs og
gamals olnbogabarns — og
liklega verða ekki aðrir til
þess að reisa Áma Slompi
minnisvarða.
Sagan af því er flytja átti
hann dreng á kviktrjám um
langa „vegu“ til þess að taka
af honum fótinn er annað og
meira en vel sögð örlagasaga
höfundar, hún er athygliverð
mynd fyrir þá sem aðeins
þekkja landið okkar eins og
það er nú, mynd af lífi þjóð-
arinnar í veglausu og sjúkra-
húsalausu landi.
Síðasti kafli bókarinnar er
að mestu frásagnir af atvik-
um sem ekki verða skýrð að
svo komnu máli. En þar eiu
einnig tvær ilmandi þjóðsög-
ur: ,,draugasaga“ frá Silfra-
stöðum og útilegumannasaga
er Hallgrímur skráir eftir
ömmu sinni, og segir með
þeim þætti, að eigi var betur
gert á dögum meistara Jóns
Árnasonar.
Lesendur og samferðamenn
Hallgríms munu fagna þessari
bók. Jafnvel þeim sem annars
lifa og hrærast í talnadálkum
er hún aðgengileg hressing.
1 formálsorðum getur Hall-
grímur þess að 40 ára kennslu-
vertíð sinni muni Ijúka senn,
og e.tv. muni hann þá verða
við óskum vina sinna um frá-
sagnir af þeim vettvangi. Það
mun mörgum þykja gott fyr-
irheit.
J. B.
Mistök í veiðiskap
Gengið
á land
í Surtsey
16712 — Skömmu eftir há-
degið ganga þeir dr. Sigurð-
ur Þórarinsson og Þorbjörn Sig-
urbjörnsson, prófessor, á Surts-
ey, Gosey, Séstey, Vesturey eða
hvað sem menn vilja nú kalla
eylandið. Þeir félagar sigla að
eynni á varðskipi. ganga síð-
an á land ásamt tveim skip-
verjum og staldra við um stund-
arfjórðung. Þeir félagar fara að
öllu með gát, enda ekki van-
þörf á. Erindið er aðalilega að
safna steinum, en með gos-
mekkinum þeytist grjót úr hin-
um foma hafsbotni, og þykir
jarðfræðingum og steinafræðing-
um þetta tilvalið tækifæri að
kynna sér þannig jarðlög á
þessu svæði. Dr. Sigurður telur
það. er hann kemur úr ferð-
inni, að ef svo haldi fram sem
nú stefnir. sé líklegast að eyj-
ar, hverfi hið fyrsta.
Óskar Aðalsteinn. Von-
glaðir veiðimenn. Ið-
unn. 128 bls.
Óskar Aðalsteinn sedir frá
,ér skáldsögu í ár. Þetta er
stutt skemmtisaga og mjög ein-
föld í sniðum. Hún fjallar um
fjóra náunga, miðlungi gæfu-
lega, sem snara sér burt úr
borginni á glöðum sumardegi til
að freista gæfunnar í hált-
gleymdri silungsá í eyðivík
norður í landi. Þeir ætla sér
að stórgræða á þessum veiði-
skap, það vantar ekki. En það
mistekst að sjálfsögu, annars
hefði sagan ekki oröið til.
Hinsvegar fá þeir sól og sumar
og hverskonar gæfu aðra i
kroppinn, sem betur fer.
Óskar Aðalsteinn er lipur
frásögumaður. hefur líklega
ýmsa þá eiginleika til að bera
sem gott er að grípa til þegar
sett er saman skemmtisaga.
Hann fer líka bærilega af stað.
En því miður flettast síðan
blaðsíðurnar án þess að vonir
lesarans rætist. Þessi lipra frá-
ögn verður ákaflega hversdags-
Óskar Aðalsteinn
leg, við söknum í henni merki-
legra og sérkennilegra sitúa-
sjóna, hugvitsamilegra tilsvara,
heppiilegra ærsla í stíl. og
annað það sem gamansögu
mætti prýða. I>ví verða Von-
glaðir veiðimenn fremur dauf-
ur réttur.
A.B.
■
12 NÝJAR BÆKUR
FRÁ ÆGISÚTGÁFUNNI
í yy^"**"* ... - - - —

Skemmtilegasta og vandáð-
asta úrval bókámárkáðsins
UNDIR FÖNN
endurminningar Ragnhildar Jónsdóttur, skráðar af Jón-
asi Árnasyni. Hugljúf saga ástríkar konu, sem ann
hrjóstrugu og stórbrotnu umhverfi sinu af þeirri hugar-
hlýju og alúð, að ósvikna aðdáun vekur. Bækur Jónas-
ar hafa jafnan verið í röð vinsælustu bókanna á
hverju ári.
ÞÉR AÐ SEGJA
veraldarsaga Péturs Hoffmanns Salómonssonar, Stefán
Jónsson íréttamaður skráði. Þetta er bókin, sem ungir
og aldnir hafa ánægju af að lesa, um svaðilfarir og ber-
serksgang víkingsins íslenzka, sem hvergi hopaði, þótt
við harðsnúið lið væri að etja — en hlóð valkesti.
:■ '*■ ■' '■‘V V i
í BJÖRTU BÁLI
er frásögn Guðmundar Karlssonar, blaðamanns og fyrr-
um slökkviliðsmanns, af brunanum mikla í Reykjavik,
árið 1915. Bókin er í stóru broti og prýdd fjölda
mynda frá atburðinum og af mönnum þeim, _sem helzt
koma við þessa sögu af mesta eldsvoða á íslandi. —
Guðmundur tileinkar þessa fallegu bók minningu föður
’ síns, Karls Ó. Bjamasonar, varaslökkviliðsstjóra.
DÆTUR FJALLKONUNNAR
nefnist bók eftir skáldkonuna Hugrúnu og hefur að
geyma æviminningar tveggja kvenna, Sigríðar Sveins-
dóttur, sem hefur lagt gjörva hönd á margt og er list-
feng kona, m.a. hefur hún smíðað hin fegurstu líkön
af ýmsum munum og fleira mætti telja. Saga hinnar
konunnar, Önnu Margrétar, er baráttusaga fátækrar
alþýðukonu, eins og hún gerðist hörðust um og upp
úr síðustu aldamótum.
UNDIR GARÐSKAGAVITA
V eftir Gunnar M. Magnúss. Þessi bók hefur að geyma
sögu byggðarlaganna tveggja, Garðs og Leiru, allt frá
landnámsöld. í þessari miklu bók Gunnars M. Magnúss
er að finna nokkra skýringu á því þreki og þeirri at-
orku, sem gerði þeim Suðurnesjamönnum fært að sækja
sjóinn jafn fast og um var kveðið.
ALLTAF MÁ FÁ ANNAÐ SKIP
heitir fyrsta bók Sigurðar Hreiðars, h'-ðrsmanns. og
geymir farmennskuminningar Rikka í Höfnum, sem
segir sína sjóarasögu af þvi æðruleysi og þeirri hrein-
skilni, sem slíkum frásögnum hæfir bezt, og Sigurður
Hreiðar hefur fært hana í skemmtilegan búning.
EINFALDIR OG TVÖFALDIR
ný bók eftir Gísla J. Ástþórsson, safn smásagna í léttum
dúr með lítilsháttar ívafi af alvöru, sem Gísla lætur
afar vel. Höfundur hefur sjálfur gert nokkrar spaugi-
legar teikningar sem prýða bókina. Gísli J. Ástþórs-
son hefur öðlazt slíkan sess í hugsko.ti íslenzkra les-
enda að mönnum heíur jafnan þótt líða of langt á
milli bóka hans.
GENGIS KHAN
hershöfðinginn ósigrandi eftir Harold Lamb, i þýðingu
Gissurar Ó. Erlingssonar. — Þessi ævisag.i Mongóla-
höfðingjans mikla, sem hóf baráttu sína í örbirgð en
lagði undir sig meginhluta Asíu og Evrópu, hefur verið
þýdd á fjölda tungumála og hvarvetna þótt bæði merki-
lega fróðleg og ákaflega skemmtileg aflestrar.
TÖFRAR ÍSS OG AUÐNA
eftir danska landkönnuðinn og ævintýramann-
inn Ebbe Munck, en Gissur Ó. Erlingsson þýddi. Por-
mála að þessari bók skrifar Ejnar Mikkelsen skipherra,
sá er Peter Freuchen dásamar sem mest í bókum sín-
um, enda fjallar bók þessi að mestu um mannraunir
höfundar og félaga hans á auðnum Grænlands.
ÁST OG ÖRLÖG
Þetta er íslenzk skáldsaga eftir höfund, sem nefnir sig
Jón Vagn Jónsson. Eins og nafnið bendir til er hér á
ferðinni ástarasaga í hefðbundnum stíl og gerist hún á
dögum dönsku verzlananna.
HJÚKRUNARNEMINN
eftir Renée Shann er ein þeirra bóka, sem Gissur Ó.
Erlingsson hefur þýtt fyrir Ægisútgáfuna.
BRIMGNÝR OG BOÐAFÖLL
heitir bók sem Jónas St. Lúðvíksson hefur tekið sam-
an um stórorustur á sjó og aðra hrikaleiki á höfunum. ’
Segir þar frá mönnum, sem horfðust í augu við hætt-
una og brugðust ekki á hverju sem gekk.
4
7