Þjóðviljinn - 28.03.1965, Qupperneq 6

HÓDVIUINN
Sunnudagur 28. marz 1965
6. SIÐA --------------------------
1 útvarpsþaettinum „Efst á
baugi”, þann 19. þ.m., var
skýrt frá viðbrögðum Tíbeta
við hersetu Kínverja þar í
landi. Það er sjaldgæft að
heyra í hinu hlutlausa Ríkisút-
varpi okkar tekna svo af-
dráttarlausa og hlutlæga af-
stöðu gegn ofbeldi og afsiðun-
araðferðum erlendra hemáms-
flokka í öðrum löndum.
Nokkru áður en Bandaríkja-
menn hófu árásir sínar á Víet-
nam, bæði í suðri og norðri, að
þvf er fréttastofa útvarpsins
hermir, var í fyrmefndum
þætti lýst ástandinu í Suður
Víetnam af svo róttæku hlut-
leysi, að grandvarir hlustendur
jwrðu furðu lostnir. Eftir þeírri
lýsingu mátti ætla að Banda-
ríkjamenn sætu í Víetnam í ó-
þökk allra íbúanna í báðum
landshlutum, allt frá götusóp-
urum og hótelþemum upp til
efstu virðingarmanna. Og eins
og við manninn mælt rjúka
Ameríkanar upp og taka til
að berja á þessari sinni út-
völdu Asíuþjóð með hinu mesta
offorsi, að þvi er Rfkisútvarpið
hermir, (væntanlega af fullu
hlutleysi).
En hverfum nú að Tíbet og
viðbrögðum Tíbet viðkínversku
hemámi og þeirri afsiðun, sem
flýtur í kjölfar slíkrar vernd-
ar, hvar sem er á hnettinum.
Og við skulum ganga að því
sem gefnu, að fyrirlesarinn hafi
aðeine flutt okkur blákaldar
staðreyndir. Tíbetar og Islend-
ingar eru óskyldar þjóðir, en
tvennt er þeim þó sameigin-
legt: til skamms tíma voru
báðar þjóðimar einangraðar og
báðar áttu sérstæða menningu.
Tíbetar tóku f arf lifandi guði
feðra sinna, holdgaða af þjóð-
inni sjálfri frá kynslóð til kyn-
slóðar. íslendingar tóku einnig
í arf handfesti fslenzkrar menn-
ingar. lifandi bókmenntir feðr-
anna, holdgaðar af þjóðinni
sjálfri í tungutaki hverrar
nýrrar kynslóðar. Merki ein-
angrunarinnar virðast þó þess-
ar tvær þjóðir bera hvor á sinn
hátt.
En hvemig bregðast svo þess-
ar tvær menningarþjóðir við
hemámi og hersetu stórvelda?
Eitt svívirðilegasta vopn Kín-
verja, i skipulagðri baráttu
þeirra gegn tfbetskri þjóðemis-
vitund, var af fyrirlesara fyrr-
nefnds þáttar fortalið það, að
kfnverskir hermenn í Tíbet séu
skyldaðir til að kvænast tí-
betskum konum í þeim til-
gangi að tortíma þjóðeminu
sem hraðast með blóðblöndun
við hið erlenda setulið. Var
helzt að skilja, að hinir kín-
versku „vemdarar” Tfbeta
fengju bágt fyrir, ef ekki tækj-
ust mægðimar. Pyrirlesarinn
fullyrti, að tibetskar 'stúlkur
gengju ekki óneyddar til slfks
hjúskapar. Skyldi einhvem
furða? Bandarfskir hermenn á
Islandi eru. aftur á móti, skyld-
aðir til að láta fslenzkt kven-
fólk afskiptalaust, jafnvel girt-
ir af, sem háttur var á um
kvnbótagripi ákveðinnar hús-
dýrategundar hér á landi til
skamms tfma. og kann að tíðk-
ast enn sumstaðar. Þar sem
hersetumálum er svo baganlega
fvrirkomið. skyldi maður ætla
að ekki færi margt úrskeiðis
í bióðernis- og siðferðismátum.
Engínn hefur nevtt fslenzkar
stúlkur til afskipta eða fylgi-
lags við hina erlendu hermenn.
Hafa hær bá gifzt Amerikön-
um? Eða annarra hióða her-
mönnum. sem hér hafa dvalizt’
Hafa bær — — Nei vitanlega
hafa hær ekki
Menninearhíóð hlvtur að ala
dætur sínar hannig unp. að
hær hafi einhvem cannan hióð-
arme+nað til að hera Hvað
mvndij hær gera. s*f amerfskir
hermenn væm skvldaðlr til að
víftast fclanrknm stiilkum f
hoim tileangi að tnrtfma fs-
lonzku hlóeorni fvrir fnllt oe
ailts Op ef heim hvðiict frfð.
ínrti nmfram hær. sam kimnn
aa afhalrVa clfkan iioiSitrt /Jí'+H
hað hætti olrki .ofvernd” við
fclenzkt hióðerni. heim aka-
riamícklim horoiinim. Sem á-
kafast klönnnði í vetur fvrir
míli .Tónacar Hqralz. um of-
vemdun fslenzkrar tungu. ef
einhveriir ..nytsamir saklevs-
íngjar” tækju til að amast við
Jakobína Sigurðardóttir:
Andhverfar hlíistæður
hcrnumdu landi, — Myndin er tckin í Fossvoginum fyrir fáum árum.
slíkri samstöðu vestrænnar
menningar?
Fyrirlesarinn fullyrti, að
örðugt reyndist Kínverjum að
afla sér leppa í embætti í Tí-
bet. Hugsa sér, að slík þjóð
skuli enn vera til í heiminum.
Jafnvel holdgaðir guðir nota
sér ekki aðstöðu sína, heldur
vinna með þjóðinni á laun, þó
það kosti þá embættin!
Að visu eru forráðamenn
í þessu stutta erindi, að ýmsar
ginningar munu hafðar í
frammi til að flýta fyrir hinum
andlega dauða sjálfstæðrar
þjóðar, svo sem fríðindi til
handa hermangshjúskapnum.
Og ekki þarf að efa, að gam-
alli og gróinni menningarþjóð,
eins og Kínverjum, sé ljóst
hvers virði þjóðtungan er sjálf-
stæði hverrar þjóðar, og geri
sínar ráðstafanir til að tor-
tíma tíbetskri tungu, Trúlega
kunna þeir að beita sjónvarpi,
engu síður en Ameríkanar. Það
væri fróðiegt að, fá upplýsing-
ar um það, hvort Tíbetar eru
skyldaðir til að horfa á kín-
verskt sjónvarp. Það hefur
ekki þurft að skylda íslenzka
heimilisfeður til að gefa fjöl-
skyldum sínum kost á að horfa
á amerískt hermannasjónvarp
á Islandi og meðtaka þá menn-
ingarlegu blessun, sem Lager-
krantz hinn sænski lýsti svo
snilldarlega hér á dögunum.
Ekki fremur en ástæða hefur
verið til að ganga eftir íslenzk-
um karlmörmum í embætti, þar
sem „vestræn samvinna” skal
sitja í fyrirrúmi fyrir islenzk-
um hagsmunum, ef þvf er að
skipta. Eða að skylda íslenzkar
stúlkur til fylgilags veð amer-
fska hermenn. Þvert á móti.
Og munurinn á afstöðu og að-
ferðum Kínverja og Amerfkana
stafar einnig af hinu sama.
Samanber Víetnam og aðferðir
Ameríkana þar. Kínverjar
hyggjast troða sinni þjóðfélags-
skipan upp á Tíbeta. Amerí-
kanar viija viðhalda hjá okkur
þeirri þjóðfélagsskipan, sem
þeim hentar. Og báðum stór-
veldunum er vafalaust skít-
sama hvað við og Tfbétar hugs-
um, ef þau geta tryggt sína
vígstöðu og áhrif í veröldinni.
En það er alltaf vissara að
leppamir séu trúir. Þess vegna
er ég ekki sammála fyrirlesara
þáttarins „Efst á baugi” um
það, að Kínverjum takist að
tortíma Tíbetum með ofbeldi.
Óttizt ekki þá, sem líkam-
ann deyða en eigi fá tortímt
sálunni, stendur einhversstaðar
í trúarbók ríkiskirkju Isiend-
inga. Ekki veit ég hvað stend-
ur í trúarbókum Tíbeta, en
bennan sannleik hljóta þeir að
þekkja, ef rétt er lýsing fyrir-
lesarans á viðbrögðum þeirra
við kínversku hemámi.
En íslendingum kann að vera
vorkunn, þótt þeir hafi týnt
þeim sannleik, því að jafnvel
orðalagið á fræðum beim, sem
bömum em kennd til ferming-
ar hafa breytzt á skömmum
tíma. T. d. var það skýrt tekið
fram í þeim fræðum, sem ég
lærði bam, að „bú skalt eigi
mann deyða”. Nú er bömum
mínum kennt: Þú skalt eigi
morð fremja. Þar með er
manndráp ekki lengur skilyrð-
islaus synd, heldur sú tegund
manndrápa ein, sem nefnd er
morð. Og svo er um fleira.
í áróðri hemámssinna fvrir
amerfkönskum á öllum sviðum
íslenzks þjóðlífs, glymur 'nvað
hæst, að meðvitund um íslenzkt
bjóðemi sé einskonar nesja-
mennska. Vilji til að vera
sjálfstæð þjóð, utan hemaðar-
bandalaga, ýmist bamaskapur
eða þiónkun við Rússa. Þeir
vita hvað okkur er viðkvæm-
ast. Hvað myndu þeir í Tfbet
segja um slíkan áróður, ef tf-
betskir leppar Kfnverja bæru
slíkan „sannieik” á *tÍörS' fýrir
þá? Nei, það yrðu vfst engin
vandkvæði á að skipa í emb-
ættin í Tíbet, ef tfbetska þjóð-
in hefði það á tilfinningunni.
að bún samanstæði af andlee-
um Eskimóum, í hinni niðrandi
en ekki þjóðlegu merkingu þess
órðs.
Að lokum get ég ekki stillt
mig um. að minnast lftið eitt á
bá „ofvemdun” íslenzkrar
tungu, sem hámenningarfulltrú-
um okkar virðist liggia svo
Framhald á 9. sfðu.
okkar engir holdgaðir guðir, en
drottinn minn dýr, eitthvað
má nú á milli vera! Eða hefur
reynzt einhver hörgull á mönn-
um í feit embætti á íslandi
sfðastliðinn aldarfjórðung? Eða
eru einhverjir andstæðingar
amerískrar hersetu á íslandi í
áhrifastöðum hér? Ef svo er fer
lítið fyrir andstöðu þeirra við
hersetuna, í orði og verki. Ekki
er sú barátta kynnt þióðinni,
hvorki f útvarpi né annarsstað-
ar. Aftur á móti biasir afsið-
unin og ómenningin við. hvert
sem litið er.
Ýmsum kann. f fljótu bragði.
að virðast ólfku saman að
iafna: ameriskri hersetu á Is-
iandi og kfnverskri f Tfbet. En
sé nánar aðgætt. eru bað við-
brögð hinna hersetnu bióða.
sem skapa ólíkindin.
Tíbetar beriast með oddi og
egg fyrir siálfstæði sínu og
bióðemi Tfbetskar konur af-
bakka samskfnti og fvlgilag
við kfnverska hermenn 0-
nevddar ganea bær ekki til
hiúskanar við erindreka hins
erlenda vaiös. kfnverska ..varn-
ariíAið” f Tfhet. .Tafnvei stióm-
málaskörungamir gerast ekki
lennar. nema af Móðemisástæð-
um. tit bess að fá aðstöðu til
að vinna með snmhupa bjóð
..sem veit sinn vilia” Efalaust
stendur ekki á Kfnverium. að
beita ö'liim brögðum áróðurs-
ins. engu síður en bvssunni
Fáir eru svo heimskir að trúa
betur byssunni en mútunni f
viðskiptum við menningarbióð
Enda kom það glögglega fram
<$>-
Um næstu aldamót mun ibúaf jöldi
þróunarlandanna hafa þrefaldazt
| | í nýrri skýrslu um væntanlega fólksfjölgun 1
heiminum fram til ársins 2000 hafa sérfræðingar
Sameinuðu þjóðanna auk hins venjulega líkinda-
reiknings beinlínis reiknað með „áframhaldi á ríkj-
andi tilhneigingum“, þ.e.as. að síðustu tölur um
fæðingar i heiminum muni verða svipaðar í fram-
tíðinni. Þá mundi íbúafjöldi heimsins um næstu
aldamót vera orðinn 7.4 miljarðar eða tvisvar og
hálfu sinni meiri en hann var árið 1.960. Fólksfjöld-
inn í vanþróuðum löndum hefði þrefaldazt og væri
kominn uon í 5.8 miliarða
hinna ýmsu svæða. Vanþróuð
lönd munu fá hærri hlutfalls-
tölu en þau hafa nú, eða með
öðrum orðum: hlutfallstala
beirra mun vaxa úr 67 upp f
76 af hundraði ailra jarðarbúa
á árunum 1960—2000. Mest
verður þéttbýlið f Austur- og
Suðaustur-Asíu. Þar sem víð-
áttumikii svæði eru í Asíu, sem
ekki er hægt að nýta til neinn-
ar hlítar, og þar sem tæknin
er á tiltölulega frumstæðu stigi
í Asíu, mun hin mikla fólks-
fjölgun skapa geigvænleg
vandamál þar.
VÆNTANLEG FÓLKSFJÖLGTJN A ARUNUM 1960 — 2000
(Sennilegasta þróun).
Margir búast hins vegar við
að draga muni úr frjóseminni
á beim svæðum sem skemmst
eru á veg komin. Sú tala, sem
sérfræðingar S.Þ. teija senni-
legasta um næstu aldamót er
5,9 miljarðar. og mundi þá i-
búatala vanþróaðra land?
verða 4.5 miljarðar.
Hin nýja skýrsla. „Word
Poplation Prospects up to Year
2000”. var samin af mann-
talsnefnd Sameinuðu þjóðanna
Þróunina fram til ársins 2000
má áætla með þremur mis-
munandi reikningsaðferðum.
Allar eru þær innan takmarka
sennileikans. Sú aðferð, sem
gerir ráð fyrir hagstæðastri
bróun, gefur þannig útkomuna
5,2 miijarðar um nasstu alda-
mót, en sú sem reiknar með
örastri þróun gefur útkomuria
6.8 miljarða manna f heimin-
um árið 2000. Milli þeirra
liggur svo talan. sem álitin er
sennilegust, 5,9 miljarðar. Ein-
stök atriði má sjá á töflunni
hér að neðan.
I skýrslunni segir, að veru-
legar breytingar munj verða
á skiptingu jarðarbúa milli
Svæði tbúaf jöldi í miljónum Arl. auk. í %.
— 1960 1980 2000 1960 1980
Aliur heimurinn 2.990 4.269 5965 1,80 1,68
Þróuð Iönd 976 1.195 1.441 1,02 0,93
Vanþróuð lönd 2.014 3.074 4.524 2,16 1,95
H E L Z T U S V Æ Ð I N :
Austur-Asía 793 1.038 1.284 1,35 1,07
Suður-Asía 858 1.366 2.023 2,36 1,99
Evrópa 425 479 527 0,61 0,47
Sovétrfkin 214 278 353 1,31 1.21
Afríka 273 449 768 2,52 2.72
Norður-Amerika 199 262 354 1,40 1,46
Rómanska Amerfka 212 374 624 2,86 2,60
Astralía 15,7 22,6 31,9 1,80 1,74
v
l
t
I
i