Þjóðviljinn - 18.09.1966, Qupperneq 7

¥

’*' . v-
W$m&. .*-' j
i Simsstaðamuia, Fyrir utan stendur Asgeir Long kvik
er tckin út um op

fíífiíí

Hér er verið að reisa eitt hinna sænsku flekahúsa.

>"*<• ti'i
WJ&:
Sunnudagur 1'8. septemtoer 1966 — ÞJÖÐVILJINN — SfÐA ’J

Innan um allt umrótið við Sámsstaðamúla er afgirtur lítill reitur o.g á spjaldinu sem scst hér á
myndinni stendur að þarna séu friðlýstar minjar. Þarna eru fornar bæjarrústir af Sámsstöðum
sem talinn er hafa farið » eyði laust eftir aldamótin 1100 um líkt leyti og Stöng sem er ofar í
dalnum. SUömmu fyrir síðustu aldamót gróf Þorsteinn Erlingsson skáld ofan af rústunum og gerði
af þeim uppdrætti. Fer vel á því að várðveitíar eru fornar minjar við hliðina á þeim stórvirkj-
um sem þarna er nú verið að vinna.
myndatökumaður og bregður ljósm|elinum á loft, en Ásgcir Iiefúr verið ráðinn til þcss af Lands-
virkjun að taka kvikmynd af framkvæmdum við Búrfellsvirkjun. 1 baksýn á myndinni er Búr-
fell nn hvítu deDlarnir sem siást er vatn sem ýrir niður úr gönirunum.
um og dynamíti, og gríðar-
stóru tæki sem kallast skreip-
er. Er hinn friosæli múli nú
•kekinn utan og innan daglangt
«vo lengi sem birta endist. Bor-
yélarnar hamast 60 metra inni
í berginu skreiperarnir skríða
upp múlann hverja ferðina eft,-
ir aðra og flytja með sérnið-
ur I hverri ‘ ferð um 40 tonn a f
iarðvegi úr múlanum.
Harza
Neðan undir múlanum er
risin allstór þyrping húsa ug
inni í einu þeirra hitti ég að
máli Pál Ólafsson verkfræðing,
sem fúslega segir mér frá því
sem verið er að vinna hér
efra. Páll er einn þriggja vera-
fræðinga sem vinna þar á veg-
um bandaríska verkfræðifyrir-
tækisins Harza, en það fyrir-
tæki sá um alla undirþúnings-
vinnu og útboðslýsingu á verk-
inu og hefur nú með höndum
eftirlit með verkinu fyrir hönd
Landsvii'kjunar. En sem kunn
ugt er sér fyrirtækið FosskraP
um allar framkvæmdir við
virkjunina og allir menn sem
hér starfa- utan þrír* fyrrtaldir
verkfræðingar og tveir hjálp-
armenn þeirra eru í vinnu hiá
Fosskraft.
Fosskraft
Fosskraft er fyrirtæki sem
stofnað er eingöngu til að vinna
þetta mikla verk hér við Búr-
vellsvirkjun og að því standa
þrjú stór fyrirtæki, sænslca
verkfræðifyrirtækið SENTAB
danska fyrirtækið Pihl og Sön
og Almenna byggingafélagið hf.
en þessi fyrirtæki hafa áður
haft samvinnu um stór verk-
efni hér á landi. Yfirmaður hér
á staðnum er Svíi, Fogelklovað
nafni, en hann er nú á förum
héðan, og við störfum hanstek-
ur I. Hildebrand.
1 km löng göng
Virkjunarframkvæmdir' verða
í sem stytztu máli þessar: Steypt
verður 360 m löng stífla í
Þjórsá norðaustan við" Búrfell
og hún tengd Sölvahrauni og
Skálarfelli með jprðstíflum, sem
verða um 4,5 km að lengd og
5—10 m á hæð víðast hvar.
Þannig myndast stórt uppistöðu-
lón ofan við Sámsstaðamúla, og
verður vatnlnu veitt gegnum
göng sem grafin eru gegnum
endilangan múlann. Verða þau
rúmlega 1 km að lengd og 10
metrar í þvermál, ófóðruð en
þétt með sementseðju.
Síðan liggja lóðrétt göng
niður í stöðvarhúsið sem verð-
ur neðán við múlann. Á þenn-
an hátt verður virkjað 118,5 •
metra fall. Úr stöðvarhúsinu •
verður vatninu svo veitt út í :
Fossá sem rennur í Þjórsá hér >
2 km neðar.
Stöðvarhúsið verður 18x88m •
og allm'ikið niðurgrafið. í því •
verður rúm fyrir sex 51.600 ha :
hverfla sem hver um sig snýr |
35 MW rafal, en f fyrsta áfanga •
virkjunar Þjórsár er gert ráð ■
fyrir 3 slíkum hverflum. Á :
rafmagnið að verða tii afhend- :
ingar á miðju ári 1969.
Matsalur fyrlr
350 manns
■
, ■
I maí í vor var byrjað að •
koma sér’ fyrjr, og hefur verið :
unnið að því síðan að reisa :
hér kamp fyrir 350 manns. Hús- ;
in eru innflutt frá Noregi og •
Svíþjóð, timburhús flutt hingað :
í flekum og sett saman hér á j
staðnum. Hefur þetta gengið j
vel, og þegar hafa verið reistar ■
þrjár samstæður af norskum :
Moelfen-húsum, 6 skáiar og auk j
þess stór skáli þar sem eru eld- •
hús og matsalur, hann er um ;
700 fermetrar að stærð og geta :
350 manns matazt þar í einu. j
Einnig hafa verið reist hérall- j
mörg einbýlishús fyrir fasta ■
starfsmenn, sem verða hér með :
fjölskyldum sínum.
Hinn 15. júní var svo byrjað :
á annarri mannvirkjagerð. I j
fyrsta lagi' var byrjað á jarð- j
göngunum sem liggja þvert á ■
aðalgöngin í Sámsstaðam ’ía :
og er það verk nú um það bil :
hálfnað., :
■
Þessi göng verða ekkert not- j
uð við sjálfa virkjunina, held- •
ur eingöngu hjálpargöng til að •
komast inn £ múlann og verða :
notuð til að koma ruðningnum j
út meðan' verið er að grafa •
aðalgöngin. Síðan 'verður þess- ■
um hjálpargöngum lokað aftuv. :
1 öðru lagi hefur verið unn- :
ið að því að grafa fyrir stöðv- ■
arhúsinu. Byyjað var á að ryðia ■
niður jarðvegi utan úr múlan- •
um, er þetta mikið verk en :
notuð eru tjl þess afkastamikii :
tæki, svo að allvel hefurgeng- !
ið. Er nú búið að grafa fyrir ■
húsiiju niður á fast og byrjað :
að sprengja því að húsið verð- j
ur allmikið niðurgrafið. Áætlað j
er að-byrja að steypa fyrir ára- j
mót.
■
Margt bíður j
næsta sumars
Að þessu hefur verið unnið í ■
sumar en margir þættir verks- :
ins verða að bíða til næsta j
sumars. Verður þá byrjað á j
efra svæðinu cg þar reistur ■
kampur við Þjórsá fyrir um./;
150 ipanns.
Hér vinna nú um 170 manns, :
þar af 30—40 útlendingar, - en j
næsta sumar verða hér um ■
500 rnanns. Unnið er frá kl. ■
7,20 á morgnana og til ki. ;
10—11 á kvöldip., og unniðfimm j
daga vikunnar 'og hina til ■
skiptis.
Híður nú á að allri undir- ■
, búningsvinnu hér neðra sé lok ■ ■
ið fyrir veturinn, bví að hér er :
vetrarríki mikið. en allar horf- j
ur era á að þetta takist, segir |
Páll að lokum, og kvíði égengu •
að hafa hér vetursetu. ■”
Þeir stjórna afkastamestu jarðvinnslu- og flutningatækjum
sem hér þekkjast. Talið frá vinstri: Sveinn Ármann StgurSsson,
Haukur Sigurjónsson og Sigurður Sigurjónsson^
Við framkvasmdirnar við
Búrfellsvirkjun eru að sjálf-
sögðu notuð hin stórvirkustu
tæki eins og hvarvetna get-
ur að líba. Þó eru tvö tæki
sérstaklega sem draga að sér
athygli þegar litazt er um á
athafnasvæðinu. ■ Þetta eru
gríðarstórir flutningavagnar,
sem fylla sig sjálfir þeim
jarðvegi sem flytja á, þannig
að vagnarnir opnast að neðan
og reka niður sköfu meðan
þeir aka yfir svæðið, líkt og
hefill spænir tré. Síðan er
hægt að aka þessu efni hvert
sem henta þykir og hleypa
því niður úr vögnunum aftur.
Enn hefur ekki verið fundið
neitt íslenzkt heiti á þessi
tæki en menn hér nefna þau
skreiper eins og hið enska
heiti þeirra hljóðar.
Þetta eru afkastamestu
tæki sem notuð hafa verið
hér á landi við slíka vinnu,
segir Sigurbjörn Sigurjónsson,
þar sem hann stendur á upp-
fyllingunni við íbúðaskáiana
og stjórnar með bendingum til
ökumanna tækjanna hvar
beir skuli losa farminn hverju
sinni.
Það sér eitthvað eftir dag-
inn þegar unnið er meðsvona
tækjum, segir Sigurbjörn, þau
flytja allt að 40 tonnum i.
hverri ferð, um 125 ‘ferðir á
dag hvort úr múlanum. Þann.
ig að þau flytja um 10 þús.
tonn á dag, enda sér orðið á
múlanum hér fyrir ofan og
hefur efnið verið notað sein
uppfylling undir húsin hér.
Sigurbjörn segir að hann
hafi verið ráðinn til að vinna
við mulningsvél sem á að
nota hér þegar farið verður
að steypa, en þar sem hann
hafði unnið við slíka jarð-
vegsflutninga í Bandaríkjun-
um í mörg ár var hann feng-
inn til þessa verks. Hér sr
sandrokið versti óvinurinn
þegar þurrt er og fyllir þá
öll vit, þá er oft erfitt að
standa hér úti á berSvæði.
• Þrír ökumenn eru með
þessi tæki og vinnur hver 1
klst í einu en hvílist í hálf-
tíma. Fyrst vorum við aðeins
tveir og sátum í tækjunum
allan daginn frá kl. ,7.20 á
morgnana til kl. 11 á kvöldin,
segja ökumennirnir. En þetta
eru níðingstæki og enginn
maður heldur þetta út til
lengdar, en réðamönnum hér
hefur gengið illa að skilja
þetta, 'en þó fengust þeir loks
til að bæta einum manni við.
Finnst manni þó ekki muna'
mikið um mannskaupið þegar
svona stórvirk tæki eru ann-
ars vegar.
Ekki þarf lengi að ganga
um svæðið hér til að sjá að
hingað hafa safnazt saman
menn víða að af landinu. Hér
hittum við bónda af Barða-
strönd sem nýlega hefur
brugðið búi. hér er málari úr
Reykjavík. skósmiður úr
Hafnarfirði. bóndaspnur úr
Gaulverjabæ og hér hitti ég
ékiþstjóra sem maður var hjá
á síldveiðum í eina tíð. Ekki
fer á milli mála að það sem
dregið hefur þessa sundur-
leitu menn hingað á þennan
eyðilega stað , er fyrst og
fremst von um góðar tekjur,
en greinilegt er af tali manna
að þeir hafa orðið fyrir
nokkrum vonbrigðum. Hér
vinnum við á lægsta kaupi
og aðeins hinn langi vinnu-
tími bjargar því, að eitthvað
er upp úr þessu að hafa,
sagði einn verkamaðurinn.
Maður gerði líklega bezt í því.
að fara til Svíþjóðar og ráða
sig har þá kæmist maður á
sæmiíegt kaup. Það er áreið-
anlegt að Svíarnir og aðrir
útlendingar sem hér eru láta
ekki bjóða sér þessi kjör sem
við verðum að sætta okkur
við.
í vor var skipuð nefnd á
vegum verkalýðssamtakanna
til að semja um kaup og kjör
hér á staðnum, en ekkert hef-
ur gerzt í þeim málum og er-
um við satt að segja orðnir
nokkuð langeygir eftir að
kjör okkar verði bætt.
Sigurbjörn Sigurjónsson