Þjóðviljinn - 21.11.1967, Blaðsíða 1

Þriðjudagur 21. nóvember 1967 — 92. árgangur — 264. tölublað.
Gengi sterlingspunds fellt
Síða 0
.<*>_
Gengi isl. krónunnar verður
fellt um
eða meira
Ráðherrar og sérfrœðingar á stöðugum fundum; ákvörðun verður tekin eftir miðja viku
r
Fjórar gengis-
1 lækkanir á 18
! árum — Sú 5ta
er nú í aðsigi
i
4

Þjóðviljinn snéri sér í gaer
til Seðlabankans og leitaði
upplýsinga um lækkanir þær
sem orðið haía á gengi ís-
lenzku krónunnar frá lokum
heimsstyrjaldarinnar síðari og
til þessa dags svt> og um
breytingar á gullgengi ís-
lenzku krónunnar.
Ólafur Tómasson hagfræð-
ingur skýrði svo frá, að fyrsta
gengislækkunin eftir slyrjöld-
ina hefði orðið 1949 en þá var
brezka pundið dinnig fellt eins
og nú- Við þá gengisfellingu
hækkaði verð Bandaríkjadoll-
ars í verði úr kr. 6,50 í rösk-
ar 9 krónur.
Árið eftir. 1950, var stór-
felld gengislækkun hér á landi
og hækkaði Bandaríkjadollar-
inn þá úr kr. 9 í kr. 16.32.
Næsta stórbreyting á skráðu
gengi íslenzku krónunnar er
árið 1960 en við gengisfelling-
una þá hækkaði Bandaríkja-
dollarinn í kr. 38.00.
Árið eftir varð enn gengis-
felling og við hana hækkaði
Bandaríkjadollarinn úr kr.
38.00 í 43 00 íslenzkar.
Nú er enn raett um gOTgis-
fellingu íslenzku krónunnar*í
kjölfar gengisfellingar sterl-
ingspundsins. Verði íslenzka
krónan felld um 14,3% eins
og sterlingspundið hækkar
Bandaríkjadollar úr kr. 43,00
í um kr. 50.00 Og að sjálf-
sögðu meira, verði gengis-
fallið .stærra.
Samkvæmt peningalögunym
frá 1875 voru 0.403227 grömm
af skiru gulli i íslenzkri
krónu. Eftir gengisfellinguna
1961 var það komið niður í
0.0206668 grömm og hafði
gullgildi krónunnar þá fall-
ið niður í 5.12536% af upp-
haflegu gullgildi hennar. Hvað
skyldi það vera orðið mikið
í vikulokin?
Þess má að lokum geta,
að samkvæmt lögum frá 1961
tekur Seðlabankinn ákvarð-
anir um gengi íslenzku krón-
unnar með samþykki ríkis-
stjórnarinnar. Áður, eða frá
árinu 1939 til 1961, var það
vald í höndum Alþingis, en
fyrir 1939 sá Landsbankinn
dm gengisskráninguna.
□ Fullvíst er talið að ríkisstjórn íslands hafi
• afráðið að lækka gengi krónunnar. Hins veg-
ar mun hún vera að velta því fyrir sér ásamt
sérfræðingiim sínum hvort gengislækkunin
eigi að nema 14,3% eins og lækkun sterlings-
pundsins, eða hvort nota eigi tækifærið og
framkvæma enn stórfelldari gengislækkun.
□ Ekki er búizt við að ákvarðanir ríkisstjómar-
innar liggi fyrir fyrr en eftir miðja viku.
Þegar ríkisstjórninni bárust
fréttir af lækkun sterlingspunds-
ins á laugardag sneri hún sér
til stjórnarandstöðuflokkanr.a
og mæltist til þess að hætt yrði
við 3. umræðu um efnahags-
ráðstafanir ríkisstjórnarinnar
sem útvarpa átti í gíórkvöld, þar
sem um væri að ræða algerlega
ný viðhorf. Var svo að heyra á
i fulltrúum ríkisstjórnarinnar að
í horfið yrði frá efnahagsmála-
| frumvarpinu að mestu eða öllu
j leyti en málin hins vegar leyst
! með lækkun íslenzku krónunn-
ar og ráðstöfunum í sambandi
við það.
Um 14,3% -
eða meira
Þegar á laugardag tóku sér-
fræðingar ríkisstjómarinnar til
starfa til þess að reikna út á-
hrifin af lækkun sterlingspunds-
ins og þau tvö dæmi, hvað ger-
ast myndi ef íslenzka krónan
yrði lækkuð um 14,3% — og
ef hún yrði lækkuð meira. Voru
63
Vld tökum upp _______
haogri umferö 1968
Kvenfélag
sósíalista
★ Fundur á morgun, miðviku-
★ dag 22. nóvember, kl. 8,30 í
★ Tjamargötu 20. — Nánar aug-
★ lýst á morgun.. — Stjómin.
, ýmsir starfsmenn gjaldeyris-
1 bankanna og Seðlabankans að
; störfum allan sunnudaginn og
: áfram í gær til að mata ríkis-
stjórnina og sérfræðinga henn-
, ar á hverskonar útreikningum.
, Sé gert ráð fyrir að rikisstjóm-
j >n lækki gengið um 14,3% væri
þar að sjálfsögðu um að ræða
I miklu stórfetldari gengislækk-
i un • en nemur áhrifunum af
j lækkun sterlingspundsiná á
j efnahagskerfi íslendinga. Dan-
ir, sem hafa mjög mikilvæg Við-
skipti við Breta, láta sér til
dæmis nægja 7,9% gengislækk-
un og munu þó fara allmikið
fram yfir áhrifin á 'danskt efna-
hagslíf. Norðmenn og Svíar meta
áhrifin ekki meiri en svo að
þeir geti haldið genginu á krón-
um sínum óbreyttu.
Víðtæk áhrif
14,3% gengislækkun — sem
stjórnarliðið mun telja algert
lágmark — myndi hafa miklar
afleiðingar í för með sér. Hún
myndi hafa tafarlaus áhrif á
viðskipti okkar við Bandaríkin,
Kanada og önnur Ameríkuriki,
við löndin í Efnahagsbandalagi
Evrópu, við Sovétrikin og Aust-
ur-Evrópulönd, við Svíþjóð, Nor-
eg, Finnland (þar sem gengið
var fellt nýlega en beb't óbreytt
nú), við Danmörku, þair sem
gengislækkunin verður minni,
og við ýms lönd önnur. Utan-
rikisviðskipti okkar við þessi
lönd nema rúmlega 2/3 af heild-
arviðskiptum okkar. Géngis-
lækkunin hefði það í för með
sér að allur innflutningur frá
þessum löndum hækkaði í verði
hérlendis, ný verðbólguskriða
yrði innan lands. Jtflutningur
okkar til þessara landa hækk-
aði í verði — í krónutölu —
og mundi það auka tekjur út-
flutningsatvinnuveganna sem
því svarar. Sú hækkun í krónu-
tölu kæmi hins vegar talsvert
visjafnt niður; síldarmjöl og
Framhald á 2. síðu.
i
!
Afstaða miðstjórnar 4.5./
til vinnustöðvunar óbreytt
□ í fundi í miðstjórn Alþýðusambands íslands á
sunnudaginn var samþykkt óbreytt afstaða frá því að
sambandið mæltist til þess við sambandsfélögin að þau,
með nægilegum fyrirvara, boðuðu til vinnustöðvunar
1. desember.
□ Verkalýðsfélög um land allt halda um þessar.
mundir fundi og er hér á eftir sagt frá þeim félögum
sem Þjóðviljinn veit til að þegar hafa samþykkt verk-
fallsheimild.
I
Samþyfckt miðstjórnar Al-
þýðusambands Islands var á
þá leið að miðstjómin sæi
ekki að svo komnu máli á-
stæðu til að breyta tilroælum
sínum til verkaílýðsfélaganna
um að afla sér heimildar til
vinnustöðvunar. Hinsvegar
muni miðstjómin fylgjastmeð
málum og hafa samband við
félögin, telji hún ástseðu til.
Um hélgina voru haldnir
fundir í verkalýðsfélögunum
Einingu og Iðju á Akureyri.
og voru þeir báðir mjög fjöl-
sóttir. Var verkfallsheimild
samþykkt í báðum félögunum.
,.Á laugardaginn var haidinn
fjöHmennur félaigsfundur í A.
S.B., félagi afgreiðslustúlkna
i brauða- og mjólkurbúðum.
Fundurinn samþykkti einróma
að gefa stjóm og trúnaðar-
mannaráði félagsins heimild
til vinnustöðvunar 1. des.
Áður höfðu Verkamannafé-
lagið Dagsíbrún og Félag jám-
iðnaðarmanna þegar fengið
verkfailsheimild. Fleiri verka-
lýðsfélög héldu fvfndi um
heJgina en hér greinir og
verður vœntanJega getið um
þá í blaðinu síðar.
I
Háskalegt ástand í læknamálum:
1/3 útflutningsins tfl
gengislækkunarlandanna
— fáum minna fyrir afurðirnar þar
Láta mun nærri, að um þriðj-
ungur heildarviðskipta okkar við
önnur lönd sé við þau lönd sem
nú hafa lækkað gengið, sagði
framkvæmdastjóri Verzlunarráðs
Islands, Þorvarður Jón Júlíus-
son, £ viðtali við Þjóðviljann í
gær.
Um álhrif gengislækkímanna í
viðskiptalöndum Islendinga sagði
hann, að minna fengist nú fyrir
íslenzkar afurðir í þeim löndum
sem lækkað hafa gengið og þar
sem viðskiptin miðast við sterl-
ingspund, nema gengi . íslenzku
krónunnar lækkaði jafn mikið.
Samsinnti Þorvarður því . að
hagstæðast yrði fyrir Islendinga
að selja sem mest til þeirra
landa sem ekki lækkuðu gengi
sitt og kaiupa sem mest fná hin-
um, hvort sem gengið hér yrði
fellt eða ekki. í hagskýrslum
um viðskipti við önnur lönd á
þessu ári kemur hinsvegar í ljós,
að hlutfallið í þessu tililiti er
okkur heldur óhagstætt. Af
Framhald á 2. síðu.
Um tuttugu og fimm lækna
vantar út á landsbyggðina
□ Talið er að 25 lækna vanti nú út á landsbyggðina til
þess að sinna brýnustu þörfum læknisþjónustu. Hefur á-
standið valdrei verið svona alvarlegt áður, sagði Örn
Bjasmason, læknir í Vestmannaeyjum, á ráðstefnu um heil-
brigðismál, sem Læknafélag íslands boðaði til og hélt um
helgma hér í borg. Um síðustu áramót voru 130 íslenzkir
læknar starfandi erlendis.
örn Bjarnason sagði meðal
aAnars:
Um síðustu áramót voru sjö
læknishéruð óskipuð og um
næstu mánaðamót er fyrirsjáan-
legt, að i tólf héruðum verði
enginn læknir. Læknaskorturinn
er mun meiri, en þessar tölur
gefa til kynna. því að í flesta
kaupstaðina og í mörg héruð,
sem kauptún eru í, vantar einn
eða fleiri lækna á hverjum stað,
til þess að þar sé nægjanlegur
fjöldi lækna og verður vikið að
því síðar. Læknaskortur er að
vísu ekki nýtt fyrirbæri t>g hef-
ur alla tíð gengið illa að full-
ski.pa héruðin, en aldrei sem nú.
Alvarlegast er ástandið á
austanverðu Iandinu
Um næstu mánaðamót er lík-
legt að enginn læknir verði í
Kópaskers-, Raufarhafnar-, Þórs-
hafnar- og Vopnafjarðar-héruð-
um. Á Egilsstöðum er einn lækn-
ir, sem gegnir þrem héruðum,
með um 2500 íbúum og virðast
engar líkur á, að hann fái ann-
an eða fleiri lækna til starfa
á næstunni.
I Neshéraði í Norðfirði er eng-
inn héraðslæknir og raunar eng-
in skilyrði fyrir slíkan. Lækna-
skipti hafa verið tíð f héraðinu
að undanförnu og í ágúst síðast-
iiðnum hvarf læknir úr héraðinu
eftir tveggja daga veru og segir
það nokkra sögu.
Eskifjarðarhéraði er gegnt til
áre af ungum lækni í veikinda-
forföllum héraðslæknisins- Hérað
þetta er erfitt og þar er mikið
vinnuálag. Héraðslæknirinn í
næsta héraði, Búðahéraði í Fá-
skrúðsfirði. mun hætta störfum
innan skamms og hann tjáir mér
að útilokað sé, að nokkur lækn-
ir muni setjast að í héraðinu,
þegar hann hverfur þaðan. Mun
þá Búðahérað leggjast til
Eskifjarðarhéraðs og enn auka
á erfiðleika læknisins þar. Og
sams konar vandræðaástand og
hér hefur verið rakið, er að
skapast á Vestfjörðum, ef svo fer
fram, sem nú horfir.
265.1968
lAGUMNN
I
l
I
4