Þjóðviljinn - 21.11.1967, Blaðsíða 7

T
Þtíðjudiagur 21. nóvember 1367 — ÞJÖÐVTLJINN — SÍÐA J
Bygging leiguíbúða eina lausnin á hús-
næðisvanda þeirra sem verst eru settir
Guðimmdwr Vigfússon.
Við fulltruar Al'þýðu'banda-
lágsins flytjown ihér tillögu um
að samin verði áaetíun um
byggingu leigufbúða á vegum
borgarinnar.
Samkvæmt tillögunni er gert
ráð fyrir að áætiun þessi miðist
við að reistar verði a.m.k. 300
Tiflaga Al-
þýðubanda-
lagsins
„Borgarstjórnin ákveður að
láta semja áætlun um bygg-
ingu leiguíbúða á vegum
borgarinnar, er miðist við að
reisa a-mJt. 300 íbúðir á næstu
i árum. Skulu íbúðir þessar
til þess ætlaðar að útrýma ó-
hæfu og heilsuspillandi hús-
næðí, bæði í eigu borgarinn-
ar og annarra, og að sjá fyrir
húsnæðisþörf ungs og efnalit-
lls fólks fyrstu búskaparárin,
svo og annars Iáglaunafólks,
sem er í húsnæðishraki eða
býr við óheyriiega húsalcigu.
Gerð íbúða þcssara og fyr-
irkomulag sé við það miðað,
að þær fullnægi sem bezt
húsnæðisþörf o.g aðstæðum
þess fólks, sem hér á hlut að
máli. og skulu ákvarðanir í
því efni byggðar á rannsókn
er fram fari á vegum félags-
máíaráðs.
Fjármagns til framkvæmda
þessara sé aflað með árlegum
framlögum Byggingarsjóðs
Reykjaxnkurborgar og lánum
frá’ Húsnæðismálastjórn, er
heimilt er, samkvæmt gild-
andi lögum að veita, annars
vegar til útrýmingar heilsu-
spiílandi húsnæði og hins
vegar til lciguíbúða, er rcist-
ar eru á vegum sveitarfélaga.
Borgarstjórnin telur mikils
um vert, að undirbúningur að
[ramkvæmdum þcssum vcrði
sem vandaðastur, en honum
þó hraðað svo sem auðið er.
Telur borgarstjómin rétt, að
athugaðir séu mögulcikar á
samstarfi við Framkvæmda-
nefnd byggingaráætlunar um
byggíngu þcssara íbúða, cink-
um ef það mætti verða til að
tryggja nútímatækni við
framkvæmdirnar og scm
mesta hagkvæmni.
Borgarstjórnin felur borgar-
ráði og borgarstjóra undirbún-
ing og framkvæmd þcssa máls
og skal um • það haft samráð
í við félagsmálaráð borgarinn-
5 ar.”
slíkar ííbúðrr á mæsfcu 4 árum.
Er þá að sjálfsögðu ráð fyrir
því gert, aö þessar íbúöir komi
tiil viðbótar þeiwi hluta bygg-
ingaráætlunar, sem koma á i
hlut borgarinnar. En sá hluti
á að nema 250 íbúðum og mun
ckki koma að ftrtiu í gagn fyrr
en 1970-1971.
1 tillögu okkar AHþýðubancla-
lagsmanna segir, að þessar 300
leigufbúðir, sem reistar verði
saimkv. ráðgerðri áætlun, skuli
til þess ætlaðar að útrýma ó-
hæfu og heilsuspillandi hús-
næði, bœði í eigu borgarinnar
og annarra, og að sjá fyrir
húsnæðisþörf ungs og efnalítiils
fólks fyrstu búskaparárin, svo
og armarrs láglaunafólks, sem
er í húsnæðishraki eða býr við
óheyrilega húsaleigu.
Þá er gert ráð fyrir því í til-
lögunni að gerð þessara íbúða
og fyrirkomulag sé við það
miðað, að þær fullnægi sem
bezt húsnæðisþörf og aðstæðum
þess fólks, sem hér á hlut að
máli, og skuli ákvarðanir í því
efni byggðar á rannsókn, er
fram fari á vegum félagsmála-
ráðs.
Gert er ráð fyrir að fjár-
magns til þessara framkvæmda
sé aflað með áriegum framlög-
um Byggingarsjóðs Reykjavík-
urborgar og lánum frá Húsnæð-
ismálastjórn, er heimilt er skv.
gildandi lögum að veita, ann-
arsvegar til útrýmingar heilsu-
spillandi húsnæðis og hinsvegar
til leiguíbúða sem reistar eru
á vegum sveitarfólaga.
Á það er bent í tillögunni að
mikils ér um það vert, að und-
irbúningur að sh'kum fram-
| kvæmdum verði sem vandað-
astur, en honum þó hraðað svo
sem auðið er. Rétt er talið að
athugaðir séu mögxrleikar á
samstarfl við Pramkvæmda-
nefnd byggingaráæthmar um
byggingu þessara ibúða, ef það
mætti verða til að tryggja nú-
tímatækni við framkvæmdimar
og sem mesta hagkvæmni.
Loks er í tillögunni gert ráð
fyrir að borgarstjómin feli
borgarráði og borgarstjóra und-
irbúmng og framkvæmd þessa
máls og að haft sé «m það
samráð við hið nýstofnaða fé-
lagsmálaráð borgarinnar. (
Enda þótt húsnæðismáll séu
næsta þrautrædd hér í borgar-
stjfeminni og þessi tillaga skýri
sig að miklu. leyti sjálf, tel ég
þó rétt að fylgja henni úr hlaði
með nokkrum orðum, ef það
mætti verða til að skýra fyrir
borgarfulltrúum nánar en til-
lagan sjálf gerir, hvað það er
sem fyrir okkur Alþýðubanda-
lagsmönnuim vakir, og hver
nauðsyn er að borgin geri það
átak við byggingu leigufbúða,
sem í tililögunni felst.
Það er kunnugra en svo að
um það þurfi að fara mörgum
orðum, að þrátt fyrrr byggingu
mikils og góðs fbúðahúsnæðis
hér í borgirmi s.l. tvo áratugi
eru hér þó enn mörg hundruð
fbúða í notkun, sem eru léleg-
ar eða heilsuspillandi og jafn-
vél óhæfar til fbúðar.
Herskálaíbúðirmr era aðvisu
sem betur fer flestar horfnar
og þær hurfu flestar fyrir átak
bæjarfélagsins, átak sem var ó-
umflýjanlegt, en gekk þó ótrú-
lega ilfla og seint að fá meiri-
hlutaflokkinn í borgarstjórn til
að fallast á.
Ýrnsar aðrar tegundir heilsu-
spillandi íbúða hafa einmg
horfið ýmist að tilhlutan bæi-
arfélagsins eða fyrir atbeina
einstaklinganna sjálfra. Svo ór
t.d. um nokkrar þyrpingar þæg-
indalausra og óvandaðra skúr-
bygginga, som gætti mjög á
vissum stoðum í borginni fyrir
nokkrum áram. Ekki svo að
skiljá að slíkar skúrbyggingar
eða hiliðstæður þeirra, séu með
öllu úr sögunni, en þeim hef-
ur óneitanlega fækkað.
Þrátt £yrir þetta má það
ekki gleymast, að enn búa
hundruð reykvískra fjölskyldna
í mjög lélegu, heilsuspillandi
eða óhæfu húsnæði. Þetta hús-
næði er ýmist í eigu borgarinn-
ar sjálfrar eða einstakra manna,
sem hafa drjúgar tekjur af út-
leigu slíks húsnasðis, en eru
ekki að sama skapi áthugasamir
um endurbætur þess eða nauð-
synlegt viðhald.
Borgaríbúðirnar
Borgin á sjálf um 290 leigu-
íbúðir sem ætlaðar eru fil
frambúðar. Af þeim hafa 170
íbúðir verið reistar síðustu
fjögur árin, þ.e.a.s. leiguibúðir
borgarinnar við Mesistaravelli,
Kleppsveg og Austurbrún. Hin-
ar eru flestar við Skúlagötu
en aðrar dreiíðar viðsvegar
um borgina, í húsum sem
borgin hefur eignazt með ýms-
um hætti á löngu árabili.
Auk þessa eru í eigu borg-
arinnar sjálfrar um 220 leigu-
íbúðir sem ekki eru ætlaðar
til frambúðar. þar af um 100
í Höfðaborg. Voru þær íbúðir
reistar sem algjört braðabirgða-
húsnæði fyrir meir en aldar-
fjórðungi og írágnngur og gæði
við það miðað að þæf yrðu
rýmdar innan fárra ára. Þessar
100 íbúðir eru á einföldu og
óeinangruðu timburgólfi, sjálf-
ar Iítt einangraðar, án baðs og
annarra nútímaþæginda.
Hinar 120 leiguibúðirnar,
sem borgin á og ekki eru ætl-
aðar til frambúðar, samkv. yf-
irlýsingu ráðamanna, eru lítt
eða ekki betur íallnar til í-
búðar en Höfðaborgin. Svo er
t.d. um svonefndar Selbúðir
við Vesturgötu, eitt hörmuleg-
asta og ömurlegasta íbúðarhús-
næði sem fyrir finnst í borg-
'V
inni, og fleiri slik hús sem fá-
tæklingum er vísað á af borg-
inni í vandræðum þeirra.
En það er fjölmargt annað
íbúðarhúsnæði lclegt og óhæft
í borginni en það sem borgin
á sjálf. Hundruð íbúða í ein-
staklingseign eru litlu eða ekki
betur á sig komnar. Flestar í
þessum flokki ■ eru niðurgraín-
ar kjallaraíbúðir þar sem
kuldi og raki sækir á íbúana
og lítt eða ekki sést til sólar.
Svipuðu máli gegnir um marg-
ar risibúðir, einkum í gamla
bænum. Þær eru þrörtgar, gisn-
ar og gluggalítlar ag í þær
margar vantar flest eða öll
þægindi sem tflheyra nútím-
anum.
Ekki. þarf að skýra það í
löngu máli, að það fólk sem
einkum býr í heilsuspitlandi
eða lélegu leiguhúsnæðk hef-
ur yfírleitt lág laun eða býr við
mikil fjölskylduþyngsli. Það
eru ékki sízt, barnafjölskyld-
urnar úr stétt verkamanna og
annarra láglaunamanna, sem
dæmast til vistar í slíkum í-
búðum. Þetta leiðir af eðli
málsins. Fjölskyldur með lágar
tekjur hafa hvorki efni á að
byggja yíir sig eigin íbúðir
né að keppa um betri hluta
leiguhúsnæðis á uppsprengdum
okurmarkaði. Til þess hrökkva
ekki tekjurnar. Þær eru því
dæmdar til að búa í versta
húsnæðinu og það jafnvel hús-
næði, sem spillir heilsu bam-
anna og eyðileggur lífsham-
ingju fjölskyldunnar.
Byggja verður
leiguíbúðir
Ég hygg, að vilji menn Kta
með sanngirni og raunsæi á
þau vandamál, sem brýnast er
að borgin gefi sig að á sviði
húsnæðismála, þá verði það að
viðurkennast, bæði í orði og á
borði, að , þessi vandi verður
ekki leystur án byggingar veru-
legs fjölda leiguíbúða. Og
þetta hefur að vissu marki
verið viðurkennt, einkum á
seinni árum, t.d. með bygg-
ingu íbúðanna við Meistara-
velli, Kleppsveg og Austur-
brún. Hins vegar hafa fram-
kvæmdir á þessu sviði verið af
alltof skornum skammti og í
engu samræmi við raunveru-
legar þarfir.
Við stærum okkur oft af þvi,
íslendingar, að við búum yfir-
leitt í betra og dýrara húsnæði
en aðrar þjóðir. Þessar fram-
farir hafa einkum orðið' á síð-
asta aldarfjórðungi með bætt-
um efnahag þjóðarinnar og
þær eru vissulega gleðilegar,
þótt þær hafi einnig sínar
skuggahliðar. í margar íbúðir
okkar er borinn óþarfur og ó-
íorsvaranlegur íburður og hús-
næði er yfirleitt þungur baggi
á mönnum, , sem útheimtir
mikla vinnu og háar tekjur
eigi menn að geta undir því
risið. Kröfur okkar í húsnæð-
ismálum, skipulagsleysi þeirra
mála og óeðlilega hár bygging-
arkostnaður, ásamt hærri
kröfum um eigið fjárframlag
en aðrar þjóðir gera, á stóran
hlut að erfiðleikum undirstöðu-
atvinnuveganna, því til fram-
leiðslunnar er það íjármagn
sótt með einum og öðrum
hætti sem við verjum til hús-
næðis og annarra lífsþarfa.
Eigi að síður er það yfirlýst
stefna allra flokka í landinu
að styðja að því, að sem allra
flestir geti búið í eignaríbúð-
um. Og ég hygg að sú stefna
sé í meginatriðum rétt og í
samræmi við óskir og vilja
flestra sem þess eiga nokkum
kost. En hún má. ekki verða
til þess, að hinum verði gleymt,
sem þessa eiga ekki kost af
ýmsum ástæðum, og þeirra
hagsmunir fyrir borð bomir.
Það hlýtur svo að verða í
okkar þjóðfélagi eins og öðram
að allir geta ekki búið í eig-
in íbúðum og það jafnvel þótt
reynt sé að skapa sómasam-
legt lánakerfi fyrir íbúðabygg-
ingar. Mikil fjármagnsþörf
þeirra sem févana eru og ráð-
andi vaxtapólitík krefst hárra
upphæða árlega í afborganir
og. vexti af lánum til eignar-
íbúða, og það þarf háar og ör-
uggar tekjur til þess að standa
undir slíkum lánum þótt fáan-
leg séu.
Átak af hálfu
borgarinnar
Þeir sem verst erú settir og
ekki geta keypt eða reist eigin
íbúðir verða að eiga kost á
mannsæmandi leiguíbúðum á
viðráðanlegu verði. í svp-
nefndu „velferðarþjóðfélagi"
mega þeir sem erfitt eiga upp-
dráttar ekki dæmast til neinn-
ar utangarðsvistar í húsnæðis-
málum. Það verður að sjá fyr-
ir þeirra húsnæðisnauðsyn á
sómasamlegan hátt. Þeir verða
að eiga kost á að búa og ala
sín börn upp í hollu og góðu
húsnæði, eins og þorri þjóðfé-
lagsþegn anna veitir sér nú á
tímum.
Og þetta vandamál verður, að
áliti okkar Alþýðubandalags-
manna, ekki leyst nema fyrir
átak borgarinnar, að þvi er
snertir útrýmingu lélegs, heilsu-
spillandi og óhæfs húsnæðis
hér í Reykjavík, sem mörg
hundruð fjölskyldna eru nú
dæmdar til að búa í.
Það eru engar líkur txl að
hið svonefnda einkaframtak
gefi sig að byggingú leigu-
íbúða, sem henta og eru við-
ráðanlegar fyrir þorra þess
fólks, sem býr í heilsuspillandi
eða óhæfu húsnæði. Sú skoðun
mun heldur ekki sækja á
neinn, sem þekkir eðli þessa
vandamáls.
Aðstæður félagsframtaks, t.d.
samvinnubyggingarfélaga eða
Byggingarfélags verkarpanna,
eru heldur ekki með þeim hætti,
a.m.k. eins og nú standa sak-
ir, að það sé á þess færi að
leysa þennan vanda.
Allt ber því að einum
brunni, að bæjarfélagið verði
að láta málið til sín taka og
gera raunhæfa áætlun um
Framhald á 9. síðu.
„I svonefndu „velferftarþjóðfélagi“ mega þeir sem erfitt eiga uppdiráttar ekki dæmast til neinnar utangarftsvistar I húsnæftismálnm.
Þaft verður aft sjá fyrir þeirra húsn æðisnauðsyn á sómasamlegan hátt“.
Framsöguræða Guðmundar Vigfússonar íborgarstjórn
sl. fimmtudag fyrir tíllögu Alþýðubandalagsins um
byggingu 300 leiguíbúða á vegum Reykjavíkurborgar