Þjóðviljinn - 21.11.1967, Síða 2

2 SfÐA — ÞJÖÐVILJINN — Þriðjudagur 21. nóvember 1967.
Gengi krónunnar verður fel/t
Framhald af 1. síðu.
síldarlýsi íara til dæmis að yf-
irgnæfandi hluta til aterlings-
svæðisins og nytu ekki neinnar
hækkunar, en hins vegar yrði
síldariðnaðurinn að bera aukinn
tilkostnað innanlands.
Gjaldeyriseignir
og skuldir
Eignir okkar og skuldir í er-
lendum gjaldeyri eru sérstakt
vandamál. Gjaldeyrisvarasjóður-
inn, sem nú mun vera kominn
niður fyrir einn miljarð, mun
vera geymdur í dollurum og
pundum svo að segja til helm-
inga. Sá hluti sem geymdur er
í dollurum hækkaði að krónu-
tölu við gengislækkun. Skuldir
ríkisins og bankanna eru að
langmestu leyti í dollurum, og
því munu afborganir og vextir
hækka talsvert að krónutölu.
Vz úiflutnings
Framhald af 1. síðu.
heildarinnflutningi frá öðrum
löndum á tímabilinu janúar-sept-
ember 1967 nemur innflutnrngur
frá gengislækkunarlöndunum
Bretlandi, Danmörku, Spáni, Ir-
landi og Israel rúmlega 1/5 hluta,
en af heiildarútflutningi flytjum
við til þessara landa 1/3 og enn
meira sé Portúgal reiknað með,
en þar var fastlega reiknað með
gengisfellingu í gær.
Um áhrif gengislækkunarinnar
á austurviðskipti Islendinga sagði
hann að um þau væri enn ósam-
ið og væri mismunandi í hvaða
gjaldmiðli væri samið, pundum
eða dollurum. Þannig hefði -t.d.
olían verið reiknuð í dollurum,
en fisfcur og fiskafurðir oft í
sterlingspundum, en oft væri
einnig samið í gjaldmiðHi við-
komandi lands og væri um þetta
engin algild regla.
Hækkunin á þeim lánum sum-
um hefði skjót áhrif á verðlag
hér innanlands, t.d. hækkun á
hitaveitulánunum sem tekin
hafa verið í dollurum. Talsverð-
ur hluti af stuttum vörukaupa-
lánum heildsala, sem nema um
800 miljónum króna, er í Banda-
ríkjunum og Vestur-Þýzkalandi
og hækka að krónutölu — og
munu heildsalar vafalaust krefj-
ast þess að fá að velta þeirri
hækkun yfir á neytendur. Svo
að enn eitt dæmi séítekið munu
skuldir útgerðarmanna í Noregi
nema 500—600 miljónum króna.
Þær eru reiknaðar í norskum
gjaldeyri og myndu því hækka
að krónutölu við gengislækkun.
Rætt við verklýðs-
hrpyfingu og
stjórnarandstöðu
Sú verðhækkun sem yrði hér
innanlands myndi fljótlega
hækka vísitöluna vcrulega. Fer
sú hækkun eftir því hvor vísi-
talan verður látin mælá hana,
sú ^amla eða sú nýja/ Ríkis-
stjórnin hefur boðið fram nýju
vísitöluna og samtök launa-
manna fallizt á hana í viðræð-
um við ríkisstjórnina. Áhrif
gengislækkunar myndu koma
mun réttar fram samkvæmt
henni, svo að launafólk fengi
eftir á sæmilegar bætur fyrir
verðhækkanirnar. Ríkisstjórnin
hefur hins vegar farið fram á
viðræður við Al' ■'!"samband
íslands um ýms atriði sem tengd
eru gengislækkun, og er ekki
enn vitað hvaða liugmyndir rík-
isstjórnin er með í því sam-
bandi. Einnig hefur ríkisstjóm-
in óskað þess að fá að ræða við
formenn stjómarandstöðuflokk-
anna um hugmyndir sínar.
Það vakti athygli á þingfundi
í gær að ríkisstjórnin sá ekki
ástæðu til að birta Alþingi neina
skýrslu um hin nýju viðhorf.
Hins vegar var greinilega mun
léttara yfir ráðherrum en verið
I hefur síðustu vikurnar.
í"

Æskulýðs-
fylkingin
■fr Salurinn er opinn f
•/r kvöld. — Félagar, lítið
■ír inn og takið með ykkur
■ár gesti. — Kaffi, gos-
Zr drykkir og kökur á boð-
☆ stólum.
Öruggur aksiur
í dag og á morgun verður
haldinn á Hótel Sögu fyrsti full-
trúafundur klúbbanna Öruggur
akstur. Senda 30 klúbbar full-
trúa á fundinn.
Fyrri fundurinn hefst í dag
kl. 13. í Bláa salnum, eftir að
fulltrúarnir hafa snætt hádegis-
verð á hótelinu.
Verða þar flutt erindi af
nokkrum mönnum frá aðalskrif-
stofu Samvinnutrygginga og for-
svarsmönnum í umferðarmálum.
Báða dagana verða umræður og
fyrirspumir í sambandi _við er-
indaflutninginn.
Fyrri daginn flytja þeir er-
indi: Ásmundur Matthíasson,
lögregluvarðstjóri, Óskar Ólason,
yfirlögregluþjónn umferðarmála
og Sigurður Ágústsson, fram-
kvæmdastjóri Varúðar á vegum.
Ræðumenn síðari daginn verða
Valgarð Briem, formaður H-
nefndar, Jón Birgir Jónssan,
deildarverkfræðingur Vegagerð-
ar ríkisins og Pétur Sveinbjam-
arson, forstöðumaður Upplýs-
inga- og fræðslumiðstöðvar H-
umferðar.
Skipun heilbrigðisstjórnar
Fundi frestað
, Stjómar- og fulltrúaráðsfundi
Virinuveitendasambands íslands
sem halda átti í dag hefur verið
frestað þar til á morgun, mið-
vikudag. Hefst hann þá klukkan
2 e.h. að Hótel Sögu.
Framhald af 12. siðu.
Og Helgi segir á öðrum stað
í framsöguerindi sínu: „Mark-
mið nýskipunar þessarar er tví-
þætt. í fyrsta* lagi á hún að
stuðla að margfalt betri nýtingu
á því fé, sem nú er varið til
heilbrigðismála. í öðru lagi mið-
ar hún að því að afnema eins
og unnt er það misræmi, sem
þegar er orðið, og fer stöðugt
vaxandi milli vísinda- og tækni-
þróunar annars vegar og heil-
brigðisþjónustunnar hins vegar,
eins og hún er framkvæmd í
dag...“
Þá flutti Ólafur Björnsson
læknir þriðja framsöguérindi um
stjómun heilbrigðismála og sagði,
frá aðferðum til að kanna ýmsa
þætti heilbrigðisþjónustu og
þýðingu slíkrar könnunar. Hann
vitnaði mjög til brezkrar reynslu
í þessum efnum. Þannig j má
leysa ýms verkefni með hagræð-
ingu og stórum minni útgjöldum
með slíka vitneskju til staðar.
Ólafur kom með dæmj frá ír-
landi.
Á áruhum 1960 til 1964 tóku
sjúkrahús á írlandi við auka-
lega 44 þúsundum sjúklinga
miðað við 1960 og hefðu þeir
þarfnazt 2500 sjúkrarúma til
viðbótar við þann rúmakost, sem
fyrir var. En írarnir komu ekki
upp rúmunum. Þeir töldu sig
ekki hafa efni á því. Þeir styttu
legutima á þeim sjúkrahúsum
er voru fyrir í landinu hjá ein-
stökum sjúklingum svo að unnt
var að taka við þessu viðbótar-
álagi.
Fjórða framsöguerindið flutti
ur eru einstaklingár eða félaga-
samtök, sagði Ásmundur.
Hjúkrunarvandamálið
✓
Þá var hjúkrunarvandamálið
tekið á dagskrá. María Péturs-
dóttir, formaður Hjúkrunarfé-
lags íslands hafði framsögu fyr-
ir því. María leiddi rök að því,
að samband væri ekki fyrir
hendi við yfirstjórn heilbrigðis-
mála um stöðu hjúkrunarkon-
unnar og kvað æskilegt, að
hjúkrunarkonur ættu fulltrúa í
hugsanlegu heilbrigðismálaráði
til að huga að stöðu hennar í
framtíðinni. María kvað fram-
tíðina að hjúkrunarkonur væru
háskólamenntaðar til dæmis með
próf frá B.A.-deild Háskólans.
Sjúkrahúsamál
Þá höfðu framsögu fyrir
sjúkrahúsmálum Ámi Björnsson
læknir og Páll Gíslason læknir.
Þeir félagar höfðu með sér
verkaskiptingu og fjallaði er-
indi Áma um sjúkrahúsmál höf-
uðborgarinnar og nærliggjanöi
bæja, en erindi Páls fjallaði um
sjúkrahúsmálin úti á landi.
Árni beindi athyglinni að því,
hvemig læknar sjálfir hafa nú
fundið sig knúða til þess að
vinna að veigamiklum skipu-
lagsbreytingum á sem flestum
sviðum og drap á nefndarálit
þriggja lækna um breytingar á
innri stjóm sjúkrahúsa og setn-
ingu lágmarksstaðals fyrir
sjúkrahús hér á landi.
Þetta nefndarálit var rækilega
hafa týnt lífinu
og úreltra starfs-
,,Þjóð-
hollusta“
Að undanförnu hafa sam-
tök launafólks og ríkisstjóm-
in tekizt á um verðtryggingu
launa, en þar er um að ræða
aðra aðaluppistöðuna í kjara-
samningum á íslandi. Þau á-
tök verða ekki síður mikil-
væg, þótt ríkisstjómin falli
nú frá svokölluðum bjargráð-
um sínum að einhverju eða
öllu leyti og elti í staðinn
Wilson hinn brezka á sprett-
hlaupi hans norður og niður
— eða .geysist jafnvel fram
úr honum. Verðtrygging kaups
er grundvallaratriði sem verk-
lýðssamtökin geta efcki hvik-
að frá, og skiptir engu máli
í því sambandi hvort frávik-
ið er talið mikið eða lítið —
sé slakað á Verður eftirleik-
urinn óvandari.
En til eru menn sem ékki
gera neitt úr grundvallarat-
riðum verklýðshreyfingarinn-
ar og telja sig þó gegna
trúnaðarstörfum í þeim sam-
tökum. Stjóm og trúnaðar-
mannaráð Verzlunarmannafé-
lags Reykjavíkur hafa sam-
þykkt ályktun þess efnis að
verklýðshreyfingin eigi ekki
að standa á rétti sínum,
heldur ástunda „ábyrgðartil-
finningu“ og „þjóðhollustu"
sem birtist í því að hinar
þyngstu byrðar skuli lagðar
á þá sem lægst kaup höfðu
fyrir. Það er létt verk og löð-
urmannlegt að flíka háfleyg-
um órðum af því tagi; hitt
hefði verið sýnu áhrifameira
ef þeir sem ályktunina gerðu
hefðu um leið neitað að taka
á móti öllum frekari vísitölu-
greiðslum á kaup sitt og tek-
ið þannig persónulega ábyrgð
á samþykktum sínum. Ef þeir
rúmlega 4000 menn sem eru í
Verzlunarmannafélagi Reykja-
víkur sætta sig við ákvarðan-
ir trúnaðármannaráðs og
stjórnar bæri þeim einnig að
hafna persónulega þeim vísi-
töluuppbótum sem eiga sam-
kvæmt samningum og lands-
lögum að koma til fram-
kvæmda um næstu mánaða-
mót. Það er að sjálfsögðu á-
stæðulaust að þeir sem and-
vígir eru baráttu verklýðs-
samtakanna njóti árangurs-
ins af henni.
Stjóm og trúnaðarmanna-
ráð V.R. rökstyðja „ábyrgð-
artilfinningu" síná og „þjóð-
hollustu“ með því að útflutn-
ingsatvinnuvegir landsmanna
séu í vanda staddir. Hins veg-
ar eru viðsemjendur V.R.
ekki útflutningsatvinnuveg-
irnir, heldur fyrst og fremst
kaupmenn, heildsalar og aðr-
ir fésýslumenn. Trúnaðar-
menn verzlunarfólks hafa ekki
upp á annað að bjóða en að
gefa kaupsýslumönnum eftir
hluta af umsömdum launum,
og munu þó margir telja
aðra „þjóðhollustu" brýnni
um þessar mundir.
— Austri.
Bretar og EBE
Framhald af 3. síðu.
að viðurkenna að gengisfelling
sterlingspundsins skipti nokkru
-®máli fyrir umsókn Breta að
bandalaginu. Þeir halda því
Cram að hún sé algert einkamál
Breta. I síðasta mánuði krafðist
Couve de Murville þess í Lúx-
emborg að Bretar kæmu efnahag
sínum f lag eins og Frakkar
hefðu gert áður en þeir. gengu
í EBE. Þá minntust allir þess að
Frakkar felldu þá gengi frank-
ans. Nú halda Frakkar þvi fast
fram að alls ekki sé hægt að
iafna sáman Frakklandi þá og
Bretlandi nú. Þessu sjónarmiði
hofnuðu bandamenn Frakka, og
sumir þeirra sögðu það kaldrifj-
nð og vera mótað af pólitískum
refjum.
Ásmundur Brekkan, læknjr og kynnt hér, 1 Þjóðviljanum síðast-
dró fram ýmsar staðreyndir um 1 hé*é vor í viðtali- við Ólaf Jens-
hið úrelta skipulag. Ásmundur!son’ lækni, —- ástandið er svo
vitnaði í Vilmund Jónsson, fyrr- j hörmulegt f þeim efnum, að
verandi landlækni og kvað hann
hafa sagt þetta um landlæknis-
embættið:
„Viðleitni embættisins og
þeirrar stjórnafráðsdeildar, sem
það er tengt, hefur verið og er
að ráða fram úr og bj.arga mál-
um frá degi til dags innan
ramma laga og reglugerðar, sem
aðeins að óverulegu leyti eru
sniðin við raunhæfar aðstæður
og með tilliti til lífrænnar þró-
unar félagsheildarinnar."
Og enn er vitnað í Vilmund:
„Höfuðstarf landlæknis er hin
daglega önn að hafa umsjón með
og taumhald á framkvæmd þeirr-
ar heilbrigðisskipunar sem er,
samkvæmt gildandi lögum, regl-
um og venjum, er árin hafa rétt-
lætt og helgað, en samkvæmt
skynsamlegu viti, þegar annað
hrekkur ekki til.“
Hér virðist því vanta lífræn
tengsl heilbrigðisstjórnarinnar
við alla aðila, sem að heil-
brigðismálum starfa, hvort held-
Lífeyrissjóðu r togarasjómanna
Framhald af 12. síðu.
fyrst og fremst nefna, að í stað
þess að lífeyrir var áður miðað-
ur við meðallaun sjóðfélaga síð-
ustu 10 starfsár h&ns, eru Hf-
eyrisgreiðslur nú ákveðnar hundr-
aðshluti af þeim launum, sem á
hverjum tíma eru greidd fyrir
það starf, er sjóðfélagi gegndi
síðast, en í þeirri tilhögun felst
verðtrygging lífeyrisgreiðslna,
þar sem þær breytast samhliða
breytingum á launum.
Að ýmsu öðru íleyti veitir líf-
eyrissjóður starfsmanna ríkisins
meiri réttindi en lífeyrissjóður
togarasjómanna og undirmanna
á farskipum, en ekki er ástæða
til þess að rekja það hór.
Breytingar á lögum um lffeyr-
issjóð togarasjómanna í þá átt,
að togarasjómenn nytu eigi
minni lífeyrisréttar en starfs-
menn ríkisins, fengust ekki sam-
þykktar á Alþingi fyrir 6 árum,
vegna þess að þá taldi meiri
hluti þeirrar nefndar, sem um
málið fjallaði, að ekki væii feng-
in nægileg reynsla af fram-
kvæmd laganna. Sú reynsla ætti
nú að liggja fyrir og virðist birt-
ast í því, að eignir sjóðsins, sem
nú tekur einnig til undirmanna
á f&rsJdpum, aukist óðfíluga með
ári hverju, og sjóðurinn er nú
orðinn næststærsti lífeyrissjóður
í landinu. Á sama tíma hefur
enn aukizt mismunurinn á líf-
eyrisréttindum sjóðfélaga í þess-
um sjóði og þeim réttindum, sem
starfsmenn ríkisins njóta. Virð-
ist því tímabært, að lögin séu
endurskoðuð og sjóðfélögum
tryggð a.m.k. jaínmikil réttindi
og starfsmönnum rikisins, eink-
um að því er varðar verðtrygg-
ingu lífeyrisgreiðslna. Sá háttur
sem er á launagreiðslum til tog-
arasjómanna, að þær miðast við
aflahlut að mestu leyti, veldur
því, að verðtryggingu lífeyris-
greiðslna til þeirra þarf að haga
á nokkum annan veg en iil
þeirra, sem fá öll laun sín sem
fastákveðið mánaðarkaup. A sama
hátt þarf að taka tillit til þess,
að hve miklu leyti laun undir-
manna á farskipum eru fengin
fyrir yfirvinnu. Naumast ættu að
vera vandkvæði á því að finna
lausn á þessum atriðum. ef vilji
er fyrir hendi til þess að togara-
sjómenn og undirmenn á far-
skipum njóti eigi minni Iffeyris-
réttinda en starfsmenn ríkisins.
Þingsályktunartillaga þessi var
flutt á síðasfa þingi, en náði þá
eigi fram að ganga.
Handknattleikur
Framhald af 5. síðu.
ÍR svona stórt, þrátt fyrir fjar-
veru Hermanns Gunnarssonar,
Gunnsteins Skúlasonar og Sig-
urðar Dagssonar. í þeirra stað
tefldu Valsmenn fram ungum
mönnum sem stóðu sig allir
mjög vel, einkum Ólafur Jóns-
son sem vakti mikla athygli,
tR-ingar tóku forustuna
strax í byrjun og komust í
3:1 en Valsmenn jafna. ÍR náði
aftur forustu 4’3, en Valsmenn
jafna aftur. í leikhléi höfðu
Valsmenn tekið forustu 7:5.
1 síðari hálfileik náði Valur
í fimm marka forustu 10:5 en
ÍR-ingar minnkuðu bilið í tvö
mörk 11:9 og 12:10, en síðan
komu fjögur Valsmörk í röð
og staðan var orðin 16:10.
Leiknum lauk svo 18:13 fyrir
Val.
Beztu menn Vals voru þeir
Stefán Sandholt, Ólafur Jóns-
son og Jón Karlsson. Hjá ÍR
voru þeir Ásgeir Elíasson og
Þórarinn Tyrfingsson beztir.
Mörkin skoruðu fyrir Val:
Bergur 5, Jón Karlsson 4, Ól.
Jónsson 3, Jón Ág. 2, Ágúst
Ögm. 2, Gunnar Ólafsson 2.
Fyrir ÍR: Þórarinn Tyrf. 7, Jón
Sigurjónss. 2, Ásgeir, Vilhjálm-
ur og Gunnar 1 mark hver,
auk þess' eitt mark sem ég sá
ekki hver skoraði.
S.dór.
skattborgarar
vegna óreiðu
hátta. i
Ákveðnar tillögur liggja fyrir
í þessum efnum til breytinga og
væri merkilegt að frétta af því
nánar, en núna eru læknarnir að
knýja fram samsvarandi og
tímabærar skipulagsbreytingar á
heildarstjóm heilbrigðismála í
landinu-
Tvímælalaust voru mistök á
sínum tíma að hefja smíði
tveggja sjúkrahúsa fyrir akute
sjúklinga hér í borginni, sagði
Árni og hefur Borgarsjúkrahúsið
nú verið nær tvo áratugi í smíð-
um. Ef til vill hefði lífræn heild-
arstjóm á þessum málum séð
betur fram í framtíðina og ein-
beitt sér að smíði eins sjúkra-
húss fyrir akute sjúklinga er
væri komið fyrir löngu í gagnið.
Hinsvegar hefði það ekki verið
eins mikið átak að hefja smíði
sjúkrahúss fyrir langlegusjúk-
inga jafnframt hinni smíðinni.
Sama ringulreiðin virðist ríkja
úti á landsbyggðinni í sjúkra-
húsmálum að því er kom fram í
erindi Páls Gíslasonar læknis og
með virkri heildarstjóm hefði
mátt nýta betur ýmsa kosti, sem
eru til staðar víða úti á lands-
byggðinni.
Heimilislækna-
þjónustan
Á þessari ráðstefnu hélt Stefán
Bogason læknir merkilegt fram-
söguerindi um heimilislækna-
þjónustu hér í borginni, en heim-
ilislæknar anna nú hvergi nærri
þeirri þörf, er/varðar almenna
lækningu og skilgreiningu sjúk-
dóma.
Á þessu sviði eru heilbrigðis-
málin í miklum ólestri bg kom
Stefán fram með skynsamlegar
ábendingar til lagfæringa. Sér-
fræðistörfin þykja eftirsóknar-
verðari og ríkir þannig bókstaf-
lega læknaskortur í borginni að
þvi er varðar heimilislækna-
Heimilislæknir er stundar aðeins
heimilislækningar hefur sífellt
orðið að bæta á sig fleiri númer-
um, — byggt á samkomulagi við
Sjúkrasamlag Reykjavíkur, —.
þannig hefur hámarkið nýlega
hækkað úr 1750 númer í 2100
númer. Stefán kvað framhalds-
menntun heimilislækna æskilega
en ekki er vitað um nema
einn lækni við slíkt nám sem
stendur.
Allt ber þetta að sama brunni.
Engin virk heildarstjóm er í
landinu til þess að huga að þess-
um málum.
Að lokum flutti öm Bjarna-
son læknir, f Vestmannaeyjúm
framsöguerindi um vandkvæði
læknidþjónustu í dreifbýlinu. Þar
vgj fjallað um læknamiðstöðvar
sem æskilega lausrt þeirra mála.
Björn hraðskák-
meistars TR 1967
Sl- sunnudag fór fram hrað-
skákmót á vegum - Taflfélags
Reykjavíkur og vat- þar keppt
um titilinn Hraðskákmeistari
Taflfélags Reykjávíkur 1967.
Vora þátttakendur 42 og tefldu
þeir níu umferðir eftir Monrad-
kerfi, tvær skákir á tfu mínútum.
tJrsíit í keppninni urðu þau
að Björn Þorsteinsson sigraði
með 14 vinninga og hlaut titilinn
Hraðskákmeistari TR 1967. 1
öðra sæti varð Guðmundur Ág-
ústsson með 13 vinninga, 3. Ing-
var Ásmundsson með 121/? en
Ingvar var hraðskákmeistari TR
s.l- ár.
Tveir háskóla-
fyrirlestrar
Prófessor B. N. Semevsky, för-
stöðumaður deildar hagrænnar
landafræði við Leningradháskólai,
er staddur'hér á landi í boði’ Há-
skóla Islands og mun flytja hér
tvo fyrirlestra.
Hinn fyrri, sem fluttur verð-
ur f I. kennslustofu Háskólans í
dag, þriðjudag 21. nóvember kl.
17.15, mun fjalla um meginregl-
ur urn svæðaskiptingu í Sovét-
ríkjunum.
Síðari fyrirlesturinn verður
fluttur á morgun, miðvikudag 22.
nóvemberj á sama stað og tíma,
og fjaillar hann um auðlinda-
svæði í Sovétríkjunum og hag-
nýtingu þeirra.
Fyrirlestfarnir verða fluttir á
ensku og er öllum heimill að-
gan-gur.
(Frá Háskóla íslands)..
Kaupíð
Minningakort
Slysavarnafélaffs
íslands
fe
\