Þjóðviljinn - 25.02.1968, Side 6

9
(j SlÐA — ÞJÓÐVTLJINN — Sunnudagur 25. febrúar 1968.
Rögnvaldur Hannesson:
Kína að SÞ og
íslenzk utanríkisstefna
i
i Hi
Ein er sú röksemd sem mæl-
ir með því að Peking-stjórnin
taki sæti Kína hjá Sameinuðu
þjóðunum. Hún er einfaldlega,
að sú stjóm ræður óumdeilan-
lega yfir Kína og þeim á að
gizka 800 miljónum, sem það
land byggja. Á þeim nær tutt-
ugu árum, sem liðin eru síðan
kommúnistar náðu völdum i
Kína, hafa miklar efnahags-
legar framfarir orðið í land-
inu, og það er nú komið i tölu
kjamorkuvelda. Þetta eru við-
bótarrök fyrir því að Kína-
stjóm taki sæti meðal annarra
stórvelda í Sameinuðu þjóðun-
um, svo sem ráð var fyrir gert
í upphafi.-
Engu af þessu virðist íslenzka
rikisstjórnin neita. Engu að
síður greiddi ísland atkvæði
gegn aðild Peking-stjórnarinn-
ar að S.t>. í Morgunblaðinu 26.
janúar s.l. birtist greinargerð
um þessa afstöðu Islands eftir
Hannes Kjartansson sendiherra.
Það er ómaksins vert að at-
huga nokkru nánar þær for-
sendur, sem íslenzka ríkis-
stjómin byggir afstöðu sína á.
A: „Stjórn mín hefur ekki
stutt og mun ekki styðja
neina tillögu sem gerir ráð
fyrir aðild Alþýðulýðveldis-
ins Kína annars vegar og
þrottvísun Lýðveldisins Kína
úr samtökunum hins vegar“.
Emil Jónsson á allsherj-
arþinginu i haust.
„Tillagan um aðvísabrott
fullgildum aðila samtak-
anna, virtum aðila sem inn-
an Sameinuðu þjóðanna 4
sér feril, seim er fyllilega
sambærilegur við ferfi ann-
arra rikja, er mjög alvarlegt
mál, sem ekki er hægt að
taka létt á eða afgreiða með
einföldum meirihluta."
HannesKjartansson á alls-
herjarþinginu.
, Utan S.þ. er þó ferill „lýð-
veldisins Kína“ lítt sambæri-
legur við feril annarra ríkja.
Þrátt fyrir dyggan stuðning
Bandaríkjamanna varð ríkis-
stjórn Sjang-kæ Séks að hrökkl-
ast úr landi við lítinn orðstír
og hefst nú við á eyjunni For-
mósu eða Tai-Wan undan Kína-
ströndum í skjóli bandaríska
flotans. Lýðveldið Kína er
hvergi til í raunveruleikanum,
allt tal um að vísa því á brott
úr samtökunum e. út í hött,
Spumingin er, hvort viður-
kenna beri þau stjómarvöid,
sem verið hafa í Kina í nær
tvo áratugi. Sú spurning hlýt-
ur að vera þýðingarmeiri en
spurningin um virðuleika þeirra
diplómatcf, sem flytja mál Sjang-
kæ Séks í S.þ. með allri virð-
ingu fyrir þeim.
Lesendur taki vel eftir orða-
laginu „alvarlegt mál. sem ekki
er hægt að taka létt á eða af-
greiða með einföldum meiri-
hluta* *“ Hér er annað og meira
á ferðinni en venjuleg ábyrgð-
artilfinning. Bandaríkin lögðu
mikla áherzlu á að þipgið úr-
skurðaði tillöguna um aðild
Pekingstjórnarinnar „alvarlegt
Ivögnvaldur Hannesson
'mál“. Slikar tillögur þurfa Vs
hluta atkvæða til að hljóta
samþykki. Með því móti gátu
Bandaríkin örugglega komið f
veg fyrir aðild Pekingstjófn-
arinnar. íslendingum brástekki
að þjóna undir húsbændur sína
frekar en fyrri daginn.
B: „Öskar hún (þ.e. Peking-
stjórnin) að taka sæti hjá
Sameinuðu þjóðunum? Og
ef svo er, þá við hvaðaskil-
yrði? Yfirlýsingar, sem
borizt hafa frá Peking og
hinir furðulegu atburðir,
sem gerzt hafa í Alþýðu-
lýðveldinu Kína á síðustu
1—2 árum, gefa okkur gilda
ástæðu til þess að sýna var-
kámi í þessu máli“.
Nú mætti ætla, að hugsan-
legt áhugaleysi Pekingstjórnar-
innar að taka sæti Kína i S.þ.
væri fyrst og fremst alvörumál
samtakanna. Meðan fjölmenn-
asta stórveldi heims vantar í
hópinn, eru S.þ. minni alþjóða-
samtök en ella; gildi þeirra og
starfsvið minna en ella. Á sín-
um tíma settu Sovétrikin skil-
yrði fyrir að vera með í sam-
tökunum, en nærvera þeirra
þótti sjálfsögð. og er sannar-
lega ekki erfitt að gera sér i
hugarlund, hvað S.þ. væru
miklu þýðingarminni samtök eí
Sovétríkin væru þar ekki með.
Ef íslenzka sendinefndin hefði
haft áhuga á að fylgja sjálf-
stæðri stefnu í S.þ. hefði hún
t.d. getað borið fram tillögu um
að viðræður yrðu hafnar við
Pekingstjómina um aðild og
skilyrði fyrir aðild.
Orðalagið um hiná „furðu-
legu atburði" er svo óljóst, að
ómögulegt er að sjá hvaðaþýð-
ingu þeir eiga að hafa i þessu
sambandi. Varla getur verið átt
við endurkomu Sjang-kæ'Séks;
á hana trúir enginn, og sízt
virðast völd Maós hafa verið í
hættu fyrir menningarbylting-
unni. „Furðulegir atburðir" ger-
ast hjá hinum stórveidunum
líka, t.d. hin blóðuga borgara-
styrjöld i ýmsum stórborgum
Bandaríkjanna s.I. sumar, og
hin miðaldalegu réttarhöld yfir
ungu menntafólki í Sovétríkj-
unum nú í vetur.
C: „Á síðasta ári hinsvegar
breyttu ríkin, sem að alb-
önsku tillögunni stóðu, orða-
lagi hennar lítillega frá því
sem verið hafði. þannig að
nú var tryggt, að sérhvert
'aðildaffíki, sem óskaði áð
greiða atkvæði með þvi að
Alþýðulýðveldið Kína fengi
aðild að samtökunum mundi
um leið, hvort sem það vildi
það eða ekki, greiða at-
kvæði með því að vísa brott
Lýðveldinu Kína“.
Hannes Kjartansson á
allsherjarþinginu.
Fróðlegt væri að fá þessa
orðalagsbreytingu nánar skýrða
og báðar tillögurnar nákvæm-
lega þýddar, svo sjá mætti,
hversu þung þessi orðalags-
breyting er á metunum. Sam-
kvæmt tímaritinu Pax í Osló
hafa tillögurnar allt frá 1951
a.m.k. falið í sér aðild Peking-
stjórnarinnar í stað stjómar
Sjang-kæ Séks. Er og vandséð
á hverju íslenzka ríkisstjórnin
hefur byggt þær vonir sínar, að
tvær kínverskar ríkisstjómir
gætu átt aðild að S.þ. Enn er
ekki vitað til þess, að Sjang-kæ
Sék hafi stofnað sjálfstætt ríki
á Formósu, heldur gerir hann
kröfu til að vera talinn stjórn-
andi Kínaveldis alls, þótt hann
eigi að vísu í tímabundnum erf-
iðleikum að halda uppi röð og
reglu í ríki sínu. Ef hann hins
vegar gerir þetta, þá yrði það
ríki að öllum líkindum að heita
einhverju öðru nafni en „lýð-
veldið Kína”.
Á þessa „lítillegu" orðalags-
breytingu sem ástæðuna fyrir
sinnaskiptum íslenzku ríkis-
stjómarinnar verður þess vegna
mátulega trúað að sinni. Hins
vegaf hafa Bandaríkin haft
vaxandi áhyggjur útaf því,
hvort takast mundi að útiloka
Peking-stjómina frá S.þ. lil
lengdar. Er því ekki ólíklegt,
að hin auðmjúkari fylgiríki
þeirra, sem ekki greiddu þegar
atkvæði gegn aðild Peking-
stjómarinnar, hafi orðið fyrir
vaxandi þrý’stingi. A.m.k. er
erfitt að trúa því, að utanrfkis-
ráðherra Islands sé í sjálfu sér
meira á móti Peking-stjórn-
inni en utanríkisráðherra
Portúgal, en það land sat hjá.
Ekki eru það allir, sem reyna
að sverja þessa afstöðu Islands
í ætt við skynsemina. Nýlega
er kjominn frá New York
Kristján Albertsson fulltrúi í
sendinefnd íslands hjá S.þ.
Morgunblaðið á viðtal við
hann 24. jan. s.l. Viðtal þetta
er eitt þeirra, sem skrifuð era
af svo mikilli andagift, að á
köflum er erfitt að átta sig á
hver á viðtal við hvern. Kristj-
án setur fram þá .kenningu að
til séu työ Kína, Taiwan-Kína
og Meginlands-Kína. Sam-
kvæmt þessu gætu við aðrar
aðstæður orðjð til tvö Banda-
rfki, Meginlands-Bandaríki og
Hawaii-Bandaríki. Tai-Wan
hefur ekki ætíð tiTheyrt Kína-
veldi og 1895—1945 tilheyrði
hún Japönum.
Þá ræðir Kristján um árásar-
hneigð Kínverja, og telur her-
för þeirra inn í Tíbet til marks
um hana. Tíbet hefur af og
til og óslitið frá 1720 tilheyrt
Kínaveldi, og varð sjálfstjórn-
arsvæði innan Kinaveldis frá
1912. Um byltinguna og enda-
lok lénsveldis munka verður
ekkj rætt hér. Enn eru bar-
dagar Kínverja og Indverja
taldir bera vott um árásar-
hneigð þeirra fyrrnefndu, Á
bardagasvæðinu töldu Kín-
verjar sig eiga rétt á landi.
sem Bretar tóku af þeim með
því að’ draga hina svonefndu
McMahon-línu á landabréf
1913—14. Samkvæmt kortum
bandaríska flughersins er hið
umdeilda svæði kínverslít land.
Verður sá aðili tæplega sakað-'
ur um að draga taum Peking-
stjórnarinnar um of. Hinsveg-

"1 .
\
IlliiÉ

'L .

pú;. f
i;:
iilllpi
'í'Iíih ,.h
'!!n;:i!|
-ÍT
Æk.

ar létu Kínverjar hjá líða að
leggja undir sig Assam eftir
að vörn Indverja hafði brostið.
Ekki skal því haldið fram,
að atburðir þesár beri vott um
sérstaka friðarást. En þaðværi
tvimælalaust til bóta í veröld-
inni í dag, af árásarhneigð
stórvelda héldi sig innan landa-
mæra þeirra. Því miður er þvi
ekki að heilsa með voldugasta
stórveldi okkar tíma, Banda-
ríkin. Þau hafa eftir lok síðari
heimsstyrjaldar háð tvær við-
bjóðslegar styrjaldir, í Kóreu
og Vietnam, ráðizt inn í Guate-
mala, Kúbu og Dóminíku, og
þjálfa nú flokka til skæruhern- •
aðar í Suður-Ameríku. Viðhorfi
þeirra til Kína má llýsa með
eftirfarandi dæmisögu. Hún er
höfð eftir sænska rithöfundin-
um Jan Myrdal 'og gerðist á
ráðstefnu Kínasérfræðinga í
Chicago í fyrra: — Mao hefur
rangt íyrir sér, sagði Halperin
írá Harvard, áhrifamikill ráð-
gjafi, sem talaði eins og bók
yfir morgunkaffinu meira að -
segja. Ef Bandaríkin þurrka út
borgirnar og iðnverin með
kjamorkuvopnum geta Kín-
verjar haldið lengi áfram að
berjast úti á landsbyggðinni,
það er rétt hjá honum. En. ef
við þurrkum út kínversku
landsbyggðina líka, hvar eiga
þeir þá að halda áfram? — Vill
nú ekki Kristján leggja til að
þetta ófriðsama stórveldi verði
rekið úr „samtökum friðelsk-
andi þjóða“?
Kristján lætur sér ekki nægja
að draga heimskulegar álykt-
anir, hann fer einnig rangt
með staðreyndir. Kínverjar
réðust ekki á Suður-Kóreu, það
gerðu Norður-Kóreumenn einir,
að svo miklu leyti sem óhælt
er að fullyrða um, hvort n»rð-
an- eða sunnanmenn hafi byrj-
. að. Þátttaka Kínverja í styrj-
öldinni byrjaði löngu eftir að
Bandaríkjamenn höfðu skorizt
í leikinn og höfðu nærri náð
allri Norður-Kóreu á sitt vald.
Samkvæmt Genfarsáttmálanum
írá 1954 á ekkert sjálfstættríki
rétt á sér í Suður-Vietnam,
heldur skyldi landið sameinað
að undangengnum frjálsum
kosningum. Bandaríkjamenn
töldu ekki á þær hættandi,
heldur studdu gerspillta klíku
til valda undir forustu Diems.
Hún varð svo marghötuð, að
andspyrna hófst um allt land-
ið gegn henni, og Þjóðfrelsis-
fylkingin var stofnuð 1960. Að
lokum var Diem klikuforingi
myrtur af eigin mönnum, að
öllum líkindum að ráði CIA.
Innrásin að norðan er banda-
físk uppfinning gerð til að rétt-
læta árásirnar á Norður-Vieí-
nam. Eftir að þær hófust og
Bandaríkin þannig byrjað ó-
yfirlýst stríð á hendur Norður-
Vietnam, þá og þá fyrst fóru
n.orður-vietnamskar , hex'sveitir
að sjást i Suður-Vietnaim. Ef
Kristján hefur gaman af þýzk-
um hliðstæðum, þá liggur einna
næst að taka dæmi af íhlut-
un Sovétríkjanna í uppreisn-
inni í Austur-Berlín 1953. Það
er þó grunur minn, að hann
muni ekki allskostar kunna að
meta, hve skjótt og vel Rauði
herinn kom sjálfstæði Austur-
Þýzkalands til hjálpar, og woru
þó eyðilegging og mannfall hé-
gómi einn miðað við Vietnam-
stríðið.
Ekki verður hjá því komizt
áð viðurkenna, að val Kristjáns
Albertssonar sem fulltrúa ís-
lands á allsherjarþingi S.þ.
hafi tekizt vel. Þeir. sem ekki
hafa annað til málanna að
leggja en marghrakinn og út-
þvældan bandarískan áróður,
snúa við staðreyndum og draga
heimskulegar ályktanir, eru
verðugir fulltrúar íslenzkrar
utanríkisstefnu eins o hún er
x dag.
Lundi, 10. febrúar 1968,
Rögnvaldur Hannesson.
Hvernig féllu atkvœði?
Yfirlit yfir atkvæðagreiðsl-
ur á allsherjarþinginu um að-
ild Peking-stjórnarinnar að
S. þ.:
1965 1966
Með aðild 47 46
Móti aðild 47 57
Með -% meirihluta 56 Engin
slík
Móti % meirihl. 49tillaga
Eftiríarandi ríki greiddu' at-
Itvæði með aðild 1963 og/eða
1966:
Afganistan
Albanía
Alsír
Búlgaría
Burma
Búrundi *)
Hvíta-Rússland
Ceylon
Kúba
Danmörk
Eþíópia
Finnland
Arabíska samb.lýðv.
Frakkland
Ghana
Gínea
Indland
Indónesía *)
írak
Jemen
Júgósiavía
Kambodía
Kenya
Kongo (Brazzaville)
Malí
Marokkó 2)
Máritanía
Mongólía
Nepal
Nígería
Noregur
Pakistan
Pólland
Rúmenía
Senegal ‘)
Miðafríkulýðveldið *)
Sierra Leone 3)
Singapore 2)
Sómalia
Sovétríkín
Stóra-Bretland
Súdan
Svíþjóð
Sýrland
Tanzanía
Tékkóslóvakía
tíganda
Úkraiua _
Ungverjaland
Zambía.
Eftirfarandi ríki greiddu
atkvæði á móti, 1965 og/eða
1966:
Argentina
Ástralía
Belgía,
Bolivía
Brazilía ' I
Kanada 2)
Chile ‘)
Kólumbía
Costa-Rica
Dahomey
Dóminíka
Filabeinsströndin
EI Salvador
Equador
Gabon
Gambía
Grikkland
Guayana ‘)
I
Guatemala
Haiti
Honduras
Iriand
lsland *)
lsrael
Italía
Japan
Jórdanía
Kína
Kongó (Leopoldville)
Lesotho 4)
Líbería
Líbya 4)
Lúxemborg
Madagaskar
Malavi.
Malasia
Malta
Mexíkó.
Nýja-Sjáland
Nicaragua
Níger
Panama
Paraguay
Filippseyjar
Rúanda 4)
Saudi-Arabía *)
Miðafríkulýðveldið *)
Sierra-Leone a)
Spánn
Suður-Afríka
Thafland
Togo
Tyrkland
Uruguay
Venezúela ,
Bandaríkin
Efri-V.olta
*) Tók ekki þátt í atkvæða-
greiðslu 1965.
•2) Tók ekki þátt í atkvæða-
greiðslu 1966.
3) Með 1965, á móti 1966.
Heimild: Tímaritið PAX.
O&ló.
/