Þjóðviljinn - 08.07.1969, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÖEWTLJTNTT — Þriðjadagur 8. jóli 1969.
Hjalti Pálsson, framkvæmdastjóri Innflutningsdeildar SÍS, heldur
ræðu að Laugrardælum. Á bak við hann sér í tankbil þann, sem
fóðurkögglunum er dreift i
Mikill sparnaður hlýzt af
nýjungum í fóðurdreifíngu
Samband íslenzkra samvinnn,
félaga hefur fengrið að láni, frá
danska fyrirtækinu FAF, tank-
bíl sem ilytja á fóðurköggrla til
bænda. Verður tankbíllinn hjá
Kaupfélagri Árnesinga, en hann
mun afgreiða fóðurköggla eins
víða ogr tími og aðstæður leyfa.
Gert er ráð fyrir að hægt sé að
selja fóðurkögglana þannig um
10 prósent ódýrari en í pokum,
auk þess sem mikið erfiði spar_
ast við fermingu og affermingu
sekkjanna.
•'Mrs! Ámarfell kom s.l. þriðju-
diag til Þorlákshafnar með 250
tonn af lausum kögrgium. Jpaðan
verða kögiglaimir fluttir til
bænda eftir þörfum þeirra, í um-
raeddum tankbíl. Á bílnurn eru
tveir 3ja tonna tankar. f Þor-
lákshöfn sýgur dæla úr bílnum
kögglana upp í tankana og dælir
þeim aftur úr hjá bóndanum. Er
gert ráð fyrir að setbur sé upp
móttötoustútur á geýmsluhús
bóndians, frá honum liggi plast-
rör að geymslusíló eða þró, þar
sem lofteyðir sjái um að ekiki
myndist ryfc vegma kvftdæiing-
arinnar. ‘
Áætlaður kostnaður við þetta
móttökukerfi er 4—4.000,00 og
kernur því tál með að borga sá-g
strax við fyrstu 5—6 tonna af-
gireiðslu. Tekur aðeiins 15 mín-
útur að (M aða hvorn. tanfc og um
10 mínútur að losa þá miðað við
að köggkmum sé dælt hæfilega
hægt í gegnum móttökukerfið til
að varna broturn á kögglunum.
í sambancli við þessa tilrauna-
starfsemi SÍS eru kominir til
landisins sölustjóri FAF, Paul
Ullegárd og Ib Vindit, verkfræð-
ingur og mumi þeir fylgjast með
árangrinum.
Eins og kunnuigt er er fóð-
urvörudeild SÍS stærsiti innflytj-
andi fóðurs fyrir búpening og
nam innflutninigur SÍS á s.l. ári
um 61% af heildiarinnflutninign-
um til landsins, en hann var um
57.000 tonn.
Vélskóli ísiunds tiikynnir
1. stig verður rekið í Reykjavík, á Akureyri og
í Vestmannaeyjum og 2. stig á Afeureyri nœstkom-
andi skólaár.
Umsóknarfrestur er til júlíloka.
Umsóknareyðublöð fást í Reykjavík hjá húsverði
Sjómannaskólans og í Bókaverzlun Sigfúsar Ey-
mundssonar, á Akureyri hjá Bimi Kristinssyni og
í Vestmannaeyjum hjá Alfreð Þorgrímssyni.
Skólastjóri.
—
Útboð ú gleri
Verðtilboá óskast í eftirfarandi:
1. Einangrunargler (tvöfalt gler) í glugga, 175
rúður eða um 357 f-erm.
2. Hert litgler í veggþiljur: 206 rú&ur eða um
295 ferm. <
Útboðsgögn eru afhent á Teiknistofunni s.f.
Ármúla 6. — Tilboðum sé skilað á sama
stað fyrir kl. 11 f.h. 23. júlí n.k.
VERÐ Á SALTFISKIAF
GRÆNLANDSMIÐUM
Norðmenn gera út 27 línu-
veiðara á mdðin við Viestur-
Grænland. Reikás hefur verið
talsverður á þessum mdðum, en
aPli sæmilegur. Fyrsitu sikipin
em nú koanin heim með full-
fermi af saltfiski, og önnur á
leiðinni. Verð á saltfiski af
þessum miðum var í fyrra kr.
2.48 norsikar eða ísl. kr. með
núverandi gengi 30,63- Nú er
verðið hinsvegar n. kr. 2,65 eða
ísl. kr. 32,73, og er þá miðað við
málsfisk 20 tommur, upp úr
skipi. En fiski er öllum umstafi-
að í skipunum því að þetta ern
langar veiðiferðir. Það merki-
legasta við verðið á þessum salt-
fiski í ár er að allur fisfcurinn
sem kernur nú af Grænlands-
miðum er fyrir fram seldur fisk-
kaupmönnum og mimnist ég þess
efcki áður að slífct hafi skeð,
því að hitt hefur verið algild
regla að fisfcurinn hefur efcki
verið seldiur fyrr en skipin hafa
komið með hann i norska höfn.
Þessi mifcLa eftirspum eftir
saltfiski í Noregi nú, stafar
sjálfsagt af því að hlutlfallslega
var nú fryst meira af vertíðar-
aflanum en nokkru sinni áður.
Eitt er víst að fiskikaupmeran-
imir sem nú keppast við að
kaupa Grænlandssaltfiskinn til
verkunar, virðasit ekki hafa á-
hyggjur af því að geta selt ifisk-
inn verfcaðan úr landi.
Freðfiskútflutningur
Norðmanna fer
stórvaxandi
Norges Ráfisklag hefur í síð-
asta mánuði gefið út strangari
fyrirmæli til allra veiðiskipa,
sem leggja nýjan fisfc á land í
Noregi til vinnslu, að þau vandi
sérstaklega vel til allrar með-
ferðar á fiskinum og hafi jafna
vigt í fiskikössunum. Hótað er
að dæma þann fisfc til mjöt-
vinnslu sem ekki uppfyllir
ströngustu kröfur um fyrsta
floifcks flök.
Frionor-freðfisfcsölusaimtökin
norsfcu jufcu mjög söluma sdðari
hluita ársins 1968 og fyrri hluta
þessa árs. Talið er að aukningim
muni nema 20—30%. Reiknings-
árið hjá Fricmor ramn út þamn 30.
júní sl. og var þá salan orðin
rúm 60 þús. smálesitir ef flök-
um. Fram á sl. ár fluttu aðeins
Frionor Og Findus út tfrosmar
fiskafurðir frá Noregi, en þá
basttist þriðja fyrirtaekið við.
Findus flytur mesteneginjs eða
algjörlega út sína eigin fram-
leiðslu og í vaxandi mæli sem
fullunna vöru.
Frionor rekur nú fullfcomna
fiski rétta-verksmið j u í Noregi
með 35 smálesta afköstum á
dag- Fram að þessu hefur 40%
af fraimleiðslummi verið selt á
innanlandsmarkaði en 60% fluibt
út.
Samlkvæmt útflutningssikýrsl-
um sem birtar eru í norska rit-
ítvu Fiskets Gang þá voru flultt-
ar út frosnar fiskafurðir frá
Noregi frá 1. jan. 1968 til 21.
desember sama ár sem hér segir:
Heilfryst 25,034 smálestir og
fryst flök 83,629 smálestir. Á
fyrstu þremur mánuðum „þessa
áns var útfllutningurimn aif heil-
frystum fisfci til 12 landa orðinn
6,821 smálest og á sama tfena. af
frystum flökuim til 14 landa orð-
inn 26,277 smálestir. Þotta gefur
til kynna, að Norðmenn eru nú
í mikilli sókn á ölluim freðfisk-
mörfcuðum heims. Og þessa sókn
til aukinmar sölu, byggja þeir
markvist upp með síauíkinni
vömvöndun, þar sem gerðar eru
sitrangar kröfur til hráefnisins
sem ummið er úr.
Laxveiðin á
úthafínu
Laxveiðin á úthafimu vestur
af Norður-Noregi var lengi
framan af í vor frekar treg hjá
Norðmönnum en mifclu betri hjá
Dönum sem nær eingöragu fiska
þarna með flotlínu. Dönsfcu skip-
in eru flest firá Borgundarhólmi,
Borgumdarhólmsbúar eru taldir
með allra slyngustu laxveiði-
mönnum í sjó, enda hafa þeir
stundað slíka veiði í margar
aldir- Sumir telja þá ganga næst
Japönum við laxveiðair í sjó, en
þeir situnda þessar veiðair mifcið
á Kyrrahafinu.
1 júnímáinuði glæddist lax-
veiðim í sjó hjá Norðmönnum
en var þó mjög misjöín.
Samkvæmt nýrri reglugerð
sem gekk í gildi á sl. vetri er
öll laxveiði í sjó nú bönnuð
innan norskrar landíhelgi. Utaf
þessu banni hefur ríkt mikil
óánajgja á meðail fisfcimanma í
Norður-Noregi sérstaklega, sem
teija að með banninu hafi verið
gengið á hefðbundinm rétt sinn.
Þetta mál var eitt ait aðalmálun-
um á fiskimálaráðstefnu sem
halda átti í Norður-Noregi seint
í júnímámuði.
Verð á laxi veiddum í sjó var
tf júní. til fiskimamna: Stórlax
■n. kr. 30,00. Isi- fcr. 370,50, með-
alstærð n- fcr. 12,00—20,00. ísl.
kr. 148,00—247,00 og smálax n.
kr. 10,00. Isl. kr. 123,00 fyrir
hvert kg. Það er ekki undarlegt
að sótt er etftir laxinum með
þessu verði.
Þegar laxveiðin hættir á
svæðinu vestur af Norður-Nor-
egi. í júlíimánuði þá er búizt
við að megimhluti flotans sem
þama hefur verið að veiðurn,
fari á miðin undan Vestur-
Grænlandi og haldi þar álfram
veiðum framefitir hausti. Em á
þeim miðum er aðallega veitt
með reknetum.
þegar þetta er sfcrifað- Þessar
veiðar hófust hjá þeim miklu
fyrr en nokkru sinni áður og
er það sfldarleysið sem knúið
hefur þá til þessara veiða svona
snemma sumars.
Þá eru Norðmenn farnir að
veiða norður í Ishafi nýjan
fiskistofn til mjölfraimileiðsiu og
nota til þess snurpunætur. Þamn
22. júní voru komnir á land í
Norður-Noregi 175,700 hektó-
lítrar af þessari nýju veiði.
Norðmenn kalla þessa fisikteg-
und „polar torsk“ og segja fisfc-
inm fullvaxinn 28—30 semtimetra
á lengd, en þó segjast þeir hafa
fundið einstaka fiska allt upp
í 40 sentimetra- Jakob Jakobs-
son fiskifræðingur gat frætt mig
um að á íslenzku héti þessi
fisfcitegund „ísfcóð" og væri lengd
hans talin vera kringum 30
sentimetrar. Þessi fisfcitegumd
lifir eingöngu í Islhafinu, sagði
Jakob og þarf sjórinn þar sem
heldur sig að vera 0 gráður eða
þar fyrir neðan á sélsívs. Norð-
menn segja mikið af þessari
fisktegund í Ishafinu norður af
Noregi ng Rússlandi. Aðalerfið-
leikarmdr við ísikóðsveiðar Norð-
manna í Ishafinu er ísrefc og
hafa þeir orðið fyrir dálitlu veið-
artfæratjóni af þeim sökum.
Þegar ís hefur rekið á næturm-
ar og rifið þær- Samt er síður
en svo, að þeir hugsi sér að
draga úr sókninni í þessa.veiði
af þeirn sökum.
Mikið síldarhungur
í Evrópu
Sökum stórminnkamdi síld-
veiða ríkir nú reglulegt sildar-
bungur hjá þeim þjóðum sem
kunna að meta þennan lostæta
og næringaefnaauðuga fisk,
síldina. Þrátt fyrir að hin gam-
alkumna felandssíld hefur flutt
sumarheimkynni siín héðan frá
landinu norður í felhaf nálægt
Bjarnarey og Svalbarða þá hætt-
ir sóknin í hana ckfci. Að vísu
er búizt við að færri íslenzik
skip fari til síldveiða á hin fjar-
lægu mið heldur en á sl. ári. En
hinsvegar að norski og rúqsmeski
síldveiðiflotinn verði ekki minni.
Sófcn Norðmanna á þessi mið
er stórum auðveldari en okkar,
sökum margfalt minni fjar-
lægðar frá miðum, þegar miðað
er við Norður-Nöreg. En rúss-
nesika flotanum fylgja stór móð-
ursfcip, svo að það skiptir litlu
máli- hjá honum hvar veiðina
er að fá, ef hún bama fæst-
Nvtinfl nvrra * fyrsta sinn í ísilenzkri síld- x
^ & y veiðisögu um langt árabil er nú
eimumgis talað um að hagnýta
síldína í salt, ef hún fæst á hin-
Ég er búinn í þessum þóittum ^_________________________________
hng nyrra
fiskistofna
um fjarlægu miðum- Og sann-
leikurinn er sá, að sé síldin af
þéssum miðum hagmýtt í mann-
eldisvörur nú, þó þarf ekki svo
mikla veiði til að bera uppi út-
gerðarkastnað, ef sala er örugg.
Hitt borgar sig að líkindum( illa,
að flytja sáld hingáö frá hínum
fjarlægu miðum til vinnslu í
mjöl og lýsi. -Til þeirrar vinnslu
er okkur nauðsynlegt að finna
aðra fisikstofna, sern illa henta
í mammeldisvörur eins og stend-
ur. 1 þessu sambandi er nauð-
synlegt að hefja öfluga leit að
loðnu í hafinu hér vsstur og
norður af landinu. Sama máli
gegnir á þessum hafsvæðum
hvað viðvíkur hinum nýja fiski-
stofni „ískóðinni“ sem Norð-
meran eru famir að veiða til
mjölframleiðslu- Þá em tilraun-
ir með kblmumna og sandsílis-
veiðar vel athugandi, svo og
aðra fiskistofna sem við erum
ekki ennþá farnir að hagnýta.
Síldveiðin í Norðursjó og við
Hjaltlandseyjar hefur minnkað
það sem af er þessu ári um
þriðjumg miðað við veiðimagn
í fyrra yfir sama tímabil. Allt
er þetta áminning um meiri var-
færni við veiðar í framtíðinni
og um skynsamlegri hagnýtingu
á þessu dýrmæta hráefni. Þau
íslenzk' veiðiskip sem sfldveiðar
munu stunda í sumar og haust
á þremur veiðisvæðum. í fyrsta
lagi á Svalbarða og Bjamar-
eyjamiðum, þar sem höfuð-
áherzla verður lögð á söltun
síldarinnar og máske að ein-
hverju leyti flutning til vinnslu-
stöðva í landi á nýrri vinnslu-
síld til manneldis- 1 öðru lagi
á 'Norðursjávar- og Hjaltlands-
eyjamiðum þar sem þá yrði lögð
áherzla á ísvarða síld í kösisum
fyrir erlenda markaði. Og í
þriðja lagi veiðar við austur-
strönd Amerfku með sölu á
Bandarí'kjamarkað fyrir augum,
þar sem stfldin yrði atfhent ný í
flutningaskip tfyrir utan land-
hetfgislínu. Nökfcur íslenzk síld-
veiðiskip eru farin til þessara
veiða. Undir veiðinni á öllum
þesisum miðum, eigum við mik-
ið, að vel rætist framúr. En þó
eiguim við langmest undir því
hvemig til tekst með veiði á
okkar góðu og gömlu felands-
síld, sem enniþá heldur þessu
nafni á erlendum mörkuðum,
þrátt fyrir otf langa fjarveru frá
okkar síldarmiðum nörðan og
austanlands-
Ennþá halfa veiðar þessa sfld-
amtófns á Bjamareyjair- og
Svalbarðsmiðum gengið illa í
sumar. Sfldin staðið djúpt og
verið stygg. Það er von allra
góðra manna að betur rætist úr
síldveiðinni í ár heldur en nú
er hægt að reikna út. Sildin
hefur lengstum verið illa út-
reiknanleg og þvtf oít komið
mönmim á óvart og það geterr
hún vissulega gert enniþá. Lát-
um sfldarleysisárin kenna okk-
ur að nýta á skynsamlegri hátt
en hingað til þetta góða hráetfni
og stofnum til fullvinnslu henn-
ar í margskonar mannéldisvör-
ur í stærri stal en gert hefur
verið til þessa- Þetta er hægt
Framhald á 9. síðu
mtfnum ár etftir ár að hamra á
þvi að hagfcýta beri grálúðuna.
En Norðmenn og Kanadamenn
hafa veitt hana í stórum stíl
um langt skeið. Nú loksins hetfur
þetta orðið að veruileika hér og
er hún fryst til útflutnings.
1 viðtali sem ég átti við Jakob
Jafcobsson fiskifræðing upplýsti
hanip. mig umj að mikil grálúðu-
mið hetfðu fundizt á Digranes-
grunni og vtfðar undan Austur-
landi, norður af Homi og djúpt
í Eyjafjarðarál- En ég hafði sér-
staklega bent á Eyjatfjarðaráilinn
vegna veiða Glafsflrðinganna
þar þegar Óslkar heitinn Hall-
dórsson opnaði markað fyrir
pækikaltaða grálúðu rótt ffyrir
eíðustu heimsstyrjöM. Þá hafði
ég einnig talið liídegt að mikil
grálúðumið mundu finnast und-
an Austurlandi. Þarandg þokast
málin áfram í rétta álbt á þessu
sviði.
Þá sagði Jafcob mér að Hafrún
fliá Bolungarvífc væri íarin í
loönuleitarleiðangur norður fyr-
ir lamd. Norðmenn eru raú byrj-
aðir loðnuveiðar í Barenitshafi
og hatfa fengið talsverðan afla
Tvær ísienzkur konur é al-
þjóðaróðstefnu kvenskóta
Tvær íslcnzkar konur, þær
Sigrún Sigurgeirsdóttir og Borg-
hildur Fenger sóttu 20. alþjóða-
ráðstofnu kvenskáta sem hald-
in var í Finnlandi 17.-28. júnt.
Var ráðslcfnan haldin í Otani-
ami, sem er útborg frá Hclsinki.
Einikunniarorðin sem valin
voru fyrir kvensífcáta næstu 3
árin, eöa á milli ráðstetfna, voru
þessd: „Tötoutm höndum saiman
í skilningsri'ku saimsitarfi“. Is-
len2ikir sikátar hafa undanfarin
ár valið sér síldifcain ramama í
starfi sinu. t.d. er árið 1969
neffnt Stílárið og er höfuðá-
herzla lögð á bætta umgengni
og framikomu. Næsta ár verð-
ur alþjóðlegt ár, þannig að allt
rúrnast þetta innan þessa víð-
tætoa kjörarðs.
Þátttakiendur á allþjóiðaráð-
sitéfniu vtmi tæplega 400, frá
88 löndum. Spurningar sem
ræddqr voru í umræðúhópum
voru m.a.: Hieffur sfcátun þýð-
ingiu fyrir æskuna í dag? Hefur
skótun bætandi áhrif á stöðu
konunnar í þjóðtfélaginu? og: Er
samstarf drengja- og kven-
sfcáta æskilegit? Þá voru lög og
heit rædd af miklum áhuga.
Miikið var rætt um aukna á-
byrgð yngri foringja og mælzt
til að á næstu aiiþjóðaráðsitefnu,
sem haldin verður í Kanada
etftdr 3 ár, vérði 1 ungur for-
ingi (ca 18-25 > ára) frá hverju
landi, en meðalaildur þátttak-
enda var að þessu sinni <40-50
ár. Þess ber þó að geta að hér
á lamidi eru skátaforingjar mjög
ofit uragir að árum.
Ráðsteffnuraa sátu meðail ann-
arra Lady Baden Powell og
Ingiríður Danadrottning.