Þjóðviljinn - 08.07.1969, Blaðsíða 6

g SlÐA — ÞJÓÐVXLJINN — Þri«tju<3ai@tr 8. júlí 1969.
Síaukinn giœpafaraldur
Blackpool er bær, sem
þekktur er fyrir flokksþing og
aArar slíkar samkomur, seim
þar eru gjarnan haldnar. Fyr-
ir rúmium mánuði var haldið
þar þing þrezkra lögreglu-
þjóna, og innanríkisráðherr-
James Callaghan
awn, James Callaghan, heiðr-
aði það með návist sinni.
Callaghan hrósaði lögregl-
unni upp í hástert. Að sögn
hans hafði „ekkert fengið Bret-
landi eins mikils álits síðustu
tólf mánuðina og framkoma
lögreglunnar." Hann minnti
áheyrendur sína á það, að
Bretland vseri eina landið þar
sem ónauðsynlegt hefði reynzt
að banna mótmælaaðgerðir,
meðan á heimsókn Nixons
Bamdaríkjaforseta stóð- Og
hvers vegna? Vegna þess, að
brezka lögreglan hefði lag á
þvi að sinna mótmælaaðgerð-
um.
„Þ>að er þetta, sem gerir
Bretland enn bezta tand í
heimi“, sagði innanrikisráð-
herrann hreykinn.
Það kom hinsvegar fram á
lögregluþinginu, að lögreglu-
þjónarnlr sjálfir voru sízt á
sama máli. Sérstaklega kunna
þeir því illa að láta skjóta á
sig, og eins fellur þeim miður
vel við síaukinn glæpafarald-
ur í landinu. Sá glæpafarald-
ur var ítarleiga ræddur í Black-
pool- Reginald Gale, forseti
lögreglumarfnasambandsins,
sagði, að fjórtán lögregluþjón-
ar hefðu verið drepnir við
skyldustörf á árunum frá 1946
til 1964 og sex á árinu 1965
einu. Frá því ári ha/fi tala
þeirra glæþa, þar sem þeitt er
vopnum, þrofaldazt.
Eins og glögglega kom í ljós
á þinginu, höfðu lögregluþjón-
amir mestar áihyggjur af þvi,
hve mjög færist í vöxt, að
glæpalýðurinn beiti skotvopn-
um. Callaghan innanrikisráð-
herra telur hinsvegar, að meg-
inverkefni lögreglunnar sé að
striða við mótmælaaðgerðir.
Hvað hann snertir óttast hann
meir andameríákar aðgerðir
en hlaðna skammbyssu-
Þýzkalandi- Stjómin í Bonn
brá við hart og lýsti því yfir,
að þessi viðurkenning Sýr-
lands á DDR væri „óvinveitt
aðgerð" gegn Vestur-Þýzka-
landi, eins og það er orðað á
því forundarlega hrognamáli,
sem diplómatar temja sér á
stundum. Ennfremur var sagt,
að vestuir-þýzka stjómin myndi
„draga viðeigandi ályktanir“.
Samtímie minnti Bonnstjórnin
á þá ákvörðun sína að „frysta“
stjómmálasaimbandið við
Kambodja, en það ríki hefur
einnig gerzt svo djarft að við-
urkenna Austur-Þýzkaland.
Eins og sjá má af þessu,
neitar Bonnstjórnin enn að
horfast i augu við staðreyndir.
Og þó er Sýrland fjórða Aratoa-
ríkið, sem á undanfömum
mánuðum hefur tekið upp
stjómmálasamband við Aust-
ur-Þýzkaland (fyrir nokkrum
dögum bættist Suður-Jemen í
hópinn). Hallstein-kenningin
fræga er þannig raunverulega
löngu búin að vera sem stað-
reynd í stjómmálum nútim-
ans. Það er raunar tímanna
Forundarlegt hrognamól
Þann fimmta júní síðastlið- málasamband hefði verið upp
inn var það tilkynnt, að stjóm- tekið með Sýrlandi og Austur-
tákn, að Bonnstjómin setur
ekki lengur þessa kenningu
fram í sinni upprunalegu
mynd, heldur reynir að um-
skrifa hana á einlhvem hátt.
Þegar Kambodja tók upp
stjórnmálasamband við Aust-
ur-Þýzkaland, áttu stjómar-
flokkamir tveir í Vestur-
Þýzkalandi stormasaman tfund
um málið. Ekki munu allir
hafa verið jafn áfram um það
Að láta sverfa til þess dipló-
matíska stáls. Þó var -það
ákveðið að „frysta“ stjórn-
málasamþandið við Kamhodja,
hvað sem það kann nú að
þýða- Sú ákvörðun var ber-
sýnilega gerð til þess að
„bjarga andliti" þeirra vesitur-
þýzku stjórnmálamanna, sem
helzt vilja viðurkenna þá stað-
reynd, að DDR sé svt> sannar-
lega til (6. mesta iðnaðarríki
heims) og það sé fáránlegt að
neita þessari sömu staðreynd.
— En verða þó. að þvi þeim
finnst, að sýna lit á því að
viðurkenna hina löngu úreltu
og úr sér gengnu Hallstein-
kenningu.
„Stórkostleg misheppnun"
„Hann hefur næstum þvi
eíns marga menn með sér og
Pizarro hafði, þegar hann
vann Perú“, sagði bandarískur
blaðamaður, er hann reit um
það stórt hundrað manna, er
Nelson Rockefeller hafði í eft-
irdragi, þegar hann lagði upp
í för sína um Rómönsku Amer-
íku. Meðal þeirra, sem þassi
auðkýfingur tók með sér sem
ráðgjafa í fátæktina suður fiá,
voru bankastjórar og forstjór-
ar ýmissa þeirra auðfélaga,
sem ráða efnahagsríkjum í
Mið og Suður-Ameríiíu- Auk
þessara herramanna voru með
í förinni hernaðarráðunautar
ýmsir. Meðal þeirra má neifha
Robert Porter, hershöfðingja,
sem verið hefur yfirmaður
bandaríska herliðsins í Pan-
ama.
Líkt og í innrás Pizarros
forðum skildi Rockefeller eftir
maður Nixons. „1 Argentínu“.
reit eitt blaðið, „er herfor-
ingjastjórnin að reyna að bæla
niður uppreisn verkamann-
anna, og heimsókn Rockefell-
ers -myndi hella olíu á þann
eld-“ 1 öðru blaði má lesa
eftirfarandi: „Ólgan í Uruguay
er ekki heppilegt baksvið fyr-
ir heimsókn þessa vesalings
fylkisstjóra“.
Það skiptir í raun og veru.
blóðugan slóða hvar sem hann
kom. Óánægja með stafnu
Bandaríkjastjómar leiddi til
átaka með almenningi og lög-
regluliði því, sem ráðið var
til þess að vemda Rockefeller
og fylgdarlið hans. ■ Tíu menn
að minnsta kosti haifa verið
drepnir í þeim átökum og
hundruð særzt-
En þegar þessu sleppir á
ekki við lengur samlíkingin
með Pizarro og RockefeUer.
Sú ætlun hins síðamefnda að
„vinna'1 Rómönsku Ameríku
„friðsamlega" fór gjörsamlega
út um þúfurí Stjómin í Perú
skellti á hann hurð og bæði
Venezuela og Chile fylgdu því
fordæmi.
Allt sýndist þetta svo óvæn-
legt, að dagblöð í Bandaríkjun-
um ráðlögðu fonsetanum að
hætta við allt saman, en
Rockefeller er sérstakur sendi-
ekki máli, hvort Rockefeller
tekst að komast stórslysalaust
á leiðarenda. Aðalatriði máls-
ins er það, að nú þegar má
-'draga lærdóm af ferðinni,
nefnilega þann, sem banda-
ríska blaðið „Washington
Post“ gerir. Það lýsti fór Roc-
kefellers mieð spánska orðinu
„fracaso", sem það kvað vera
handhægt orð yfir stórkostlega
misheppnun.
Happatalan þrettón
Vorster
Dómsmálaráðherra n n er
hinn þrettándi á metorðaskrá
ráðherranna í Suður-Afríku.
Slíkt er þó aðeins að nafninu
til; i reynd er hann talinn
ganga næst fwsætisráðherr-
anum að metorðum. Það er
engin tilviljun, að Baltlhazar
Vorster var talinn sjálfsagður
eftirmaður forsætisráðherrans
Hendriks Verwoerds.
. Þrettán er þannig happatala
Vorsters. Sem þrettándi ráð-
herrann á metorðaskránni fór
hann með aUt að þvi' alræð-
isvöld og nýtur sívaxandi vin-
sælda með hinum hvítu kyn-
þáttakúgurum, vegna dugnað-
ar síns við framkvæmd apart-
heid-stefnunnar alræmdu.
Það kom heldur engum á
óvart, að Vorster skyldi neita
því að hætta að gegna sínu
gamla starfi, er hann varö
forsætisráðherra. Hann von-
aðist bersýnilega til þesa að
geta beitt þeirri starfsaðstöðu,
til þess að spjara sig sem for-
sætisráðherra. — Og frá sjón-
arhóli kynþáttakúgaranna séð
hefur Vorster svo sannarlega
spjarað sig. Stjóm hans hlýtur
að eiga met í „aparfcheid".
Svo eitthvað sé nefnt, á
Suður-Afríka met í dauða-
refsingum. Fjöldi lögreglu-
stöðva, fangelsa og fangabúða
er langt yfir meðaltal ann-
arra landa. Þar við baetist, að
Suður-Afríka er eitt af fáum
ríkjum þar sem lfkamlegar
refsingar þekkjast enn og er
beitt í stórum stíl.
Enginn efast um það, að
Vorster ha/fi sjálfur stuðlað
að því að festa í sessi lögreglu-
stjómina í Suður-Afríku. Sem
dómsmálaráðherra tókst hon-
um að fá staðfest lög sem
leyfa það, að mönnum sé hald-
ið i fangelsi í allt að 180 dög-
um og þeir pyntaðir í iangels-
unum, þótt þess sé að visu
ekki getið í lagasetningunni. '
Þessi frammistaða Vorsters
hefúr atflað honum virðingar og
viðurkenningar kynþáttakúg-
aranna: Þeir hafa skírt eftir
honum bæði fangavarðars'kóla
og fangelsi.
Og nú æt/lar Vorster sem
sagt að spjara sig sem forsæt-
isráðiherra, eftir að hafa unn-
ið sér asrið nafn sem dóms-
málaráðherra í ríki apartheid-
sbelfnunnar.
Bóndi að austan:
Þrjár myndir og þankastrik
Þegair rætt er um efnabagB'
ástand landsins rifjast gjaman
upp viðtal, sem biirtist á fyrra
ári í Morgiunblaðinu, tekið í
einu af sláturhúsum íslenzkrar
menningair í höfuðborginni.
Spyrillinn, sem er ednskis
manns son helduir sen, tekur
tali eitt af hrossunum í bið-
salnum niðri. Stafurimn Z er
snyrtilega klipptur í lend þess
og brennimarkið NATO er á
báðum framfótarhófum. „Nú er
það spuming dagsins; er kreppa
yfirvofandi?" segir spyrillinn.
Hrossið sýnir framtennumar og
ræðir vísdomslega um orsakir
lcreppu, sem nú er ekki lengur
dularfullt lögmál um verð-
bólgu, orsakir hennar og af-
leiðingar og svo hagfræðilegar
kenníngar og formúlui'. Þetta
verður allt svo ljóst, einfalt og
auðvelt, að spyriUinn endur-
tekur í undrun pg hrifningu:
„Verður þá engin kreppa?"
Hrossið sýnir aftur framtenn-
urnar og hneggjar: „Þegar
verðbólga hefur náð' ákveðnu
bámarki þá sikrúfum við fyrir,
en ótti við kreppu er ástæðu-
laus, við ráðum algjörlega við
þetta".
Það hafa heyrzt smellir úr
klefa á hæðinni fyrr ofan, en
hrossið snýr sér rólega að stall-
inum þar sem íðilgræn taða
biður, hvílir afturfætuma til
skiptis meðan það mau3ar, hef-
ur líklega verið blóðjámað fyr-
ir hramdvömm.
II.
Þið munið líklega eftir si'gur-
verkinu henniar ömmu, smækk-
aðri mynd af vasaúri, sem hún
lét hanga í silfurkeðju niður
á miUi brjósbanna sem einu
sinni voru svo ávöl og fögur og
undir sló hjarta sem var svo
óumræðanlega gott að það var
eins og kærleikur þess gæti
rúmað affla. Hún elsikaði líka
sigurverkið og annaðist það af
natni. Öft lagði hún það að
li-tiu eyra, en tók af festu og
mildi um fálmandi hendur,
kyssti á Mtinn ilmandi háls og
sagði: „Ekki stöðva sigurverk
ömmu“.
Einn góðan veðuirdag korou
svo strákamir í borginni á
heimilið. Ekki slærnir sfcrákar,
en þó að augun væru glær edns
og rigninigairpollur, djúp eins
og undirskálar og upplitið eins
og á kvígum, sem hleypt er út
í fyrsta sinn á vomiegi, þá þótt-
ust þeir búa yfir allri vizku
heimsins og geta allt.
Þegar amma fék'k sér mdð-
dagslúr ein-n diaginn, náðu þeir
siguirverkinu í siniar hendur.
losuðu tannhjól hér og fjöður
þar. Þá haetti sigurverkið að
gianiga og amma hætti að Iría
þa/rm d/ag.
Atvinnulíf þjóðarinnar og
listsköpun er si'gurverk henn-
ar, ráðumautar og viðreisnar-
ráðherrar eru spellvirkjar henn-
ar, óráðstfifct þeirra er að slíta
tannhjól ságurverksins úr sam-
hen.gi, þegar þau hætta að
snertast stöðvast það og brot
þesfe dreifast, nema sá sem
kann til verks setji það saman
og atf stað á nýjian lefk.
III.
Vegoa virðimgar þjóðarinnar
fyrir sjómannastéittinni, hetfur
það táfcnmál þróazt um árabil
að líkja vegferð hennar við
siglinigu á sfcipi. Þjóðin sjálf
er áhöfnin, sú rifcisstjóm sem
hún hetfur valið, skipetjómar-
menn. Velgengni eða aðsteðj-
andi erfiðleifcar hatfa verið
táfcnaðir með leiði sfcútunnar.
Góðir skipstjómairmenn hatfa
þrátt fyrir versta leiði og af-
leita siglingaleið stýrt framhjá
ötlum boðujp og blindskerjum
heilu fairi heim.
f áiramótaræðu hatfnaði for-
sætisráðhenna þessu gamia Mk-
ingamáli, enda löngu búinn að
missa trú á þjóðlega atvinnu-
vegi, svo sem sjávarútveg. Þess
í stað sat nú þjóðin á hesti og
mátti ekki láta þá skyssu henda
sig að hafa hestaskipti í miðj-
um ál.
Þetta kemur heim og saman
váð þá skoðun sumra, að nú
séu gömlu þjóðsögumar um
nykrana að verða veruleiki.
Eins og menn muna reyndu
þeir jafan með spektarlegu út-
liti og þægð að blekkja böm
og vanvita á bak sér og hlaupa
síðan með þá á kaf í vatnið
sem þeír höfðu komið frá.
Við síðustu aJþinigiskosningar
var þjóðin með sjónhveríinigum
og blekkingum ærð á bak apal-
gráum viðreisnarfola. Hann var
búinn brúðfcaupstaumum,' sem
þjóðin átti að fá að halda í
sjálf... Meir en heiminigur gáf-,
uðustu þjóðar heims (miðað
við fóillkstfjöldia), atinnar upp við
guUaldarbófcmenntir og heims-á>
ins beztu þjóðsögur, tók efcki
etftir því að sá apalgrái var
með sex fætur og hófamir
sneru afltur á öllum.
Svo mikiH var ótti þessa
fólks við spamað og höft þegar
það nú átti þess kost að kaupa
erlenda gróðuirmold í pokum
og fersfct lctft Crá menningar-
þjóðum í dósum að það veitti
því enga aithygli að sá apal-
grái hljóp þegar á kaf í við-
reisnarfendð þar sem öll fclóök
og forarvilpur spiUingarinnar
mætast.
Fáeinum hefur tekizt að
hlaupa af baki og til annarra
landa, aðrir reyna taumana á
víxl, fhald til hægri, kratar tíl
vinstri, «n það hefur fcomið
í ljós, að við kjaftamélin eru
falskir taumar svofcaill'aðir og
ligguir armar til Washdnigton,
hinn er í höndum Nato og eí
sá grái lætur efcki að þeirri
stjórm retour ósýnUeg hönd
Natósaltarann í hausinn á þeim
gráa svo allt færist í feaf, en
mikið er blásið þegar upp úr
er komið á ný. Það er fcallað
„að blása á erfiðleik'ana".
Sagan greinir frá mörgum
þjóðfélögum sem liðu undir lok
þegar spilling þeirra hafði náð
ákveðnu hámarki.
Gamli Benedikt Gröndal lýsti
í snilldiar kvæði spillingunni í
höll Baltasar konungs og því
Mene Tekel sem letrað var af
ósýnjlegri hönd á hallarvegg-
inn. Þessd Baibylons konungur
hélt, að það eitt nægði að drepa
þann sem þýtt gat orðin og
vairað við hættunni. — „Þú ert
ei. spurður, þér hvort líki, þann-
ig ræð ég orðin vönd“. — En
d/ómrium yfir spiUingunnd var
fullnægt.
Svo að mmning skáldsdns
saiurgist ekiki, ætti sá Benedifct,
sem nú starfar að hemáms- og
menningarmálum á íslandi
fremur að eigna sér ættamafn-
ið Grunni.
Á dögunum ræddu tveir her-
náms- og stjómarsinniar í kapp-
ræðuþætti útvarpsins hvort
lotfa ætti NATO áframhaldandi
hersetu og bækistöðvar hér.
Sá eldri var í hlutverki hinnar
reyndu skækju og vildi fá
mikla peninga fyrir að lofa
það, sá yngri var í hlutverki á-
standsmeyjarinnar og vildi
gjaman borga dulítið fyrir að
fá að lofa það.
Hvenær er mælirinn fuUur?
Hvenær blygðast nógu stór
hluti þjóðarinnar sin fyrir lág-
fcúru og spillingu ættleranna,
sveijar þeim burt úr víghreiðr-
um og pestarbælum og hleypir
fersku lofti inn?
Þessi skopmynd skýrir sig sjálf
l
I