Þjóðviljinn - 04.11.1969, Qupperneq 7

'
Þráðjuidagur 4. nAvember 1969 — ÞJÓÐVILJINN — SlÐA J
YRKJUR
ur? Hvað þýðir arðdð heilindi?
Ja það eru nú svona menn
einsog til dæmis hann Jófhann-
es úr Kötluim.
Thor Vilhjálmsson.
1(4. nóv. ’69)
Sú jörð, sem starfi manns og vonum vígð
með hverri kynslóð bíður náms að nýju
og kallast ættland, enda þótt hún greypi
hið fjarsta ljósblik alda í sjónhring sinn, —
hún er sem vér af tvennum toga þætt,
tvennum moldum: þeim sem plógur sker,
og þeim sem hugur yrkir orðum.
Og hvorar launi önn og yrkju betur,
er vant að skilja. —
En stóðstu ei þar við stoflkk,
\ sem Amos vatnar hjörð í elding hvíta
ellegar brynnir annar Stjörnufáki
í Dölum vestur, —
og varst þeim rökum lostinn:
að mál er þjóðar örlög, en eigi stál,
og heillir norna hálfar undir ljóði.
Það er a£t til þess tekið, að
ljódstoáid eldist verr en aðrir
menn, safni „svefni hinna rétt-
látu með dalakiút fyrir kodda
og guð almáttuigan fyrir á-
bredðu“ — eins og afmælisbarn
daigsins hefur einu sinni að orði
komizt. En hitt vita allir sem
bækur lesa á I&landi, að sjálf-
ur hefur Jóhannes úr Kötium
afsannað þessa kennintgu með
tvíræðum myndarsikap. Á „miöj-
um aldri“ eins og það vístheit-
ir, tóík hann ljóðlist sdna lil
mjög róttaekrar endurskoðunar
og kom nýr og ferskur úr
þeirri raun. Mörg rök má færa
að því, að af því fordæmi hans,
sem og útlistun hans á viðhorf-
um sínum og yngri skáida, hef-
ur ljóðmenninig okkar notið
góðs, sambúð fióiks og skélda
orðið miklu skapleigri en eila.
Þorsteinn Valdimarsson.
þú trúðir vfst á bóndann í
Krernl eins .og fileiri hinnabeztu
manna gjörðu um sinn. Nú er
Stalín dauður og dottinn af
stalli; þó einhverjir hugsi kann-
, siki til að færa hann aftur þang-
að.
Jóhannes trúði á veirndara
smaaiingjanna, traustan bónda
sem var orðinn reiður og tók
sig upp af jörð sinni og fórum
himinskautin í eildvagná sinum
með doðrantana eftir Marx og
Lenin klemmda í handarkrik-
unum til þess að reisa hina
föllnu og smóðu, leysa hinn
hungraða og þjáða lýð einsóg
þá var vist tekið til orða; rétta
hlut smælingjans edns og við
segjum á íslenzku, og tryggja
faigurt mamhlíf. A hinn bóiginn
voru Hitler og nazisiminiri,
mesta eymd mannlegrar hugs-
imar, trúarbrögð fióilsikunnar.
Það kom á daginn að Stalín
var annar en Jóhannes trúði;
það þarf mikil heilindi og karl-
mennsku til að þola að hugsjón
manns sæti þvflíkuim áföHum
þegair einlægnin er annars veg-
ar. Hver veit um það stríð sem
er hóð til þess að geta risið
aiftur í nýju ljósi og trúað á-
fram á lífið, það sækir margt
að skáldinu: eina vt»nin er efi-
Hin svo kemur Sóleyjarkvæði.
Og fleira og fileira.
Æ fyrirgefðu, það þurfa
margir að komast að í dag.
Hvað er að vera varnnii firrt-
Og það hefiur verið mdkils
virði öllum þeiim,sem láta sér
annt um sósíalisma og þjóðiffelsi
á Isiandi að þessd sama sívök-
ula gagnrýni, ósérhlífna hrein-
sfcilni, sem svo vol dugði Jó-
hannesi úr Kötlum til skóld-
legrar endumýjunar, hefurmót-
að allt hans fraimilag til hugð-
arafna sem við eágum með hon-
um, hvort sem var i kvæðum
eða ritgerðum eða ræðum. Við
hindr höfum notið ómetanlegr-
ar liðveizilu hans bæði sem
harðduglegs og úrræðagóðs bar-
áttumanns gegn fjanidsamiegum
öfium og siðaimieistara, sem með
fordæmi sa'nu og ádrepu hefiur
haldið frá samherjum þedrri
háskasamiegu sjálfsánægju, sem
lætur sér nægja að hafafundið
sannleikann í eitt skipti fýrir
öll. Elkiki sízt stöndum við, yngri
sem eldri,' sem höfum unnið við
þetta blað, Þjóöviljann, í góðri
skuld við Jóhannes fyrir fijöl-
margar ritsmiíðar, kjarkmdklar,
hreinskilnar, hilífðarlausar, seim
hann hefur skrifað fyrir okkur
af miklu örlæti. Fyrir ailtþetta
eru honum í dag færðar inni-
legustu þalkkir og ámaðaróskir.
Ami Bergmann.
\
FRIÐ I VIETNAM
Eins og kiunnugt er streymdi
15- október s.l- um Bandarík-
in geysivíðtæk mótmælaalda
gegn styrjöldinni í Víetnam.
Hreyfing þessi átti að veru-
legu leyti upptök sín meðal
stúdenta, en náði að lokum inn
í „hvem krók og kima Banda-
ríkjanna", ein og vikublaðið
Newsweek kornst að orði-
Fjöldi þátttakenda í mótmæla-
aðgerðunum þennan fræga dag,
15- október, kom öllum á óvart,
jafnvel skipuleggjendum frið-
arhreyfingarinnar, og ekki sízt
Nixon forseta og stjóm hans.
Forsetinn hafði að visu látið
í ljós töluverðar áhyggjur af
væntanlegum mótmælum, þvi
að hann gerði heyrum kunnugt,
að þau mundu engin áhrif hafa
á stefnu hans í Víetnam-
þeir tækju þátt í aðgerðunum
þennan dag eða sasktu skóla-
Mótmælaaðgerðirnar gegn
styrjöldinni í Víetnam hófust
í mörgum borgum fyrír sólar-
upprás og stóðu allan daginn-
Náðu þær hámarki, er ekkja
Kings fór I fararbroddi tug-
þúsunda mótmælenda í blys-
för ifraimhjá Hvíta húsinu og
tendraði eld í dómkirkjunni í
Washington, eldur þessd mun
lifa, þar til styrjöldinmi er lok-
ið. Mótmælin tóku á sig ýms-
ar myndir: kröfugöngur, f jölda-
fundir, bænahald, messur, upp-
lestur á nöfnum hinna 37000
Bandaríkjamanna, sem fallið
hafa í Víetnam, blysfarir,
klukknahringingar, söngur o-
fl. Aðalkrafa dagsins var:
izt til annarra landa. Sérstak-
lega skal minnast á þátttöku
„Stokkhólmsráðstefnunnar um
Víetnam", eri þréf það, sem
bdrt er hér á efitir, hafa sam-
tökin sent um allan heim-
I Evrópulöndum hefur um
langa hríð verið sterk andsitaða
gegn styrjaldarrekstri Banda-
ríkjanna í Víetnam, og sú and-
staða hefur nú fengið byr und-
ir báða vængi, — byr, sem nú
loks berst fyrst og fremst frá
Bandaríkjunum sjólfium.
Sérstaklega kom á óvart, hve
margir þekktir stjómmálamenn
studdu friðarhreyfinguna í
verki, þá-m. Averell Harri-
man, fyrrverandi formaður
samninganefndarinnar um
Víetnam f París, Lindsay, borg-
arstjóri í New York, Goldberg,
fyrrveraridi sendiherra John-
sons hjá Sameinuðu þjóðunum
og þáverandi stuðningsmaður
hemaðarstefnu hanis, öldunga-
deildanþiingmennirnir Edward
Kennedy, Eugene McCarthy,
McGovern, Javits, Goodell o.
fl., Dr- Spock, hinn frægi barna-
'æknir, Abernathy, eftirmaður
Martins Luthers Kings o.fl. o.
fl. Fjöldi skólastjóra gaf nem-
endum sjálfdæmi um, hrvort
TAFARLAUS HEIMFLUTN-
INGUR BANDARlSKRA
HERMANNA FRÁ VlET-
NAM.
- Mótmæladaguri>nn 15. októ-
ber var upphaf nýrrar friðar-
sóknar, sem haldið mun ófram
í Bandaríkjunum- Næsti bar-
áttudagur hreyíingarinnar er
15- nóvember næstkomandi- En
sá dagur er eikki aðeins bar-
áttudagur hinnar bandarísku
friðarhreyfingar, heldur og al-
þjóðlegur baráttudagur fyrir
friði í Víetnam. Hin banda-
ríska hreyfing hefur þannig
ekki aðeins náð til hvers króks
og kima í Bandaríkjunum,
heldur hefur hún einnig bor-
1 öllum nálægum löndum
beinist nú stanf friðarsinna að
því að styðja þessa nýju frið-
aröldu í Bandaríkjunum- Iis-
land mun ekki láta sitt eftir
liggja. Stúdentafélagið „Verð-
andi‘‘ við Háskóla Islands helf-
ur fbrgöngu um skipulagningu
friðaraðgerða á Islandi til
stuðnings hinni bandarísku
kröfu um frið I Víetnam. Verð-
andi teiur að þetta sé því
brýnna sem lítil skipulögð bar-
átta hefiur enn verið háð hér
á Mandi fyrir þessari kröfu,
eins og þó hefur mikið borið
á í nágrannalöndum vorum-
Aðgeröir hér á landi til
stuðnings þesisari kröfiu muin
Verðandi hefja með skrifum
íslenzkra stuðningsmanna
hinnar nýju friöarhreýfingar í
dagblöð landsins- Með því móti
hyggst félagið kynna sem bezt
styrjöldina í Víetnam — þetta
vandamál, sem svo þungt hvíl-
ir á samvizku manna um all-
an heim nú á dögum- Þar að
auki mun félagið halda úti-
fund á Amairhóli 15. nóvember
næstkomandi sem hápunkt
friðaraögerðamna í þettaskipti-
Það er von Verðandi, að
allir firiðaruinnendur leggi
þessu móli lið og styðji í verki
baróttu miljóna Bandaríkja-
manna gegn styrjaldarrekstri
þeirra eigin stjómarvalda í
Víetnam. Verðandi leggur á-
herzlu á, að hin bandaríska
barátta naut stuðnimgs alls
kyns félaga og samitaika, s-s-
stúdenta, verkalýðsfélaga,
kirkjusöfnuða, stjómmólafé-
laga, æskulýðsfélaga o-fl- o.ifl-
Á sarna hátt hafa fjölmörg al-
þjóðasamtök afi ýmsu tagi lýst
stuðningi sínum við hina nýju
firiðarhreyfingu (sjá lista að
neðan). Við hvetjum íslenzk
félög og samitök afi öUu tagi að'
ljá málefninu lið með því að
hvetja meðlimi sína til þátt-
töku. Þótt styrjöldin í Víet-
nam sé að vísu meira vanda-
mál fyrir Bandaríkjamenn en
Islendinga, þá er hún — með
öllum sínum hönmungum —
sameiginlegt vandamál alls
mannkynsins. Allir þeir, sem
vitneskju hafa um þessa styrj-
öld og stuðla að álframlhaldi
hennar með aðgerðaleysi sínu, •
bera siðferðilega ábyrgð á þeim
harmleik, sem daglega á sér
stað í hinu stríðshrjáða landi.
Verðandi fagnar þeim, sem
styðja vilja málefni þetta með
þvi að senda greinaflokknum
„Frið í Víetnam" hugleiðingar
sínar- Áætlað er, að greinar
um Víetnam uncör þessum titli
birtist í dagblöðunum fram að
15- nóvember.
Efitirtaldir starfismenn dag-
blaðanna hafa góðfúslega tek-
ið að sér að vedta greinum við-
töku;
Hjá Alþýðúblaðinu: Sigurjón
Jóhannsson. Hjá Timanum:
Sólveig Jónsdóttir- Hjá Þjóð-
viljanum: Ámi Bergmann-
Hjá Vísi: Ólafur Jónsson-
ISLENDINGAR, TAKIÐ
ÞÁTT I HREYFINGUNNI
FYRIR FRIÐI í VÍETNAM.
Víetnam-nefnd Verðandi,
Geir Vilhjálmsson
Sveinn Rúnar Hauksson
Valgeir Kristinsson.
75. nóvember. — Dagur alþjóðlegs át-
boðs tíl að binda endi á Vietnamstríðið
Stoldvhólmsráðstefnan um
Víetnam fagnar myndun víð-
tækustu samtaka bandarískra
friðarsinna sem um getur, en
þeir hafa tekið höndum saman
í „Nýju útboðsnefndinni til að
binda endi á stríðið í Víetnam“
(New Mobilization Committee to
End the War in Vietnam) f því
skyni að skipuleggja öflugar og
fjölmennar mótmælaaðgerðir.
Haustsóknin hófst með mót-
mælaaðgerðum í Ohicago 24-
september til stuðnings átta leið-
togum friðarsinna sem dregnir
voru fyrir rétt sakaðir um sam-
særi- Baráttan heidur áfram
xneð Víetnam-áminningunni 15.
ototólber og nær hámarki í við-
taökum alríkisaðgerðum í Wash-
ington og San Fnanciscö frá 13.
til 15. nóvemiber. „Nýja útboðs-
nefndin“ berst fytrir algerri og
tafarlausri heimkvaðningu her-
sveita og vígbúnaðar Banda-
ríkjamanna frá Suður-Víetnam.
Stokikhóknsróðstefnan styðui
haustsóknina af heilum hug og
hvetur til fjölmennra mótmæla-
gangna og annarra aðgerða um
heim allan hinn 15- nóvember
til að korna til móts við áður
óþekkta mótmælaöldu banda-
rísks almennings gegn stríðinu
í Víetnaim, öldu sem nú fer
yfir öll Bandaríkin. AUar að-
gerðir á þessum degi hins Al-
þjóðlega útboðs ættu að snú-
ast um kröfu Víetnam-áskorun-
arínnar um algera, tafarlausa
og skilyrðislausa heiimkölluh
herja Bandaríkjanna og banda-
lagsrí'kja þeirra frá Suður-Víet-
nam. Þetta er eina leiðin til að
binda skjótan endi á stríðið- 1
löndum, sem eru tengd stríds-
reksitri Bandaríkjanna, ætti að
efna til sérstakra mótmælaað-
gerða með kröfu þess efnis, að
endir sé bundinn á hemaðar-
samvinnuna-
Ásamt „Nýju útboðsnefndinni“
hvetjum við til aðgerða, sem
ljúki ekki hinn 15- nóvember,
heldur magnist og margfaldist,
þar til endir verður bundinn á
árás Bandaríkjanna í Víetnam
og Víetnamar hafa tryggt sér
sjálfistæðið Og friðinn sem þeir
hafa barizt fyrir svo lengl.
1
I
s
i