Þjóðviljinn - 24.12.1969, Blaðsíða 22

22 — JÓLABLAÐ
(Austurríska skóldkonan
Berta v- Suttner hlaut
Nóbelsverðlaun fyrir skáld-
sögu sína Niður með vopn-
ín árið 1905.
Saga styrjalda hefiur frá
upphafi verið skráð eftir
frásögnum herforingja og
annarra iþróttamanna á
sviði eyðingar og tortím-
ingar. I-Ierlæknar, grafar-
ar, örvæntingarfullar
mæður, sveltandi börn,
stríðsgróðamenn og lík-
ræningjar hafa ekki ver-
ið látnir bera vitni á
spjöldum annála og ekkert
eftir þeim haft í námsbók,
um. Skáldin skipuðu sér
undir merki vígamanna og
vegsömuðu iþrótt þeirra:
Sverðin sungu, manndráp-
in voru hildarleikur, blóð-
völlurinn vigaslóð!
I>að var kona, sem einna
fyrst sagði sannleikann
um styrjaldir í skáldskap-
Hún fer þó ekki lengra en
þekking hennar nær- Hún
er ekki sjónarvottur or-
ustunnar- Saga hennar
gerist, að mestu í heima-
húsum, hjá efnaðri fjöl-
skyldu í Vínarborg. Hún
segir frá þvi, hvemig ung
kona liðsforingja, snýr balki
við hetjudýrkun og aðdáun
á öllu, sem styrjöld við
kemur. „Hetjan“, sem
verður eiginmaður hennar
er sama simnis- Nakinn
veruleikinn kemur, eins ug
þruma úr heiðskíru lofti.
þegar ungi eiginmaðurinn
er sendur á blóðvöllinn og
á ekki afturkvæmt.
Marta les á ný frægðar-
sögur styrjaldanna- Og af
því að hún er einlæg og
sönn í eðli sínu, sér hún
margt í nýju ljósi.
Það eru fleiri en hún.
sem reynslan hefði átt að
geta kennt. En þeir eru
ekki menn til að játa fá-
fræði sína, og himinhróp-
andi sök- Þeir gala enn
sína hetjusöngva og ha'fa
stór orð um frægð og
hetjudáðir-
Marta er enn í nokkr-
um vafa- Var það allt né-
gómi, blekking og lygi.
sem henni hafði verið
kennt? Þá gerist það, fám
árum eftir dauða manns
hennar, að hún kynnist af
hendingu manni, sem tal-
ar á annan veg, en hún
hafði áður heyrt rætt um
hemað. Friðrik er mað-
ur, sem má ekkert aumt
sjá, viðkvæmur í iund,
en skortir hvergi þrek til
að kannast við hugsjónir
sínar og framkvæma þær
í verki. Hann segir Mörtu
sannleikanm um vígvöll-
inn, skýrir fyrir henni
blekkingar stríðsæsinga-
manna og glæpsamlegan
tilgang þeirra. Þau fella
hugi saman og ásetja sér
að verja ævi sinni í þágu
friðarins.
★
Enn skellur á styrjöld
Marta er lögzt á sæng að
fyrsta barni þeirra, þegar
„kallið“ kemur. Elskand-
urnir kveðjast telja mín-
úturnar, telja augnablikin,
en verða að skilja. Bam-
ið deyr, og Marta er lengi
milli heims og helju- Mað-
ur hennar kemur afitur,
eftir að hún hafði ætlað
hann fallinn
Friður er saminn. Marta
og Friðrik vinna að friðar-
málunum af dugnaði og
fórnfýsi- Þau eru stödd í
París árið 1871, í styrj-
öld Frakka og Þjóðverj a-
Friðrik er saklaus grun-
aður um njósnir og skot-
inn
Endaslepp saga- Fima-
ljót og undrafögur, eins
og baráttan eilífa milli
ills og góðs— Þýðandinn).
--------Við giftum okkur á
afmælisdaginn minn, þegar ég
varð átján ára. Ég var þá far-
in að taka þátt í samkvæmislíf-
inu og var kynnt keisarafrúnni
vegna trúlofunar okkar.
BERTA V. SUTTNER
Eftir brúðkaupið fóram við
til ítalíu- Amó fékk orlof sitt
lengt- Að leggja niður herþjón-
ustu kom auðvitað ekki til máia-
Vissulega vorum við bæði efn-
uð. En. maðurinn minn unni
starfi sínu, og það gerði ég lfka.
Ég var hrifin af fallega liðs-
foringjanum mínum og sá í
anda, með fögnuði, hvemig hann
mundi hækka í tign, stig af
stigi: höfuðsmaður, ofursti, her-
fbringi! Og hver vissi. nema
nafn hans yrði einhvemtíma
skráð meðal frægra herforingja
á spjöld sögumnar.-------
NIOUR
MEO
VOPNIN
Hann Rúru minn litli var
sannarlega undrabam í mínum
augum- — Æ. þú stóri, væni
sonur minn, Rúdólf. Það eru
aðrar tilfinningar, sem ég ber
til þín núna. ólíkar þessari
bamalegu aðdáun minni á hvít-
voðungnum.
(Sögukafli)
Faðirinn ungi var ekki lltið
stoltur yfir óðalserfingjanum og
gerði glæsilegar áætlanir- Hvað
áttf hann að verða? Spuming-
unni var auðsvarað afi okkur
báðum við vöggu hans: Her-
maður. — Þó varð móðurinni
sfurtdum á að segja hikandij
„En hugsa sér, ef hann yrði
fyrir slysi í orastu!“
Ég fókk rólegt og ákveðið
svar: „Hugsaðu ekki um það.
Enginn deyr fyrir sitt skapa-
dægur ‘‘
Þar að auki átti Rúrú ekki
að verða einkasonur ckkar. Ein-
hver sona okkar gat orðið
stjómmálamaður, annar herra-
garðseigandi og þriðji andlegrar
stéttar maður- En frumburður-
inn! Hann varð að feta í fót-
spor feðra sinna og gegna þeirri
köllun, sem er öllum æðri- Hann
átti að verða hermaður.
Kaupmenn - Kaupfélög
MUNIÐ
NIÐURSUÐUVÖRUR
Jfc MERKIÐ TRYGGIR GÆÐIN
AÐEINS VAUN HRÁEFNI
ORA-VÖRUR 1 HVERRI BÚÐ
JJt ORA-VÖRUR Á HVERT BORÐ
Niðursuðuverksmiðjan
ORA h.f.
Kársnesbraut 86. — Símar 41995 - 41996.
Rúrú var ekki nema tveggja
mánaða, þegar við ssemdum
hann nafnbótinni liðþjálfi. Rík-
iserfingjar fá hertoganafribot
nýfæddir. Því var það gaman
okkar að láta sem þvi væri
eins farið með drenginn okkar-
Þessi hermenniskuleikur okk-
ar við drenginn var eftirlætis-
gaman okkar- Arnó heilsaði
með hermannakveðju í hvert
skipti, sem bamfóstran kom inn
með drenginn á handleggnum.
Og hún var þá kölluð birgða-
stjóri herdeildarinnar. Skræki
drengsins kölluðum við hættu-
merki- Og hvað það þýddi, þeg-
ar sagt var: „Rúrú er setztur
á heræfingavöllinn“. er auðvelt
að gizka á — — — •
Þegar maðurinn minn og fað-
ir minn ræddu við stéttarbræð-
ur sína, og einhver sagði: „Italir
munu sjá okkur fjrrir verkefni
áður en lýkur,“ hugsaði ég
aldrel nánar um það- Ég hafði
enga löngun til að brjóta heil-
ann um stjómmál. Og þó að
minnzt væri á vensnandi sam-
búð Sardíníu og Austurríkis, og
Napóleon 3. sem Gavour hafði
gert sér vinveittan með því að
taka þátt í Krímstríðinu, og
jalfnvel þó að þetta bandalag
vaeri talið okkur hættulegt, þá
lét ég mig það engu skipta-
En þá var það þann minnis-
stæða dag 1- apríl, að maður-
inn minn sagði við mig f alvar-
legum tón: „Veiztu það, vina
mín, að bráðum skellur það á“
'„Hvað er það, sem skellur á.
góði?“ spurði ég.
„Stríð við Sardíníu“.
Ég varð óttaslegin. „Guð minn
góður! Það er skelfilegt- Þarft
þú þá að fara f stríð?“
„Vonandi"
„Hvemig geturðu sagt þetta?
Vonarðu, að þú verðir hrifsaður
frá kbnu og bami?“
;,Þegar skyldan kallar —
„Þá verður þú að hlýða. Ég
veát það. En að vona það, óska
þess, að svo hræðileg skylda
komi eíkld til framkvæmda"
„Hræðileg! Svona ferskt >'
hressilegt strið hlýtur að vera
•ágætt- Þú ert hermannskona
Mundu það“.
Ég lagði hendurnar um háls
honum. .Elsiku maðurinn minn.
ég skal vera hugrökk. Ég, sem
oft hef fengið hjartslátt af cð
lesa um hetjudáðir í mannkyns-
sögunni og óskað þess, að ég
gæti sjálf barizt í styrjöld. Ó.
að ég mætti fara með þér!“
„Þú átt að heyja þitt stríð
við vöggu drengsins okkar og
ala hann upp til þess að berj-
ast fyrir föðurlandið og til að
verja heimili og eiginkonur-“
Ekki veit ég hvers vegna þsssi
orð, sem ég hafði oft heyrt og
álitið heilagan sannleika. létu
nú í eyrum mínum eins og hé-
gómlegt fleipur. Ekkert heimili
var í hættu hjá ofckur- Enginn
ræningjaher nálgaðist landa-
mæri okkar. Þetta var deila
milli tveggja annarra ríkis-
stjórna- Maðurinn minn var
alls ekki að bregða við í lífs-
nauðsyn til að bjarga konu.
bami og ættjörð. Þetta var bara
nýjungagirni, löngun til frama
og metnaðar. Jæja, metnaðurinn
á víst rétt á sér, hugsaði ég að
lokum, löngunin til að gera
skyldu sína. Það var sjálfsagt
fallegt af Arnó að hlakka til
— ef hann yrði að fara- En bað
var ekki víst, að hann þyrfti
þess. Ef til vill kæmi ekkert
stríð. Og svo færi líklega ekki
allur herinn- Vonandi ekki Amó
Svona vangaveltur ritaði ég
um þetta leyti í dagbókins
mína- — — —
„Jæja þá, Guði sé lof fyrir,
að þetta er loksins afráðið,"
sagði maðurinn minn, þegar
hann kom heim frá heræfingum
19. apríl. „Við höfum sent úr-
slitakbsti“.
Ég varð óttaslegin- „Hvað —
hvað merkir það?“
„Það þýðir, að viðræðum er
lokið- Síðasta orðsendingin, áð-
ur en við segjum þeim stríð á
hendur, er þegar farin. Úrslita-
tilboð okkar er það, að Sardír.ía
afvopnist. Og Sardíníumenn
ganga auðvitað ekki að þvi- Og
svo gerum við innrás yfir landa-
mærin.“
„Guð minn góður! En hver
veit, nemia þeir leggi niður
vopnin?"
„Ójá, þá yrði náttúrlega ekki
þörf á stríði“-
Ég féll ósjálfrátt á kné- Þögul
bæn, og þó tryllt, eins og ang-
istaróp, brautzt upp úr djúp-
um sálar minnar. Himinhróp-
andi bæn um aðeins eitt: Frið!
Amó reisti mig á fætur-
„Hvað er að þér, aumingja
bam?“
Ég vafði handleggjunum um
háls honum og grét- Það var
ekki af sorg. Enn hafði ekkert
geirzt. En þessi fregn kom mér
úr jafnvægi. Ég skalf og réði
ekkert við grátinn.
„Marta, Marta- Nú reytirðu
mig til reiði“. sagði Arnó. „Ertu
hugrökk hermarmskona? Manstu
að þú ert herforingjadóttir, liös-
ibringjakana og — — “ hann
brosti: „Liðþjálfamóðir.“
„Nei, nei, eLsku Amó- Ég veit
ekki, hvað að mér er- Ég sem
er svo hrifin af heiðarlegu
strlði. Það var bara þetta, að
þú sagðir, að allt ylti á þvi,
hvort sagt yrði já eða nei við
orðsendingunni. Og þetta já oða
nei sker úr því, hvort þúsundir
manna lifa eða deyja — deyja
í þessu yndislega verði. Og þá
fannst mér eins og friðarorðið
yrði einhver að segja tafarlaust.
Þess vegna kraup ég niður og
hrópaði til Guðs“
„Og lagðir málið allt siaman
fyrir Guð, litli heimskinginn
minn — — “
Ég þurrkaði mér um augun-
Hver var að koma svona
snemma dags? Það var faðir
minn, sem kom inn. „Jæja,
börnin góð!“ kallaði hann
göngumóður og fleygði sér nið-
ur í hægindastól- „Þið hafið
frétt sólarsöguna- Frétt um úr-
slitakosti okkar.“
„Ég var einmitt að segja
konu minni það“, svaraði Amó.
„En pabbi, hvað áttu við?“
spurði ég hrædd- „Kemur stríð?"
„Ég hef aldrei vitað, að úr-
<$>—■-------------------------------
slitakostir þýddu neitt annað en
stríð- Auðvitað væri skynsam-
legast, ef Italahyskið sæi sóma
sinn í því, að stuðla ekki að
nýjum Navarraatburðum — “•
„En pabbi, þú talar eins og
stríðið sé komið- Og það er eins
og það bara gleðji þig. Manstu
það, að það getur verið, að Amó
verði að fara-“ Tárin komu fram
í aiugu mín-
„Það vona ég- Og strákurinn
er öfundsverður“.
„En ég er svo hrædd- Hætt-
an------“•
„Hvað ertu að tala um hættu-
m
Þetta merki ættu
allir karlmenn
aö þekkja J!
Hvers vegna? Jú, því að KORATRON buxur þarf
aldrei að pressa,— sama hvað ó gengur, og eftir
hvað marga þvotta. KORATRON buxur eru
fyrir þá karlmenn, sem klæða sig af smekkvísi og
snyrtimennsku. KORATRON buxur eru því
kjörnar frístunda- og vinnubuxur fyrir snyrtimenni.
V
Gleðileg jól
Farsœlt komandi ár
ÞÖKKUM VIÐSKIPTIN Á LIÐNA ÁRINU.
Samvinnubanki fslands hf.
BANKASTRÆTI 7.
4