Þjóðviljinn - 24.12.1969, Blaðsíða 30

30 — JÓLABLAÐ
málin standa. Hér fer alit að
eðli máls. Jón segir hér rétta
sögu, og allt annað verður maxk-
leysa- Það er 9- apríl, sem Krist-
ján deyr og það er 18- apríl sem
hann er jarðsunginn.
Hér detta allar sögur of-
asn í sj'álfar sig. En er
ekki rétt að athuga sög-
una nánar? Hafði Kristján
ekki frétt að Jóhanna væri gift,
fyrr en nú har saman fundum
þeirrœ Jóns? Og hvemig verður
honum við? Hvar er flaskan?
Það mætti ólíklegt þækja, en
þetta er rétt að taka fram- Þau
giftast 9- okt. Hinn 15. sm-
gengur á fjárskaða- og mann-
drápsveðrið mikla og stóð fleiri
daga- Óhemju miklir fjárskað-
ar verða og stúlka verður úti
á Hólsfjöllum, Rannveig Þor-
kelsdóttir (sjá ann. 19. ald ) og
tveir menn í Möðrudal- Vetur-
inn er afar harður fram undir
sumarmál- Þá er Jón á ferð- Það
eru einmitt líkur á því að eng-
in frétt hafi borizt úr Heiði og
EIM-Jökuldal til Vopnafjarðar
allan veturinn. Út Jökuldal gat
fréttin borizt, og hlaut að ber-
ast, með prestinum, sem gaf þau
saman, séra Þorvaldi Ásgeirs-
syni í Hofteigi. Þaðan getur hún
borizt út á Hérað og þaðan auð-
veldlega til Vopnafjarðar. En
þykir þetta frétt, þótt bóndason-
ur á Jökuldal kvænist vinnu-
konu á bænum? Vissu ekki all-
ir að hún var aldrei eifni í ann-
ars manns konu, en slíkra
rnanina? Sáu ekiki allir það, eins
og Þóra Einarsdóttir, og það frá
öndverðu að hér var ekkert efni
í hjónalag með Kristjáni og Jó-
hönnu? Þetta var rómantásk
bamamjólk, sem aldrei gat orð-
ið matur- Hver er að segja
Kristjáni frá þvi í Vopna-
firði, þótt viti? En það verður
ekki gizkað á eitt né neitt til
neinna úrslita í þessu máli. Það
eitt er vitað hvernig málin stóðu
9- apríl 1869-
Minnismerki
Kristján var vinsæll í skóla-

jurta

jurta
&
jurta
HAGSÝN
HÚSMÓÐIR
NOTAR
Það er .ekki stór hópurinn sem
innritast í Latínuskólann i
Reykjavík haustið 1864, en þar
standa nöfn, er lengi síðan
standa. Skölabræður Kristjáns
dáðu hann og hann naut vel
skáldgáfu sinnar í skóla- Hann
kvað ekki út i nóttina til þess
að síðan skyldi hún hafa sfcáld-
skapinn- Flest birtist þegar í
skólablöðum og geymdist síðan.
Flestir þeirra munu hafa vilj-
að heiðra minningu skáldsins og
vinarins, en langfremstur reyna-
ist þar í flokki Jón Ólafsson rit-
stjóri, skáld og alþm. Hann hóf
þegar undirbúning að útgáfu
ljóðmæla han.s og ktvmu þau út
1872. Nokkuð löngu síðar var
það, að þeir eru áhriifamenn í
Suður-Múlasýslu Jón Ólafsson og
séra Láms Halldórsson frá Hofi-
Jón alþm- og Lárus fríkirkju-
prestur og alþm. Undan þeirra
rótum er það runnið að gera leg-
stein á lelði 1 Krisitjáns í Hofs-
kirkjugarði i Vopnafirði. Það
verður kvenfólkið í fríkirkju-
söfnuði séra Lámsar, sem leggur
hönd á plóginn, sjálfsagt með
konu hans í broddi fylkingar,
frú Kristínu Pétursdóttur Guð-
johnsen. Hversu víða söfnunin
náði meðal kvenna á Austur-
landi veit ég ekki, en ég hef
þetta eftir móður minni, sem var
bóndadóttir á Höfn á Völlum og
í fríkirkjusöfnuði séra Lámsar.
Sagðist hún hafa gefið tvær
krónur í söfnunina- Minnismerk-
ið kornst udp í garðinum- Það er
næsta einfalt, en þó fmmlegt
minnismerki, fjórar steinkeilur
sín í hverju homi grafarinnar
og milli þeirra em svo þrjú
jámbönd, sver, hvert upp af öðra
í keilunum í grópum- Steinninn
er sívalningur á fæti og ofan á
sívalningnum sést í brotsárið á
grjótinu. Ég spurði móður rnína
1 bví steinndnn væri eins og brot-
' inn og hvort hann hefði brotnað.
Hún sagði að betta ætti víst að
tákna endalok skáldsins, þ-e-
brotið líf- Steinninn er eftir
þessu dómurinn yfir Kristjáni,
j\ dómur mannanna um bað, sem
\ þeir geta ekki dæmt. Steinninn
’\ er því bæði minnismerki og
tákn, minnismerki um líkams-
leifar Kristjáns og tákn um fari-
seana, sem lengstum hafa fylgt
mannik}minu. Hver bessar hug-
myndir hefur lagt til er óvitað.
ení ólíkt er betta Jóni Ólafssyni
og iLárasi Halldórssyni. Á stein-
inn\er letrað:
Kristján Jónsson
skáld
1842-69-
Allmörg minnismerki eru í
Hofsgarði og vel gerð sum, en
ekkert þeirra mætti garðurinn
siíður missa til að vera jafn og
áður en þetta minnismerki.
Kvenfélag Vopnafjarðar sér um
leiðið. Nú þarf kvenfólkið að sjá
um að ævisaga Kristjáns verði
rituð, og fyrir verkinu á að
standa kona og kvæði han® á að
gefa út með viðhöfn.
„HVER ERTU?“
Ó göfga vættur, söngmey
hcilög, hulin.
— Hvar áttu Iand? Er byggð
þín drifin sæ,
— eður sem helgu hryggðar-
klæði duilin,
þars harma unaðsbrögð þú
leikur æ?
Og hví er sorg í hörpu þinnar
6mi?
Harmarðu gengið skáld að
cndurdómi?
Eða Iét hans um hvclið gígju
þinnar
harmsradda strengjum slungið
fyrr á öld,
sem kenndi blævum munarorð
að inna
og ást og sorg hið ljósa glæsta
kvöld?
Lagði hinn sæli sjóli ljóssins
hcima
söknuð og trega fyrst I þína
hreima?
Hann vildi, að þegar þegir allt
á kvöldum
og þegar nóttin skýlir, dimm
og stimd,
strengur þinn ymdi í hedgum
huldu tjöldum
í helgri mörk við grátsælunnar
Iinid,
til þess að vekja bergmál blíðra
harma
í brjóstum allra manna — og
Iöngun varma.
Nei, óskavættur, óma þinna
sætu,
Þessu máli er nú lokið og varð
að vera ofstutt- Það var ekki
ætlun miín að tala um skáldskap
Kristjáns- Það bíður anmars
tíma og annars manns- Ég vil að-
eins benda á það, vegna þess að
talað hefur verið um áhrif, sem
Kristján hafi orðið fyrir af öðr-
um skáldum. Þá er gleymdur í
því efni Antonius Antoníusson,
skáldið, sem dmkknaði í Dauf-
hyl við Laxá í Þingeyjansýslu
1857, 23 ára gamall. Sýnishom
atE kveðskap þessa unga manns
birti Konráð Vilhjálmsson 1
þókimni „Horfnir úr héraði.“ Þar
kemur í Ijós, að h-reint og beiinit
stendur Kristján á herðum Ant-
oníusar. Ég birti hér kvæðið:
mig einan manna söngvi glepur
þú.
Hver ertu dís, er sí um svalar
nætur
syngur hjá rekkju minnti?
Hvarfstu nú-
Viltu, ég sjálfur harmalög
þin láti
lærð, eða viltu, ég hlýði á þau
og gráti?
Antoníus hefur verið undra
gáfaður maður og mikið efni í
skáld, en svo ungur að haíin
veit ekki hvað Edda segir að
„blævur“ býðir, þá hefði hann
notað eintöluna í blænum; með
tilliti til þess, sem segir, að
beir bræður. Bjöm og Kristján,
hafi ort kvæðið „Veiðimaðurinn“
saman, eftir heimsókn Bjöms í
Fjöll, þegar þeir vom enn í Ási,
síðast 1858, finnst mér, að renigja
megi að kvæðið sé eftir Kristj-
án og beint kveðið af anda Ant-
oníusar, enda gjörólíkt öllu sem
Kristján kvað- Antoníus átti
heima á Húsavík er hann lézt, og
góður sfcáldskapur flýgur milli
manna í handritum á þessum
tíma. Kvæðið gat verið til á
bænum á Fjöllum. Ég vil geta
þessa til athugunar fyrir þá,
sem eiga eftir að fjalla um ævi
og skáldskap Kristjáps Jónsson-
ar- m
Heimildanna er allra getið,
sem þetta mál byggist á og litlu
skeytt um það, sem um Kristján
hefur verið skrifað. ! Þó er hér
í einum tveimur-þremur stöðum
vikið að því, sem Benjamin Sig-
valdason hefur ritað um Kristj-
án, og er að ýmsu merkilegt.
'XI-.
Benedikt Gíslason
frá Hofteigi
Sitf* er hvað, gæfa og gjörvileiki
Fyrir rúmum 40 árum var
stúlka, að nafni Alexandra
Gama. kosin fegurðardrottning
í portúgölsku nýlendiunni Góa
í Indlandi. Hún giftist ensk-
um lögregluþjóni og fluttist
með honum til Tanganíka. Að
fjóram árum liðnum kom hún
aftur til Indlands, en maður
hennar hafði með sár til Lond-
on dætuir þeirra tvær, og veit
hún að öðru leyti ekki heimil-
isfang þeirra. Aftur á móti lof-
aði maður hennar henni að
hafa með sér son þeirra, sem
var fáviti. E.n frænka hennar
í Indlandi kenndi í brjósti um
hana og tók drenginn að sér.
Alexandra gerðist kennari.
en henni var vikið frá því
starfi, líklega af trúarástæðum.
Þá fór hún að leita sér at-
vinnu í Nýju-Delhi, fremur en
betla, en það gekk erfiðlega.
Skóburstunardxengir í borg-
inni gáfu henni áhöid og
kynntu henni atvinnuna. Hún
varð þeim svo handgengin, að
þeir kölluðu hana skóburstara-
mömmiu, og heldur hún þeirri
nafngift enn, eftir 40 ár.
Fegurðardrottningin sagist
alltaf get-a keypt sér mat fyr-
ir da-glaunin. Hún er kaþólsk
og biður guðsmóður þess á
hverju kvöldi, að hún fái að
sjá dætur sínar á Himnum.
□ VIÐGERÐIR OG
□ LEIÐRÉTTINGAR Á
□ ÁTTAVITUM.
.oxi nifflji
KONRÁÐ GÍSLASON
Verbúð 4 v/Tryggvagötu.
Sími 15475.
Gleðileg jól!
Gott og farsælt komandi ár
með þökk fyrir viðskiptin á
liðna árinu.
rnv
:ú
EÖiin il
riúH
Al:
SÖLUmSTÖD
HRADtRYSTIHÚSAUHA
ib
h