Þjóðviljinn - 11.09.1970, Blaðsíða 4
4 SlÐA — I>JÓ'iJ V 'JlUlNW — IFöistiudaigiur 11. siepteimlber 1910.
— Málgagn sósíalisma, verka lýðshreyfingar og þjóðfrelsis —
Otgefandi: Otgáfufélag Þjóðviljans.
Framkv.stjóri: Hiður Bergmann. ,
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb.), Magnús Kjartansson
Sigurður Guðmundsson
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson
Ritstj.fuiltrúi: Svavar Gestsson.
Auglýsingastj.: Olafur iónsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19. Simi 17500
(5 linur). — Askriftarverð kr. 165.00 á mánuðl — Lausasöluverð kr. 10.00.
Mænt á íhúðirnar
^ l'andsþingi Sambands íslenzkra sveitarfélaga
flutti Magnús Jónsson fjármálaráðherra ræðu
um viðhorfin í skattamálum og koimu þar fram
ýms sjónarmið sem ástæða er til að veita athygli.
Greindi hann m.a. frá því að sögn Morgunblaðsins,
að sérfræðingar frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum
hefðu nýlega kannað skattakerfið hér og komizt að
þeirri niðurstöðu „að ríki og sveitarfélög taka ekki
hærri hundraðshluta af tekjum einstaklinganna
heldur en þær þjóðir sem standa okkur næst. Þó
yrði að hafa það í huga að óbeinir skattar væru
hærri hér en í nágrannalöndunum... Sérfræðingar
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins hafa komizt að þeirri
niðurstöðu, að íslenzka skattkerfið væri hvorki
betra né verra en annarstaðar. Þeir hafi hins veg-
ar bent á, að fasteignagjöld væru hér of lág og fjár-
festing í húsum hafi verið of mikil“. Síðan segir
Morgunblaðið að ráðherrann hafi tekið undir
þetta mat hinna erlendu sérfræðinga og sérstak-
lega talið fasteignagjöldin „allt .of lág“; ennfrem-
ur hafi hann talið nauðsynlegt að breyta skatta-
kerfinu í samræmi við reglur þær sem tíðkuðust
í öðrum EFTA-löndum og þá fyrst og fremst lagt
áherzlu á nauðsyn þess að öllum aðstöðugjöldum
væri lé.tt af fyrirtækjum
jþessi frásögn ráðherrans gefur vísbendingu ura
það hverjar eru næstu fyrirætlanir ríkisstjórnar-
innar í skattamálum. Ríkisstjórnin hefur ekki á-
formað að lækka beina skatta á einstaklingum, því
að þeir séu svipaðir hér og í grannlöndum okkar.
Hins vegar ætlar ríkisstjórnin að halda áfram þeirri
stefnu sinni að létta sköttum af fyrirtækjum, eins
og gert hefur verið ósleitilega undanfarin ár, og
virðist röðin nú komin að aðstöðugjöldunum. Þann
mikla tekjumissi sem af því hlýzt að fella þau
gjöld niður á hins vegar að vega upp, og vafalaust
meira en það, með því að stórhækka fasteigna-
gjöld, sem eru „allt of lág“ að því er Morgunblað-
ið hefur eftir ráðherra sínum. Raunar á tilgangur-
inn ekki aðeins að vera sá að fá auknar tekjur
heldur einnig að draga úr byggingaframkvæmd-
um, því að fjánmálaráðherrann er sammála því
mati hinna erlendu sérfræðinga „að fjárfesting í
húsum hafi verið of mikil“, eins og Morgunblaðið
orðar það.
Jjessi stefna Sjálfstæðisflokksins mun vafalaus’t
vekja almenna athygli. Sá flokkur hefur oft
þótzt fagna því hversu mikið er um það að al-
menningur eigi íbúðir sínar hérlendis. Nú horfa
leiðtogar flokksins hins vegar gírugum augum á
þessa almenningseign og vilja nota hana í vaxandi
mæli til þess að létta byrðar á gróðafélögum og
draga jafnframt úr húsbygginguim. Verði lagt
inn á þá braut mun fljótlega verða þröngt fyrir
dyrum hjá mörgum þeim sem brotizt hafa í því
að koma sér upp íbúð af takmörkuðum efnum.
— m.
HVERS VEGNA ER HASS
TALIÐ HÆTTULEGT?
í>agar helmspekilega þenikj-
andi sagníraeöingar ixú á dög-
uan rjailila um ýmsar hugmynd-
ir fyrri tíma, eins Dg t.d. erfða-
syndina eöa þá trú að nauð-
synleigt sé að þeita galdra-
menn hdniuim hörðustu refsing-
um, velta þeir því ekid fyrir
sér hviort þaer hatí verið rétt-
ar, heldur hvers .vegna það
hafi verið nauðsynlegt við
ákveðnar þjóðfélagsaðstæður
og meðal manna með sálar-
líf, sem var sprottið upp úr
þessum þjóðÆélagsaðstæðum,
að trúa á sannleik þeirra.
IHvers vegna það hafi t. d.
verið nauðsynlegt að trúa þvi
að til væri erfðasynd og það
væri gagnlegt fyrir guð og
þjóðfélagið að brenna galdra-
' menn. X>eir reyna siðan að út-
skýra slíkar hugmyndir með
því að finna rætur þeirra
í byggingu þjóðfélags þess
tíma og almennri hugmynda-
f ræði þeirra sem þessar hug-
myndir höfðu.
Þetta viðhoilf er gott og
gilt Dg á reyndax dcki síður
við þegar f jaillað er um fyrir-
bæri, sem standa okkur nær
í tíma en erfðasynd og galdra-
brennur. Þ-að er t. d. freist-
andi að velta því fyxir sér
frá þessu sjónarmiði hvers
vegna það er nauösynlegt að
banna evrópska popp-tónlist í
Kína og ýmsar kínverskar
kvikmyndir (t. d. „Dongfang
hion g“) í Frakklandi, hvort
tveggja undir því yfirskini
að það spilli æskunni. Og
sú hugsun íæddist að mér mý-
lega, þegar ég var að lesa
blaðaskrif um þá miklu hættu,
sem stafaði af neyzlu fíkni-
lyfja á íslandi, hvort það
væri mikil kórvilla að huga
á ný að grundvelli slílira
skrifa. Sú kennisetning sem
þau eru jafnan byggð á:
„neyzla fíknilyfja er stór-
hættulegt fyrirbæri“, -er nefni-
lega merkingariaus frá vís-
indalegu sjónarmiði, því að
þau lvf, sem hér eru venju-
lega flokkuð undir „fiknilyf‘
eru svo margvisleg að ekki
■er rmnt að telj.a þau. til sama
flokks, og hugtakið „hætta“
er einnig merkingarlaust í
slíku sambandi, því að allir
hlutir geta verið hættulegir
eða hættulausir eftir því
hvernig á stendur. ’hfreiða-
akstur getur t. d. verið
hættulegur fyrir menn, sem
eiu.mjög þreyttir, þvj að þeir
geta misst stjóm á farartæk-
inu og ekið á næsta ljósa-
steur, og smjömeyzl'a getur
verið hættuleg fyrir aldraöa
Dg feitiagna menn, því að bún
getur valdið æðakölkun oig
jafnvel leitt þá til bana. !
öðmm tilvikum eru sömu
hlutir hættulausir. En ef við
líturn á „fíknilyfin" frá öðm
sjónarmiði og rannsökum
sjálfan grundvÖU þess við-
horfs, sem kemur fram i
flestum skrifum um fíknilyf
. á íslandi: hvers vegna það
er nauðsynlegt í okkar vest-
ræna og kristna þjóðifélagi að
trúa því að neyzla fíknilyfja
sé hættuleg, erum við á réttri
leið. Þá vitum við a. m. k.
hvað orðin merkja.
★
Fræðimenn hafa gjaman
bent á það að „fíknilyf" .af
ýmsu • tagi hafi fylgt mann-
kyninu svo lengi ,sem sögur
fara af þvi, og allar þjóðir
hafi þeikikt .einhverja tegund
jþeirra: ópíum, kókain, peyotl,
þerserkjasveppi, cannabislyf
(bhang, marihuana, charas og
hassis) og síðast en ekki sízt
áfengi og tóbak, svo nokkiur
dæmi sóu neifnd. Nú ef hætt
við því að mörgum komi
þetta viðhorf nokkuð spánskt
fyrir sjónir og þeir kasti fram
þeirri spurningu hvort hægt
sé að telja jafn almennar
vörur og áfengi og tóbak í
floddki með stórhættulegum
fyrifbærum elns og hassis og
peyotl. Þessi spuming verður
að teljast góð Dg giid, því að
áfengi og hassis eru gjörólík
fyrifbæri (og litt samræman-
leg) þótt þau eigi það sam-
eiginlegt að hafa ýmis annar-
ieg áhrif á huig þess er neytir
þeirra. En við getum ekki
svarað þéirri spumingu á ab-
landi, þegar áfengi og tóbali
er nefnt í sömu andrá og hass
eða ópíum. Þetta stafar af
því að Islendingar skipta
þeim: lyfjum, sem ég taldi
upp áðan, 1 tvo ólika flokka:
nautnalyf -eins og áfengi (sem
talin eru skaðleg en þó eikki
ástæða til að banna, þótt
réynt sé að draga úr notkun
þeixra) og ffiknilyf eins og
hass (sem talin em mikiu
hættulegri en nautnalýfin og
ástæða til að banna). Við
þessa tvo flokka mætti svo
bæta þriðja floklknium, læikn-
islyfjum eins og barbitúrsýr-
um, (sem tahn eru gagnleg í
vissum tilvikum og því ekki
bönnuð þótt neyzla þeirra sé
takmörkuð).
Maxikuana-„svallveizla“ í San Francisco
Hvernig stendur á því að
vesturlandabúar banna hassis
og leyfa áfengi, en arabar
banna áfengi og leyfa hassis?
solútan hátt, hvort telja megi
öll þessi lyf til sama flokks
eða ekki. Homo sapiens neyt-
ir margvíslegra jarðargæöa og
á haria margvíslegan hátt,
og ekki er til nein algild
flokkaskipting neyzluvara
hans. Hins vegar svarar hvert
þjóðfélag þessari spurningu
fyrir sig og skipfir þeim efn-
um, sem það þekkir í flokka
í samræmi við menningu sína
og grundvallarlífshugmyndir.
Þessi flokkaslkipting, sem gild-
ir einungis innan þess þjóð-
félags, sem skapaði hana, er
sá grundvöllur, sem við verð-
um jafnan að miða við í um-
ræðum um „fíknilyf", því að
viðhorf hvers einstaklings til
þeirra „fíkn.ilyfja‘‘ sem hann
neytir — og jafnvel áhrif
þeirra á hann — eru í nán-
um tengslum 'við flokkaskipt-
ingu og hugmyndafræði þess
þjóðfélags.sem hann ersprott-
inn up.p úr. — Jafnvel hugar-
far einstaklings, sem er undir
áhrifum „fíknilyfja“, verður
ekki skýrt nema út frá hug-
.myndalfraeði þjóðfélags hans.
★
Það er <ekki úr vegi að
skýra þetta nánar með nokfcr-
um dæmum.
Það vekur oft furðu á Is-
I Suður-Evrópu er flókka-
.sikiptinigin noktouð öðruvisi.
Þair er áfengi alls ekki talið
sér í flokki sem nautnalyf,
heldur er það hreinlega talið
til fæðutegunda. Þess er því
neytt á allt annan hátt og
með öðru hugarfari en á
Islandi, það er dagleg neyzlu-
vara. Ein afleiðing þessa við-
horfs er sú að vínbann, sem
er hugsanlegt á Islandi, þótt
það sé etoki framkvæmit nú,
er algerlega óhugsandi í
Frakklandi eða Italiu, og
Frökkum þætti slíkt jaifin fár-
ánlegt og íslendingum þætti
t. d. smjörbainn (sem væri t.
d. sett á þeim forsendum að
smjör valdi æðakölkun) Þeir
menn, sem vilja berjast gegn
misnotkun áfengis í þessum
löndum, skora þá á menn að
dretoka ekki meira en iítra af
rauövíni á dag. önnur afleið-
ing þessa viðhorfs mun þó
sennilega koma Islendingum
enn furðulegar fyrir sjómir.
Sums staðar í Frakíklandi <—
þar sam „vinmenning" stend-
ur með sem mestum blóma —
líta menn drykki eins og coca
cola, sem þeir telja ekki til
fæðutegunda, mjög homauga
og telja þá miklu skaðlegri
en rauðvín: coca cola er
amerískt efnasull, sem enginn
veit hvernig biuggað er, og
hefur vafalaust skaðleg áhrif
á börn, en vínið er kiomið
úr safaritoum og gómsætum
berjum, „hinn heilagi sonur
sólarinnar" eins og Baudelaire
orti, og ágætur drykkur fyrir
börn og aðra ..
Ef við skyggnumst enn sunn-
ar finnum við geróhka floík-,a-
skiptingu. Meðal Múhameðs-
trúarmanna er víndrykkja al-
gerlega bönnuð eins og kunn-
ugt er, og reyndar talin mjög
syndsamlegt athæfi (en það
samsvarar því, á sviði trúar-
bragðanna, að líta á vín s«m
skaðlegt eiturlyf). Hins vegar
er neyzla cannabislyfja eins
og hassis (sem er komið til
Evrópu frá löndum Múham-
eðstrúarmanna) mjög algeng á
þessum slóðum, eintoum meðal
sumra trúflokka, sem nota
það í dulrænum tilgangi. Þess
vegna er viðhorlið til þessara
lyfja víða í löndum Múham-
eðstrúarmanna þveröfugt við
það, sem ríkir í Evrópu:
áfengi er hættulegt eiturlyf og
stran-glega bannað, en hassis
er nautnalyf, sem toemur
mönnum í nána snertingu við
guðdóminn, og er fullkomlega
leyfilegt. Þess veröur reyndar
að geta að slík viðhorf munu
hafa breytzt mikið á síöari
árurn vegna evrópskra áhrifa,
þó etoki alls staðar. . ,
Það er því ljóst að það
viðhorf, sem ríkjandi er í
Norður-Evrópu gagnvart þes$-
um lyfjum, er bundið við
vesturlönd ein, og annars
staðar geta viðhorfin verið
állt önnur — jafnvel þveröfug.
Þetta er svo furðulegt fyrir-
þæri að það þarfnast visinda-
legrar ákýringar.
Mannfræðingar hafa gjam-
an leitað skýringar á viðhorf-
um hinna ýmsu félagshópa
til „ffiknilyfja“ í áhrifum lyfj-
anna og grundvallarlífshug-
myndum félagshópsins: sér-
hvert þjóðfélag velur sér það
„fíknilyf", sem er í mestu
samræmi við hugmyndakerfi
þess sjálfs, og hafnar öðrum,
sem eru ekki í samræmi við
lifsviðhorf þess
Þessi skýringaraðferð er
mjög freistandi þótt á henni
séu ýmsir annmarkar. Áhrif
áfengis og cannabislyfja eru
nefnilega gerólík, og það er
því mjög líklegt að þjóðifélag,
sem viðurkenni neyzlu annars
lyfsins, hafni hinu. Þótt áhrii
„ifiíknilyfja“ séu að miklu leyti
persónubundin, má segja að
algengustu áhrif áfengis séu
þau, eins og ófáum íslending-
um mun kunnugt, að það eyk-
ur trú manna á sjálfa sig,
efiir viljastyrk þeirra, leysir
úr læðingi árásarhvöt þeirra
og dregur mjög úr hömlum,
sem á kynihvöt þeirra hvíla.
í Snorra-Eddu segir frá því
að jötunninn Hrungnir elti
Öðin eitt sinn frá Jötun-
heimum f Ásgarð og var hon-
um færður mjöður: „Er hann
gerist drukkinn þá skorti eigi
stór orð. Hann lézt skyldu
taka upp Valhöll og færa í
Jötunheima, .en sökkva Ás-
garði en drepa goð öll, nerna
Freyju og Sif vill hann heim
hafa með sér, og Freyja ein
þorir þá að skenkja honum.
Og drekka lézt hann mundu
allt ásaöl“.
★
Áhrif cannabislyfja eru hins
vegar að sumu leyti þvaröfug.
é